Vigo – Páxina 54

Onte 1352: Vigo cidade lectora

11 de Xuño de 2015/en Bibliotecas, Lectura, Librarías, Onte, Vigo/por bretemas

Chamáronme onte de Faro de Vigo para solicitar a miña valoración sobre a enquisa de Amazon que sitúa a Vigo como a sexta cidade lectora de España. Non puiden agochar a miña sorpresa sobre o caso dunha cidade que até agora, tanto polos seus índices baixos de uso de bibliotecas públicas como polos datos da súa rede libreira, ocupaba posicións precarias en temas de lectura. Xaora, a pesar de que quizais sexan interesados os datos da multinacional estadounidense da distribución cultural, constitúen un aliciente para tirarlle partido, máis aínda cando facilitan que a lectura se incorpore como unha das preocupacións da axenda pública cidadá utilizada polos medios de comunicación e poderes públicos. Sempre acreditei que Vigo ten posibilidades de incorporarse á rede de cidades lectoras, sexa polo volume da súa poboación urbana, fose polo seu carácter de capital editorial de Galicia e cidade literaria onde se localizan hoxe algunhas das obras literarias en galego que contan con maior número de lectores e lectoras. Desta volta, aínda que sexa de forma excepcional, facémoslle caso a Amazon.

A cidade retratada

2 de Xuño de 2015/en Artes Visuais, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Memoria, Museos, Patrimonio_galego, Recurso_didáctico, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a comentar a exposición inaugural do Centro de Arte Fotográfica de Vigo (CAFVI).

Non podo agochar a miña decepción tras a visita á exposición “Vigo, a cidade retratada”, coa que abre as súas portas o Centro de Arte Fotográfica de Vigo (CAFVI), un edificio recuperado no corazón do Casco Vello, no recanto entre a praza de Eduardo Chao e a rúa Alta. Apenas 50 fotografías do Arquivo Pacheco, correspondentes ao segundo terzo do século XX, ás últimas décadas de traballo de Jaime Pacheco e ao labor continuado dende 1958 polos seus fillos Jaime e Alberto, organizadas en cinco apartados (o litoral, a industria, os servizos, a expansión urbana e a vida social) ocupan unha parte da planta baixa do que foi concibido como centro de exposición e investigación de referencia da fotografía galega. Mágoa que para o noso abraio estoutra escolma dos amplísimos fondos do Arquivo Pacheco estea moi lonxe do rigor e do afán innovador, didáctico e divulgativo que se agardaría da casa viguesa da fotografía, unha nova peza da Rede de Museos do concello de Vigo.

Non parece xustificable nun centro museístico público a precariedade dunha instalación como a presentada en “Vigo, a cidade retratada”, tanto pola rudeza dos soportes utilizados e organización labiríntica do espazo expositivo como mesmo pola súa confusa iluminación. Nin tampouco a escasa novidade do relato visual proposto, sexa polo reducido número de pezas inéditas como pola súa temática tan xeralista, arredor da transformación de Vigo en cidade portuaria industrial, un caixón de xastre que recolle dende as paisaxes da ría, pasando polas escenas de traballo urbano, até a batalla de flores. Nin é entendible, mesmo considerando a precariedade orzamentaria que sofre todo o sector cultural, a ausencia dalgún soporte documental impreso ou dixital de axuda ás visitantes, que engada información sobre cada unha das fotografías e sobre o contexto dos apartados temáticos, máis aínda cando coñecimos que os textos son accesibles só dende a web do concello. Nin tampouco é comprensible a falta de publicidade nin a ausencia de créditos da exposición e do seu comisariado, que non atopamos por ningures. Carencias que pouco axudan a prestixiar o CAFVI e poñer en valor o Arquivo Pacheco, unha das pezas máis queridas e populares do patrimonio vigués do que continúan aínda inéditas para o público a maior parte das súas 140.000 fotografías.

