Onte 1628: Día da Terra Palestina

Pérdida de tierra palestinaOnte foi o Día da Terra Palestina, unha data na que os palestinos de Israel e dos territorios ocupados reivindican os dereitos lexítimos do seu pobo, que continúa sendo sometido a un réxime de Apartheid e de roubo das súas terras (estimada xa nas 800.000 hectáreas) por parte de Israel. Unha efeméride que lembra a folga xeral  da sociedade palestina do 30 de marzo de 1976, convocada para protestar polo continúo roubo das súas terras, onde morreron seis rapaces nunha manifestación. O de Palestina é un muro da vergonza que levou a esquecer á comunidade internacional algo tan sinxelo como que a solución do conflito está na creación de dous estados que respecten as fronteiras de 1967. Cando o recoñecerá efectivamente a comunidade internacional?

Onte 1619: Día da poesía 2016

XG00246801Celebramos onte o día da poesía e o día da árbore, efemérides que coinciden coa chegada da primavera. Unha xornada que a rede en galego dedicou, sobre todo, a homenaxear a figura de Manuel María, «o poeta que quixo coñecer aos galegos un a un», en afortunada definición do escritor Manuel Veiga. Un ano dedicado a Manuel María, poeta moi prolífico, autor de medio cento de poemarios, que debería contribuír a pór en valor e visibilizar a poesía galega toda. Xaora, en Xerais quixemos que este día da poesía coincidise coa publicación da edición monumental de Follas novas, preparada por Anxo Angueira, coa publicación do retrato e da antoloxía da poesía infantil do poeta chairego e das dúas primeiras novidades da colección Xerais Poesía, Os fillos da fame de Ismael Ramos e Masculino singular de Carlos Negro. Quen pode dubidar que a poesía é destilación da palabra e da frase, ese grande milagre do mundo que continúa a abraiarnos cada día.

Onte 1612: Día do número pi

1457956699_783314_1457957076_portada_normalFoi onte, 14 de marzo (3/14 no formato de data anglófono), o día do número pi, unha efeméride recente que pretende achegar o coñecemento matemático ao conxunto da sociedade. Non fai falta ser profesor de ciencias para saber que pi é a razón entre o perímetro dunha circunferencia e o seu diámtero, resultando unha cifra decimal de innumerables díxitos (que algúns tolos recitan en internet durante horas). Sexa ou non pi eterno, non hai dúbida da súa utilidade na vida cotián, incrementada hoxe polo mundo da computación e da telefonía. Como tampouco pode dubidar ninguén que é un número ben popular, con presenza no cine e na literatura, ao que lle acaen coincidencias ben simpáticas como a de que onte fose tamén a data do nacemento de Albert Einstein (1879) e do pasamento de Karl Marx (1883). Cousas do número pi.

Oito de marzo ou a loita pola igualdade

No 20100302014512-8marzo2 artigo da semana en Faro de Vigo abordo a efeméride do 8 de marzo:

Dende a proclamación en 1910 do 8 de marzo como Día Internacional da Muller Traballadora, a instancias de Clara Zetkin, que propuxo na reunión da Internacional Socialista de Copenhagen lembrar ás obreiras téxtiles que en 1857 saíron a rúa en Nova York para reclamar melloras nas súas condicións de traballo, esta efeméride serviu de referente na loita pola igualdade impulsada polos movementos feministas. Transcorrido máis dun século, conquistados polos feminismos algúns dereitos das mulleres en moitos países (voto, acceso á educación e ao traballo, sexualidade…), recoñecidos dende 1945 pola ONU na Carta das Nacións Unidas e materializados cincuenta anos despois na Plataforma de Beijing, o 8 de marzo continúa sendo unha data de loita a prol da igualdade real entre homes e mulleres e de avaliación dos retos, estratexias e avances no proceso de empoderamento da muller en todo o planeta.

