Listado de la etiqueta: a_coruña

610: «Estilística da lingua galega» de Freixeiro Mato

/en , , , , , , /por

Presentamos no serán de onte, no salón de actos da Asociación Cultural Alexandre Bóveda da Coruña, a Estilística da lingua galega do profesor Xosé Ramón Freixeiro Mato. Recibiunos con grande elegancia e agarimo o presidente da asociación Xosé Manuel Sánchez Rei, para quen «ninguén era máis apropiado que Freixeiro para ofrecer unha Estilística da lingua galega».

Tras a intervención do editor, fíxoo a profesora Mercedes Queixas. Comezou o seu parlamento a secretaría da AELG salientando que «esta é unha obra que quedará para historia literaria galega como un fito dos nosos tempos». Tras repasar o perfil académico de Freixeiro, no que se desenvolven os eixos da lingua e da literatura, afirmou que «nesta obra ambos os dous interseccionan, conflúen». Comentou despois Queixas a súa estrañeza de que o profesor Freixeiro, con semellante currículum, «non fose membro da institución con sede na rúa Tabernas, que debería acoller perfís da calidade dos de Freixeiro».

Xa entrando en materia dos contidos do libro, Queixas sinalou que fora elaborada a partir do levantamento de obras literarias de 186 autores e autoras, dende os cancioneiros medievais até 2011, «unha mostraxe que inclúe os diversos xéneros literarios, a literatura culta e a popular, ademais de textos de diferentes épocas, dende os medievais até os máis actuais». «Suma de moitos estilos diferentes, é unha estilística polifónica. A focaxe fundamental do libro está na lingua como máxima potencialidade expresiva. Para iso, Freixeiro bebe de todas as fontes e reconstrúe unha estrutura cíclica e pechada». Queixas gabou a profundidade e rigor da obra, o seu esforzo de organización, «buscando a dosificación do discurso, a súa claridade e proximidade». Salientou ademais o interesante marco contextualizador, presentado na primeira parte, «que converte a obra nun libro de libros de estilística, unha fonte documental global de referencia». Continuou Mercedes valorando a importancia de que «esta Estilística da lingua galega estivese imbricada nunha sociedade determinada cunha lingua nunha situación determinada. Freixeiro ofrece unha estilística nun proceso de conflito lingüístico, sendo moi consciente que a situación sociolíngüística condiciona a creación e recepción do texto, como a fixación do propio código da escrita, que mesmo no é allea a existencia dun conflito ortográfico».

No treito final da súa presentación, Queixas ocupouse de valorar o que representa esta Estilística. «En primeiro lugar, é unha obra pioneira, inexistente polo seu carácter enciclopédico, unha obra sen precedentes que gañará valor co tempo». «En segundo, constitúe unha aposta clara pola lingua como cordón umbilical da literatura. O estilo como marca e como capacidade para que a lingua se reinvente nos textos literarios. Se o dominio da fonética demostra o control da lingua oral, no dominio do estilo está o da lingua literaria, o estilo é unha marca de identidade». «En terceiro lugar, esta obra é unha posta en valor da lingua que demostra a potencialidade que ten a lingua literaria, recoñecéndose o esforzo inxente de escritores e escritoras que continúan debullando todos os recursos e forza expresiva que ten a lingua. Freixeiro recoñece o esforzo dos escritores e escitoras galegos para convertir a lingua escrita en produto artístico». Rematou Mercedes Queixas o seu discurso facendo un simil de bergantiñán a bergantiñán. «Se Pondal dixo que me “déstesme unha lingua de ferro e devolvinvos unha lingua de ouro”, Freixeiro diría “déstesme unha lingua de ouro devolvinos unha lingua chea de estilo”».