O CAFVI foi ideado no primeiro mandato de Caballero, cando o BNG se responsabilizou da concellaría de Cultura, ao abeiro dos fondos do Plan E e no marco do programa de construcións públicas promovido polo Consorcio do Casco Vello, que supuxo o traslado dos rexistros da propiedade a catro inmobles entre a rúa Real e a rúa Alta. Paralizado durante case tres anos, tras a primeira fase de construción do edificio, financiado polo Ministerio de Cultura cun millón de euros, o pasado ano a Concellaría de Cultura destinou 379.000 euros para o acondicionamento e instalacións interiores. Xaora aquel proxecto inicial, bautizado como Centro Galego da Fotografía, foi deseñado para instalar as valiosas coleccións fotográficas municipais (os arquivos Pacheco, Ksado, Fotobienal e Vigo Visións) e promover a creación e difusión da fotografía contemporánea. Integrado formalmente na Rede de Museos do concello de Vigo, en proceso de profunda reestruturación, o CAFVI foi aberto parcialmente e de forma apresurada, coa fallida exposición de Pacheco que comentamos, coincidindo co inicio da campaña electoral.

Vigo é a capital fotográfica de Galicia. Foino pola transcendencia do traballo dos seus fotógrafos pioneiros, dende Prosperi, Pacheco e Llanos até o dos seus fotógrafos amadores, como Ricardo Terré e Rainieiro Fernández. Foino polo traballo dos seus fotoxonalistas, como Bene, Magar e Cameselle, e o dos seus fotógrafos de estudio, como Mary Quintero e o seu irmán Roberto. Foino pola excelencia da súa Fotobienal, creada por Xosé Luís Suárez Canal e Manuel Sendón, unha actividade cultural internacional de primeira, capaz de xerar unha extraordinaria colección de máis de mil duascentas pezas nas que Vigo quedou retratada por algúns dos fotógrafos contemporáneoas máis importantes do mundo. Eis a materia prima sobre a que recuperar o proxecto cultural do Centro Galego da Fotografía, inserido no redeseño en profundidade de toda a rede museística, que sofre unha crise estrutural. Vigo conta cun hiperquipamento museístico no entorno dunha grave indixencia do seu uso, un paradoxo ao que non son alleos o fracaso dalgúns proxectos de musealización, a indiferencia dos públicos e, sobre todo, a precariedade orzamentaria das administracións públicas, sobre todo da Xunta de Galicia e Goberno de España. Neste contexto, a nova concellaría de Cultura debe deseñar a conciencia o proxecto do CAFVI para evitar os erros da súa primeira mostra.

Onte 1343: Ángeles Alvariño

2 de Xuño de 2015/en Autores, Biografía, Ciencia, Efemérides, Feminismo, Onte, Recurso_didáctico, Vigo/por bretemas

Grazas a unha entrevista que en Ser Galicia fixeron o pasado domingo a Alberto González Garcés souben da biografía da oceanografa galega Ángeles Alvariño González, a quen onte a Academia das Ciencias dedicou o Día da Ciencia en Galicia. Formada nos anos da fame na Complutense, no ano 1951 foi destinada como bióloga mariña-oceanógrafa ao Laboratorio Oceanógráfico de Vigo, continuando as súas investigacións en Plymouth sobre o zooplancto e o ictoplancto, temas dos que chegou a ser unha autoridade mundial. Máis tarde instalaríase como investigadora nos Estados Unidos, onde xa xubilada fixo o seu famoso traballo sobre a Expedición Malaspina, a primeira expedición científica oceánica, un século antes que a do navío británico Challenger. Primeira oceanógrafa galega, primeira muller que se embarcou nos barcos de investigación británicos, descubridora de 22 especies mariñas, a científica ferrolá é a primeira muller á que se lle dedica esta efeméride concibida para abrir espazos de visibilidade e divulgación para a ciencia.

