irmandades_da_fala – Brétemas

Listado de la etiqueta: irmandades_da_fala

Lar

20 de Novembro de 2024/en A Portada, Artigos, Contafíos, Cultura, Deseño, Edición, Editores, Efemérides, Galeguismo, Historia, Ilustración, Lecturas, Lingua, Memoria, Nacionalismo, Narrativa, Recurso_didáctico/por bretemas

Co obxectivo de favorecer a difusión da cultura galega naceu en Ferrol en 1921 a editorial Céltiga, que durante dous anos debeu a súa existencia o esforzo realizado polo seu editor Xaime Quintanilla. Proxecto editorial das Irmandades da Fala continuado o 29 de novembro de 1924 cando apareceu na imprenta Moret da Coruña o primeiro número da revista quincenal Lar, grazas ao propósito de Leandro Carré Alvarellos como director e de Ánxel Casal como administrador. Desde aquela primeira entrega, A miña muller de Wenceslao Fernández Flórez, publicaría o derradeiro sábado de cada mes corenta noveliñas que conformaron o primeiro catálogo de narrativa galega do século XX, entre os que se atopaban títulos pioneiros como Martes d’ Antroido (1925) de Francisco Herrera ou Pantelas, home libre (1925), a estrea literaria de Ramón Otero Pedrayo, premiada na «Festa da Lingua Galega» convocada polo Seminario de Estudos Galegos. Secasí, sería o sinal de identidade daquela colección a liña de portadas deseñada polo Camilo Díaz Baliño, na que aparecía o sol, o altar e unha figura pétrea barbada, trilito da tradición druídica, considerado por Pepe Barro como unha das obras mestras do deseño galego. Foi o de Lar o primeiro proxecto editorial moderno en lingua galega, tanto pola intención de enraizar o xénero narrativo como de popularizalo, divulgalo e estendelo a un público propio, vontade que os editores sinalaban na nota de presentación do número 26, Fuxidos (1926) de Gonzalo López Abente: «pretendemos proporcionarlles aos nosos lectores novelas interesantes e ben escritas que lles dean plena satisfacción, aínda impoñéndonos sacrificios; porque a nosa empresa non é industrial, senón patriótica. Queremos contribuír ao engrandecemento da Literatura Galega, da Cultura Galega; e por iso traballamos con fe e afiuzados na crecente afección á lectura de libros galegos, de bos libros…» Vontade dos editores Carré e Casal que non perdeu ápice de interese cando celebramos a proeza de Lar no seu centenario.

Publicado por Nós diario: 20/11/2024

Pioneira

23 de Agosto de 2023/en A Portada, Artigos, Autores, Beizóns, Contafíos, Cultura, Edición, Efemérides, Ensaio, Feminismo, Igualdade, Lecturas/por bretemas

Continuando co seu labor de facer visible o traballo das galegas nas letras, a Plataforma de crítica literaria A Sega homenaxeou a pasada semana a Aurora Marco, autora dunha amplísima obra de investigación que desvelou as historias de vida e deu voz a tantas precursoras e pioneiras que até agora permanecían silenciadas ou esquecidas. Homenaxe merecidísima á incansable catedrática compostelá de Didáctica da lingua e da literatura, xubilada xa como docente, coa que A Sega recoñece «ese traballo inxente de facer cantar as voces das pasadas en sinfonía estrondosa […] da nosa Señora das Letras 2023», unha das persoas imprescindibles da cultura e da historia de Galicia do noso tempo. Alumna de Gonzalo Anaya Santos e Ricardo Carvalho Calero, compatibilizou o seu labor pioneiro como profesora de lingua e literatura na universidade de Santiago coa investigación centrada na historia das mulleres. Froito desta angueira publicou obras de referencia como Mulleres e educación en Galicia. Vidas de mestras (Ediciós do Castro 2002), Dicionario de Mulleres Galegas (ANT, 2007), Mulleres na Guerrilla Antifranquista (Laiovento, 2011) –na que se baseou o documental Silenciadas, dirixido por Pablo Ces, coproducido por ela e premiado co Mestre Mateo– e Elas (A xanela editorial, 2015), libro monumental no que ofrece biografías de 400 mulleres do país dende o século IV a 1975. Máis recentemente, na súa obra Irmandiñas (Laiovento, 2020), coincidindo co centenario das Irmandades Fala, recuperou o traballo das mulleres vinculadas co movemento irmandiño e a actividade galeguista. Obra esclarecedora sobre as dificultades e condicionantes que afrontaron mulleres como Elvira Bao Maceiras, María Miramontes, Olimpia Valencia, Emilia Docet ou María Luz Morales, mais tamén as integrantes case anónimas dos coros e cadros de declamación ou das diferentes iniciativas nas que estiveron presentes as galeguistas. Parabéns a admirada Aurora Marco por tan importante traballo e A Sega por recoñecelo.

