É un libro
Fermoso booktrailer dun libro sobre libros de Lane Smith.
Vía Librosfera.
«É mentira», XII Salón do Libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra
Hoxe abriu as portas o XII Salón do Libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra. Os organizadores escolleron como tema do salón o tratamento da mentira na literatura infantil e nas propostas plásticas. Entre as actividades, que se desenvolverán ao longo de mes e medio no Pazo da Cultura de Pontevedra, destaca a intervención de Quico Cadaval («A mentira: modo de emprego») e a homenaxe a Gloria Sánchez, a autora á que se lle renderán homenaxe pola súa vizosa traxectoria.
O perigo dunha historia única
Foi María Reimóndez quen primeiro me falou hai ben tempo de Chimamanda Adichie, a narradora nixeriana autora de Purple Hibiscus. Agora grazas a un enlace de Susana Piñeiro e Filipe Diez en Twitter descubro a anotación de Ramón Lobo na que recolle a intervención de Adichie no foro TED da CNN («Ideas que paga a pena espallar»). A verdade é que os dezaoito minutos do seu discurso de gabanza da diversidade e de superación dos prexuízos son memorables. Recomendo, sobre todo, os catro derradeiros minutos, que constitúen unha lección exemplar sobre o valor da literatura para cada unha das sociedades.
Transcribo unha parte destas palabras finais que veñen como anel para reflexionar sobre o caso galego:
Xunto co meu editor de Nixeria creamos unha ONG, Farafina Trust, co que soñamos en construír e renovar bibliotecas, fornecer libros ás escolas públicas que teñen as súas bibliotecas baleiras e organizar obradoiros de lectura e escrita para todas aquelas persoas que queren contar moitas historias. Sei que as historias importan. Moitas historias importan. As historias teñen sido empregadas para calumniar e expoliar, mais as historias poden ser usadas, tamén, para dar poder e humanizar. As historias poden destruír a dignidade dun pobo, mais as historias poden reparar esa dignidade perdida.
Cando rexeitamos unha única historia, cando sabemos que non hai nunca unha única historia sobre un lugar, reconquistamos un anaco do paraíso.
O discurso pode seguirse en you tube ou na súa versión plurilingüe, subtitulada en diversas lingua, entre outras o portugés e o castelán (premer sobe o texto en vermello). Grazas a Revén polo enlace.
Like father, like son
Non hai idade para comezar a ler. Velaí un anuncio moi orixinal de fomento da lectura promovido con motivo da celebración do centenario da asociación finlandesa de bibliotecarios.
Vía Trafegando ronseis.
Sexto aniversario
A Manuel Rivas, compañeiro de Brétema
Hoxe estas brétemas chegan ao seu sexto aniversario. Dende aquela primeira anotación levamos publicadas 2.945 (332 neste sexto ano) e 7.933 comentarios (625 en 2010), o que consolida a tendencia apuntada xa o pasado ano dunha ralentización do ritmo de publicación no blog, ao tempo que un claro incremento da utilización de Twitter (onde xa superamos os 4.500 tuits) e de Facebook, espazos onde agora se está producindo boa parte das interacións e dos debates. No caso noso consolídase a tendencia da transferencia da conversa cara estas redes sociais, manténdose o blog como eixo da nosa identidade dixital. Este ano, Brétemas tivo a honra e a fortuna de ser recoñecido co Premio AELG ao blog literario 2010, o que constituíu para nós unha grande honra pola expresamos a nosa maior gratitude.
Como é adoito, este aniversario –coincidente tamén co sexto de Jaureguizar e Nacho de la Fuente, entrañables compañeiros cos que iniciei en 2005 esta aventura – serve para recuperarmos algunhas das anotacións que foos realizando, xa que unha das funcións do blog é o de servir de arquivo dixital.
Das do inverno, recupero dúas das que facían referencia ao rexeitamento do borrador do decreto de plurilingüismo, «O noso idioma á intemperie», «U-lo consenso? Galego 2025» e unha terceira, «ProLingua, o día despois», que se facía eco da experiencia das 63 presentacións expansivas e simultáneas, organizadas por ProLingua, do libro coordinador por Quique Costas 55 mentiras sobre a lingua galega.
