No artigo da semana de Faro de Vigo fago unha gabanza da figura de Uxío Novoneyra con motivo do acto de homenaxe que terá lugar hoxe no Club Faro de Vigo (Salón de actos do edificio do Concello de Vigo, rúa Areal) e da celebración da Semana das Letras Galegas na súa honra.
No artigo da semana reflexiono sobre o papel estratéxico que entendo debe adoptar Vigo tras o novo escenario da reconversión das caixas. O Vigo metropolitano debe asumir un liderado que dependerá tanto do comportamento dos tres grandes motores da nosa economía metropolitana (automoción, construción naval e actividade portuaria) como da capacidade política de artellar un novo modelo de administración territorial baseado na creación dunha área metropolitana que funcione como centro equilibrador desa eurorrexión Galicia e Norte de Portugal de sete millóns de habitantes (o 12% de toda a península ibérica).
No artigo da semana reflexiono, a raíz da Festa «Un Día para a Esperanza» de Intermón-Oxfam, sobre a necesidade de reaccionar sobre a actual situación de fame, pobreza e inxustiza no planeta. Outra ollada é posible.
Tras senllas catástrofes das semanas anteriores contra os colistas, O Celta malogrou unha boa primeira parte para sentenciar ao Betis, un equipo con moitas pretensións que procuraba en Balaídos os tres puntos para entrar nos postos de ascenso. A pesar de que os verdibrancos tiveron toda a iniciativa nos cinco primeiros minutos de xogo, procurando atoparlle as costas á defensa nosa, unha descoñecida intensidade da presión durante case toda a primeira metade permitiu que os celestes se adiantasen no marcador e tivesen oportunidades abondas para avergonzar ao arrichado Víctor Fernández, o adestrador daquel Eurocelta, seguramente o mellor da nosa historia, hoxe responsable do banco bético. Esa nova actitude presionante foi posible polo traballo a brazo aberto de Bustos e López Garai, ao que non foi alleo, tampouco, a achega de Roberto Lago, que durante este período aburríu ao velocísimo Jonathan Pereira, esa pérola emigrante da canteira do Santa Mariña que, magoadamente, non puidemos incorporar ao cadro celeste na mercado de inverno. O certo é que os nosos presionaban coma lobos, o que facilitaba o roubo dalgunhas pelotas decisivas, como a que no minuto 16 permitíu a Cellerino marcar o seu primeiro gol coma celeste, anulado logo de forma abondo rigorosa, ou varias cabalgadas de Botelho finalizadas con disparos de Roberto Trashorras. Porén, o gol chegou no 26, cunha xogada a balón parado, desas ensaiadas unha e outra vez na Madroa, un auténtico gol de adestramento: saque de recanto dende á dereita, pase cará atrás e durísimo pexegazo diagonal de López Garai, dende o recanto esquerdo da área grande, furando as mans de Goita, o gardarredes bético. Un golazo de pizarra, celebrado de forma entusiasta por todo o cadro de xogadores que correron á banda a abrazar a Eusebio e ao seu segundo. Nese pulo tivo o Celta o partido no peto; mágoa que tres minutos despois o inefable Cellerino non chegase aproveitar unha extraordinaria diagonal de Roberto Lago (que partidazo o do lateral vigués), no 39 o remate de Trashorras quedase un chisco desviado ou a parábola de Iago Aspas, dende máis de trinta metros, quedase longa. Foron moitos goles feitos que por arres ou por xos non subiron ao marcador. E coma adoita suceder, case sempre que tanto se perdoa, axiña chegou un castigo durísimo para os nosos. Faltando apenas tres minutos para o descanso, tras outra xogada que non souberon finalizar Aspas e Trashorras, quedou abandonada unha pelota inocente que a calidade de Emaná transformou nunha cabalgada pola banda na que, tras canear até a catro celestes, centrou para que aparecese, por fin, Jonathan Pereira marcando o seu sétimo gol en apenas catro meses de competición. A segunda parte foi ben diferente. O Celta abaixouse de todo e o Betis sinalou o tempo de xogo, mais tampouco soubo chegar con superioridade. No entanto, de forma puntual o Celta tivo algunha oportunidade, outra vez da man dun pase de ouro do acertadísimo Lago que Cellerino contemplou como pasaba ao seu rente. Os vinte minutos finais foron para esquecer, xa que ambos os dous equipos tiñan medo a perder o puntiño do empate; cos xogadores polo chan cada pouco, con múltiples trocos que nada achegaron, o conformismo aseñorou a lameira.
