xosé_manuel_pereiro – Páxina 2

Onte 2039: Presentación de «Sementeira. Porträts» na Feira do Libro da Coruña

8 de Agosto de 2019/en A Portada, Artes Visuais, Autores, Cultura, Edición, Galerías de fotos, Imaxes, Novidades, Onte, Poesía, Presentacións, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Magnífico serán literario o de onte na Feira do Libro da Coruña, onde convocados por Luzes, participamos na presentación da edición alemá d’ Os libros arden mal, que fixo o coruñés Javier Gómez Montero, catedrático da Universidade de Kiel, e do libro Sementeira. Porträts de Manuel Álvarez e Manuel Rivas. A carpa Luisa Villalta quedou moi pequena para abrigar dos ballóns a máis dun cento de persoas que seguiron un acto conducido con grande mestría por Xosé Manuel Pereiro, codirector de Luzes, que salientou o carácter emigrante da revista e o seu compromiso coa diáspora «xa que este é o noso xeito de estar no mundo».

Un serán no que tiven a honra de presentar Sementeira Porträts, o libro marabilla froito do traballo colaborativo dos meus admirados Manolos, Álvarez e Rivas, unha arca de papel impreso na que recolleron 42 retratos do fotógrafo e editor emigrante e outros tantos haikus e aforismos do poeta da torre. Un libro agarimado até o máis mínimo detalle por Álvarez, responsable do selo barede pranca, nacido da pulsión irresistible de dignidade e activismo cultural galeguista que dende hai case catro décadas mantén a Sociedade Cultural Galega Sementeira de Basilea, presidida polo carballés Ramón Carreira Collazo. Unha pulsión e un entusiasmo contaxioso que compartimos todas as persoas que tivemos a fortuna de ser convidados por eles a algunha das súas actividades, presente na fascinación que provocan os rostros e nas mans das persoas fotografadas por Manuel Álvarez.

Na intervención lembrei como coñecín a Manuel Álvarez en 2001 cando me propuxo a edición en Xerais do libro Gameleiros, no que recollera 27 fotografías, retratos, doutros tantos mariñeiros de baixura, gameleiros da súa Guarda natal, en diálogo cos textos poéticos de Miro Villar. Unha homenaxe a forza humana do mar de Galicia, que levamos ás librarías no mes de decembro de 2002, cando se loitaban nos portos galegos contra o chapappote do Prestige, unha coincidencia fortuíta que marcaría a recepeción daquela obra. Coa edición extraordinaria de Gameleiros, un dos libros dos que me sinto máis orgullos de ter publicado, coñecín ao Manuel Álvarez retratista excepcional, cazador de olladas e xestualidades que expresan almas colectivas. Coñecín daquela ao editor coidadoso, teimudo, esixente no traballo gráfico, de impresión e acabamento, realizado baixo a súa supervisión nun prelo artesanal suízo.

Hoxe felizmente xubilado como funcionario de ACNUR en Xenebra, con casa aberta en Salcidos, na paisaxe de privilexio do esteiro do Miño, non podemos esquecer que Manuel Álvarez foi animador e activista da Sociedade A Nosa Galiza de Xenebra. Amigou e colaborou con José Ángel Valente, cuxa pegada poética e rigor está presente en todos os seus traballos fotográficos, consciente como o autor de Cantigas de alén de que na palabra reside a raíz de toda a creación. Velaí na súa convicción de que «unha palabra vale máis que mil imaxes» a razón pola que convidou a Manuel Rivas, coa mediación de Pereiro e Carreira, a que imprimise palabras aos rostros e á corporeidade destas 42 persoas de Sementeira. Un proxecto que Manuel Rivas asumiu co reto de estilizar a súa poética e esculcar nas olladas e nos rostros até o esencial, sen coñecer entón nin os nomes nin as vidas de cada unha delas.