Das anotacións da primavera recupero «Un caligrama: a miña bandeira», unha imaxe preparada en letraset por Agustín Fernández Paz e «Dona Carme, novas versións», ao fío da miña feliz tarde na Casa da Lectura dos meus amigos e maigas de espazo Lectura.
Das anotacións do verán rescato, «Un longo e tortuoso camiño», unha rcomendación entusiasta do magnífico libro de ensaio sobre o BNG de Xosé Ramón Quintana Garrido, e «Galicia, unha xeración perdida?», un artigo en Faro de Vigo no que expresei unha das miñas maiores preocupacións, o fenómeno da emigración da mocidade.
Xa no derradeiro trimestre, coa chegada do outono, o blog devalou polos territorios que lle son máis propios, os da preocupación pola lectura e a mudanza do paradigma do libro e da comunicación cultural. Das numerosas anotacións publicadas neste período sobre o tema recupero «A arte de ler en tempo de crise e mudanza» e «Guardiola e o fomento da lectura».
Como ven sucedendo dende o seu inicio, no blog foron publicándose este ano as crónicas celestes de Campo do Fragoso, ás que só lles falta unha para acadar a súa primeira centena. Entre todas elas escollín «Herrera acertou», na que expresei a miña admiración polo míster que despois de tres tempadas horribles pode devolvernos a primeira cos mellores.
Agradezo o agarimo de todos os lectores e lectoras destas brétemas, que sinto como numerosos e próximos, sexa aquí no blog, por medio dos seus lectores de feeds, por Twitter ou nos enlaces de Facebook; a todos estas persoas expreso as miñas beizóns por interesarse por elas. Se o tempo mo permite e o entusiasmo non me falta, continuaremos con elas explorando o territorio das brétemas de esperanza.
Balance 4/2010: o Ano do Libro e da Lectura que non o foi
Magoadamente cumpríronse os peores agoiros e o chamado «Ano do Libro e da Lectura», declarado pola Xunta de Galicia, non o foi, nin sequera foi unha sombra daquel ano bonsai que previamos hai un ano. Magoadamente e moi ao noso pesar, nin houbo un programa específico de fomento da lectura, nin houbo un desenvolvemento do previsto na Lei do Libro e da Lectura, nin se produciu o pulo que requería o sistema bibliotecario público galego e nin sequera foi a prioridade do equipo da Consellaría de Cultura, moito máis ocupado e preocupado no Xacobeo e na Cidade da Cultura. O propio conselleiro de Cultura e Turismo recoñecía implicitamente este fracaso nunha recente entrevista na que dicía que «o Ano da Lectura quedara eclipsado polo Xacobeo». En definitiva, o 2010 foi outro ano rotineiro para o fomento da lectura en Galicia e en galego, coa excepción das iniciativas privadas e do traballo do Plan de Mellora de Bibliotecas Escolares; iso si, ornamentado con algunhas actividades como o LITVI e a Auria, que a pesar dos elevados orzamentos cos que contaron e cunha organización totalmente privatizada non obtiveron a repercusión agardada. A creación da Dirección Xeral do Libro, Bibliotecas e Arquivo e a inauguración da Biblioteca de Galicia (prevista xa para o 11 de xaneiro) deberían supoñer un punto de inflexión nesta inquedante anemia, aínda que cos fracos orzamentos aprobados as posibilidades de remontar van ser escasas.
Balance 3/2010: «Plan de Mellora de Bibliotecas Escolares», Espazo Lectura e Trafegando Ronseis
A pesar do fraquísimo «Ano do Libro da Lectura» promovido pola Consellaría de Cultura, as experiencias de fomento da lectura en Galicia colleron en 2010 un importante pulo en Galicia. Entre todas elas destaca pola súa dimensión e enorme transcedencia o Plan de Mellora de Bibliotecas Escolares (PLAMBE), promovido dende o curso 2005/2006 pola Consellería de Educación e concibido xa no curso anterior, o que para nós constitúe unha das noticias máis destacadas do ano.
