Onte 1368: «La profesora de parvulario»

/en , , , , , /por

La_profesora_de_parvulario-174860048-mainAgradecimos a recomendación de Martin Pawley e fomos á estrea nos Norte de La profesora de parvulario, a película en hebreo de Nadav Lapid. Efectivamente, trátase dun deses filmes da categoría dos «imprescindibles». As temáticas educativa e literaria son eixos dunha obra de natureza lírica alicerzada de forma moi concienciuda sobre a ambigüidade do valor das palabras e sobre a fraxilidade dunha educadora abraiada pola inexplicable potencia creadora, tan prematura coma xenial, do seu alumno poeta de apenas cinco anos. Nesta narración detallada e demorada até os límites dos límites é doado identificar que no Tel Aviv que se divirte entre os abouxadores sons das caixas de ritmos non é posible atender a sutileza da palabra poética, nin sequera as persoas que acuden aos obradoiros de escritura. Unha metáfora tamén do escaso espazo que queda hoxe para a poesía, como para outras belas artes.

Xaora, o que máis me engaiolou do filme de Lapid foi a precisión coa que se presenta o funcionamento da escola infantil israelita, a anos luz da connotación de parvulario, ao que alude o tan desafortunado título escollido pola distribuidora española. Nesta escola israelita, coma sucede no Pelouro en Caldelas de Tui, a actividade céntrase no xogo (dentro e fóra da aula), na importancia da narración oral, na dramatización, na música ou na hora da sesta, momentos nos que a profesora titular e a súa auxiliar acompañan, propoñen e se implican emocionalmente cos picariños e picariñas da súa asemblea. Non hai rastro no filme de Lapid de actividades académicas nin doutro espazo específico para a profesora que non sexa o de recibir a cada un dos seus ao pé da porta, coma sucede nunha das escenas finais, de memorable tristeza, ou naqueloutra marabiullosa da tormenta, utilizada para sentir a ollada do gato sobre o espazo de recreo. Inevitablemente, lembrei Ça commence aujourd’hui, a gran película social de Bertrand Tavernier, que constitúe unha reclamación do papel esencial da educación infantil como primeiro factor de igualdade. Recomendo La profesora de parvulario pola seu carácter antidogmático e a súa capacidade para sorprender e interrogar. Prestoume.

Onte 1359: Aprendizaxe cooperativa

/en , , , , /por

khelidon triptic castellà_Página_1Recibín onte unha moi valiosa información, enviada polo meu vello amigo Xosé Ramón Lago, profesor da Universidade de Vic, sobre a celebración no IES Politécnico de Vigo, os días 1 e 2 de xullo, do Simposio bienal de Khelidôn, a rede de centros para a aprendizaxe cooperativa. Nacida na Universidade de Vic a partir do seu programa «Cooperar para Aprender / Aprender a Cooperar», hoxe a rede está formada por centros educativos e profesionais da educación de diversas comunidades autónomas, que comparten un modelo de escola baseada na inclusión de todo o alumnado e nos valores da cooperación, o respecto polas diferencias, a convivencia, o diálogo e a democracia. Esta decidida opción pola escola inclusiva e pola ensino e aprendizaxe en equipo supón tamén unha aposta a prol da creación de estruturas docentes de cooperación e, en xeral, de toda a actividade educativa desenvolvida tanto fóra como dentro da aula. Aquí pode baixarse o programa deste interesantísimo Simposio e aquí da presentación da rede Khelidôn, cuxo nome homenaxea ás andoriñas que cooperan na alimentación de cada niñada.

Onte 1357: Sobre a cultura da Autonomía

/en , , , , , , , , /por

2015061410433628798Sermos Galiza publicou onte na web unha parte da entrevista que Belén Puñal me fixo para o «A fondo» dedicado á cultura da Autonomía. Nas miñas respostas insisto na importancia que creo tivo para o sector editorial en lingua galega o proceso de normalización lingüística, tanto no seu desenvolvemento como nos recentes anos escuros. Abordo tamén a forte dependencia do noso sector ediitorial con respecto da edición educativa e paraescolar, o que na miña opinión axuda a explicar as razóns polas que o chamado «sistema literario galego» nunca chegou a funcionar como tal nin foi capaz de ampliar de forma significativa o seu perímetro integrando a novos públicos. A miña gratitude aos responsables de Sermos Galiza pola súa deferencia por contar coas miñas opinións.

Onte 1347: Agustín premiado polos clubs de lectura

/en , , , , , , /por

premio_clubs_de_lectura_2015

Foi un acto moi emocionante o de onte cando recollín en nome de Agustín Fernández Paz o premio que os clubs de lectura lle outorgaron como o autor máis lido nas bibliotecas escolares galegas. Nun longúisimo aplauso sentín o afecto e o recoñecemento intenso que varios centos de profesores e profesoras implicados nesa revolución lectora silenciosa, por ventura en marcha nas escolas e institutos galegos, expresaron á figura do mestre Agustín. Sei que este premio é dos máis valiosos que pode recibir un autor como Agustín que desenvolveu toda a súa obra coa intención de contribuír á formación do lectorado literario en lingua galega e a consolidar as comunidades de lectores e lectoras arredor das bibliotecas e comictecas escolares, fose de aula ou de centro. O das bibliotecas escolares en Galicia é un traballo compartido fecundo, probablemente a experiencia de innovación didáctica máis relevante introducida no sistema educativo público. As nosas beizóns para a Consellaría de Educación, para as profesionais responsables da Asesoría de BE e para todo o profesorado comprometido nos seus proxectos.