Onte 1337: Mudanza na Deputación

27 de Maio de 2015/en Goberno Feijoo, Onte, Política, Vigo/por bretemas

Outro dos fracasos de Feijoo foi a perda da Deputación de Pontevedra, que pasará a ser presidida pola viguesa Carmela Silva e, probablemente, gobernada por un bipartito do PSdeG-PSOE e BNG. Un fracaso que tivo a súa orixe en Vigo, onde os populares cederon tres actas aos socialistas, mais tamén en Pontevedra onde os nacionalistas gañáronlle outra, o que xubilará a Rafael Louzán, que o domingo tamén perdeu en Ribadumia, o seu concello. Esta mudanza na Deputación de Pontevedra será unha oportunidade para recuperar o proxecto de Área Metropolitana de Vigo, onde tras estas municipais, socialistas, nacionalistas e mareantes son clara maioría. Cambio que facilitará a posta en marcha de novas políticas en cuestións tan diversas e básicas nas que ten competencia a administración local provincial como o emprego, os servizos sociais, as infraestruturas básicas (camiños e estradas), o medio ambiente, o turismo (Aeroporto de Peinador), a cultura (Museo de Pontevedra), a lingua (Servizo de Publicacións), o deporte (Estadio de Balaídos), o patrimonio (Castelo de Sutomaior), a educación, a infancia, as novas tecnoloxías e tantas outras. Faltan días para que nos poidamos facer unha idea da transcedencia da mudanza histórica nunha institución que xestiona un orzamento de 148 millóns de euros (18 millóns en investimentos) e que durante máis de tres décadas foi couto vedado da dereita e da súa política clientelista. Agoiro importantes resistencias na propia institución.

Praza de Peniche

26 de Maio de 2015/en Arquitectura, Artes Visuais, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Cultura, Lingua, Memoria, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a gabar o arranxo que fixo Anton Pulido da praza de Peniche e a reclamar que ese topónimo quede fixado no rueiro vigués.

Das actuacións artísticas recentes sobre o espazo urbano vigués paréceme moi destacable a deseñada por Antón Pulido para a nova praza de Peniche. O que noutrora foran tres casoupas centenarias e unha calella degradada, entre o camiño de Pazos e o cruzamento da rúa Pi e Margall e as de López Mora e Tomás Alonso, transformouse nunha rúa ampla e nunha praza de colorismo entusiasta que convida ao acougo e á conversa devagariño sobre seis bancos de formas redondeadas que manuscriben sobre o chan a palabra “aperta”. Unha formidable kermesse pulidiana de 14,5 metros de alto ocupa a medianeira do edificio sobre a praza, un latexar cromático caracterizado pola dominancia das cores vermellas e negras, que se expande como unha máscara de abstracción figurativa sobre os muros ondulados laterais.

Unha obra artística de altura que concilia o cidadán e a cidade nun punto de buligar urbano intenso. Unha praza xeitosa concibida como espazo de conversa entre o balbordo, o que sei agradecerán sobre todo as persoas maiores do barrio, mais tamén coa de ser un reclamo para o goce visual do paseante e do usuario do transporte colectivo abraiados diante de semellante explosión de cor. Unha obra importante do pintor Antón Pulido, auténtico poeta da abstracción emotiva, un dos máis grandes artistas de entre séculos, que con todo merecemento será homenaxeado pola Fundación Otero Pedrayo o vindeiro mes de xuño co Premio Trasalba.

Esta nova praza de Peniche nace sobre un espazo que sempre foi de fronteira para o Vigo de extramuros, probablemente un punto de fielato, situado entre dúas alturas, o que sempre supuxo un desafío para o seu arranxo urbanístico, que o arquitecto Jenaro de la Fuente pretendeu solucionar por medio de escaleiras, fontes e pérgolas, un fermoso proxecto que nunca chegou a desenvolver. O tranvía que circulaba pola antiga estrada de Baiona, chamada rúa de Pi e Margall en 1905, bifurcábase en Peniche cara á esquerda camiño do val do Fragoso, pola rúa de López Mora dende 1918, como sinala a moi fermosa placa de louza recuperada estes días polo concello, ou cara á dereita e abaixo pola estrada de Bouzas e a curva de San Gregorio que, como Peniche e a súa ribeira, formaban parte da parroquia de San Martiño de Coia.

Espazo periurbano de fincas e eidos vizosos, hai un século foise transformando como cidade xardín de vivendas unifamiliares para a emerxente burguesía industrial viguesa. En Peniche construíronse na primeira metade do século vinte algunhas das pezas senlleiras da arquitectura viguesa, como o (desaparecido) chalet Agarimo (1931) do arquitecto Manuel Gómez Román, a casa de Rosendo Silva (1900) de Michel Pacewicz, a vivenda de fasquía racionalista do doutor Adrio ou o chalet El Pilar (1913), felizmente aínda en pé, onde hoxe é a Casa da Mocidade. Sen esquecer a importancia que para moitos dos nosos avós tiveron o campo de fútbol de Coia, a catedral do fútbol vigués até a inauguración de Balaídos en 1927, e o parque das Cabañas, onde dende 1923 se celebraban bailes e verbenas de verán moi populares, instalacións de lecer ambas as dúas localizadas na ribeira de Peniche, próximas hoxe á zona industrial da beiramar roubada á ría.