Actualmente participan no plan 374 centros, entre os cales está o 51% do IES públicos. Paralelamente a esta Plan, a Asesoría de Bibliotecas Escolares de Galicia promove a campaña Hora de Ler de fomento da lectura, da que forman parte acccións tan interesantes como as Mochilas Viaxeiras, Ler e Escoitar (concurso de lectura en alta voz), os Apadriñamentos lectores, a hora de ler (o tempo específico dedicado á lectura nos centros), a edición de guías e materiais, a celebración de módulos formativos con especial atención á alfabetización informacional e a mudanza de paradigma no eido da lectura ou a celebración do Encontro de Bibliotecas Escolares, nos que puidemos comprobar este ano que participan 1.200 persoas que rebentan a sala grande do Pazo de Congresos de Santiago. Dentro deste plan ten espcial significatividade o funcionamento de 177 clubs de lectura, nos que participan máis de 5.000 lectores adolescentes. O traballo desta rede de Clubs de Lectura recóllese nos blogs Ler en mancomún, Libros a eito e Rede Lectura e compártese cada ano nas xornadas dos Clubs de Lectura.
Un traballo intensísimo promovido dende a Asesoría de Bibliotecas Escolares por só dúas persoas, Cristina Novoa e Pilar Sampedro, que merecen toda a nosa admiración e aplauso por conseguir semellante proeza. Un plan modélico que merece e debe ser potenciado en recursos humanos e materiais como unha das actuacións máis estratéxicas no noso sistema educativo. Constitúe, ademais, un modelo e unha referencia para o resto das Comunidades Autónomas, o que nos enche de fachenda.
Mención á parte e xa noutros ámbitos merecen dúas experiencias de fomento da lectura por min moi queridas: Espazo Lectura e Trafegando ronseis.
A primeira como modelo pioneiro do traballo do que eu entendo será un dos axentes de fomento da lectura no futuro: o voluntariado pola lectura. Espazo Lectura co seu traballo case diario no concello de Gondomar, concibindo a lectura de xeito transversal e interxeracional, transforma radicalmente a concepción das políticas culturais nunha comunidade local. Unha experiencia interesantísima que xa constitúe un modelo fóra do noso país.
Outrosí sucede con Trafegando ronseis, o blogue de Anxo e Gracia, que dende 2007 realiza un seguimento polo miúdo da produción editorial infantil e xuvenil, e dalgunhas outras novidades literarias, destacando, tamén, polo seu rescate na rede de materiais audiovisuais para ser utilizados como recurso didáctico nas aulas. A súa atención a compilar materiais contra a violencia machista merece ser destacada.
A todos os tres, ás responsables da Asesoría e os participantes no PLAMBE, aos voluntarios e voluntarias de Espazo Lectura e Trafegando ronseis as nosas beizóns e maiores azos polo seu xeneroso traballo.
Chega Google eBooks
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/ZKEaypYJbb4" width="740" height="448" wmode="transparent" /]
A posta en marcha de Google eBooks, probablemente, será un dos maiores empurróns para o libro electrónico en todo o mundo. Este novo modelo de distribución de ebooks supera algunhas das máis importantes carencias existentes até hogano, sobre todo as referidas aos soportes (admite a lectura sobre todo tipo de pantallas: computadoras, teléfonos, e-readers e taboíñas dixitais) e ao papel do editor (sinalará o prezo e os sistemas de protección de dereitos de autor). Semella que a partir de Google eBooks o acceso ao contido dixital na nube será o principal, superando as limitacións que puidesen existir de soportes ou formatos. No entanto, aínda descoñecemos cales son os termos dos contratos de distribución que se asinarán cos editores, as posibilidades de préstamo das licenzas de acceso (cuestión vital para as bibliotecas) e outros pormenores do funcionamento do proxecto, así como a relación que Google que manterá cos clientes finais. A apertura dunha pasarela de pagamento por parte de Google ábrelle unhas posibilidades enormes para calquera outro tipo de comercio electrónico, o que pode constituír un feito moi salientable. Sen dúbida, este modelo abre unha competencia moi dura de Google con Amazon (que insiste con Kindle, o seu e-reader propietario) e, en menor medida, con Apple. As tres empresas estadounidenses semella que pretenden controlar todo o mercado da distribución do libro dixital. Haberá espazo para outros modelos alternativos? Polo menos, agardo que nesta batalla entre xigantes os libros electrónicos de linguas minoritarias coma a nosa teñan o seu espazo.