Comezou a súa intervención Freixeiro dicindo que «a presentación deste libro era unha ocasión especial. Primeiro por tratarse dun longo proxecto, que pon o ramo ao meu ciclo de estudos da lingua interna, nos que sempre quedaba adiado o proxecto de facer a estilística. Segundo, polo feito de que aparición do libro é un motivo de contento despois dun ano horribilis». Proseguiu o autor sinalando que «este é un libro polifónico, de autoría múltipla, un texto no que están convocados moitas voces de escritores e escritoras galegos. É tamén unha homenaxe ás persoas que crearon a lingua literaria galega, tanto as citadas como as que non aparecen nestas páxinas». Tras agradecer as palabras de Mercedes Queixas e sinalar as limitacións do formato editorial escollido, «no que tratei de incluír os exemplos e referencias coa maior brevidade e concisión posibles», Freixeiro debullou a xénese da obra: «Foi unha das primeiras ideas que tiven cando pasei do ensino secundario á Universidade, foi unha das primeira sideas que meu deu Manuel Ferreiro». Citou despois aos estudos, parcialmente estilísticos, sobre a lingua literaria de Noriega Varela, Rafale Dieste, Crecente Vega, Manuel García Barro, os diminutivos na obra de Rosalía de Castro e sobre a obra de Manuel María, «precedentes e preparación desta obra».

Contextualizou Freixeiro a súa Estilística con outras obras sobre este tema que existen en todas as linguas. «Facela foi un reto para a dignificación da lingua galega». «Até o que eu sei, de todas as estilísticas xerais de linguas romances non hai ningunha con este completude, de todos os aspectos da lingua. Moi poucas enfrontan a estilística do texto, que constitúe a maior das novidades desta ELG». Sinalou depsois o seu interese para «pór en valor os textos literarios contemporáneos (séculos XIX e XX), os que máis debemos reivindicar e poñer en valor. A lingua literaria galega contemporánea é a máis necesitada de recoñecemento». «Pretendín contribuír ao prestixio da lingua galega, sabendo que lle ven dado en boa medida pola posta en valor da lingua literaria».

Abordou despois Freixeiro as dificultades de elaboración da súa Estilística: «En primeiro lugar, saber que é “Estilística” e que se entende por “estilo”, un termo con diversas definicións e sinónimos; desvío da norma, escolla, pegada, connotación, características individuais e colectivas, ornato, afectividade…». «Para min estilo é todo aquilo que na lingua ten vontade de expresividade. Razón pola que a Estilística debe centrar a súa atención na linguaxe afectiva ou expresiva». «Procurar os recursos expresivos que ten a lingua galega, dos que podemos botar man cando falamos e cando escribimos. Pór en evidencia eses recursos é do que trata a miña obra». Sinalou con outras das dificultades a «inexistencia de modelos, o que me obrigou a madurar moito a estrutura da obra».

Rematou o seu discurso o profesor Freixeiro Mato salientando que esta Estilística da Lingua Galega constituía para el un fin de ciclo no seu traballo orientado «a un mellor coñecemento e dignificación da lingua galega para un uso máis correcto da lingua e para acadar un modelo de lingua de calidade». «Coa lingua temos dous retos por diante. O primeiro gañar galegofalantes, perante a deixación de funcións das autoridades que deben velar pola lingua. O segundo, mellorar a práctica lingüística, tanto na escrita como na oralidade, mellorando o seu uso e preservando a súa autenticidade. Ambos os dous son igualmente precisos».

Onte 595: O «Winnipeg» de Hixinio Puentes

/en , , , , , , /por

Celebramos o 25 de abril na Casa Museo Casares Quiroga da Coruña onde presentamos Winnipeg de Hixinio Puentes. Tras cinco grandes novelas e catro premios literario, Hixinio Puentes consolídase como un dos novelistas máis sólidos da narrativa galega deste século. Con Winnipeg volve sobre o espazo que lle é máis propio, o do seu berce natal da Galicia do Ortegal, onde tamén ambientou O bandido Casanova e Aguillóns de Ortegal, centrándose na vila de Cariño. Unha novela histórica que recrea feitos reais, protagonizados polos irmáns Manuel, Pepe e Vicente Pita Armada, desenvolvidos no tempo que transcorre entre o golpe de estado do 18 de xullo e o golpe de estado do 11 de setembro de 1973 que derrubou ao presidente Salvador Allende. A fuxida dos irmáns Pita de Cariño e o seu exilio en agosto de 1939 a bordo do Winnipeg, o vapor fretado polo poeta Pablo Neurda, constitúen o eixo narrativo dunha novela de lectura engaiolante.