Publicado en Nós diario: 23/08/2023

Vigo, cifra da Galicia moderna

25 de Xullo de 2023/en A Portada, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Autores, Cultura, Efemérides, Galeguismo, Historia, Nacionalismo, Política, Recurso_didáctico, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á celebración en Vigo do 25 de xullo de 1930:

O 25 de xullo, declarado Día de Galicia na segunda asemblea nacionalista das Irmandades da Fala (Santiago de Compostela, novembro de 1919), e celebrado por vez primeira na Coruña en 1920, foi unha celebración perigosa para a Ditadura de Primo de Rivera (1923), que na súa teimosa loita contra o separatismo prohibiu os actos galeguistas e o izado da bandeira azul e branca en edificios destacados. Habería que agardar á caída do directorio militar primorriverista (febreiro 1930), para que o venres 25 de xullo de 1930 os galeguistas armados de afouteza e entusiasmo recuperasen a celebración pública da gran data galega e o fixeran con éxito en Vigo, a cidade moderna galega por excelencia. Un «Día Noso» que comezou co mitín galeguista celebrado pola mañá nun Teatro García Barbón con cheo absoluto e presidido por Ramón Cabanillas no que falaron Otero Pedrayo, Castelao e Valentín Paz Andrade. Xornada de fraternidade galeguista continuada co xantar popular na finca da Barxa onde se reuniron até trescentas persoas, chegadas de toda Galicia (entre elas Ánxel Casal), e no que, entre outros oradores, Manuel Gómez Román, Álvaro de las Casas, Victoriano García Martí e Ramón Fernández Mato pronunciaron palabras memorables. Como concorridísima foi a sesión vespertina viguesa na Agrupación Artística presidida por Urbano R. Moledo e na que disertaron Núñez Búa, Otero Pedrayo, Álvaro de Las Casas e o coro Feijoo cantou obras do seu repertorio galego.

25 de xullo de 1930 no que por vez primeira se izou a bandeira galega na varanda da casa do concello vigués e na que se interpretou música galega nos bares, cafés e paseos, nunha xornada para a historia na que «Vigo foi o centro espritoal de Galiza», como a seis columnas titulou o día despois o xornal vigués El Pueblo Gallego (EPG). Unha data significativa para o recoñecemento da hélice galeguista do ADN vigués, «adro do fervor galeguista» para o editorialista de EPG, no que «xentes de todas as follas da rosa dos ventos […] levantaron ben trabados na gran data galega os seus corazóns». Entusiasmo que ao editorialista levaba a preguntarse se non terían que rectificar o seu erro aqueles que crían que «Vigo tiña significación de espello das friaxes nórdicas e británicas», para subliñar a seguir que «Vigo é tan galego como outro pobo calquera da nosa terra, tan heroicamente galego como aqueles recunchos intactos onde non chegou inda a sorbente da meseta…» e rematar co inequívoco espírito vigués tan resolto: «Galiza en Vigo puxo onte ao aire o peito con aquel rexo espírito que desencadea os escravos, con aquel xeito decidido e resolto co que nas proas dos barcos parece adiviñarse as duras travesías que nos agardan».

Reivindicación do carácter netamente galego da cidade da oliveira que compartiron moitos dos oradores daquel 25 de xullo que despois de noventa e tres anos hoxe lembramos. Otero Pedrayo, aclamado durante varios minutos no García Barbón, fixo no seu discurso un canto a Vigo e ao seu espírito emprendedor, relatando os días de infancia nos que a visitou por vez primeira, lembrando «a música de ciceis labrando a pedra da futura gran cidade». Castelao exaltou en Vigo o sentido universalista do galeguismo e da arte galega. Paz Andrade celebrou a incorporación de Vigo ao movemento galeguista, considerando o xuntoiro vigués da Barxa como a trabe necesaria para a conquista das liberdades republicanas. Como Álvaro de las Casas aventurou na Barxa (nunha referencia importante, escasamente divulgada) que «de Vigo, terra galega, pese a todos os tópicos, patria de Martín Codax aberta aos países ultramarinos, sairá o impulso que ha de lanzar aos galegos pola liberdade de Galicia».

