Onte 578: Os Sabuxos de Jaureguizar

/en , , , , /por

No currículum de Jaureguizar quedará fixado que o primeiro exemplar do primeiro título da súa primeira serie para público infantil (Os Sabuxos) chegou do prelo o día que morreron Margaret Thatcher e Sara Montiel. Unha boa oportunidade para non esquecer. Desta volta o narrador de Ribadeo atrévese cunha serie de intriga protagonizada por catro detectives (moi noviños) que pretenden solucionar os misterios que aparecen na súa contorna. A súa actitude rigorosa no contraste das informacións e valoracións dos feitos, o seu humor para afrontar as dificultades, a súa afouteza diante dos poderosos, a súa capacidade para denunciar inxustizas serán algúns dos ingredientes cos que intenten resolver os seus “casos”. Tras o ronsel do éxito do afouto adolescente Tintimán, Nica e os seus amigos (preadolescentes) converteranse nos detectives máis novos da talentosa literatura policial galega. Outra aposta creativa de Jaureguizar, un autor ao que lle presta utilizar e reinventar as convencións da literatura de xénero. Esta serie dos Sabuxos supón unha nova colaboración entre Jaureguizar e o ilustrador Matalobos, unha parella creativa de feito que acada un resultado visualmente moi atractivo e actual. Aventuro que estes Sabuxos nacidos en Lugo darán moito que ler e investigar.

Onte 573: «Feminismos»

/en , , , , , , /por

Resultou moi interesante a primeira presentación de Feminismos, o ensaio de Olga Castro e María Reimóndez, celebrada ontre na Libraría Lila de Lilith de Compostela. A glosa do libro correu a cargo de Belén Martín Lucas, tamén a súa prologuista, que comezou salientando que era «unha aposta necesaria». «Enche un oco importante en lingua galega xa que non existía ningunha obra que falase de todos os feminismos». Sinalou a actualidade da obra cando «vivimos os retrocesos promovidos polo capitalismo ultraliberal», así como o seu «ton moi positivo» e de lectura moi amena, recollendo »estratexias de mulleres de todo o mundo para modificar o mundo e a planeta». Belén Martín insistiu na importancia dun libro que «desmonta prexuízos sobre o pensamento feminista, un movemento que defendeu temas que afectan a toda a sociedade, problemas de todas as persoas». «A través dos feminismos podemos transformar a sociedade. Non se pode saír da crise sen pensar coas lentes violetas postas», rematou.

María Reimóndez relatou a orixe do libro. «Cando queriamos facer un libro sobre tradución feminista, pensamos que antes habería que falar de feminismos. Comprobamos que había un baleiro de textos e que había que saír do occidental. Aí naceu Feminismos, coa intención de ofrecer unha obra dirixida a persoas que xa teñen coñecementos como aqueloutras que teñan prexuízos sobre os feminismos». »As teorías feministas non poden ser consideradas só dende occidente, xa non é lexítimo falar só dos feminismos occidentais, xa que as experiencias máis interesantes proveñen hoxe doutros lugares». Confesou as dificultades para acceder a textos en linguas como o xaponés. «Fixemos un grande esforzo de recollida de información e de síntese, xa que quixemos ofrecer un texto accesible». Rematou María Reimóndez salientando que «os feminismos son a maior fonte de innovación da humanidade. O feminismo sempre ten un carácter innovador».

Olga Castro explicou a estrutura dunha obra coa que «pretendimos saír da perspectiva occidental, esculcar outras fontes». «Abordamos unha viaxe multilingüe por todos os continentes para detectar as utopías que parecían inalcanzables e agora forman parte da normalidade» «Intentamos recoller unha pluralidade de achegas feministas sobre temas transversais como a maternidade, sexualidade ou ciberfeminismo, así como desvelar discriminacións e desigualdades, propoñendo estratexias de igualdade, razón polas que procuramos a contribución dos feminismos en diversas ciencias e disciplinas«. «Buscamos que o feminismo adquirise un papel máis central na educación institucionalizada. Moitos dos avances que hoxe temos se deben aos feminismos, sen que se diga», rematou Olga Castro.