Comezou a súa intervención o historiador Emilio Grandío dicindo que «A Galicia de Ortegal arrecende a mar, herba e monte. Alí hai moitos tesouros escondidos do noso pasado, do noso presente e do noso futuro, mais non os vemos». Cualificou Winnipeg como «un xogo literario moi documentado. Fala do Cariño dos anos trinta, daquela unha vila puxante que tiña unha cultura mariñeira e obreira moi moderna, xeradora dunha cultura vilega diferenciada que se activou durante a segunda Republica, modulando o seu antagonismo con Ortigueira, entón cabeza do concello». Referiuse despois Grandío os acontecementos presentes nunha «obra moi traballada na veracidade dos feitos», xa que pola novela desfilan «convocatorias de folgas, o cambio político despois das eleccións de 1933, o relevo de Casares Quiroga, até os feitos concretos de xullo de 1936». «Aqui tamén está o relato da fuxida do Arkale, un barco mítico na comarca de Ortegal, símbolo de esperanza». Rematou Grandío as súas palabras propoñendo unha reflexión sobre o proceso de construción da memoria e cualificando Winnipeg como «novela densa, rigorosa e documentada».

Comezou as súas palabras Hixinio Puentes falando do Winnipeg, «un buque fretado polo poeta Pablo Neruda coa intención de rescatar a un número indeterminado de republicanos españois, ademais de darlle un pulo á economía de Chile, o seu país. Naquel grupo había profesionais de todo tipo, entre eles vinte mozos de Malpica de Bergantiños e tres de Cariño, os irmáns Pita Armada». Referiuse, despois, a como chegou a historia da familia dos Pita, a partir da autobiografía que deixou un deles, Pepe, e ao seu convecemento que o episodio do Winnipeg er aun tema relevante. Recoñeceu o sue interese por Cariño e polo mundo da pesca, especialmente durante o período da segunda República «cando en case todos os portos galegos se crearon confrarías e pósitos de pescadores, os primeiros sindicatos e as  eivindicacións polas melloras das súas condicións de traballo». Falou Puentes de como na novela «non hai pé para a fantasía. Winnipeg é unha novela tráxica, triste, chea de emotividade. Ten páxinas grises como o Guernika de Picasso, xa que non podemos pintar este período da nosa historia con outras cores». Rematou Hixinio enumerando os temas dunha «novela de guerra e memoria, con forte presenza do mundo do mar».

Tras as intervencións da mesa, durante a quenda de intervencións do público, cualificouse a novela como «unha das obras máis importantes publicadas por Xerais nos últimos anos, á altura de novelas claves como Resistencia».

Onte 394: Relato da vida dos humildes

/en , , , , , , , /por

Gocei a tarde enteira coa lectura d’ As voces baixas, a novela de Manuel Rivas que chegará a comezos da vindeira semana ás librarías. Tras varias lecturas en orixinal e probas, esta nova volta co libro xa nas mans volveu entusiasmarme. O relato dos afáns dos membros dunha familia traballadora –un albanel, unha leiteira e catro fillos, que constrúen a súa vida, primeiro na rúa da Marola do Monte Alto e logo en Castro de Elviña, onde rolan os ventos– é a novela da vida de todos os humildes e todos os anónimos. Un argumento tecido cos fíos das súas vidas, dos seus murmurios, dos seus rumores, das súas voces baixas que agariman e doen, onde Rivas atopa o que el expresa como «a boca da literatura». Mais este tamén é un relato de iniciación de dous irmáns, María e Manuel, da descuberta da vida e dos outros, dende o seu primeiro medo ao primeiro amor. Unha homenaxe á fraternidade, unha construción da memoria a partir de sintagmas significativos de emoción, un alegato a prol da beleza da escrita e da lectura. Probablemente, tamén, un dos libros máis rotundamente literarios e inesquecibles do seu autor.

A vídeoentrevista, preparada por Alfredo Ferreiro, foi gravada o 1 de agosto, minutos antes da lectura do adianto do libro. As voces baixas será presentado o 17 de outubro, ás 20:00 horas na Biblioteca Pública Durán Loriga da Coruña nun acto no que acompañará a Manuel Rivas, X.L. Méndez Ferrín, presidente da RAG.