Neste 2016, a ONU acordou como lema do 8 de marzo, “Por un Planeta 50-50 en 2030”, coa intención de que a consecución da paridade de xénero en todos os ámbitos da vida centrase a estratexia das políticas de igualdade na vindeira década. Unha proposta estratéxica internacional, bautizada como “Demos o paso pola igualdade de xénero”, que pretende pechar a fenda de xénero existente (dunha ou doutra maneira) en todas as sociedades, impulsar o empoderamento das mulleres nos máis altos niveis de toma de decisións, eliminar a disparidade de xénero nos eidos educativos e laborais, fomentar a igualdade na vida cívica e social, así como contribuír a mudar os roles e estereotipos de xénero. Unha estratexia paritaria global que reclama a todos os gobernos que asuman compromisos para abordar as dificultades que impiden as mulleres progresar, ao tempo que se responsabilicen de que as políticas de igualdade sexan, e continúen sendo, unha das súas prioridades.

Unha fenda de xénero e desigualdade presente na sociedade galega baixo a forma máis brutal da violencia machista, ese terrorismo doméstico de aparente baixa intensidade, un auténtico feminicidio xerado nos espazos do privado, cuxo número de asasinatos se incrementou de forma alarmante no noso país durante os dous últimos anos. Mais tamén expresada por outras formas visibles e explícitas do machismo (como as agresións, violacións ou abusos sexuais) e outras que semellan invisibles ou máis sutiles, dende os denominados “micromachismos” (tan en voga entre os adolescentes e o modelo do amor romántico e controlador), até as chantaxes emocionais que levan a anulación da muller, desde a linguaxe e publicidade sexista até a humillación e desvalorización que estes milhomes de tres patacos intentan provocan nas súas compañeiras. Violencias machistas, onde está a orixe de moitos asasinatos e agresións, sobre os que a sociedade debería adoptar tolerancia cero.

Mais esta fenda de xénero continúa sendo tamén unha fenda laboral e salarial. Os datos do estudo sobre o emprego feminino, elaborado polo sindicato de CC.OO. sobre estatísticas oficiais de 2012 a 2015, amosan as claras que a desigualdade, o desemprego e a precariedade caracterizan o traballo das mulleres en Galicia durante ese período. A taxa de actividade das mulleres (48,9%) é inferior ao dos homes (58,2%), fenda de case dez puntos que se mantén en todos os tramos de idade, mesmo entre os 16 e 24 anos, onde a das rapazas é de 29,3% e a dos rapaces é do 31,7%, o que quere dicir que traballan sempre máis homes ca mulleres puidesen facelo. Xaora, as mulleres desempeñan o 76,0% dos empregos a tempo parcial (xeralmente para dedicarse ao coidado de menores ou persoas adultas dependentes), sendo a súa taxa de temporalidade do 28,4%, fronte a do 25,6%, como tamén é superior (en 2015) a taxa de desemprego, 18,6% fronte ao 17,0% dos homes.

Xaora, os datos que máis chaman a atención no estudo son os que expresan a desigualdade nos postos de alta cualificación nas empresas, onde hai un 21,0% de ocupación feminina e un 13,0% masculina, mentres que nos de dirección e xerencia supoñen o 2,4% das ocupadas e o 4,9% dos ocupados. En definitiva, hai máis mulleres cualificadas, pero máis homes directivos. Con todo, onde se manifesta aínda máis claramente esta desigualdade laboral en Galicia é que continúa sen pecharse a fenda salarial no sector privado, xa que o salario das mulleres é o 78,06% do dos homes. En definitiva, existe unha importante fenda laboral e salarial en Galicia que precariza a vida das traballadoras con salarios máis baixos, penaliza as súas posibilidades de promoción laboral e do acceso á maternidade. A consecución da paridade en todos os ámbitos da vida social, laboral e política e a erradicación das violencias machistas constitúen, pois, os eixos da loita pola igualdade que neste oito de marzo convoca a homes e mulleres.

Poema de hoxe 60: «A Poesía» de José Ángel Valente

CartelBaseAELGDia-de-RosaliaDeCastro2016-150_001Foise no vento

volveu no aire.

José Ángel Valente, Homenaxe a Rosalía de Castro (1968)

Poema de hoxe 59: «De Compostela a Padrón» de Xesús Rábade Paredes

CartelBaseAELGDia-de-RosaliaDeCastro2016-150_001De Compostela a Padrón

díxome o vento a canción,

miña amiga!