O espírito galeguista de celebración do 25 de xullo de 1930 non se repetiría en Vigo até 1992 cando o goberno de coalición do PSdeG-PSOE cos nacionalistas de PSG-EG e BNG, presidido por Carlos G. Príncipe, convocou no xardín inglés do Pazo de Castrelos na tarde do 24 de xullo a lectura dun bando da alcaldía con motivo do Día Nacional de Galicia, denominación oficial dende que foi aprobada pola Xunta de Galicia en 1979. Un amplo xuntoiro veciñal, cultural, social e político, no que dende entón adoitaron participar con respecto institucional todos os grupos municipais vigueses, que permitía actualizar o discurso compartido por todos de Vigo como cifra da Galicia contemporánea, motor da Galicia futura, onde se inician os camiños de progreso e onde sempre agromou o mellor da cultura galega. Unha convocatoria institucional que por segundo ano consecutivo non se celebrará na data prevista, probablemente adiarase a setembro, o que rompe unha tradición que semellaba consolidada. Ben sería recuperar aquel espírito de Vigo como centro da Galicia moderna acuñado polos galeguistas hai case un século.

No centenario do Día de Galicia

28 de Xullo de 2020/en A Portada, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Efemérides, Galeguismo, Nacionalismo, Política/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á celebración do centenario do Día de Galicia

Celebramos este 25 de xullo o centenario do Día de Galicia, outra das creacións políticas da segunda Asemblea Nazonalista convocada polas Irmandades da Fala do 7 ao 9 de novembro de 1919 no pazo de San Clemente de Santiago de Compostela. Un centenario que coincide co setenta aniversario da constitución o mesmo día no Hotel Compostela de Santiago da viguesa editorial Galaxia e ás portas do 20 de outubro, día no que se celebrará o centenario da aparición en Ourense da revista Nós, publicación artellada por un grupo xeracional de intelectuais que pasaron á historia como Xeración Nós e son lembrados por traballar de forma incansable a prol da dignificación da cultura galega e de Galicia como célula de universalidade.

Aquel primeiro Día de Galicia de 1920 fora animado por un editorial do número 124 do xornal A Nosa Terra, órgano oficial da Irmandades da Fala, no que baixo o título «Alborada» propoñía celebrar con «ledicia reloucadora» esta xornada do «25 de Santiago» «en todos os fogares do mundo onde latexa un peito galego». Concibida como data «lembranza da Patria natural» e «arela de irmandade espallada por todos os pobos», con lembranza específica para «as nazonalidades irmás da Iberia» e para «Irlanda, irmá nosa e nosa mestra», aquela primeira edición comezou na cidade da Coruña, para os irmandiños «a capital da Nosa Terra», coa intención de que en anos vindeiros fose imitada en todas as cidades galegas. Un chamamento dirixido a «irmáns, amigos e inimigos» coa intención de que «a nosa terra chegue a conquerir o imperio espiritual na futura e gloriosa civilización atlántica», no que non faltaba unha apelación ao seu carácter de «momento histórico de ser ou non ser».

Aquela primeira celebración coruñesa do Día de Galicia, continuada durante 1921 e 1922 como data de exteriorización do patriotismo galego, por medio do izado da bandeira galega e do reparto de propaganda galeguista, foi prohibida en 1923 pola ditadura de Primo de Rivera que a consideraba «separatista» e «perigosa» como a exhibición da propia bandeira, reivindicada polos irmandiños como insignia nacional. Unha celebración que ás portas da proclamación da Segunda República, colleu un novo pulo en Vigo no histórico xantar da Barxa do 25 de xullo de 1930, posterior ao acto galeguista celebrado no Teatro García Barbón, onde interviron Castelao e Valentín Paz Andrade. Efeméride que coa Fundación do Partido Galeguista (1932) adquiriu o seu carácter político durante os anos de entusiasmo a prol da aprobación do Estatuto de Autonomía (1936), mais tamén como afirmación cultural e festiva que deu pé en Compostela ao Mitin das Arengas (1934) organizado polas Mocidades Galeguistas.