Onte 308: No Circo de Artesáns da Coruña

/en , , , , , /por

Presentamos Para unha crítica do españolismo de Camilo Nogueira no Circo de Artesáns da Coruña, unha institución creada en 1847, memoria viva da cidade da Coruña. Xabier Docampo, ao inicio da súa magnífica presentación, sinalou que «hai que defender esta institución con uñas e dentes, xa que foi aquí onde se cantou por vez primeira o himno galego». Antes de iniciar un acto, no que participaron máis dun cento de persoas, o pai de Alfredo Ferreiro lembrou como participara alí en 1965 nun recital de poemas de Celso Emilio Ferreiro, o que constitúe outra valiosa faísca de memoria desta entidade centenaria que tanto ten contribuído á cultura galega e democrática nos tempos máis difíciles. A pesar das súas excelentes instalacións da rúa San Andrés, o Circo de Artesans da Coruña agoniza polas débedas e o seu futuro é dificil, algo que sabemos sucede tamén con outras entidades recreativas que forman parte do tecido civil das nosas cidades e vilas. Nestes momentos de crise, manter o funcionamento pluralista e a independencia con respecto aos poderes públicos destas entidades socioculturais é un reto no que paga a pena implicarse.

Onte 267 Carteis para celebrar o cincuentenario

/en , , , , , , , , /por

As primeiras xuntanzas dos xurados dos Premios Xerais 2012, impedíronme participar no fermoso acto organizado pola RAG nos coruñeses xardíns de san Carlos para presentar «A volta ás Letras en cincuenta días». 50 deseñadores e 50 autores crearon 50 carteis nos que se homenaxea a cada un dos escritores que protagonizaron o 17 de maio, dende a primeira edición do Día das letras Galegas en 1963. Unha iniciativa artística excepcional promovida pola RAG, que Ferrín está transformando tamén en factoría creativa, apoiada en man común polas asociacións profesionais e empresariais de deseñadores gráficos, escritores, artes gráficas, editores, libreiros e bibliotecarios. Os carteis, que foron publicados o 17 de maio nun suplemento de Faro de Vigo, están sendo enviados estes días ás librarías, bibliotecas e centros de ensino secundario. Unha marabilla!

As 50 pezas poden baixarse en pdf aquí (ollo 9,2 megas), como tamén o libro conmemorativo, Todas as Letras, editado pola RAG con motivo dos 50 anos das Letras.

Vigo-A Coruña

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da noticia da campaña «Vigo ama A Coruña. A Coruña ama Vigo», organizada polas asociacións de hoteleiros de ambas as dúas cidades, reflexiono sobre un novo modelo de relación estratéxica entre elas.

Gustei da iniciativa de colaboración entre os empresarios hoteleiros de Vigo e A Coruña anunciada o pasado xoves. Con motivo do día dos namorados, entre o vindeiro sábado 11 e o domingo 19 as parellas viguesas e coruñesas poderán hospedarse na cidade amiga cun 25% de desconto, só con demostrar que residen nalgún dos concellos da outra área metropolitana. Esta iniciativa de mercadotecnia hoteleira, xerada para promocionar en tempos de crise o chamado “turismo de proximidade”, preséntase cun moi suxestivo lema publicitario: “Vigo ama A Coruña. A Coruña ama Vigo”. Recupérase así o fío da memoria das xeracións humildes dos nosos pais e avós que viaxaban á cidade herculina a gozar da noite de vodas ou a xoldra das excursións de domingo, organizadas pola peña Xaburú, a comezos dos anos sesenta, con motivo dos partidos co noso eterno rival.