Utilizando os recursos dunha poesía de natureza insurxente, como xa fixera n’ A boca da terra (Xerais, 2015) empregando a forma do haiku e a potencia condensadora do aforismo, Rivas retrata a dignidade e a presenza emigrante, conseguindo un texto extraordinario, probablemente un dos seus traballos máis logrados e luminosos. Apenas tres versos abonda para trazar un retrato poético minimalista e certeiro, para identificar a memoria do traballo na xeografía do corpo: Carmen, a man sincera. Queijo, o primeiro movemento é o abrazo. Ramona, o ver do querer. Tania, alborada. Reyes, coser as sombras. Natalia, o campo da festa nas cunca das mans. Ricardo, a memoria das mans. Herminda, aquén do alén… e así poderiamos seguir debullando un texto brillante capaz de agarimar os vagalumes que bulen, que esculca na perda que estrelampa a esperanza. Tremendo, brillante!

Rematei as miñas palabras facendo referencia á páxina de créditos, onde Manuel Álvarez publicou os agradecementos e os datos técnicos, expresión do seu modelo de edición artesá. Salientei a utilización da tipografía Cormorant Garamond e dun colofón no que coincide a aparición do libro co setenta e cinco aniversario da primeira edición de Sempre en Galiza en Bos Aires, serendipia afortunada para expresar a dignidade da emigración como parte esencial da identidade galega. Sementeira. Porträts é un libro arca e marabilla, unha desas pezas extraordinarias da edición galega realizada fóra do país, que gañarán valor co paso dos anos.

O legado de Belgrano

25 de Decembro de 2017/en Artes Visuais, Artigos_Luzes, Cultura, Galeguismo, Patrimonio_galego/por bretemas

Dediquei o artigo do domingo en Luzes á venda do Centro Gallego de Bos Aires:

O caso da venda do Centro Gallego de Bos Aires, situado en Belgrano 2189, explicouno Xosé Manuel Pereiro nunha das súas crónicas hiperbóreas (marabillosas) en CTXT. Abonda con reiterar ao seu relato que coa a posible venda do Centro por corenta e poucos millóns de euros á Fundación Favaloro e ao grupo sanitario español Ribera Salud perigaría o control galego dunha parte esencial do patrimonio da diáspora galega do século XX. Un edificio tesouro onde está instalado o Teatro Castelao, o cuarto 202, onde morreu Daniel, e o panteón social que acubilllou o seu corpo até que foi levado á Galicia territorial. Unha institución sanitaria, hoxe en devalo, mais que atendeu durante décadas a unha parte da comunidade galega, capaz de conservar un arquivo sonoro e audiovisual, a biblioteca Manuel Murguía de máis de vinte mil volumes, boa parte de libro galego, e unha sala de exposicións bautizada co nome de Isaac Díaz Pardo. Un centro que, ademais, constitúe en si mesmo unha das nosas primeiras pinacotecas, onde se expoñen algúns dos cadros insignia da pintura galega do século XX: “A familia do cego” de Castelao, “Nacemento” de Díaz Pardo, “Feira de Ourense” de Colmeiro, “A sesta” de Maside, “Contos de nenos” de Laxeiro, “Emigrantes” de Seoane, entre moitos outros.

Como sinalou Pereiro no seu fermoso artigo gárdase alí “a memoria da pobreza, a dignidade e o exilio” da colectividade galega que foi construíndo durante 110 anos coas súas achegas, tinguidas de orgullo e amor á Terra, unha mutualidade de socorro mutuo para atender a saúde dos seus, ao tempo que forxou un legado para preservar a súa cultura e identidade. Descoñecemos se existe unha alternativa á venda “inevitable” da histórica institución, intervida hoxe polo Estado arxentino, tanto no que atinxe a xestión sanitaria da súa mutualidade médica, o que pon en risco a atención dos varios miles de usuarios, boa parte deles maiores, como na conservación deste patrimonio tan valioso da Galicia emigrante. Como semella que diante de situación tan crítica do Centro de Belgrano non pode continuar calada a Xunta de Galicia que, desde que goberna Alberto Núñez Feijoo, se foi desfacendo dun problema do que algúns membros da colectividade a fan responsable.

Xaora, semella sensato que a conservación en mans da colectividade galega do legado asociativo e cultural de Belgrano 2189 fose unha condición sine qua non para aceptar a venda do histórico edificio e da mutualidade médica. Unha solución que desbotaría de raíz a posibilidade do traslado do legado cultural a Galicia como propuxo esta semana o BNG, cremos que de forma tan entusiasta como pouco meditada. E hai razóns abondas que aconsellan que este legado cultural e histórico da Galicia non territorial, conformado durante décadas polas angueiras da colectividade da diáspora en Arxentina, continúe sendo un corpus único que debe ser alí protexido, conservado e posto en valor, como expresión da identidade, da memoria e do orgullo das diversas xeracións da colectividade galega. Esta é a solución que se lle deu en Bos Aires a importantes legados culturais como o italiano ou alemán, e na que podería afondar o caso galego.

