Onte – Páxina 104

Onte 1103: Regresan os Megatoxos

1 de Outubro de 2014/en Autores, Ilustración, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Non debe pasar desapercibida a publicación d’ Os Megatoxos e o dragón de xade, a quinta entrega da serie escrita e ilustrada por Anxo Fariña. A que é a saga xuvenil da literatura xuvenil galega máis veterana e con maior número de títulos, como tamén a que conta con máis lectores (máis que entusiastas), viaxa ao Xapón medieval de ninjas e samurais coa intención de evitar un terrible terremoto. Como nos libros anteriores, os catro superheroes galegos continúan buscando cura para a súa mutación xenética provocada polo Toxo, unha planta mutante que permite viaxar no espazo e no tempo. Aventuras, amor, fantasía, loitas, enigmas, mitos, coñecemento científico, histórico e xeográfico, continúan sendo compoñentes principais destes libros de lectura engaiolante, adictiva, que provocan o entusiasmo dos seus siareiros. Como estimulantes son para crear interese pola historia de Galicia en diálogo aberto con diversas culturas e civilizacións.

Mención á parte da serie merece a singularidade e espectacularidade da creación visual de Anxo Fariña. Utilizando a cultura manga, un trazo rotundo, que non impide a precisión dos detalles, é capaz de dotar a cada un dos personaxes da serie dunha personalidade moi recoñecible para os seus siareiros. Outrosí sucede co coidado da ambientación histórica e paisaxística, que nesta quinta entrega acada nalgunhas imaxes un altísimo nivel. Como editores sabemos que dende hai sete anos, cando apareceu o primeiro título na editorial A Nosa Terra, cada unha das seguintes entregas dos Megatoxos foi unha beizón para esa dificil tarefa de facer novos lectores para o a lingua galega na preadolescencia. Que máis se lle pode pedir? Toda a nosa gratitude e parabéns por esta proeza para Anxo Fariña.

Onte 1102: Código best seller

30 de Setembro de 2014/en Autores, Edición, Editores, Ensaio, Lectura, Novidades, Onte, Promoción do libro/por bretemas

A publicación por Alianza da edición de peto de Código best seller de Sergio Vila-Sanjuan reabre o debate sobre os supervendas da industria editorial. Un concepto o de best seller moi xenérico que conviría precisar mellor para non confundir allos con bugallos, xa que se refire a aqueles libros que se venden ben, mais tamén dunha forma rápida. Un matiz que axudaría a diferencialos doutros libros tamén populares, os long seller, aqueles títulos que se venden ben ao longo de moito tempo e dun xeito máis ou menos regular. Máis alá desta consideración baseada nas vendas, é moi interesante a análise de José Antonio Marina, prologuista do libro, que caracteriza o best seller pola súa capacidade para satisfacer tres necesidades básicas do lector: primeira, a da busca do pracer, sexa o de coñecer historias ou de emocionarse con elas; segunda, a da procura da sociabilidade, xa que permiten estar á moda e facilitan a admiración da popularidade do produto; e terceira, para a busca da ampliación de posibilidades xa que adoitan ser optimistas e permiten vivir aventuras de forma vicaria. Anotei.

Onte 1101: «El balcón en invierno»

29 de Setembro de 2014/en Autores, Críticas, Narrativa, Novidades, Onte/por bretemas