Espírito político conservado intacto no exilio, que deu pé a «Alba de Groria», aquel histórico discurso pronunciado por Castelao o 25 de xullo de 1948 no Teatro Argentino de Buenos Aires, concibido para celebrar «a festa maior de Galiza, a festa de tódolos galegos», cuxo texto se convertería en síntese do ideario e símbolo do nacionalismo galego. Espírito galeguista conservado durante a ditadura polos membros do grupo Galaxia que participaban con afouteza cada 25 de xullo na «Misa de Rosalía» na igrexa de San Domingos de Bonaval, acto relixioso de significación galeguista xa dende 1932. Misa de Rosalía que en 1969 adquiriu inequívoco carácter político cando tras o canto do himno galego e do «Venceremos nós», así como dos posteriores berros de «Galiza Ceibe» e «Liberdade para Galicia», cargou a policía e detivo a tres persoas, entre elas Xaime Isla Couto, que sería condenado polo TOP.

Significado político do 25 de xullo que xa en 1968 lle outorgara a Unión do Povo Galego pendurando na Alameda compostelá unha pancarta que rezaba «Viva Galiza ceibe e socialista» e fixaba dende entón a súa celebración para o movemento nacionalista galego como «Día da Patria Galega». Carácter cívico e galeguista que Antonio Rosón, o primeiro presidente preautonómico, quixo imprimirlle (o que lle custou o posto) á efeméride declarándoa en 1979 como «Día Nacional de Galicia», denominación oficial vixente dende entón. Porén, coa excepción da entrega das Medallas de Galicia, a Xunta de Galicia en todas as súas presidencias conservadoras ignorou a denominación oficial e virou ás costas a esta festa concibida hai cen anos polos irmandiños como a nosa primeira arela de afirmación colectiva. Carácter cívico deste Día Nacional de Galicia que por ventura e non sen dificultades manteñen aceso algúns dos nosos concellos, como o de Vigo que cada ano encarga un bando de espírito galeguista. Un chamamento á unidade e entusiasmo galeguistas que transcorrido un século continúa vixente. Viva o Día de Galicia, viva o Día Nacional de Galicia, viva o Día da Patria Galega, viva a festa maior de Galicia!

O legado de Ricardo Carvalho Calero

19 de Maio de 2020/en 17_de_maio, A Portada, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Cultura, Galeguismo, Homenaxes/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao legado de Ricardo Carvalho Calero:

Despois de agardar décadas pola celebración dun dezasete de maio dedicado á figura de Ricardo Carvalho Calero, as circunstancias excepcionais da pandemia do Covid19 obrigaron a adiar as homenaxes institucionais da Academia Galega até o outono, coincidindo coa data do 110 aniversario do nacemento do profesor e polígrafo ferrolán. Un recoñecemento imprescindible para unha das figuras galeguistas claves do século XX, membro da segunda xeración do Seminario de Estudos Galegos (SEG), «os homes de Halley» (o cometa que pasou en 1910 o ano do seu nacemento), como a el lle prestaba dicir, discípulo dos mestres das Irmandades da Fala e da Xeración Nós, da que celebramos este 2020 o seu centenario. Mais tamén nos seus anos de mocidade foi Carvalho Calero, activista estudantil da Federación Universitaria Escolar (FUE), da que chegou a ser presidente (1930); membro da Esquerda Galeguista, onde combinaba a militancia esquerdista e republicana coa nacionalista, antes da creación do Partido Galeguista (1931), no que se integrou dende a súa fundación. Sen esquecer nin o seu papel como co-redactor xunto a Lois Tobío do Anteproxecto de Estatuto de Autonomía de Galicia presentado polo SEG (1931-1932) nin que foi autor de diversos ensaios sobre literatura galega do seu tempo.