Segundo o profesor Xerardo Sacau, Peniche debe o seu nome á existencia na súa redonda dunha rocha de pequena entidade, caso moi semellante ao de Picacho, o lugar onde estivo ubicado o cemiterio municipal, até o seu traslado a Pereiró a comezos do século XX, e décadas máis tarde a chamada fábrica do gas na actual rúa Llorente, que tamén faría referencia á existencia orixinal dunha punta de pedra sobre a ría. Peniche e Picacho son dous topónimos vigueses únicos de raíz oronímica que, probablemente, en tempos non moi afastados sinalaban dous lugares sobresaíntes sobre a ría. Senllos topónimos ameazados de desaparición, xa que na actualidade teñen moi escasa presenza no rueiro vigués, apenas como “Escalinata de Peniche” e Colexio Picacho, a pesar de que a administración o bautizou como CEIP Ramón y Cajal. Un caso semellante a doutros topónimos vigueses presentes na fala popular como Travesas, Casabranca, Choróns, Calvario, que fan referencia a barrios e lugares que todos os vigueses identificamos, mais que continúan sen recoñecemento administrativo no rueiro.

A creación desta nova e tan fermosa Praza de Peniche debería conlevar a súa incorporación ao rueiro e o seu sinalamento in situ. Como tamén contribuiría á preservación deste topónimo único que a Universidade de Vigo recoñecese aos centros que ten na rúa Torrecedeira como Campus de Peniche. Como tamén axudaría que Vitrasa o utilizase no sinalamento dos seus traxectos. A conservación da microtoponimia popular e a súa incorporación ao rueiro forma parte principal da conservación do patrimonio inmaterial. Benvidos á praza de Peniche.

Onte 1336: O caso Caballero

26 de Maio de 2015/en Goberno Feijoo, Onte, Política, Vigo/por bretemas

A vitoria esmagadora de Abel Caballero non se debeu só ao carácter viguista da súa posición política (un xeito de cantonalismo decimonónico, non exento dalgúns argumentos comprensibles sobre a «marxinación» do Vigo metropolitano actual) nin sequera polos programas de transformación do viario urbano con criterios de xardinaría familiar. Por razoables que semellen estas cuestións non abondan para explicar unha maioria tan ampla que deixará ao alcalde vigués coas mans máis libres para profundizar nos seus programas e liderar o socialismo municipalista español.

Entendo que sobre o resultado vigués operaron tamén outros dous condicionantes: a feblísima candidatura presentada polo PPdeG e a batalla cainita da esquerda nacionalista viguesa, que deteriorou un pouco máis a un BNG atrincherado sobre o seu entorno sindical e impediu o desenvolvemento dun proxecto cidadán máis atractivo para a Marea de Vigo. Circunstancias que facilitaron a entrada de Abel Caballero no espazo do electorado conservador, sobre todo nos distritos do Centro, onde probablemente chegou a roubarlle ao PPdeG até 25.000 votos, unha terceira parte dos seus apoios. Xaora, se comparamos os resultados de 2015 cos de 2011, é doado aventurar que o BNG e Esquerda Unida, despois de catro anos, intercambiaron as súas cifras e boa parte do seu electorado (3 actas con 16.000 votos e máis de 6.000 sen representación ao non chegar a superar a barreira do 5,00 %.), En definitiva, os arredor de 25.000 votos, teito inferior do nacionalismo e da esquerda viguesa (que comparten o mesmo espazo electoral), apenas influíron no triunfo de Caballero.

Non é doado entender as razóns de Feijoo para retirar da cabeza do cartel popular a Xosé Manuel Figueroa cando case estaba o control pechado. Sabemos que Figueroa, o concelleiro máis veterano da corporación, bo coñecedor da cidade popular e do seu perirubano, non superaría a Caballero, mais cremos que tería aguantado moito mellor o resultado, o que permitiría hoxe aos populares conservar a Deputación de Pontevedra. Elena Muñoz nin coñecía Vigo nin a coñecían nin daba un chío en galego nin tiña experiencia política máis alá das intrigas da moqueta de San Caetano. O seu foi un fracaso anunciado ou, quen o sabe?, premeditado.