Ten razón a banda coa que Tusquets anuncia El balcón en invierno: «o libro máis sincero e probablemente máis fermoso de Luis Landero». Un paratexto ao que eu engadiría apenas os cualificativos de «memorable» e «emocionante». Na liña da autoficción ou narrativa biográfica de obras recentes na literatura galega como As voces baixas de Manuel Rivas, Sete palabras de Suso de Toro ou O rastro que deixamos de Agustín Fernández Paz, coas que mantén moitas afinidades, o narrador guitarrista homenaxea a súa estirpe familiar de campesiños estremeños arraianos. Coa intención de recuperar a súa memoria familiar, tamén a da súa infancia e primeira mocidade, recén emigrado a aquel Madrid dos sesenta, Landero achega unhas páxinas magníficas a esa enorme Enciclopedia da Xénero Humano onde deben aparecer non só as biografías dos «gordos» (como chama os amos e señores da súa terra estremaña) senón todas e cada unha das persoas, por humildes e anóminas que fosen. Cunha prosa fermosa de raíz e cadencia popular, que convida a lectura en alta voz, Landero pretende restaurar un elo perdido desa cadea de transmisión da cultura campesiña rota nas últimas catro décadas, dende os contos que a súa avoa Frasca contaba ao carón do lume ao compás da guitarra do seu curmán Paco, un auténtico artista da vida. O libro de Landero é, ademais, unha procura de sentido do relato da vida, afondando naqueles momentos esenciais do escuro e errático devir dos anos. O valor dos libros, concibidos como escondeiros e refuxios, e o papel esencial da literatura e das artes na súa permanente inamizade coa vida, están tamén moi presentes nesta obra sobre o tránsito do mundo campesiño á vida urbana. «En cada instante, en cada frase, en cada pequeno acontecer, o trivial e o misterioso van en partes iguais. Iso é todo e non hai máis que contar. Un gran de ledicia, un mar de esquecemento.». Un libro inesquecible. Recoméndoo.

Onte 1100: Mas convoca

28 de Setembro de 2014/en Goberno Rajoy, Nacionalismo, Onte, Política, Xustiza/por bretemas

Seguín onte por streaming o acto de asinatura do decreto da convocatoria da consulta do 9 de novembro, data na que está previsto que a cidadanía catalá exprese o parecer sobre o seu futuro. Artur Mas cumpría así o compromiso asumido hai dous anos e presentaba diante da cidadanía catalá, española e da comunidade internacional (falou en catalán, español e inglés) as catro características do proceso soberanista catalán: ampla maioría social e política a prol do dereito a decidir; consenso político que dende posicións ideolóxicas diversas concibe Cataluña como unha nación; marco de diálogo para convocar a consulta e, por último, o respecto aos marcos legais, tras a aprobación da Lei de Consultas populares de Cataluña, inserida no marco constitutcional e estatutario.

Tras a desoladora comparencia de Pujol no Parlament, que rematará co seu mito político, o president Artur Mas sabe que o seus retos son refundar o seu partido, Convergencia Democrática, no partido da soberanía e, se fose posible, consolidar a súa figura como a do líder histórico da independencia de Cataluña no século XXI. Onte, coa afouta asinatura e co seu discurso intelixente, amable nas formas e rico nos matices dos grises, deu un paso importante para conseguilo. Xaora, Mas ten unha certeza: o que vaia suceder até o 9 de novembro é fariña doutra muiñada; dependerá do que decidan Rajoy, onte camiñando pola muralla chinesa, e os poderes do estado.

Onte 1099: No día europeo das linguas

27 de Setembro de 2014/en Educación, Efemérides, Goberno Feijoo, Lingua, Onte, Recurso_didáctico/por bretemas

Dende 2001 celébrase cada 26 de setembro o Día Europeo das Linguas. Promovida polo Consello de Europa, esta xornada pretende alertar á cidadanía europea de todas as idades da importancia da aprendizaxe das linguas ao longo de toda a vida e de promover a riqueza e diversidade lingüística en Europa, que debe ser preservada e valorada. A efeméride concíbese, pois, como unha oportunidade de fomento do poliglotismo e respecto pola diferencia lingüística e cultural, sobre todo, nos centros educativos aos que se convida a organizar actividades con este motivo. A súa celebración en Galicia sempre estivo moi vinculada ao proceso de normalización da lingua galega e ao cumprimento do establecido na Carta Europea das Linguas Rexionais, aprobada en 1992 e asinada polo reino de España, texto esencial, non o esquezamos, que obriga ao conxunto das administracións do estado. Nesta edición, ademais, coincide co décimo aniversario da aprobación do PXNLG, o documento no que se recolleu o consenso social máis amplo e recente sobre a normalización da lingua de todos. Nun entorno de auténtica emerxencia para o futuro do galego, cunha situación baixo mínimos no sistema educativo, sobre todo nas etapas temperás, neste Día Europeo das Linguas é oportuno reclamar un plan integral de recuperación do galego acordado e apoiado por unha ampla maioría social e política. Pagaría a pena intentalo.