Un recoñecemento necesario para unha figura fulcral para a literatura galega que ao longo da súa andaina abordou todos os xéneros e concibiu o papel do autor literario como a de quen adopta unha sentimentalidade relixiosa e ofrece ao lectorado unha reflexión nacida do seu interior. Foi a poesía a súa primeira expresión literaria, e probablemente para el tamén onde mellor ofreceu a súa estirpe autoral de poeta humanista abrasado por preguntas, dende o seu primeiro libro de poemas en galego, Vieiros (1930), até os seus volumes de obra reunida, Pretérito imperfeito (1927-1961) e Futuro condicional (1961-1980). Nos difíciles anos do franquismo, cumpriu dous anos de prisión en Xaén e foi inhabilitado até 1965 a ofrecer servizos á administración acusado pola súa defensa dos ideais republicanos e ideas separatistas, desenvolveu unha obra teatral, unha das máis relevantes da dramática de posguerra, velaí pezas como Farsa das zocas e A sombra de Orfeu (escritas en 1948, publicadas en libro en 1971), así como narrativa, na que destacou A xente da barreira (1950), a primeira novela en galego publicada despois da guerra, coa que gañou o certame convocado pola Editorial de los Bibliófilos Gallegos.

Unha homenaxe merecidísima para don Ricardo polo seu labor monumental como ensaísta crítico e investigador da lingua e literatura galegas, eidos nos que os seus traballos e achegas científicas, sobre todo dende a súa incorporación á Universidade de Santiago de Compostela como profesor (1965) e primeiro catedrático destas disciplinas (1972), foron fundacionais para situalas á par doutras de máis longa tradición no ámbito académico. Historia da literatura galega contemporánea (1963, 1976) e Gramática elemental del gallego común (1966), pola que recibiu o Pedrón de Ouro, dúas monografías críticas publicadas pola editorial Galaxia, grupo co que colaborou estreitamente na súa estratexia de resistencia cultural até finais da década de 1970, foron trabes para o desenvolvemento normalizado da nosa historia literaria que, por fortuna, os seus numerosos discípulos nas aulas composteláns desenvolverían nunha arela compartida a partir das décadas de fin de século.

Homenaxe reparadora para don Ricardo, que chega tres décadas despois do seu pasamento (1990), tardanza atribuíble ao distanciamento persoal, lingüístico e ideolóxico que dende a súa xubilación (1980), no anos decisivos do inicio da Autonomía, mantivo co «galeguismo institucional» (RAG, ILG, CCG), do que sempre mantivera unha certa independencia de actuación. Separación que o debate ortográfico, aparentemente irreconciliable e aínda non resolto, tampouco axudou a aproximar, mais que agora nun exercicio esperanzador de madurez e responsabilidade podería ser reconducido. Unha noticia, sen dúbida, moi alentadora tanto para recuperar todo o legado lingüístico e literario de Carvalho, incluída a súa reivindicación de formas ortográficas auténticas do galego histórico, como a súa reclamación de que o pensamento político galeguista recupere o espírito do galeguismo clásico de Nós e Castelao segundo o cal Galiza é unha célula de universalidade; un nacionalismo universalista que aspira a unha estruturación da península sobre a base do recoñecemento de cada unha das súas nacións para conseguir, en palabras de Carvalho, que «cada unha renda todo o que poida render para beneficio proprio, da península ibérica, de Europa e da propia humanidade».

Onte 1804: «Irmandade» palabra do ano 2016

30 de Decembro de 2016/en Autores, Cultura, Lingua, Onte, Premios, Recurso_didáctico, Vídeos/por bretemas

O portal das palabras escolleu «irmandade» como a palabra do ano 2016. Unha iniciativa que converte unha palabra galega (en 2015 «refuxiado», en 2014 «corrupción») en símbolo compartido, resume de afáns, preocupacións e vidas ao longo de todo un ano. Palabra, nesta caso, que expresa tanto o afecto compartido como a asociación de persoas con afinidade de crenzas e ideais. Neste 2016 que remata, ano do centenario da creación das Irmandades da Fala, expresa unha nova fraternidade e soridade galeguista, que acuñamos como lema da celebración («En irmandade») dos Premios da Crítica Galicia. Xaora, no 2016, que para nós será sempre o ano do pasamento do mestre Agustín Fernández Paz, a palabra «irmandade» resume coma ningunha outra as conviccións, os ideais e os anceios que tantas e tantas persoas compartimos con el.

O ano das Irmandades

29 de Decembro de 2015/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Galeguismo, Historia, Lingua, Recurso_didáctico/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo abordo a celebración do centenario da creación das Irmandades da fala.