No artigo da semana analizo o proceso de retirada de símbolos franquistas na cidade de Vigo, dende as mudanzas no rueiro de comezo dos anos oitenta até a recentísima aplicación da Lei da Memoria Histórica; propoñendo, finalmente, a retirada da «Cruz do Castro», símbolo da sublevación militar.
No artigo da semana abordo o caso Garzón e as dúas alarmas que entendo acende: a imposición de límites penais á interpretación xudicial, podería comprometer gravemente o noso Estado de Dereito e a independencia xudicial; a indefensión na que poden quedar os dereitos das familias das vítimas dos crimes de lesa humanidade cometidos polo franquismo a raíz do golpe de estado de xullo de 1936 contra a legalidade constitucional republicana. As máis de 140.000 vítimas existentes no censo de desaparecidas do franquismo perdidas por camiños e cunetas reclaman verdade, xustiza e reparación.
No artigo da semana en Faro de Vigo apupo a experiencia de artesanía agroalimentaria de recuperación do Millo Corvo promovida pola Asociación Cultural Meiro de Bueu. Un enfoque transversal moi interesante na abordaxe da Biodiversidade, un concepto que, aínda que en Galicia non o pareza, a ONU celebra en 2010 ano da Biodiversidade).
No artigo da semana rememoro o carácter popular da festa da Reconquista, que hoxe celebramos en Vigo, ao abeiro das achegas bibliográficas recentes de Eduardo Rolland e Xosé Ramón Barreiro Fernández. A pesar do moito que se ten avanzado no coñecemento e interpretación destes feitos, continúan existindo zonas de sombra para os historiadores, como é o caso da existencia ou non de Carolo –«ese ancián mariñeiro do Berbés que caeu morto no seu empeño de deitar a machadazos á porta de Gamboa», segundo relata Xosé María Álvarez Blázquez– do que, porén, os investigadores non atopan rastro ningún na documentación. Sexa ou non un mito, na figura dese Carolo ou desoutra Aurora (a heroína que conseguía mobilizar ás mulleres), dous dos protagonistas da escenificación popular da Festa Reconquista realizada onte no Casco Vello, atopamos a estirpe popular do fenómeno fundacional da nosa cidade. Conservar o carácter popular e participativo da Reconquista debería ser o obxectivo primeiro da festa que hoxe celebramos.
Xeitosa reportaxe fotográfica de Sonia Daponte en Xornal de Galicia.
No artigo da semana reflexionoso sobre o conflito xerado arredor da disposición adicional primeira da LES, a famosa «Lei Sinde» ou antidescargas, coa que o goberno pretende legalizar a posibilidade de pechar algunhas páxinas web sen control xudicial. Máis alá da necesidade de aprobar unha nova Lei de Propiedade Intelectual acorde co novo paradigma de comunicación cultural dixital, entendo que a cerna deste debate do Internet libre e respectuoso cos dereitos dos autores radica en «abordar de vez a cuestión do papel que teñen os poderosos provedores de Internet (como Telefónica ou Vodafone), os grandes privilexiados do aumento do tráfico na rede.»
Inevitablemente, no artigo da semana analizo o que entendo son as claves do avance do decreto (chamado) de plurilingüismo.
Alberto Núñez Feijóo preferiu o pasado sábado participar nunha feira de exaltación do viño ca facelo na presentación dun avance do decreto chamado de plurilingüismo. Escolleu ao conselleiro de Educación e ao secretario xeral de Política Lingüística para que presentasen aos xornalistas unha nota de prensa dun folio na que se recollen as liñas xerais dun documento que, como eles anunciaron, se coñecerá na súa totalidade nos vindeiros días cando sexa enviado a ditame da Mesa Sectorial, do Consello Escolar de Galicia e do Consello Consultivo. Razóns políticas –vencelladas aos desequilibrios internos existentes dentro do seu partido, tanto polo evidente fracaso da política do goberno sobre as caixas como pola carreira ás principais alcaldías– deberon aconsellar ao presidente pechar canto antes a redacción do decreto e, ao mesmo tempo, non participar nun acto que supón o abandono efectivo por parte do Partido Popular das políticas de acción positiva sobre o emprego da lingua propia de Galicia desenvolvidas durante tres décadas nos eidos educativo e social.
