Pechar a fenda dixital

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a fenda dixital aínda existente en Galicia, ao fío da aprobación do Plan Avanza 2 e da 2014.gal Axenda Dixital de Galicia.

«Lois Pereiro 2011»

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre o que entendo son os retos do vindeiro 17-M: acadar unha nova fronteira para a efeméride, incorporando novos públicos e soportes, e facer de Lois Pereiro un autor popular.

Lois Pereiro 2011

A designación por parte da Academia do poeta de orixe monfortina Lois Pereiro (LP) como escritor homenaxeado no vindeiro día/ano das Letras Galegas (17-M) foi todo un acerto. A pesar da lexítima discrepancia dalgunhas voces (poucas) e do moi desputada que foi a toma de decisión (tras numerosas votacións), a elección deste poeta maldito, punk e postmoderno provocou unha descoñecida onda de entusiasmo no mundo literario galego e xerou decontado unha inagardada expectativa de renovación para o futuro dunha efeméride en evidente retroceso de interese popular que, dende hai anos, arrastra esas terribles doenzas do esmorecemento provocadas pola rotina e pola minorización elitista.

Con esta designación non servirá o dilema habitual tan utilizado nestas efemérides: “que pode facer o 17-M por LP?” ou “que pode facer LP polo 17-M?” Para ben ou mal, en 2011 o futuro quedou vencellado entre autor e efeméride. Ese “talento inmenso e cósmico” de LP, salientado estes días por Fermín Bouza nun artigo memorable, constituirá unha oportunidade excelente para atopar novos públicos, novos soportes, novas expresións e novas iniciativas para celebrar unha efeméride, como a do 17-M, até agora centrada na necesaria e imprescindible ritualización académica e na abordaxe didáctica nos centros educativos da figura homenaxeada. Mais tamén, será unha ocasión única para que, por fin, se lea e popularice a LP, este poeta da furia, que posuía coiraza de aceiro e utilizaba verbas curativas de mel, cuxa presenza, en palabras de Manuel Rivas, “tiña o efecto dunha bomba silenciosa, envolta en flores, lanzada ao patio de butacas da ópera do mundo”. Con esta designación, a institución presidida por Méndez Ferrín enxerga outra derrota (unha necesidade moi reiterada polos sectores culturais máis inquedos), ao tempo que pretende converter ao que foi, até agora, un “poeta de culto” nun “autor popular”. Dous retos ilusionantes, perfectamente acadables, aos que estamos convidados a corresponsabilizarnos da súa procura os editores, o profesorado, as bibliotecas públicas, as asociacións culturais e cívicas e (non o esquezamos) as administracións públicas.

“Andou polas beiras salvaxes da vida”, escribiu o seu leal compañeiro Manuel Rivas, con quen Lois, o seu irmán Xosé Manuel, e o pintor Antón Patiño, forxaran en Madrid, a súa primeira trabe de futuro: o colectivo poético artístico “Loia”, que chegou editar de 1975 a 1978 catro números fotocopiados da revista homónima, na que publicou o seus primeiros poemas, recollidos en “Poemas para unha Loia” (1996), volume póstumo no que se incluíu o seu ensaio “Modesta proposición para renunciar a facer xirar a roda hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”. Ao longo de só trinta e oito anos, Lois Pereiro percorreu, utilizando unha estética punk, o camiño tráxico que o levou da tristeza violenta da mocidade, –ao abeiro de José Angel Valente, referente fundamental nos seus primeiros pasos– á aniquilación nostálxica que o acompañou dende que en 1981 foi vítima da doenza da colza. Foi a súa unha loita implacable “contra a morte” (ese é, tamén, o título dun longo documental biográfico que sobre el ultiman Iago Martínez e Álex Cancelo), que marcou tanto a súa vida como o seu esforzo creativo, expresado en revistas como “La Naval”, “Trilateral”, “Das Capital” e, sobre todo “Luzes de Galiza”, nas letras das cancións que preparou para Radio Océano ou nos seus dous poemarios, publicados ambos os dous por Francisco Macías: “Poemas 1981/1991” (1992) e “Poesía última de amor e enfermidade. 1992-1995” (1995).

Lois Pereiro quixo que a súa literatura estivese feita cos vimbios da tenrura mais non asumiu moitas cortesías para que os seus poemas de aceiro funcionasen como “un bisturí que diseccionase a vida”, imaxe a que acoden para definilo os seus compañeiros do grupo poético “Do amor e desamor” (Xavier Seoane, Miguel Anxo Fernán Vello, Manuel Rivas, Lino Braxe, Xulio Valcárcel…), ao que se incorporou en 1984, cando chegou á Coruña, cidade na que “xaspeaban as nubes” e onde viviu dende entón.