Esta orixinal iniciativa privada de irmandade entre as cidades da oliveira e da torre, tivo o seu precedente cultural o pasado 15 de decembro na “Acción Urbano Océano Lugrís”, un neocontubernio galaico organizado conxuntamente pola asociación cultural viguesa A Nave das Ideas e pola coruñesa In Nave Civitas. Naquel sábado desenvolvéronse de forma simultánea, en ambas as dúas idades actos de homenaxe ao xenial pintor Urbano Lugrís. Nacido na Coruña en 1908 e finado o nadal de 1973 en Vigo, o que fora alma mater das revistas “Brétemas” e “Atlántida” demostrou nos seus cadros que Vigo (“Xouba City” para el) e A Coruña (“Percalinópolys” na súa terminoloxía) son a fin de contas a mesma cidade atlántica. O pintor máxico da ría nosa, dos portos do Berbés e Bouzas, o autor do cuarto do vello mariñeiro evidenciou na súas cámaras de marabillas e nos seus murais que vigueses e coruñeses respiramos idéntico arrecendo do pedramol mesturado coa maruxía da galerna.

Estas dúas iniciativas privadas, ás que debemos engadir os termos do acordo de fusión do que foron as caixas nosas –hoxe, magoadamente, en perigo inminente de perda irreparable–, demostran que é posible superar os localismos pailáns que dende hai tres décadas dificultan a colaboración fraterna entre Vigo e A Coruña, dúas cidades que, a pesar de ter fasquías moi diferentes, constitúen os motores económicos da Galicia actual. Cooperación estratéxica no proxecto de modernización de Galicia que sabemos non pode impedir unha competencia estimulante entre ambos proxectos urbanos, como a que desenvolven os seus equipos de fútbol no terreo de xogo, unidos esta tempada pola angueira do ascenso a primeira división. Só asumindo esa estratexia de cooperación e competencia os portos de Vigo e A Coruña poderán asegurar o seu futuro no marco da rede portuaria da fachada atlántica europea. Idéntica estratexia deberá levarse na xestión de Peinador e Alvedro, dous aeroportos que, a medio prazo, poden desaparecer se non demostran a súa complementariedade con Lavacolla e a súa capacidade de competir co portuense de Sá Carneiro. Outrosí sucede cos contedores culturais públicos, especialmente os magníficos museos de ambas as dúas cidades, cuxa complementariedade temática permitiría integralos nunha oferta turística única moi atractiva e alternativa á estratexia compostelá do sepulcro.

Ademais, os concellos de Vigo e A Coruña deben cooperar no desenvolvemento da lei das áreas metropolitanas e do novo mapa urbano do país, esixindo que isto constitúa unha prioridade na política autonómica, cando estamos xa ás portas dunha nova lexislatura. Como ambos os dous deben manter a firmeza institucional necesaria para que a prioridade principal da actuación do Ministerio de Fomento en Galicia sexa a finalización no último prazo previsto, ano 2013, do eixo atlántico ferroviario que unirá as dúas cidades de forma permanente en pouco máis dunha hora, o que constituirá un feito case revolucionario para o recoñecemento mutuo de ambas as dúas veciñanzas. O que non debería levalos a esquecer a demanda histórica de que ambas as dúas cidades estivesen unidas por unha autovía gratuíta, alternativa a esa AP-9 que levan décadas expoliando os nosos petos.

Sometida a cidadanía de ambas as dúas cidades ás penurias das políticas de consolidación fiscal, cos niveis de desemprego disparados, co anuncio do atraso das obras do tren e co que foron as caixas nosas na UVI, esta estratexia de competencia e cooperación entre as dúas grandes cidades galegas é unha prioridade política. Vigo e A Coruña deben compartir estratexia para saír da crise no marco dun novo proxecto de autogoberno galego. Deixemos a pacífica rivalidade para o eido futbolístico, mais aínda cando é moi probable que o derbi de abril en Balaídos sexa un encontro decisivo e moi emocionante xa que Deportivo e Celta semellan determinados a loitar entre eles polo ascenso directo.

 

Vento Lois

/en , , , , , /por

O domingo estarei na Coruña para participar en «Vento Lois». Primeiro na manifestación poética que comezará ás doce e media na Praza de María Pita; logo, a partir da unha, no recital cívico do Teatro Rosalía de Castro. Será unha boa oportunidade para intensificar a presenza social da obra de Lois Pereiro e preparar ese gran recital expansivo polo país enteiro que se celebrará días antes do 17 de maio.