Entrevista en «Diario de Pontevedra»

/en , , , , , , /por

Quedei moi agradecido a María Varela por esta entrevista que publicou o pasado domingo en Diario de Pontevedra. Desculpas polo autobombo.

Onte 562: Marilar Aleixandre, emoción compartida

/en , , , , , , , , /por

Excelente homenaxe a que a XIV edición do Salón do Libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra tributou onte á escritora Marilar Aleixandre. Tras a emocionante laudatio de Fina Casalderrey, Marilar pronunciou un discurso titulado «A ledicia de ler, unha ledicia compartida». Comezou a intervención, confesando que a súa nai ensináralle a ler cando tiña apenas tres anos e medio: «O meu primeiro libro, un de cincenta e o seu zapatiño de cristal, ensinoume que ler é compartir emoción e imaxinación». Relatou, despois, a importancia que para ela tiveron nos anos cincuenta, cando vivía en Ceuta, uns discos de vinilo, que lle permitiron a ela e aos seus irmáns escoitar no tocadiscos contos como «O soldadiño de chumbo», ou «A caixa de mistos». «Así comprendín que o segredo dun conto reside en compartir a emoción». Continuou preguntándose, se podía haber ledicia na lectura dun conto triste: «Pode, xa que a ledicia vai da man da emoción, como demostran as fotos de Virxilio Vieitez que van á raíz da emoción». «Os contos que suscitan emoción e ledicia son os escritos en serio. Coa literatura infantil e xuvenil escrita en serio aprendemos a emocionarnos, a diferenciar as emocións verdadeiras, escritas en voz baixa, daqueloutras falsas, a pesar de que poden presentarse revestidas de materiais vistosos, que agochan o seu baleiro». Tras referirse á importancia que para ela tivo a lectura da Ilíada, «onde non existen personaxes bos e malos, só destinos tráxicos», expresou a «emoción compartida» que en cada edición consigue xerar este Salón do Libro de Pontevedra. Pechou a homenaxe a presenza sobre o estrado, entre grandes aplausos, da mascota do Salón, de Fina Casalderrey e Agustín Fernández Paz acompañando á autora d’ A formiga coxa. Beizóns para Marilar Aleixandre!!!

Onte 559: Dragóns e piratas

/en , , , , , , , , /por

Foi a de onte unha xornada de presentacións en Compostela. Pola mañá acompañamos a Elena Gallego no acto no que se anunciou o salto da triloxía Dragal aos soportes multimedia. No serán fixémolo con Xosé María Lema que, acompañado por Xesús Ferro Ruibal, presentou en Couceiro Costa do Solpor. Día, pois, de dragóns e piratas, mundos ficcionais diferentes, mais ambos os dous enfiados pola tradición galega e polo seu carácter universal.

O salto da triloxía de Elena Gallego ao audiovisual (adaptación cinematográfica, web, videoxogos, cómic e creación dunha comunidade virtual…) amosa que as boas historias para o audiovisual galego tamén están na nosa inagotable fonte literaria. Julio Casal, o produtor de Ficción Producciones, entendeu a potencialidade do mundo ficcional creado por Elena Gallego para desenvolver un ambicioso proxecto transmedia coas marcas da literatura fantástica e do noso patrimonio de dragóns, serpes, cocas e tarascas. Unha iniciativa moi innovadora destinada ao público mozo na que temos grandes esperanzas.