Onte 1098: Chegaron os Formig4s

26 de Setembro de 2014/en Autores, Cómic, Historia, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Recurso_didáctico, Xerais/por bretemas

Chegaron do prelo os primeiros exemplares da serie «Formig4s», un novo proxecto de literatura infantil de Xerais, concibido nun diálogo aberto e permanente entre o escritor Pere Tobaruela e o ilustrador e o deseñador Andrés Meixide. O resultado deste traballo de modélica coautoría, desenvolvido ao longo de máis dun ano, é moi satisfactorio e esperanzador. Mesturando o texto literario coa banda deseñada (sen palabras), utilizando a escolla tipografía como procedemento expresivo, cada entrega levará aos catro membros de «Formig4s brigada especial» a coñecer unha das grandes cidades do mundo (nestes dous volumes a París e Nova York) para resolver uns enigmas con alicerces na historia. O carácter prototípico e moi diferente de cada un dos catro heroes (Formos4, Form4il, Fornel4 e Forx4n), xunto a presenza dun seu rival, o Doutor Paumao, un científico que ambiciona a calquera prezo converterse no amo do mundo, artellan unhas tramas novelescas onde se mestura a acción, a intriga e a investigación documental.

A serie naceu como un encargo do editor coa intención de completar o noso catálogo dirixido á preadolescencia, a do lectorado que está no tránsito entre o remate da Primaria e do comezo da ESO. Pretendiamos crear unha nova serie de novela de aventuras cuxos títulos contribuísen, ademais do engado da súa lectura e da súa achega á formación do lector literario, a fomentar o interese pola localización xeográfica e o coñecemento histórico. Requirimentos aos que despois engadimos, froito do debate cos autores, o da utilización dunha textualidade híbrida, na que imaxe e tipografía conformasen un novo tecido textual, (o que resultaría novidoso no entorno editorial galego), presentada nun formato de deseño innovador e un soporte coidado e atractivo. Coa ledicia de contar xa nas nosas mans cos dous primeiros títulos destes afoutos e inconformistas Formig4s, cremos que o resultado supera as nosas expectativas iniciais. Xaora, agardamos impacientes a recepción do lectorado e da crítica. Parabéns a Pere e Andrés!.

Onte 1097: O noso derbi en «The Guardian»

25 de Setembro de 2014/en Celta de Vigo, Deporte, Fútbol, Onte, Recurso_didáctico, Xornalismo/por bretemas

Quedei abraiado co seguemento que The Guardian fixo do noso derbi. A completisima crónica do xornalista Sid Lowe fai fincapé na parada histórica do gardarredes celeste Sergio Álvarez Conde, ao tempo que fai un completo retrato do noso canteirán dende os quince anos. Non pasei desapercibido o feito que salientase a condición de galegofalante do noso porteiro nin o carácter dramático e épico da súa parada para a lenda nin o seu declarado agarimo coas cores celestes. Xa me gustaría que os medios da vila e corte dedicasen tanta atención e respecto ao fútbol galego coma esta información de The Guardian. Unha páxina histórica (con posibilidades de utilización didáctica) para arquivar.