Sexa como for a redacción definitiva do articulado, que non vai ser nin moito menos irrelevante para o futuro da nosa lingua e para o desenvolvemento da nosa civilidade e calidade da educación, algunhas conclusións podemos tirar dos importantes anuncios realizados por Vázquez e Lorenzo.
A primeira, a ruptura do Partido Popular cos consensos políticos e sociais forxados ao longo do período autonómico arredor da posición dos idiomas oficiais e da convivencia lingüística en Galicia, recollidos na “Lei de Normalización Lingüística”, na “Carta Europea das Linguas” e no “Plan Xeral de Normalización Lingüística” de 2004. Co anunciado por Vázquez e Lorenzo esfarélanse as dúas chaves deste consenso: a da cooficialidade do galego e do castelán, procurando a súa igualdade real e a competencia nas dúas linguas do conxunto da cidadanía; a do impulso de políticas de promoción do galego, para compensar a súa situación de partida claramente en desavantaxe co castelán. Ruptura do consenso que ademais de facer caso omiso dos ditames do Consello da Cultura Galega e da Academia Galega sitúa ao Partido Popular en solitario, apoiado só polos sectores negacionistas, moi minoritarios, que pretenden a ferro e fariña non ter contacto ningún coa lingua galega.
A segunda, as medidas anunciadas, a pesar de insistir no seu carácter equilibrador, reducen significativamente en todos os niveis educativos, o uso do galego no desenvolvemento das competencias de comunicación lingüística, especialmente nas de comprensión e expresión escrita, profundizando, ademais, nos prexuízos sociais arredor da súa utilidade para eidos do coñecemento científico ou técnico.
Moi significativas son as medidas propostas para o segundo ciclo da Educación Infantil (do primeiro, nada sabemos), que volven sobre un modelo semellante ao empregado no decreto de 1995 (o profesorado utilizará na aula a lingua que determinen as familias en votación anual) que os profesionais da educación sabemos supuxo a práctica desaparición do galego na maioría dos centros. A pesar de que no avance do decreto se prevé de forma xenérica “que o profesorado desta etapa procurará que os nenas e as nenas adquiran o coñecemento da outra lingua oficial de Galicia”, sabemos que isto só será efectivo nas aulas onde o galego sexa a lingua maioritaria. Resulta moi extraño que nun documento elaborado pola Consellaría de Educación non se proporcionen algunhas recomendacións máis concretas ao profesorado para que os nenos de contornos castelánfalantes poidan iniciarse no proceso educativo cun primeiro contacto co idioma galego.
Esta tardía incorporación do emprego educativo das dúas linguas; o complexo sistema de determinación dos itinerarios lingüísticos do alumnado, no que os pais terán en último termo dereito de veto; como, e sobre todo, esoutra demagóxica apelación á “liberdade de expresión dos alumnos” para utilizar “a lingua oral ou escrita que consideren máis conveniente “, que supón un cínico ataque ao traballo e á autoridade do profesorado na aula, son medidas todas que agoiran o fracaso educativo sen paliativos do modelo proposto que impedirá que todo o alumnado ao remate do ensino secundario posúa idéntica competencia no uso oral e escrito das dúas linguas oficiais.
Alberto Núñez Feijóo e o seu partido coa presentación deste decreto estragaron as posibilidades de recompoñer o consenso arredor da convivencia lingüística que ofreceron as máis diversas institucións e sectores da sociedade galega ao longo dos últimos meses. Quizais non preveron os conservadores galegos que seguindo eses engaiolantes cantos de serea negacionistas poidan estar comezando a súa deriva.
GOL DE ADESTRAMENTO