Onte 1346: Editores de texto

/en , , , , /por

tumblr_mdy4h4Jb1E1r1vfbso1_1280Non puiden evitar a miña perplexidade cando lin onte no Livreshebdo que os editores de texto franceses tiveron como mínimo un ano para preparar os novos libros do curso que comezará no vindeiro mes de setembro. Non somos tan afortunados os editores en lingua galega que dispoñemos para facelo de menos de dous meses desque coñecimos os borradores do currículum de ESO e BAC e a data fixada pola Consellaría de Educación (15 de xuño) para que o profesorado estableza as súas prescricións. Un tempo claramente insuficiente, máis aínda cando este proxecto de currículum foi rexeitado polo Consello Escolar de Galicia e agarda polo ditame do Consello Consultivo para a súa aprobación definitiva polo Goberno e publicación no DOG, moi probablemente despois da data fixada ao profesorado para realizar as súas eleccións. Un trámite currícular, ademais, incompleto, xa que se descoñecen os borradores dos contidos dalgunhas das materias de configuración autonómica e as orientacións para a preparación das reválidas. Non deixa de ser paradóxico que Galicia, a pesar de defender ao pé da letra o contido da Lei Wert, sexa unha das comunidades máis atrasadas no currículum LOMCE, cos prexuízos e confusión que isto provoca na comunidade educativa e no sector editorial. Cando nos reunimos os editores de texto todos coincidimos en que semella que neste eido a Consellaría de Educación pretende que fagamos a cuadratura do círculo, xa que se implanta tamén un novo modelo de gratuidade parcial de libros de texto (que tampouco coincide no seu calendario coa realidade da modificación dos materiais didácticos) e un modelo de dixitalización educativa que, polo momento, exclúe ao sector editorial e impide a liberdade do profesorado de elixir os recursos didácticos. Aspira Feijoo algún día a ser o novo ministro de Educación e Cultura?

Onte 1339: San Clemente 20

/en , , , , , /por

San_Clemente_28-05-2015

Asistimos onte ao acto de entrega da vixésima edición dos San Clemente, un dos premios de novela publicada máis singulares e aprezados dos outorgados no país. O feito de ser ditaminados por lectores e lectoras de 2º de Bacharelato de cinco centros públicos galegos, e polo tanto formados como lectorado literario, e o de contar con tres modalidades (galega, española e traducida), permite un diálogo entre os lectores e lectoras e os autores (moitos máis ca autoras) do noso tempo.

No acto de onte, no que foron premiados Carlos Reigosa, Juan Gabriel Vásquez e Jöel Dicker, unha das rapazas integrantes do xurado confesou que «os mozos consuminos hoxe máis ficción ca nunca» e reivindicou a lectura por riba dos xéneros e soportes. Resumiu así o que foi o espirito dun serán de exaltación do valor da lectura e da arte literaria. Gañadores e membros do xurado reclamaron «a literatura como parte central da experiencia«, en afortunada expresión do autor de Las reputaciones, e defenderon «a lectura como unha forma de estar no mundo e comezar a comprendelo.» Como tamén insistiron «no valor da lectura de ficción na saúde das nosas democracias, tanto por permitir máis tolerancia como por facilitar a comprensión do outro.» Reigosa, o autor d’ A vitoria do perdedor, reiterou a importancia de «recuperar na ficción a memoria de onde vimos, xa que é imposible entender a nosa realidade se non temos unha idea central do noso pasado.» Mentres que o xove novelista suízo, autor da aclamadísima La verdad sobre el caso Harry Quebert, convidou aos estudantes que ateigaban o salón a «insistir unha e outra vez nos seus soños», quizais por que «a novela é sempre un camiño intenso polas vidas alleas e a literatura unha arte para que a xente se sinta máis real por medio das palabras», como sinalou Vásquez, glosando ao seu xeito aquela frase célebra de Faulkner «o pasado non está morto, nin sequera é pasado.»

En apenas dúas semanas a impresionante nómina de gañadores do San Clemente incrementarase co ditame das obras publicadas en 2014, Xaora, na vindeira edición, como sinalou Ubaldo Rueda, director do Instituto Rosalía de Castro e alma mater dos premios, se incorporarán ao xurado centros de secundaaria de Bretaña, Portugal, Alemaña e Reino Unido. Estes San Clemente, que dialogan co Goncourt des Lycéens, son unha feliz aposta pola lectura literaria e os soños imposibles. Merecen as nosas beizóns e apoio.