Fomento da lectura, unha nova fronteira para o libro
Rematou onte con grande éxito o intensísimo e emocionante simposio arredor do Fomento da Lectura organizado pola Asociación Galega de Editores. Polo seu indubidable interese recollemos o documento de conclusións. Un texto importante que pregamos sexa divulgado.
O FOMENTO DA LECTURA: UNHA NOVA FRONTEIRA PARA O LIBRO
1/ A lectura é unha actividade imprescindible para crear cidadáns libres, críticos e formados, e o seu fomento constitúe unha necesidade para romper as fronteiras que restrinxen o libro e a lectura e que non permiten que o seu acceso sexa un ben de carácter universal.
2/ O labor dos medidadores hoxe é máis necesario ca nunca e o seu papel debe ser valorado, reinvindicado, promocionado, escoitado e profesionalizado.
3/ É imprescindible que a lectura forme parte da axenda pública (administracións, medios de comunicacións, programas políticos, etc) e adquira a notoriedade que lle corresponde nunha sociedade do século XXI.
4/ Para falar de fomento da lectura é fundamental entender o papel social que encarna da lectura pública e, moi notoriamente, o papel das bibliotecas. A rede galega de bibliotecas públicas, e todo o sistema bibliotecario galego, debe ser impulsado e fortalecido.
5/ Os novos tempos fan necesaria a creación dun novo tipo de lector, que é o lector social. Hai que entender a lectura desde unha óptica máis global, máis social, afrontando os retos do futuro, que sintetizarán a lectura impresa e a ciberlectura.
6/ Cada vez máis, no ámbito do libro e da lectura, é necesario crear lectores, non consumidores de libros. Xa que logo, o proceso de selección neste tempo determinado polo mercado, é imprescindible. Non vale calquera libro.
7/ As bibliotecas escolares son centros de recursos fundamentais para o fomento da lectura e o adestramento no acceso e selección da información. Parece necesario dotalas de recursos humanos con horario e dedicación específica para o profesorado implicado. Tampouco podemos esquecer que, como dicía Gabriel Zaid, o principal problema da lectura está nos universitarios que non len. Tamén parece necesario, pois, impulsar universidades lectoras.
8/ No reto da lectura evidénciase como unha necesidade a recuperación, para a familia, da responsabilidade da educación a través a transmisión da lectura como un acto cotián, íntimo e entrañable, que ademais tamén constitúe unha inversión educativa.
9/ O hábito da lectura fundaméntase a través de accións continuadas, dirixidas a favorecer o hábito lector e a achegar o libro e a lectura ás persoas. Nese sentido, dubidamos da eficacia das grandes campañas publicitarias que consumen presupostos desmesurados.
10/ A Asociación Galega de Editores expresa o seu compromiso co fomento da lectura e, moi especialmente, cos seus mediadores, apostando por afrontar os retos de futuro que o libro, a lectura e a cidadanía deste século demandanan a fin de crear un mundo máis libre, máis consciente e máis xusto.
Santiago de Compostela, 19 de novembro de 2010
Últimas anotacións
Liñas de galego3 de Decembro de 2025 - 9:30 a.m.
Marconi nas Rías Baixas2 de Decembro de 2025 - 5:45 p.m.
Entrevista en Biosbardia2 de Decembro de 2025 - 5:32 p.m.
Dous días negros1 de Decembro de 2025 - 9:19 a.m.
Entropía26 de Novembro de 2025 - 10:53 a.m.