Na sesión de tarde, Xesús Ferro Ruibal encadrou Costa do Solpor “como unha desas grandes obras que están no mínimo común múltiplo da comunidade galega”. “Unha novela de autoría inesperada, repentina, dun autor de quen coñeciamos os seus traballos lexicográficos, etnográficos ou artísticos, mais de que non sabiamos a súa actividade como narrador”, mais tamén que contén unha segunda sorpresa “a do seu tamaño, as súas 664 páxinas, quizais debido a que en tempos de fame gustan as novelas longas”, comezou salientado Ferro Ruibal.  Despois, sinalou como terceira marca da novela “ser debedora doutra, A illa do tesouro de Stevenson”. “Isto pasoulle a outras obras clásicas, como a Eneida de Virxilio, que é unha prolongación dalgún episodio que a Homero lle quedara por contar na Ilíada. Neses episodios condénsase a filosofía da sociedade clásica, como a novela de Lema quere ser unha filosofía da sociedade galega do século XVIII”. A verosimilitude do relato foi outra das características gabadas polo presentador, que definiu a obra como “unha novela de cociña lenta”, ademais do seu “carácter non maniqueo, xa que aquí a bondade e maldade están ben repartidas”. Atención especial mereceu para o académico a lingua “especialmente coidada”. “Toda a novela está cociñada con galego vivo, diferenciando entre a lingua do narrador e a lingua dos personaxes”. Puxo exemplos moi significativos sobre a fraseoloxía utilizada por Lema, considerando que “nesa pulcritude fraseolóxica está o nivel C2 de calquera lingua”. Para rematar, Ferro Ruibal atreveuse a facer dúas predicións. Primeira: “esta novela será traducida ao inglés pola necesidade da cultura inglesa de coñecer como rematou a Illa do tesouro“. Segunda: “A Costa da Morte terá unha rota turística que será denominada “Costa do Solpor” que percorrerá os espazos da novela de Lema”.

Onte 557: Tastarabás

/en , , , , , , , , /por

Chegou a miña mesa un dos primeiros exemplares de Tastarabás, a enciclopedia de brinquedos populares de Antón Cortizas. Unha grande obra de referencia que cataloga un milleiro de xoguetes populares, cuxa construción se explica con todo detalle, ademais de acompañala con cadansúas referencias na literatura popular e culta.

Confeso que despois de máis de dúas décadas traballando na edición é unha beizón que non ten prezo que a chegada dun libro da imprenta continúe provocando emoción e entusiasmo ao noso equipo. E razóns abondas hai para emocionarse cando publicamos un libro tan excepcional coma este Tastarabás de Cortizas, sexa polo seu peso de case catro quilos e medio, as súas mil oitenta páxinas de formato case folio, o seu lombo de seis centímetros, as máis de 2.500 fotografías, a súa elegante maquetación, o acabamento acartonado coidadísimo, as ilustracións de David Sierra (incluída a creación dun alfabeto de enredos)… O traballo de edición tan complexo de Tastarabás foi un proceso coordinado que ocupou a varias persoas do noso equipo editorial. O editor Ramón Domínguez Veiga coidou a creación editorial durante case cinco anos, nunha conversa permanente con Cortizas, ocupándose da revisión dun orixinal magnífico (texto e fotos), o deseño e a complexísima confección da maqueta, así como de varias revisións concienciudas. Xosé García Crego, o director de edición de Xerais, responsabilizouse dun proceso de fabricación non exento de dificultades pola singularidade da obra. Mais o traballo editorial de Tastarabás continúa na campaña de pre-publicación dirixida por Celia Torres, a directora de promoción de Xerais, que se desenvolverá até o 15 de abril, data na que a obra terá un prezo de 80 euros.

Estou convencido que a pesar do contorno actual de devaluación interna (que reduce as vendas na libraría) e de mudanza do paradigma da comunicación editorial (que abre o mercado dixital), os libros impresos con contido culturalmente relevante e edición coidada e atractiva continuarán tendo a súa oportundiade entre os lectores e lectoras. Con esta convicción publicamos un libro como Tastarabás, que sabemos cumprirá un papel esencial na recuperación da brinquedia, ese mundo do xogo e xoguete popular, parte esencial dese patrimonio intanxible da nosa cultura tradicional. Un libro obxecto moi fermoso, unha achega valiosa para a nosa cultura.

 

Onte 553: Reigosa en Ourense

/en , , , , , /por

Acompañamos a Carlos Reigosa en Ourense na súa participación no Foro La Región onde conversou co profesor Chema Paz Gago sobre A vitoria do perdedor. Comezou o profesor da Universidade da Coruña preguntándolle a Reigosa sobre se na súa escrita dominaba máis o xornalismo ou a literatura. «O xornalismo foi unha beizón para min porque tiven a oportunidade de contar cousas e de entrevistar a persoas que me interesaban», contestou, para proseguir citando unha frase de Hemingway, «o xornalismo é a mellor profesión do mundo, sempre que se abandone a tempo». «En trinta e sete anos de profesión intentei aproveitar o tempo, defendendo como puiden a pulsión literaria».