Onte 1333: Vitoria da comunidade educativa

/en , , , /por

A pesar do balbordo da campaña das municipais non pode pasar desapercibido o acordo do Consello Escolar de Galicia de rexeitar o Proxecto de Decreto que regula o currículo de ESO e Bacharelato en Galicia. Esta emenda á totalidade, presentada polos sindicatos do profesorado (CIG, CC.OO. e UXT), CONFAPA-Galicia, a USC e a Coordinadora Galega de MRP, fundamentouse en que o documento afondaba nos aspectos máis retrógados da LOMCE (a segregación temperá desde 3º de ESO, a substitución da avaliación formativa polas reválidas, a falta de programas de atención á diversidade…), así como na escasa contextualización dos contidos dalgunhas materias na realidade galega, a pouca atención á educación lingüística e a ausencia de materias de configuración autonómica. Como tamén foi criticada pola comunidade educativa a ausencia de alternativas para o alumnado que non supere as reválidas de 4º de ESO e 2º de BAC, a reducida optatividade que poderán ofrecer os centros, baseada no profesorado de afíns, así como a precipitación e o carácter caótico do propio proceso de reforma curricular, sen consulta efectiva cos sectores implicados.

A pesar de que o ditame do Consello Escolar de Galicia é consultivo, e polo tanto non ten concuecuencias normativas, como xa sucedera en 2010, co decreto de plurilingüismo, vai condicionar a implantación da reforma curricular conservadora. Xaora, esta vitoria simbólica, como ben sinala Marilar Aleixandre, «mostra o potencial da unidade da comunidade [educativa] e das asociacións para mudar a situación.»

Onte 1332: Retroceso para o ensino do galego no Bierzo

/en , , , , , /por

avisosgrita

O ensino do galego no Bierzo pode retroceder grazas a que a Junta de Castilla y León na orde quedesenvolve as ensinanzas e o currículum da LOMCE no Bacharelato declarou a «Lengua y Cultura Gallega» materia de libre configuración autonómica, o que a sitúa fóra do horario lectivo. Maís alá da falta de vontade política da Junta de Castilla y León, que deixa en papel mollado o seu acordo de colaboración asinado coa SXPL da Xunta de Galicia, a medida pon en evidencia un dos moitos furados centralistas da lei Wert, na que se diferencia entre materias troncais e materiais específicas (entre as que se escollan as optativas), deixando as denominadas como de «libre configuración autonómica» con escasas garantías xurídicas. Ademais, teño a convicción de que até que non se recoñezan o catalán, o éuscaro e o galego como materias específicas do currículum básico, e polo tanto de oferta en todas as comunidades autónomas, continuarán producíndose estes agravios, ao tempo que medrando os prexuízos sobre a diversidade lingüística nas comunidades ca non teñen «lingua propia». Xaora, como polo momento non se vai producir este xiro copernicano, a Xunta debe negociar coa Junta para modficar este estatus precario da lingua galega no bacharelato e mellorar o ensino do galego nas etapas de educación obrigatoria nas áreas galegofalantes do Bierzo.

Onte 1329: «O estranxeiro», poema inédito de Celso Emilio

/en , , , , , , /por

O-Estranxeiro

Luís Ferreiro, o director da Fundación Celso Emilio Ferreiro, publicou esta fin de semana un poema inédito do seu pai. Trátase do títulado «O estranxeiro», enviado dende Caracas no mes de febreiro de 1973 aos rapaces do Colexio Rosalía de Castro de Vigo, que dirixía a súa amiga Antía Cal. Composición de intención didáctica, Celso Emilio ofrécelles aos escolares vigueses unha viaxe polas vilas e cidades do país, así como dos símbolos da nación («patria»), a lingua e a literatura («unha cantiga de amigo / un cális con sete estrela»). Gustoume o alustre final do poema: «Onde está, que non a atopo, / esa patria tan ben feita?«. Non sería raro que o «O estranxeiro« fose decontado musicado, coma o foron moitas pezas do poeta de Celanova. A nosa gratitude a Luís pola descuberta. Celso Emilio manantío e fervenza.

Onte 1324: Proba de terceiro

/en , , /por

As características da proba de avaliación para o alumnado de terceiro de primaria, prevista en Galicia para os días 27 e 28 de maio, marcarán a orientación da Reforma Educativa LOMCE promovida polo Partido Popular, centrada máis sobre os procesos de avaliación externa ca sobre os de construción de aprendizaxes significativas e avaliación continua. Acerta Nova Escola Galega cando salienta que esta de terceiro «é unha proba inncesaria para tomar as medidas de atención á diversidade», como tamén que «producirá un efecto de sinalización do alumnado que acade malos resultados, pola formalidade e publicidade que implican» estes exames. Xaora, supoñen «unha redución da autonomía dos centros » e «un control do currículo» que, inevitablemente, quedará orientado sobre aqueles contidos avaliados. Temo que esta proba de terceiro constitúe o inicio dun adestramento para facer das reválidas de 4º de ESO e de 2º de BAC, máis tamén da proba de final de primaria, algo «normal», que xustifica e lexitima a segregación do alumnado de Secundaria. Sen dúbida, este modelo de avaliación afástanos da escola inclusiva que pretendemos. Preocupante.