Neira Vilas e Mar Guerra hoxe na Feira do Libro da Coruña

/en , , /por

Tras a agotadora xornada de onte e senllas magníficas presentacións, hoxe volvemos á Torre para acompañar a Mar Guerra e a Xosé Neira Vilas nos seus actos. As primeiras impresións (xa adianto que moi pesimistas) recibidas dos libreiros apuntan a unha baixada nas vendas da primeira fin de semana con respecto ao ano anterior, a pesar de que o número de visitantes foi moi elevado. No obstante, polo vivido onte non teño dúbida que a Feira do Libro da Coruña , a pesar da crise e do andazo, mantense por ventura como a máis importante cita da cultura do libro en Galicia. Agardamos que a semana continúe co mesmo pulo co que comezou.

A Coruña, a cidade que le, convoca un concurso de biblioclips

/en , , , , , /por

Onte na presentación de Níxer na Casa Museo Casares Quiroga tiven oportunidade de comprobalo unha vez máis: o concello da Coruña en cuestión de lectura é un modelo a seguir. Xa non é só o funcionamento modélico da rede de Bibliotecas Municipais, agora tamén o é a súa campaña transversal de animación lectora que baixo a denominación «A cidade que le» ofrece un dos máis completos programas deste tipo que coñecemos. Velaí ciclos de actividades que aquí temos gabado noutras ocasións como o «Poetas di (n) versos», o s «Encontros na cidade da Coruña» (este ano coa presenza do noso admirado Alberto Manguel) ou os itinerarios literarios. A pesar do completo do programa, aínda queda espazo para a sorpresa. Velaí a convocatoria de »Vémonos na Biblioteca. Concurso de Biblioclips das Bibliotecas Municipais da Coruña«, unha iniciativa pra promover o feito lector entre a cidadanía cunha visión diferente, persoal e lúdica das bibliotecas públicas. O concurso consiste na realización dun anuncio (aquí nas brétemas, dende hai tempo chamámolos «book-trailers» dunha duración máxima de 35 segundos de visionado, inspirados na biblioteca e a lectura. A curta poderá estar ou non gravada nun espazo bibliotecario. En calquera caso, valorarase a orixinalidade e a capacidade de expresar calquera punto de vista relacionado co tema do concurso, así como as posibilidades de emisión dos traballos presentados. As bases poden baixarse en pdf aquí e o prazo de envío das obras remata o 1 de setembro. O primeiro premio consistirá nunha cámara de vídeo. Estou seguro que, a pesar da sobriedade e utilidade do premio, a participación será moi numerosa e dará moito xogo futuro na rede. Os meus parabéns aos promotores de tan interesante concurso.

Homenaxe á cidade da liberdade

/en , , /por

O sábado 23, ás 20:30 horas no Teatro Rosalía de Castro celebrarase a “Homenaxe á Cidade da Liberdade”, un acto literario arredor da novela de Manuel Rivas, Os libros arden mal. A entrada é de balde.
A boca da literatura e a da canción, as palabras e a música, a poesía e os tangos, entrelazan e levedan nunha conmoción sen tregua sobre o escenario. A fonte que inspira este encontro é a novela Os libros arden mal, de Manuel Rivas, que ten por escenario a cidade da Coruña. Desta obra, co gallo da súa publicación en Francia, o xornal Le Monde dixo que provoca no lector “emoción, asombro, marabilla e pracer”.
O punto de arrinque desta “historia dramática da cultura” é un feito real, o da queima de libros que tivo lugar en agosto de 1936 nas proximidades da dársena coruñesa. Aquelas fogueiras tentaban queimar para sempre o corazón libertario da cidade. Porque se hai unha esencia fundacional da Coruña é o amor pola liberdade.
Fronte a esa pulsión totalitaria, que trata de controlar o poder as mentes, resiste e xermola a enerxía do desexo e a re-existencia, a que se expresa a través da literatura, a música e a memoria das que o historiador Ranahit Guha chamou as “voces baixas” ou silenciadas da humanidade.
Esta posta en escena conta coa participación de: Manuel Rivas (narrador), Marcos Meléndrez (voz tangos), Gastón Rodríguez (guitarra), Pulpiño Viascón (voz, gaita, serrucho). Está prevista a participación doutros músicos invitados.