O BNG pagou a prezo de ouro a súa estratexia de apoiar os tres primeiros orzamentos do segundo mandato de Caballero e ao mesmo tempo non participar no seu goberno. Unha contradición, que non entendeu boa parte do seu electorado. Coa excepción do último ano e medio, cando Caballero e Figueroa xa pactaran os orzamentos 2014, o BNG mantivo a ambigüidade de se pertencía ou non á oposición. Ao BNG faltoulle claridade na súa mensaxe e o diálogo aberto coa cidadanía a través de políticas sectoriais, como as culturais e de igualdade, onde tanto destacou no primeiro goberno Caballero.

Xaora, a pesar das súas tres actas, a Marea de Vigo quedou moi lonxe das porcentaxes das súas homólogas de Compostela ou A Coruña. Obtivo un resultado discreto. Entendo que motivado pola sua incapacidade de converterse en espazo de encontro entre a esquerda partidaria e a esquerda social, tamén por non conseguir o apoio da organización viguesa de Podemos e mesmo por manter un vínculo estreito de máis coa organización local de Esquerda Unida, que tamén dirixe Rubén Pérez. o seu candidato á alcaldía. Á Marea viguesa faltoulle desta primeira volta máis pluralismo e maior capacidade transversal para agrandar o seu perímetro cidadán.

A escritora Berta Davila preguntaba onte con retranca no Facebook, «Que lle poñen en Vigo á auga?», quizais para expresar a perplexidade polo resultado electoral de Vigo, tan afastado das tendencias abertas noutras cidades atlánticas do país Máis alá de afirmar que Vigo é sitio distinto, non sei contestarlle cal é a composición da abelina utilizada por Aqualia. En todo caso o resultado asombroso de Abel Caballero, cualificado como histórico polo Faro, non foi alleo aos deméritos dos seus competidores, á dereita e á esquerda.

Onte 1335: A derrota de Feijoo

25 de Maio de 2015/en Goberno Feijoo, Goberno Rajoy, Onte, Política, Vigo/por bretemas

Tres conclusions tiradas a correr, tras a noite de resultados das municipais de onte: unha, Feijoo sofre a súa peor derrota; dúas, triunfan os bos proxectos municipalistas, tanto os vellos coma os novos; e tres, as candidaturas de unidade cidadán do procomún, transversais e autenticamente abertas, ofrécense como modelos para as Xerais e Autonómicas.

Unha. Feijoo sofre a máis severa derrota da historia do PPdeG. Previsiblemente quedará só coa coa Deputación de Ourense e nas cidades coa posibilidade de gobernar en (difícil) coalición en Ourense. Un fracaso das súas apostas persoais (as candidaturas de Vigo e Compostela), mais tamén do actual entramado do poder mediático e económico en Galicia, incapaz de comprender as consecuencias da corrupción nin as características singulares do fenómeno da fragmentación política no noso país (onde non «irrompe Ciudadanos») nin a crise do modelo tradicional de representación política.

Dúas. Os proxectos municipalistas estratéxicos, deseñados a longo prazo, revalidan con claridade o seu apoio cidadán. Sucede cos do BNG en Pontevedra, Carballo, Ribadeo, Tomiño ou Allariz, mais tamén co de Anova en Teo ou do PSdeG-PSOE na provincia de Lugo e apurando moito o argumento co de Abel Caballero en Vigo, a pesar do seu carácter cantonalista e caudillista. Xaora, o apoio repítese nos novos proxectos cidadáns do procomún, singularmente os da Marea Atlántica, Compostela Aberta e Ferrol en Común, concibidos (sobre todo o primeiro) tras longos procesos participativos e moitas horas de traballo comunitario.

Tres. O fracaso sen paliativos do BNG nas cidades, coa excepción xa citada de Pontevedra e coa perda da representación en Vigo e Ourense, coloca ao nacionalismo galego ao bordo do suicidio institucional, unha tendencia acentuada no entorno urbano en cada convocatoria electoral. O modelo de candidaturas de unidade cidadá, baseadas en programas de defensa das posicións orixinais do autogoberno galego e dos dereitos sociais e políticos das maiorías sociais, apoiadas por todas as forzas do nacionalismo e da esquerda, ofrécense como alternativa tanto para a consecución o vindeiro mes de novembro dun grupo parlamentario galego en Madrid (nun novo escenario estatal moi fragmentado) como para a construción dunha alternativa crible para as Autonómicas de 2016.