Case no abrente de 2016, no que homenaxeamos o 17 de maio a Manuel María e lembraremos o centenario do nacemento dos poetas Miguel González Garcés, Manuel Lueiro Rei e Lorenzo Varela, non podemos esquecer que será tamén o ano das Irmandades da Fala. Unha conmemoración dun centenario histórico: o da creación dunha organización cultural e política que por vez primeira se definía como nacionalista e consideraba a Galicia un suxeito político. As Irmandades supuxeron un xeito novo de entender o país, superador da ideoloxía rexionalista, abrindo un vieiro novidoso para o porvir do país e do idioma e cultura galegas.

Centenario promovido por unanimidade de todos os grupos do Parlamento de Galicia que no pasado mes de abril instaron á Xunta de Galicia a declarar 2016 como “Ano das Irmandades da Fala” e a estabelecer “un programa de actividades conducentes a divulgar o coñecemento do encomiable labor desta organización, animada polo propósito de traballar pola consecución dunha Galicia máis culta, libre, xusta e comprometida consigo mesma”. Centenario que sabemos xa está sendo preparado por institucións como o Consello da Cultura Galega, a Real Academia Galega, o Concello da Coruña, a Deputación da Coruña, que anunciaron as primeiras iniciativas do que debería constituír unha gran celebración colectiva.

O xermolo das Irmandades estivo na campaña que Antón Vilar Ponte iniciou o 5 de xaneiro de 1916 nas páxinas de La Voz de Galicia promovendo a creación da Liga de Amigos do Idioma Galego, unha organización concibida para defender, fomentar e dignificar o uso do galego. Respondía así o chamamento que Aurelio Ribalta fixera uns meses antes dende a revista Estudios Gallegos reclamando unha defensa da lingua galega. O 21 de marzo de 1916, Antón Vilar Ponte publicou o folleto Nacionalismo gallego (Apuntes para un libro). Nuestra afirmación regional no que perfilaba un argumentario que situaba o idioma como cerna da identidade galega: “a nosa lingua é o camiño de ouro da nosa redención e do noso progreso: sen a lingua morreremos como pobo, e nada significaremos endexamais na cultura universal”. O 18 de maio Vilar Ponte convocou nos salóns da Academia Galega, daquela radicada na coruñesa rúa de Rego de Auga, unha xuntanza na que vinte persoas acordaron a creación dunha Irmandade dos Amigos da Fala da que o propio Antón sería o seu primeiro conselleiro.

Despois da creación da agrupación coruñesa, no mesmo ano 1916 foron constituíndose con idénticas finalidades de defensa da lingua outras irmandades en Santiago (o 28 de maio, presidida por Lois Porteiro Garea, participante na xuntanza coruñesa), en Monforte, Pontevedra, Ourense e Vilalba, chegando a contar o movemento con duascentas persoas, a maior parte delas intelectuais e profesionais liberais. O proceso delongouse nos dous anos seguintes no que se chegaron a formar até 28 irmandades locais, que agrupaban a setecentos afiliados, ademais das emigrantes radicadas en Madrid, La Habana e Buenos Aires, nas que se organizaban cursos de galego, xogos florais, exposicións e recitais, ademais de incorporar devagariño iniciativas de carácter político. A aparición o 14 de novembro de 1916 do primeiro número do periódico A Nosa Terra, voceiro das Irmandades, publicación galega monolingüe con 2.000 suscritores, unha cifra moi respectable, así como a celebración en Lugo da Iª Asemblea Nazonalista o 17 e o 18 de decembro de 1918, supuxeron a consolidación das Irmandades como o movemento nacionalista galego que, entre outros obxectivos, procuraba a autonomía integral de Galicia, a cooficialidade do castelán e o galego ou o ingreso de Galicia na Liga das Nacións.

Este desenvolvemento do pulo das Irmandades foi parello o das agrupacións e coros folclóricos tradicionais, iniciado en 1915 en Ferrol con Toxos e Frores e Lugo con Cántigas e Aturuxos, e que continuaría no 1916 na Coruña con Cántigas da Terra, en Pontevedra con Foliadas e Cántigas e Mondariz con Agarimos da Terra. Agrupacións musicais que no marco das ideas galeguizadoras das Irmandades, pretendían recuperar o patrón de enxebreza musical nos seus repertorios (alalás, foliadas, muiñeiras…), o emprego de instrumentos tradicionais, o coidado do vestiario dos participantes, a exaltación dos símbolos nacionais (himno e bandeira) e o fomento do emprego da lingua galega.