Volver aos seus textos ou descubrilos é a primeira oportunidade que nos ofrece este vindeiro 17 de maio. Estamos diante dun poeta oceánico, dunha economía expresiva rotunda, capaz de enfeitizar e curar con cada un dos seus poemas: “Que a vida non me sorprenda xamais / desprevenido calado e neutral / e que un segundo antes de renderme / vaia tamén comigo a imaxe do que fun cando era outro”, comezaba o seu poema “Alerta e vixiante”, escrito un ano antes do seu falecemento, o 24 de maio de 1996, o mesmo día no que foi anunciada a famosa sentenza da colza, a doenza que o ferira de morte quince anos antes. Outra ironía da nosa recente historia da infamia. Saudamos con esperanza este Lois Pereiro 2011.

Dende a pasasa semana pode seguirse o twitter de Lois Pereiro, onde aparecen diariamente textos e noticias sobre o autor de orixe monfortina. En Twitter existe, tamén, a marca #pereiro utilizada xa por máis dun cento de referencias.

«Da sentenza do Estatut á reforma do Estatuto»

No artigo da semana en Faro de Vigo valoro as posibilidades que abre a sentenza do Estatut de Cataluña para a reforma do Estatuto de Galicia. A clave estará na posición que adopte o presidente Feijóo que poderá recuperar o consenso acadado na ponencia dos grupos parlamentarios en 2006 ou  asumir as posicións neocentralizadoras que propoñen os sectores máis duros do seu partido.

«Panteón da Galeguidade»

No artigo da semana en Faro de Vigo esixo a apertura decontado do «Panteón dos Galegos Ilustres» e propoño a súa refundación, titularidade e xestión pública como «Panteón da Galeguidade». Ademais, aproveito para convidar á cidadanía a participar o vindeiro 15 de xullo no Cortexo Cívico que de Padrón a Compostela conmemorará o 125 aniversario do falecemento de Rosalía de Castro e o 119 aniversario do traslado dos seus restos mortais ao Panteón de Bonaval.

«Decadencia celeste»

No artigo da semana en Faro de Vigo fago un balance dos catro anos de presidencia do Celta SAD do empresario Carlos Mouriño.

O lamentable espectáculo ofrecido polo Celta, evitando sequera empatar diante do Huesca, é a enésima mostra da decadencia na que o primeiro club de fútbol dos galegos caíu dende que é propiedade do empresario Carlos Mouriño. Tras o descenso de só hai tres anos –a mesma tempada na que fomos eliminados da UEFA en oitavos de final polo Werder Bremen, tras derrotar ao Spartak de Moscova, e na que baixamos a segunda cando o Rácing de Santander non quixo empatar diante do Betis– os celtistas fomos agotando os listados de adxectivos para cualificar de forma mesurada o comportamento do cadro de futbolistas na lameira e o dos responsables técnicos e equipo directivo céltico nos despachos: “decepcionante”, “bochornoso”, “ridículo”, “escandaloso”, “deprimente”, “desilusionante”, “agónico”, “patético”, “suicida”, “horroroso”, “pésimo”, “mediocre”, “nefasto”…

Tras cinco adestradores, dous directores técnicos e dous directores xerais do club, tras tres ducias de fichaxes e cesións estrambóticas, o sucesor de Horacio Gómez nesta cuarta súa tempada tivo como maior mérito clasificar ao equipo apenas a dous puntos da categoría onde a vindeira tempada militará o humildísimo Coruxo, presidido por Gustavo Falque e moi ben dirixido dende o banco por Josiño Abalde (Beizóns aos heroes do Vao!). Unha tempada, como as anteriores, pobrísima en resultados na que, porén, a aposta arriscada do adestrador Eusebio Sacristán pola canteira ofreceu a posibilidade de ver ao Celta co maior número de xogadores galegos das tres últimas décadas, un aliciente que os responsables do club non souberon traducir nun valor abondo para convencer aos milleiros de celtistas a que regresasen ás bancadas do envellecido Balaídos.

Sen negar o incerto dos resultados dunha categoría igualadísima e futbolisticamente pobre como é a Segunda; máis alá da necesidade de axustar os orzamentos a uns ingresos que sofren un descenso en picado pola diminución das taquillas e dos dereitos televisivos, cuestións que afectan á maior parte dos clubs da categoría (utilicen como o Celta o concurso de acreedores para evitar a súa desaparición societaria ou o vaian facer no futuro), o que chama a atención da deriva do Celta SAD nestas tempadas é a ausencia dun proxecto estratéxico, apoiado e asumido polo conxunto do celtismo, que permita enxergar un futuro con algunhas doses de esperanza. Hoxe o Celta non ten proxecto nin rumbo. Neste déficit emotivo é onde se atopa a cerna da actual decadencia celeste, a auténtica e máis dolorosa derrota que padecemos os seus seareiros. Unha doenza grave, moi grave, que o actual propietario do club minusvalora, o que constitúe unha amaeaza para a continuidade dunha institución deportiva con oitenta anos de historia e para unha cidade e un país onde o fútbol é unha actividade deportiva centenaria.