Xesús Rábade Paredes, «A Rosalía» (1980)

Poema de hoxe 58: «Homenaxe a Rosalía de Castro» de Miguel Anxo Fernán Vello

CartelBaseAELGDia-de-RosaliaDeCastro2016-150_001Que voz tan silenciosa habita este vazio!

Miguel Anxo Fernán Vello, «Névoa de luz e mar no recordo» (1985)

Poema de hoxe 57: «Ronsel de Camiños» de Salvador García Bodaño

CartelBaseAELGDia-de-RosaliaDeCastro2016-150_001Decir hoxe ronsel, Rosalía

non quer decir gueivota ou escuma,

ledicia de ondas

ou dorna a bolinar

Salvador García Bodaño, «Ronsel de Camiños (1963)

Onte 1593: Caldo de groria para Rosalía

Padron_24-02-2016

Celebramos onte o día de Rosalía en Padrón presentando a edición crítica de Follas novas preparada por Anxo Angueira. A profesora Chus Senín cualificou o traballo de Angueira de “rigoroso, exhaustivo e pormenorizado, incidindo en aspectos silenciados, como o compromiso coa muller”. Chus Senín analizou as dimensións do feminismo rosaliano, que concibe a muller como suxeito político e social, e salientou o compromiso que Rosláia expresa en Follas novas coa política do seu tempo.

XG00247301No seu discurso Anxo Angueira relatou a xénese de Follas novas, “un libro da Restauración borbónica, fillo da crise e do fracaso político, o seu pesimismo e o seu escepticismo político teñen as raíces nese momento histórico”. “Follas novas supón un salto consciente con respecto a Cantares gallegos, sendo un libro profundamente feminista, onde a muller é un suxeito literario e político. Un libro que canta ás Penélopes que quedan, soas e abandonadas, elas son a nación galega.” Referiuse despois á poética do libro onde están presentes “a dor, a soidade, as sombras, o eu subxetivo, mais tamén a dor en sociedade, o sufrimento comunal”. Angueira salientou que en Rosalía “a soidade vai máis alá da saudade” e afirmou que o triángulo entre “saudade, Galicia e Roslía”, establecido por un grupo de galeguistas dos anos 50 era falso. “Follas novas é un libro materialista, onde a soidade ten que ver coa exclusión do ser humano da súa comunidade. Así está retratada a exclusión en textos como “Estranxeira na súa patria”.

Para Angueira “Follas novas é un libro de crepúsculo, do outono, onde está presente a poética do adeus. É un libro de adeuses, como o de Manuel Antonio. Un libro de despedidas. A vida é un continuo despedirse, todo flúe. Hai amor, pero hóuboo, xa pasou. A visión deste libro é dura, realista, pesimista.” Rematou Angueira referíndose á poética da nación en Follas novas. “Non esquezamos que Galicia é a palabra coa que rematan os prólogos de Rosalía. A nación está presente en Follas novas. A nación de todo o pobo que sofre. Son as mulleres as que sosteñen a nación. A que se rebela, a que colle a fouciña na man para facer xustiza. Follas novas é un libro soportado pola s mulleres. A de Rosalía non é un visión esencialista, para ela non hai nación sen horizonte, sen proxecto. A nación en Rosalía é materialista”.

Xardin_desordenado

Despois do extraordinario concerto rosaliano de Xardín desordenado, Angueira convidou na Pulpería Rial a medio cento de persoas a compartir o “Caldo de groria”, unha experiencia para gozar en cada Día de Rosalía daquela receita dun “caldo de groria” que Rosalía recolleu no poema “Vin de Santiago a Padrón“. Despois de lembrar os versos “Con un pouco de unto vello / que o ben soupen aforrar / e ca fariniña munda / xa tiña para cear. / Fixen un caldo de groria / que me soupo que la mar / fixen un bolo do pote / que era cousa de envidiar”, Angueira insistiu que esta iniciativa que se ensaiaba por vez primeira pretende “facer unha homenaxe á resistencia do pobo galego, unha homenaxe a Rosalía na intimidade familiar e amical”.

Poema de hoxe 56: «A Rosalía» de Luís Pimentel

CartelBaseAELGDia-de-RosaliaDeCastro2016-150_001Non convén chorar máis.

Ela chorou por todos e para sempre.

Calemos…

Luís Pimentel, «A Rosalía» (1952)