A celebración deste Ano das Irmandades é unha oportunidade excelente para facer balance dun século decisivo na historia de Galicia e da contribución que fixo o movemento nacionalista. Como tamén o é para valorar o estado actual da lingua, a trabe de ouro das Irmandades, así como para recuperar do esquezo algunhas figuras esenciais daquel pioneiro agromar nacionalista, como a dos irmáns Antón e Ramón Vilar Ponte.

Onte 1257: Cantares no Miñor

8 de Marzo de 2015/en Galeguismo, Música, Onte/por bretemas

Memorable serán o de onte no Auditorio Rosalía de Castro de Vigo, onde se celebrou Cantares no Miñor, o cuarto encontro de Coros Tradicionais organizado por Cantares do Brión. A homenaxe ao Real Coro Toxo e Froles de Ferrol, con motivo do seu centenario, así como a interpretación dalgúns dos temas do disco Arruídos e a estrea dunha peciña teatral dos organizadores, artellaron un concerto excelente onde houbo algúns momentos artísticos sublimes (eis as interpretación de «Ferrolada» ou «Has de cantar«) ) e outros moi emocionantes, como o do discurso de Xosé García Crego, presidente de Cantares do Brión.

Xaora, ao longo das máis de dúas horas de concerto, tanto durante a interpretación do repertorio clásico de Toxos coma no máis renovador de Cantares, percibimos a recuperación do espírito expansivo e agarimeiro daquel primeiro galeguismo das Irmandades da Fala, que estas agrupacións mantiveron contra vento e marea durante un século. Unha fórmula asociativa e artística baseada na exaltación da música coral de raíz, na fachenda por vestir o traxe tradicional con enxebreza, no emprego e defensa da lingua galega e dos símbolos nacionais, himno e bandeira.

Dende a súa creación hai seis anos Cantares do Brión asumiu esta fórmula tradicional sen renunciar á anovación do repertorio coral, sobre todo incorporando creacións contemporáneas, esforzo ao que non son alleos os afáns do seu director Pablo Rial Salgueiro como o do resto dos compositores do grupo miñorano. Un traballo o de Cantares que está reilusionando e contaxiando, como puidemos comprobar onte nas intervencións dos membros de Toxos, a todo o movemento dos coros tradicionais galegos. Todo un fito que para a música tradicional galega que merece ser xa recoñecido. Tras a interpretación do Himno Galego coas dúas agrupacións sobre o escenario, saímos emocionados e contentos coma cucos tras máis de dúas horas de auténtica música de noso. Parabéns aos organizadores.

Onte 1243: Somos Nós

22 de Febreiro de 2015/en Galeguismo, Iniciativas, Onte, Persoal, Política/por bretemas

O éxito da presentación de Somos Nós onte en Compostela expresa que unha parte da sociedade galega nin se resigna nin está disposta a que Galicia desapareza como suxeito político. Baixo a forma dunha asociación, este movemento cidadán proponse como o seu primeiro obxectivo acadar que Galicia recupere a súa centralidade na axenda pública, asumindo no transversalismo, na independencia dos partidos polítcos e na pluralidade ideolóxica e diversidade xeográfica dos seus membros unha nova forma e entender a intervención política no noso país. Nesa idea insistiu Anxo Quintana que ao comezo da súa intervención aclarou que «Somos Nós non é un movemento para unir ou refundar o nacionalismo, xa que a súa misión é moito máis ambiciosa: unir a todos os galegos e galegas ás que lles importa Galicia.« Recuperar a autoestima, a esperanza e a dignidade, confiar nas posibilidades propias, acadar que o compromiso co país sexa unha idea hexemónica na nosa sociedade, marcar unha liña entre a vella e a nova política foron ideas presentes nas intervencións dos promotores da nova iniciativa que pretende continuar a tradición das Irmandades da Fala e de Nunca Máis. Aí estaremos, contribuíndo dentro das nosas posibilidades a darlle pulo.