Dende a marcha do club de Félix Carnero como director deportivo, Mouriño prescindiu dos celtistas no cadro técnico e apostou polos “profesionais” de conveniencia. Velaí os pobres resultados de Ramón Martínez e Miguel Torrecilla que enrolaron no cadro vigués a un longa nómina dos seus coñecidos que, coa excepción tan honrosa de Silva (bautizado en Balaídos como “Silviña”), non deixaron pegada na nosa memoria nin amosaron, cando xogaron (algúns moi pouco o fixeron), compromiso ningún coas nosas cores. Pola contra, xogadores de sangue celeste como Gustavo López e Francisco Noguerol, dous dos nosos capitáns máis comprometidos e honrados, foron despedidos sen o mínimo respecto nin recoñecemento pola súa traxectoria en defensa da camiseta nosa. Outrosí sucede coa liquidación de xogadores valiosos como Roberto Trashorras ou Falcón, expostos á venda dunha forma tan pouco discreta que avergonza. Disparates, que demostran a falta de habilidade dos dirixentes célticos (sexa Mouriño ou o actual director xeral) para moverse no territorio dos soños e dos sentimentos, qué é onde, tamén, se xogan o futuro os clubs de fútbol profesional (aí están as eleccións recentes do Barsa para demostralo).

Cada club asina un contrato de emoción coa súa afección. Un documento non escrito, renovado cada inicio de tempada, sometido a análise cada xornada na bancada, onde se recollen os niveis de afouteza, compromiso e xogo bonito a respectar por parte dos xogadores e do adestrador que, máis alá da coiuntura dos resultados, serán correspondidos por niveis equiparables de entusiasmo e apoio incondicional por parte dos seareiros. Esa é a fórmula (“Nunca camiñaredes sós” din en Anfield, “Sempre Celta” dicimos en Balaídos) que asegura a continuidade dos clubs (a “Historia”) máis alá de presidentes e adestradores. Carlos Mouriño nunca quixo asinar ese contrato co celtismo. Temo que mentres o equipo continúe nas súas mans, vaia facelo.

«Unha feliz continuidade»

No artigo da semana no Faro de Vigo reflexiono, a raíz da cerimonia dos Xerais e da entrada de Bernardino na Academia, na feliz continuidade do proxecto de desenvolvemento dunha literatura nacional en galego. Unha feliz continuidade, na que haberá rupturas e modificacións froito do tempo novo que enxergamos.

Foto de Pilar Ponte, moitas grazas.

«As eleccións da crise»

No artigo da semana abordo o que entendo son as perspectivas coas que se abriu a carreira electoral para a renovación da coporación do concello de Vigo.

«Ruth Matilda Anderson en Vigo»

No artigo da semana comento a exposición arredor de Ruth Matilda Anderson ao fío da súa apertura en Vigo. Mágoa que chegase aquí tan recurtadiña.

«O Pedrón de Camilo Nogueira»

No artigo da semana dedico unha homenaxe á figura do meu admirado Camilo Nogueira con motivo do premio Pedrón de Ouro que recibiu onte en Padrón.

«O galego abraza»

No artigo da semana de Faro de Vigo volvo sobre a que entendo é situación decisiva na que se atopa o conflito arredor da política lingüística. Insisto en que o futuro vai depender de nós:

Ese futuro vai depender de nós. O futuro do que lle aconteza a esa lingua na que residimos como pobo (dixo Novoneyra) está nas mans da cidadanía deste país, se o queremos continuar chamando Galicia. Este futuro é unha cuestión estratéxica que require tanto as maiores doses de acordo entre as forzas políticas e entidades sociais, como a creación dunha nova civilidade arredor do uso do seu idioma. O galego é a nosa forma de estar no mundo, o mellor xeito que temos de abrazar, de expresar o noso agarimo e a nosa leal discrepancia. Velaí o fulcral do dilema político actual arredor do idioma. Ou recuperamos as políticas de consenso forxadas no Plan Xeral de Normalización Lingüística de 2004 e actualizamos e desenvolvemos cada unha das súas medidas, creando así unha nova civilidade para unha lingua que sabemos é de todos, ou xebramos de vez a baralla e transformamos as políticas lingüísticas en liñas de confrontación política e o que sería aínda máis lamentable, de separación e confrontación entre os propios cidadáns galegos.

O futuro da lingua líbrase no terreo do compromiso persoal e no combate cívico colectivo. Hoxe viaxaremos a Compostela para expresar a nosa esperanza.