E iso non elude de maneira ningunha a responsabilidade e a implicación da Xunta de Galicia neste tema, xa que non pode deixar de asistir sanitariamente a uns compatriotas nin deixar ao chou o que poida suceder cunha parte do patrimonio cultural galego, a pesar de que non forme parte da Galicia territorial. Nada do que poida acontecer nas comunidades galegas da diáspora, tanto as da emigración como as do exilio, pode resultarlle alleo á Xunta de Galicia, ás propias deputacións provinciais como ao propio Gobierno de España.

O que suceda co legado de Belgrano 2189 marcará nos vindeiros anos a forma de entender os conceptos de emigración, galeguidade e, mesmo, de Galicia como comunidade extraterritorial. Unha cuestión política de primeira orde que entra a forma parte da axenda pública galega.

Onte 1774: Fermín Bouza, un dos poucos imprescindibles

31 de Outubro de 2016/en Autores, In memoriam/por bretemas

Non é doado encaixar o pasamento de Fermín Bouza, o grande mestre galeguista da esperanza. Como chiou onte Manuel Rivas «Fermín era luminoso e valente, un punto de luz cruzaba o escuro», así se presentaba cando chegaba de Madrid cos azos e o entusiasmo que aquí sempre tanta falta facía para poñer en marcha os proxectos de país. Admirabamos a Fermín como poeta e narrador galego, cunha obra aínda en boa medida inédita, que sempre me anunciaba. Seguiámolo pola súa agudeza como analista político e social capaz de convertir o seu blog, «O voto con botas» nunha lumieira entre tanta confusión conformista, vital en batallas colectivas como as da dignificación do idioma. E, sobre todo, queriámolo pola súa xenerosidade desbordada coa que nos agarimaba en cada encontro. Xosé Manuel Pereiro lamentaba onte, con todo a razón, que Fermín Bouza foi un mestre que Galicia nunca soubo aproveitar. Unha perda grande e dolorosa dun dos poucos imprescindibles. Beizón, Fermín!

Recomendo moi vivamente o obituario que lle escribiu Manuel Rivas.

Onte 1574: Ameixeiras na fnac

6 de Febreiro de 2016/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Acompañei a Diego Ameixeiras á FNAC da Coruña para presentar A noite enriba. Foi unha fortuna contar coa participación de Xosé Manuel Pereiro, que trouxo a primicia do número 26 da revista Luzes, un excelente monográfico sobre a cultura e medios en Galicia recén saído do prelo. Antes de iniciar a conversa co autor, Pereiro confesou que fora un privilexiado xa que hai máis de dez anos lera Baixo mínimos, antes de ser publicada, e que dende entón o fixera con cada unha das obras do novelista ourensán. Salientou que A noite enriba era unha homenaxe a autores de novelas de Bruguera, como Silver Kane, tras o que se agochaba Francisco González Ledesma, mais e sobre todo, á figura de David Goodis, o autor de novelas como Disparen sobre o pianista, que levou ao cine Truffaut, ou tramas como as do Fuxitivo.

Cando se abriu a conversa, Ameixeiras recoñeceu que quizais por tratarse da súa décima novela se puxera máis reflexivo, «o que quizais pode significar para min o inicio dunha nova etapa». «Pretendín escribir unha novela sobre un escritor que se achega a outro escritor que relata a experiencia de escribir unha novela». Cando Pereiro preguntou sobre o seu modelo de escritor, Ameixeiras non dubidou en expresar a súa preferencia «dende o punto de vista do oficio, pola figura do escritor resolutivo, que escribe a unha velocidade admirable; quizais teña que ver co inercia co meu traballo como guionista, obrigado a respectar prazos».