Tempo haberá para afinar análises destas municipais que expresan unha clara tendencia de esperanza e cambio político.

Onte 1330: O dinosauro de Caballero

20 de Maio de 2015/en Onte, Política, Vigo/por bretemas

Sempre nos quedará a dúbida de se foi ou non premeditada por Caballero a colocación onte durante unhas horas dun dinoasuro vexetal na rotonda de Rosalía Castro coa rúa Porto. Finalmente, a dinosebe foi retirada, aducindo de forma confusa que estaría destinada a un parque de Navia, o que non parece un argumento moi convincente, mentres que na rotonda do centro se plantará unha discreta oliveira. Fose premeditado ou non pola alcaldía introducir en campaña electoral o debate da instalación dunha dinosebe, o caso é que faltando moi poucos días para a votación, Caballero continúa manexando coma quere os contidos da axenda electoral e evitando calquera tema conflitivo de importancia que lle puidese ocasionar algún tipo de incomodidade. Houbo ou vai haber en Vigo algún debate público entre as cabezas das candidaturas para confrontar programas e proxectos de cidade? A cidadanía viguesa sabe que iso é algo normal noutros concellos, mais impensable no noso. Mentres, nas redes sociais os jichiños e as jichiñas xa se puxeron a confrontar creativamente os seus pareceres sobre a conveniencia ou non da instalación do dinosauro desaparecido. Xaora, poucos poden dubidar que Abel Caballero é un xenio da mercadotecnia da distracción e Vigo, sitio distinto.

Gran Vía 2

19 de Maio de 2015/en Arquitectura, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Cidades, Memoria, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a homenaxear a figura do arquitecto Francisco Castro Represas, autor do proxecto de Gran Vía número 2, o edificio literario vigués, espazo onde se desenvolven dúas novelas galegas recentes, Os fillos do mar de Pedro Feijoo e Cabalos e lobos de Fran P. Lorenzo.

Nos tan exitosos «Paseos polo Vigo literario», organizados pola Asociación de Escritores en Lingua Galega, e patrocinados pola concellaría de Normalización Lingüística do concello de Vigo, non debería faltar unha parada diante de Gran Vía 2 e Urzaiz 58, o bautizado popularmente como «edificio Albo», proxecto asinado polo arquitecto Francisco Castro Represas. Situado na intersección entre as dúas grandes vías viguesas, o edificio onde estivo instalada durante décadas a libraría e papelaría La Rápida foi transformado por dous narradores vigueses en espazo literario. Coroada por unha escultura copia da Vitoria de Samotracia, executada por Jesús Picón, esta emblemática construción xa é o noso primeiro edificio literario, onde no segundo andar vive Mariña, a protagonista da novela de Pedro Feijoo Os fillos do mar, e no oitavo a familia de Gloria Beckmann, cuxa historia desenvolve Fran P. Lorenzo en Cabalos e lobos. Un edificio construído entre 1942 e 1949, durante os máis dramáticos anos da fame e da represión da ditadura, mais no que grazas a estas novelas cen por cen viguesas se establece un vínculo entre a ficción e a realidade, unha confluencia entre un espazo privado e a súa dimensión histórica, facilitando así a fidelidade e coherencia do relato entre o cidadán e a cidade na que vive.

Xaora, Gran Vía 2 é, ademais, o edificio histórico vigués que amosa de forma máis clara o ocaso da utilización das formas modernas da arquitectura racionalista introducidas durante a Segunda República, das que Represas foi en Vigo destacado promotor, e o comezo da inclusión de elementos formais historicistas e rexionalistas que, en plena posguerra, eran reclamados como símbolos ideolóxicos do réxime franquista. Esa é a razón que esta formidable edificación de formigón armado de composición simétrica e forma angular utilizase cantaría fina procedente das canteiras do monte da Serra de Castrelos. Como tamén o é que o atraso na finalización das obras, pola falta de cemento e ferro, en pleno período autártico, contribuíse a ornamentar o edificio con elementos decorativos non previstos no proxecto inicial, como o pináculo e os frontóns partidos que enmarcan a escultura de Picón, que para Xosé Ramón Iglesias e Xaime Garrido, grandes estudosos da arquitectura viguesa do século XX, «maquillaban o aspecto racionalista primitivo, nun momento no que este este estilo estaba totalmente denostado nos círculos próximos ó novo réxime.»