Preguntado sobre a súa relación cos personaxes de Nivardo Castro e Carlos Conde, protagonistas da súa serie do xénero negro, Reigosa confesou que con eles se sentía cómodo «xa que me permiten ser “abrelatas” para abordar un tema, sexa o narcotráfico ou a corrupción». «Non acredito, sen embargo, na definición do xénero, son novelas de intrigas, pero non negras». Porén, asegurou que nos seus libros de investigación sobre os maquis pretendeu «facer unhas minibiografías de cada un dos personaxes, o máis fidedignas e documentais posibles». «Nesta novela [A vitoria do perdedor] o personaxe principal é de ficción, mais todo o contexto histórico é completamente real». Abordou despois a cuestión sobre a clase de historia desta novela: «Quixen contar como os procesos de violencia non son controlables. Non a escribiría nunca se non tivese unha gran preocupación pola violencia. Busquei un personaxe que tivese apenas dúas opcións: marcharse ou converterse nun vingador. Esa é a grande dúbida que paira sobre toda a obra. Non hai dúbida que a violencia para o meu personaxe é unha espiral dramática que afectou a toda a súa vida».

Rematou a conversa, na que se abordou tamén a cuestión do ingrediente amoroso e erótico da novela («o erotismo é unha cuestión marxinal sobre o que quería contar»), anunciando Reigosa a súa intención de publicar o seu primeiro libro de poemas antes de fin deste ano, para o que baralla tres posibles títulos Kid salvaxe, Nunca deixarei de ser o que non son e A vida non é lugar para estar morto.

Onte 552: Prestige anual

/en , , , , , /por

Nun día no que as noticias non parecen convidar ao optimismo, as declaracións de Mario Regueira na longa e interesantísima conversa con Armando Requeixo non poden pasar desapercibidas. Regueira acerta de cheo cando di que “o primeiro que lle falta ás nosas letras é un poder político que mire por elas con verdadeiro interese e implicación”. Concordo tamén con el cando afirma que “a nivel cultural vivimos un Prestige anual que non se nota porque segue a haber un voluntarismo que cobre unha parte importante dos seus efectos”. Como tampouco lle falta razón ao autor d’ O silencio cando denuncia as actitudes endogámicas e seitarias (“a literatura galega, como moitos outros ámbitos da nosa realidade, non está libre dos seus propios caciquismos”). Quedei, tamén, con outra afirmación que define moi acaidamente a situación actual. “É desconcertante o viva e fluída que se mantén a nosa cultura tras anos de abandono institucional, falta de visibilidade e hostilidade declarada dunha parte da sociedade. Vivimos nunha especie de oasis rodeado do máis atroz deserto, pero o certo é que nese pequeno espazo, e sen caer en idealismos, constituímos algo semellante aos anos dourados da nosa tradición literaria”. Non se pode dicir mellor. Unha entrevista das imprescindibles, que moito recomendo.

Onte 550: «A vitoria do perdedor», a nova novela de Carlos Reigosa

/en , , , , , , /por

Coa roda de prensa do mediodía de onte no Consello da Cultura Galega, iniciamos a xeira de presentacións d’ A vitoria do perdedor, a nova novela de Carlos Reigosa. O autor de Intramundi comezou advertindo que «na presentación dunha obra o que pode facer o escritor é dicir o que quixo facer». «Hai vinte anos inventei esta historia sobre como a violencia desfai ás persoas, e como detrás dela chega a vinganza, e como cando as mans xa están machadas de sangue é imposible volver atrás sobre os ideais iniciais». «Dinme conta que o mellor tempo para ubicar esta historia estaba entre os anos 49 e 50, na posguerra». Despois, Reigosa inseriu ao seu protagonista neste contexto histórico. «Arcadio Macías, un home que traballou como camareiro en Lugo e cando viaxou a Barcelona entrou en contacto cos ideais anarcosindicalistas, cando prepara a súa fuxida de España en 1949, comeza a coñecer cousas terribles que sucederon naquela bisbarra. A súa reacción é a da vinganza. Iso é o que o move». «Na novela quixen facer unha reflexión, unha ilustración, un ensaio sobre como os vieiros da violencia, cando se perde a inocencia, teñen unha dimensión diabólica. A pesada carga que leva Arcadio, convírteo nun vingador irreprochable».