Onte 1155: «Bravú XX» no Culturgal

24 de Novembro de 2014/en Artes Visuais, Autores, Cultura, Culturgal, Documentos, Eventos, Exposicións, Galerías de fotos, Imaxes, Lingua, Música, Onte, Selección_Galega, Xerais/por bretemas

Ademais da exposición de libros de artista Do papel ao xesto, Culturgal 2014 contará no vestíbulo do Auditorio do Pazo da Cultura, con Bravú XX, unha mostra para facer memoria da cultura bravú que revolucionou a música, a plástica, a literatura e outras formas e soportes da creación en lingua galega na década de 1990. Oito grandes paneis informativos e numerosas pezas (discos, cedés, chapas, camisolas, bandeiras, carteis, pinturas…) ofrécense para facer memoria dun fenómeno nacido na noite de santos de 1994 nunha taberna de Chantada. Na mostra recupéranse as pegadas dos grupos fundacionais do rock Bravú como Rastreros, Diplomáticos, Skornabois, Bochechinhas, Kaos, Papaqueixos, Os Impresentables, Caimán do río Tea ou Xenreira. Preséntase a eclosión de cosmopolitismo que supuxo o fenómeno e as diversas manifestacións que provocou o que Pereiro, o director da revista Bravú de Xerais, definiu como «chute nacional de autoestima emocional e ansia musical». Unha mostra moi interesante sobre un movemento vital para a cultura galega de entre séculos, polas doses desbordadas de creatividade que supuxo e de paixón e entusiasmo que achegou á nosa lingua. Outro aliciente para non deixar de visitar o Culturgal 2014.

Aquí pode descargarse un pdf co contido dos paneis da exposición.

Onte 1152: O libro nos medios

21 de Novembro de 2014/en Editores, Eventos, Lectura, Libro, Medios, Onte, Promoción do libro, Radio, Televisión, Xornalismo/por bretemas

Participamos onte na xornada que a Asociación Galega de Editores dedicou a debater arredor do libro e da lectura nos medios, con especial atención ao caso galego. Como era de supoñer, inseridos ambos os dous sectores no proceso de mudanza do seu modelo de actividade e negocio, as catro mesas de debate movéronse nas incertezas dos matices dos grises e, nalgúns casos, no carácter apocalíptico dos negros. Non é doado resumir as achegas da ducia de intervenientes que abordaron as relacións entre os medios impresos e dixitais, a radio e a televisión co actual proceso de hibridación do sector do libro e da lectura. Xaora, tiramos a conclusión da necesidade no marco actual de devalo dos ingresos publicitarios e mudanza do paradigma da comunicación cultural de afondar no concepto de lectura e no de atopar novos modelos de distribución do contido dixital.

Dedicouse a primeira das mesas a reflexionar sobre a cuestión máis xeral, «A cultura nos medios. O caso galego». Xosé Manuel Pereiro confesou que «non cría no xornalismo cultural» e que para el «todo xornalismo debía estar mechado de cultura». «O xornalismo impreso do futuro será cultural ou non será». Camilo Franco cualificou a información actual dos medios sobre cultura como «resignada e con sentido do espectáculo», «preténdese transmitir un discurso brando, non molestemos á xente con novelas e complicacións». Subliñou que para os medios galegos «o que aparece en galego ten carácter cultural. Conciben que Galicia é un país subordinado e a cultura galega é subordinada». Apelou Franco á responsabilidade colectiva, «que comeza nun mesmo», e considerou que hoxe á pregunta non é «”Que poden facer os medios pola cultura galega?” senón “Que pode facer a cultura galega polos medios?”» Manolo Gago comezou afirmando que «vivimos unha crise do negocio publicitario nos medios, non do xornalismo». Presentou datos contundentes sobre a crise de audiencia dos medios de prensa convencional en Galicia, que afecta tamén aos seus medios dixitais, nos que, pola contra, se aumenta o tempo de lectura, xa que «o cliente dos medios dixitais muda o seu comportamento, cunha lectura máis repousada». Afirmou Gago que «os contidos culturais de ámbito galego supoñen apenas o 22 % dos ofrecidos polos medios galegos». Gago ofreceu como escenario prospectivo dos medios en Galicia a eliminación nos medios da información «commodity», a preservación da información sobre Galicia (como espazo de infleuncia), o fortalecemento da información local (onde hai un maio mercado publicitario), e a promoción de áreas potenciais. Insistiu Gago que para el «non existe un público cultural, existen audiencias específicas para a literattura, a ciencia, a música, o audiovisual», así como no papel das redes sociais, onde se fai a conversa, e no papel do xornalista con identidade propia.