Onte 1096: Retirada a tempo

24 de Setembro de 2014/en Feminismo, Goberno Rajoy, Onte, Sociedade/por bretemas

A retirada do anteproxecto de lei do aborto anunciada por Rajoy e a demisión presentada onte por Gallardón son unha clara vitoria do movemento feminista e da cidadanía mobilizada contra unha contrarreforma tan regresiva para os dereitos das mulleres como a presentada polo que foi ministro de xustiza. Esta é unha clara vitoria da sociedade civil, mais tamén un alivio para as mulleres que son as únicas que deben decidir sobre a súa maternidade. Como tamén, nono esquezamos, unha proba da eficacia que a mobilización cidadán ten na defensa dos dereitos e liberdades conquistadas. Rajoy e o equipo de Arriola comprenderon, por fin, o perigo electoral que corrían impoñendo unha contrarreforma avalada só polos grupos ultraconservadores e a xerarquía da igrexa católica. Mágoa que este criterio realista non fose utilizado antes para evitar a aprobación da contrarreforma educativa de Wert, cuxa orixe e o seu rexeitamento son semellantes ao anteproxecto retirado. Outrosí debería suceder coa reforma anunciada no procedemento de elección das alcaldías. Ben sabe Rajoy que é preferible unha retirada a tempo que lamentar a derrota.

Onte 1095: O xuíz novelista

23 de Setembro de 2014/en Autores, Editores, Narrativa, Novidades, Onte, Xustiza/por bretemas

José Antonio Vázquez Taín, o noso xuíz estrela, fichou por Planeta como novelista do xénero policial. Tras o seu debut da man de Teófilo edicións con La leyenda del santo oculto, unha intriga sobre o roubo do Códice Calixtino, o xuíz instrutor do caso Asunta Basterra publica en Espasa Al infierno se llega deprisa. Nas declaracións publicadas onte, afirma que o argumento desta novela, a primeras das tres asinadas con Lara, na que no marco dunha trama de narcotráfico e corrupción desaparece unha adolescente, nada ten que ver nin co caso de Asunta nin co aniversario estes días do seu pasamento, aínda que recoñece que cada lector é libre de ler entre liñas. Máis alá da valoración que en termos morais puidese merecer este seu proceder, sorprende que confese que escribiu esta novela de trescentas páxinas en apenas tres meses, máis aínda cando continúa exercendo a xudicatura na Coruña. Sen dúbida, debeu ser a súa unha escrita a lume de carozo, proba dunha facilidade extraordinaria que para si quixeran moitos dos novelistas profesionais. Canto temos que aprender os editores galegos!

Onte 1094: Zapatillas rotas

22 de Setembro de 2014/en Autores, Beizóns, Narrativa, Novidades, Onte, Sociedade, Xerais/por bretemas

Relín durante a fin de semana a versión editada de Zapatillas rotas, a quinta novela de Xabier Quiroga. Volvín enguedellarme cunha narración de lectura engaiolante, unha road movie á galega movida cun motor narrativo moi potente, unha estrutura contrapuntística sólida, unha peza escrita toda ela cunha prosa galega de auténtica festa, unha marabilla que flúe coma a seda. Volvín rir a gargalladas con algúns dos enredos relatados, sobre todo os referidos ao comportamento hipócrita que na clase política galega e nalgúns medios audiovisuais provoca a desaparición dun velliño de oitenta e pico anos cuxo mérito é ser sogro dun director xeral dunha Consellaría. Volvín emocionarme cunha historia dun amor imposible que os amantes levaron tatuada nos seus corazóns durante sete décadas. Volvín alporizarme coa violencia brutal contra as mulleres e os maiores, tanto aquela agochada durante décadas nos eidos do privado como aqueloutra utilizada polo estado no devalo moral da sociedade actual. E, sobre todo, volvín conmoverme coa ollada que o narrador deita sobre o mundo das persoas maiores do noso agonizante mundo rural, co valor vivificador da súa memoria, coa narración das rotinas cotiáns dos centros de maiores ou coa afouteza e profesionalidade do seu persoal. Secasí, o deseño de personaxes magníficos como Miriam, a asistenta social, o sarxento Parga, Pepe, a avoa Lola e o avó Xaquín merecen mención á parte. Con Zapatillas rotas, Xabier Quiroga confírmase como un dos mestres da novela galega do noso tempo. Novela conmovedora, divertida, emocionante, memorable. Aventuro, eis a primeira e moi gabanciosa crítica, que será unha obra que interesará a moitos lectores e lectoras. Beizóns, Xabier.