Preguntado polas xornalistas sobre a relación da novela cos seus libros de investigación sobre o maquis, Reigosa confesou que «para escribir esta novela aforreime toda a documentación. Fun feliz. Todo o tiña documentado nos meus traballos de investigacións sobre a guerrilla. Todo o que hai na novela ten un transfondo real. É unha novela histórica xa que todo o contexto é real, aínda que os personaxes son de ficción. Detrás de cada un deles hai un personaxe real. Máis aínda. O final da novela parte dunha conversa con Marcelino Fernández Villanueva «O Gafas», xefe da Federación Guerrilleira León Galicia. Era un home frío, organizador, capaz de manter o equilibrio na súa agrupación entre comunistas, anarquistas e galeguistas. Contou que cando en 1948 tiñan preparada a fuga de 28 persoas, dende o porto de Luanco, soubo que a poucos quilómetros estaba o responsable de moitas das mortes da represión». Despois comentou que «tamén son reis os dous agochos que aparecen na novela. Un contoumo o «Ladrillo de Betanzos», o outro vino nunha casa de Mugardos, unha escaleira que s emovía e daba acceso ao zulo».

Outra das preguntas das xornalistas foi sobre o contexto político da novela. Para Reigosa «a reflexión é a do personaxe. A novela non está escrita en primeira persoa, mais hai un home que é a primeira persoa. Imos contanto todo, o que foi a súa vida. En ningún momento quixen que os lectores pensasen que “Reigosa fixo unha película de Sam Peckipah”. Quixen facer unha historia na que un labrador pode chegar a ser un vingador dos compañeiros mortos, renunciando a súa vida. Iso é máis poderoso ca propia historia política». Referíuse despois aos perdedores: «España ten uns perdedores de seu. Quevedo morre enormemente triste. Tamén Lope de Vega. Na Guerra Civil os finais de Azaña e Martínez Barrio son enormemente tristes. España foi un pais que se equivocou no máis importante, a convivencia». Rematou Carlos Reigosa facendo unha reflexión sobre o seu intento de expresar na novela «como cada momento determina a visión de si mesmo e como non coincide co da historia. A crueldade que se produciu na guerrilla hai que xulgala coma un erro, dende a perspectiva de hoxe. Cando aquel esforzo enorme só produce dor, derrota, dende a perspectiva histórica foi un erro, mais non o foi para os que a protagonizaron».

A vitoria do perdedor será presentada o martes 12 na Coruña, o mércores 13 en Lugo, o xoves 14 en Ourense e o 5 de abril en Vigo.

Onte 547: Cea Literaria en Sanxenxo

/en , , , , , , /por

Despois da intensa xornada no Consello da Cultura Galega sobre «A cultura impresa na Rede», acompañei a Pedro Feijoo na Cea Literaria do Hotel Justo de Sanxenxo. Con  este encontro do autor d’ Os fillos do mar cun medio de cento de lectores e lectoras, iniciábase en Sanxenxo o programa de «Noites literarias» nas que se pretende gozar da gastronomía, da lectura e doutras expresións creativas. Un traballo en man común entre un cociñeiro, un adegueiro e un libreiro que funcionou á perfección. A cociña de Casa Justo presentou algúns dos novos pratos da tempada de primavera (como as filloas recheas de grelos e o polbo á grella con alioli de pistacho, excelentes!!!), a Adega Eidos puxo o seu albariño (xenial!), mentres que a Libraría Nós promoveu durante tres semanas entre os seus lectores e lectoras a novela coa que debutou o autor vigués. Un modelo que se amosou moi exitoso xa que na sobremesa a conversa co autor alongouse máis dunha hora, con algunhas intervencións moi analíticas, detalladas, entusiastas e, sobre todo, emocionantes por parte tanto dos lectores e lectoras coma do propio Pedro Feijoo nunha noite moi brillante. Beizóns ao noso admirado Xaime Corral por crear esta actividade chamada a converterse nun modelo da acción proactiva da libraría coa comunidade de lectores á que serve.