A segunda mesa redonda dedicouse a presentación das experiencias sobre a abordaxe do libro e da lectura na rede. Montse Dopico presentou o seu Magazine Cultural Galego e apostou pola especialización da información cultural no eido dixital. César Lorenzo, responsable de Biosbardia, cualificou «o silenciamento do libro galego como unha operación política, con especial incidencia sobre o libro literario». Lorenzo considerou «a fragmentación en internet como unha oportunidade» e apostou por «unha información con rigor, independencia e profundidade». Raquel C. Pinto, membro do equipo de Disquecool, defendeu a internet como salvación para a cultura galega. Para ela «a literatura galega ten un serio problema de imaxe. Precisa que a fagan sexi, divertida, que a convertan en cool, atractiva, sedutora, o que mola, o que consumimos». Por último, Nacho Alonso presentou a experiencia da revista literaria dixital Fervenzas literarias apostando pola posibilidade de que os proxectos dos participantes na mesa puidesen colaborar, «xa que precisamos capacidade de referenciarnos sobre nós mesmos».

A primeira mesa redonda da tarde dedicouse ao libro na radio e na televisión. Ana Romaní presentou nunha fermosa intervención a experiencia de vinte e cinco anos do Diario Cultural da Radio Galega, insistindo en que «a información e a cultura é un dereito e non un privilexio en tempos de ventura». KIko Novoa presentou a experiencia da introdución de contidos literarios no seu programa Galicia por diante da Radio Galega. Henrique Sanfiz, responsable de Radio Fene e Radiofusión, presentou a experiencia de programas como «A Biblioteca Infinda». Pechou o simposio a mesa redonda sobre o libro e a lectura nos xornais. Carme Vidal presentou a experiencia de Sermos Galiza e reivindicou o espazo da cultura nos medios xeralistas. Para ela «o peso da cultura galega responde a liña editorial co medio difunde». Jaureguizar, xornalista da sección de Cultura de El Progreso, propuxo explorar novas formas de ler nunha alianza entre editores e xornalistas. Xesús Fraga, xornalista de Cultura de La Voz de Galicia, reflexionou sobre a crise do modelo no que estamos inmersos.«Creo que os xornais estamos perdendo a preminencia comunicacional, xa non somos o referente sólido, incuestionable. Ao libro estalle pasando algo semellante. A fragmentación, a atomización, a brevidade da lectura actual poñen en cuestión o seu modelo»

Onte 949: Retrovisor

19 de Abril de 2014/en Medios, Onte, Persoal, Xerais/por bretemas

Josito Pereiro e Iago Martínez pedíronme unha ducia de fotos para o «Retrovisor», sen dúbida, coa intención de sacarme en pantalón curto, como é adoito nesta sección da revista Luzes. Onte chegaron a casa os exemplares do número 5 onde aparecen publicadas en catro páxinas as fotografías que lles enviei, a carón das miñas notas caligrafadas, nas que dou conta de nomes e lugares de cada unha delas. Sabía que era imposible resumir cincuenta anos (coma vinte, o mesmo ten) dunha vida nunhas cantas fotos do arquivo familiar, xa que tanto o fío do relato como o peso de cada unha das secuencias require outro formato. No entanto, neste «Retrovisor» identifico o papel marcante das miñas familias, tanto na que nacín como a que formei coa miña compañeira, así como a fortuna que supuxo poder participar dende hai vinte e catro anos no proxecto profesional de Xerais. En todo caso, debo expresar desculpas a todas as persoas queridas ás que acompaño nas fotos por desvelar a súa privacidade, así como a gratitude aos responsables de Luzes por convidarme a ollar polo meu retrovisor, o da memoria familiar e persoal.