Gran Vía 2 é apenas outra das obras destacadas de Castro Represas, o arquitecto que dende 1932, cando instalou o seu estudio na rúa Loriga, impulsou de forma máis decidida a modernización e renovación da arquitectura viguesa. Durante os anos republicanos de entusiasmo e os primeiros da posguerra de precariedade o arquitecto vigués desenvolveu un proxecto orixinal de arquitectura de espírito racionalista, na liña da vangarda que se desenvolvía en Europa, coa intención de dar resposta ás novas necesidades da sociedade industrial e dunha nova burquesía que emerxía nunha cidade moi dinámica e cosmopolita.

Hoxe paga moito a pena facer devagariño un paseo polo Vigo radicalmente moderno ao que tanto contribuíu Castro Represas cos seus proxectos durante esa década decisiva. Son da súa autoría edificios tan interesantes como o Ribas Barreras (1933), na intersección entre Marqués de Valladares e Colón, o primeiro de vivendas que incorpora elementos modernos como a cuberta plana e a horizontalidade compositiva; o edificio Sanchón (1935) en Policarpo Sanz, no que Castro mesturou a utilización comercial coas vivendas; a casa do cineasta Cesáreo González (1938) na praza de Portugal, un dos mellor conservados na actualidade, sen modificación da súa planta baixa; o edificio Crespo (1938), entre Cuba e Urzáiz, no que se introducen decoracións “art déco”; a ampliación da Fábrica de (conservas) Ribas (1938), a súa primeira edificación industrial, entre a rúa Ánimas e Beiramar; o Cubera (1939), o primeiro rañaceos de García Barbón; o edificio Barreras (1940), en Colón 4; dous edificios en chafrán en Bouzas (1940); os bloques de vivendas de Pernas na Finca El Carmen (1941) en Travesas ou o Club Náutico (1944), proxecto que asinou co que sería o seu socio Pedro Alonso Pérez, o primeiro edificio de Vigo construído sobre pilotes. Edificacións todas nas que o arquitecto vigués utilizou a linguaxe dun racionalismo heterodoxo en granito, cuxa presenza é moi difícil atopar noutras cidades.

O espírito moderno e racionalista de Gran Vía 2, coma as outras edificacións de Castro Represas deste período, forma parte do ADN da cidade de Vigo. Unha obra arquitectónica que merecería unha grande exposición retrospectiva coa intención de facela visible e poñela en valor.

Onte 1328: Kruckenberg

18 de Maio de 2015/en Autores, Cultura, In memoriam, Onte, Poesía, Vídeos, Vigo/por bretemas

Este 17 de maio quedará na nosa memoria pola tristeza do pasamento de María do Carme Kruckenberg, a poeta viguesa que fixo da súa vida un exercicio continuo de rebeldía. É inevitable lembrar a súa enerxía entusiasta e a súa solemnidade cando recitaba, mostra da súa elegancia humana e dunha vocación literaria que nunca abandonou. Pioneira nunha sociedade literaria moi masculina e machista, como lles suceceu as súas compañeiras, as irmás Pura e Dora Vázquez, Luz Pozo Garza, María Mariño, Xohana Torres ou María Xosé Queizán, tivo que loitar arreo para manter a súa independencia e agardar a un recoñecemento serodio da súa obra literaria que chegou a finais da década de 1980, despois de ser vicepresidenta da AELG. Emigrante e viaxeira, como sinalou Mercedes Queixas a súa biógrafa, Chuchi. «respirou polo mar de Vigo», «fixo de Vigo o seu lugar no mundo», porto seguro tras as difíciles travesías. Esta noite sentindo a fragrancia da maruxía da ría lembrámola con saudades e silencioso respecto.

Grazas a Pilar Ponte por publicar onte documento tan valioso como é esta peza audiovisual de dez minutos sobre a presentación en Vigo, o 5 de abril de 2011, de Vivir unha aventura irrepetíbel, a biografía de Mª do Carme Kruckenberg de Mercedes Queixas.