Onte 849: A miña lectura de «Luzes» 2

11 de Xaneiro de 2014/en Cultura, Medios, Onte, Política, Xornalismo/por bretemas

Aproveitei boa parte da tarde de onte devorando o segundo número da revista Luzes. Tres excelentes reportaxes e dúas entrevistas políticas potentes alicerzan esta entrega que gaña en profundidade e interese con respecto á presentada no pasado Culturgal. Gostei moito do tratamento que Luzes está dando á reportaxe, o seu xénero estrela, probablemente tamén o máis xenuíno do xornalismo inconformista que precisamos. É conmovedor o relato de Débora Campos da afouteza teimosa de Darío Rivas, coma excelentes polos seu rigor son os de Pablo López sobre o complexo conflito de Porto Cabral e o de Diana Mandiá sobre a vida infame dos roms nos arrabaldes de Marsella. Gostei moito tamén dos sete estralos sobre a lei de patada na boca de Marga Tojo (un texto sintético, didáctico e contundente) coma das conversas de Xosé Manuel Pereiro con Carlos Martínez-Buján sobre a sentenza do Prestige e de Iago Martínez con Amador Fernández-Savater, textos capaces todos os tres de deitar luz sobre eidos opacados na axenda pública actual. Nas páxinas de «República» interesoume o retrato que Carolina Díaz fixo de Lola Díaz-Baliño, a pintora esquecida, ampliando así a nosa ollada sobre o contemporáneo. Balance entusiasta dun segundo número que supera con moito as miñas mellores expectativas. Como editor un chisco maniático que son suxiro que os deseñadores de tan elegante e coidado produto gráfico estuden para o vindeiro número subir medio corpo a tipografía, sobre todo dos pés de fotos (aínda que non lle viría tampouco mal ao corpo todo do texto), presentado para lectores e lectoras que non padecen as incomodidades da presbicia. Sinto fachenda de formar parte dun país onde se edita unha revista coma Luzes, na que intúo que o mellor aínda está por chegar.

Onte 704: Admirable Rosalía!

16 de Agosto de 2013/en Economía, In memoriam, Onte, Sociedade/por bretemas

A súa vida relatouna co xenio e cos matices precisos o mestre Josito Pereiro. Rosalía Mera merece admiración e respecto por ser capaz de construír dende cero e cos recursos principais do traballo e da creatividade un proxecto empresarial potente como o de Zara. Mais tamén por non ter abandonado nunca nin as súas conviccións de esquerdas nin a memoria da súa orixe humilde do barrio de Monte Alto, tanto antes cando facía as batas de boatiné dos días do tardofranquismo como agora cando xestionaba unha enorme fortuna mobiliaria, promovía empresas de economía social e participaba na industria audiovisual. Coincidimos con ela en diversos actos de presentación de libros. En dúas ocasións recibiunos, acompañada do seu equipo de asesores, no seu despacho da Praza de María Pita, onde ten a sede a Fundación Paideia, Escoitou con moito interese e simpatía as nosas análises e valorou os nosos proxectos. Nunca esquecerei o que aprendimos naquelas xuntanzas. Sei que Mera non foi unha mecenas nin sequera unha filántropa. Abondoulle con ser unha empresaria que, sen suxeitarse a ningún amo nin a ningún home, actuou con criterio propio e responsabilidade social e cívica. Admirable Rosalía!

Onte 694: Máis «Luzes» para Galicia

6 de Agosto de 2013/en Autores, Beizóns, Medios, Novidades, Onte, Presentacións, Xornalismo/por bretemas

Seguín por twitter e streaming o acto de presentación do proxecto de refundación da revista Luzes. As intervencións de Manolo Rivas, Josito Pereiro e Iago Martínez expresaron que outro xornalismo é posible, tamén en Galicia e tamén na nosa lingua. A pesar das dificultades do tránsito comunicacional actual e do intento de suspensión das conciencias que sufrimos, onte na Coruña expresouse que «hai fame de xornalismo», que cómpre fuxir do ruído diario ofrecendo «un xornalismo transxénico que loite contra a vulgaridade» e permita unha lectura sosegada e reflexiva. Sei que o presentado foi apenas o xermolo do número Cero dun mensual en papel (de maqueta fermosa e contidos atractivos) que aposta polo protagonismo do lectorado e por unha axenda informativa aberta. Gustoume a definición sintética da intención dos promotores: «Luzes, revista aborixe e indíxena universal». Este (re)nacer de Luzes foi unha nova que encheu onte os nosos depósitos de esperanza. Beizóns a Manolo, Josito e Iago!

Listado de la etiqueta: xosé_manuel_pereiro