«Lois Pereiro. Breve encontro», adianto da novela gráfica de Jacobo Fernández Serrano

/en , , , , , /por

Coincidindo coa celebración do 17 de maio, dende o blog de Xerais adiantamos hoxe 24 páxinas de Lois Pereiro. Breve encontro. Un achegamento comiqueiro á obra e vida do poeta, novela gráfica da que é autor Jacobo Fernández Serrano. Tras un demorado traballo de documentación, Jacobo ofrece un volume de 160 páxinas nas que percorre a biografía e a obra literaria de Lois Pereiro. Creo que vai ser outras das obras de referencia deste magnífico e renovador ano Pereiro. Agardo que sexa do voso agrado. A edición  é froito dunha coedición de Xerais e da Consellaría de Cultura e o libro chegará ás librarías a comezos do vindeiro mes de xuño.

O adianto da novela gráfica Lois Pereiro. Breve encontro pode baixarse en pdf aquí.

Memoria de Cabral

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a recomendar o libro Cabral. Olladas do pasado de Xosé Manuel Álvarez Estévez.

En numerosas ocasións temos salientado libros que contribúen ao proceso de construción da memoria histórica viguesa. Desta volta celebramos a publicación de Cabral. Olladas do pasado, un coidado volume de Xosé Manuel Álvarez Estévez que reúne preto de medio milleiro de fotografías sobre os máis diversos eidos da vida cotián do último século da parroquia de Cabral. Un libro que afonda no proxecto de recuperación documental iniciado hai dous anos polo mesmo autor, “Santa Mariña 1947-1997. Memoria dunha andaina deportiva” no que reconstruía a traxectoria do club máis emblemático da súa parroquia natal.

Grazas á colaboración de máis dun cento de particulares, que achegaron fotografías privadas, á consulta dos arquivos das entidades societarias da parroquia e doutras publicacións nas que quedaron algunhas pegadas da historia da que foi unha das parroquias adscritas ao concello de Lavadores, o autor ofrece un entrañable relato visual da historia de Cabral durante o século XX, sen esquecer ningún dos seus catro barrios: Becerreira, Carballal, Figueiras e Sello. Unha historia iniciada en 1904 a carón da lareira campesiña de Flora Vilaboa e rematada coas paisaxes actuais dos muíños de Amaro e dos Lusquiños, apenas unha mostra das dúas ducias de rodicios que no seu tempo moeron nunha parroquia de farturentos eidos de labranza regados polo Lagares, o río que tiña o seu berce na Lagoa Mol, hoxe aterrada polas instalacións deportivas do Aero Club e polas pistas de Peinador.

O autor ten o acerto de reunir no seu limiar, onde bosquexa unha breve historia da parroquia, os nomes dos lugares de cada un dos seus barrios. Borralliño, Mancoña, Gondarisco, Requeixo, Maceiriña, Besada, Rinxela, Gorguiña, Sardomela, Medoña, Parachán, Carballas, Pividal, Nogueira, Grileira, Remesil, Lomba, Sanín, Ameal, Retorta, Peinador, Chans, Rans, Molares, Caeiro, Cruxeira, Riomao, Cerquide, Penís, Fontaíña son algúns dos nomes de lugar que desfilan polas páxinas desta arca da memoria. Nomes que durante moito tempo vertebraron un espazo de cultura campesiña, onde nas primeiras décadas do século anterior emerxeu un potente movemento agrarista, que traballou arreo tanto na abolición foral coma na recuperación para os veciños do patrimonio forestal de Cotogrande, Valadas, Rans, Lodoso, Gorxal, Cotiña ou Bandeira, os montes da parroquia. Un proceso que chegou aos nosos días da man da actual Comunidade de Montes de Cabral, a piques de resolver o seu derradeiro contencioso sobre a propiedade dos terreos no que AENA constrúe o novo aparcamento do aeroporto.

No libro está presente, ademais, o pulo industrial da parroquia, ao que contribuíu a instalación en 1939 da empresa de Manuel Álvarez e fillos. Primeiro, o forno da fábrica de vidro –co que o fundador continuaba en Cabral a actividade industrial que iniciara na rúa Vitoria e despois no barrio de Casablanca–; máis tarde, as fábricas de porcelana Santa Clara en 1941, Royal China de louza en 1948 e Vanosa de vidro na década de 1960 converteron aquela resistente “Rusia chiquita” dos días doa alzamento nun dos principais focos obreiros vigueses deica a súa desaparición a finais da década dos noventa, tras un lamentable e fraudulento proceso de liquidación.

Polas páxinas deste excepcional libro documental recuperamos a imaxe dos tranvías da liña Vigo-Porriño, os ómnibus dos rusos e moita xente dacabalo. Coñecemos as entradas dos cines Camaruxo e Delicias, o mercado da Ponte ou as modernas tendas-bar. Como temos a posibilidade de intentar  identificar a milleiros de persoas que participan en vodas, xantares, romarías, ranchos de reis, festas, procesións, enterros, excursións, coros, comparsas… Costureiras como Josefa “A Farrapeira”, lavandeiras, regadores, vendedores de churros e patatillas… sorprenden coa súa presenza. Outrosí sucede cos grupos de escolares e dos seus mestres, ou as ducias de equipos de fútbol que desputaban aqueles encontros de solteiros contra casados tan frecuentes durante a ditadura. No libro aparecen as agrupacións de gaiteiros (Os Olimpios, Os Alegres, Os Parrulos e Os Cuncheiros de Cabral), as orquestras (a Orquesta Bastos, fundada polo acordeonista Arturo Bastos, e a famosa Orquesta Sintonía) ou os grupos pop (Los Gritos e Néctar). Como os deportistas son protagonistas doutro capítulo, dende a figura de Amante Caride, creador en 1929 do Veritas Sporting Club, primeira entidade deportiva da parroquia, pasando por Manuel Augusto Alonso, un dos mellores atletas vigueses de todos os tempos, deica os clubs de fútbol e balonmán, como o Santa Mariña ou o Deportivo Carballal.

Un libro entrañable, moi recomendable e clarificador, tanto para os fillos de Cabral como para o resto dos vigueses, xa que permite identificar unha parte moi significativo do que é o noso ADN urbano.

Campo do Fragoso CVII

/en , , , /por

CINCO EN LIÑA

Paco Herrera encomendouse á “solución Lotina”, dispoñer a cinco defensas en liña, tres centrais e dous laterais con vontade atacante, para atallar a hemorraxia de derrotas que padece o Celta en Balaídos dende comezos do mes de marzo. Unha solución ensaiada con certo éxito en Salamanca no partido de entre semana e consolidada fronte a un Raio Vallecano, escasamente cobizoso que pretendía tirar o punto que precisaba para acadar o ascenso. A “solución Lotina” amosouse moi eficaz defensivamente, sobre todo a partir da incorporación no inicio da segunda parte de Jonathan Vila. Despois de meses de continua incerteza, xaora, a defensa celeste colleu certa consistencia e intensidade, un feito ao que sei non foi allea a incorporación de Túñez, un central de calidade que hai xa moito tempo debería ter atopado o seu lugar no cadro inicial. Porén, outro conto ben diferente éche para Herrera reatopar o vieiro das vitorias que só veñen da man dos goles. A pesar de realizar o seu mellor encontro en Balaídos dende aquel fatídico día de febreiro no que colleu o liderado diante do Tenerife, a pesar de que contou cunha decena de oportunidades provocadas pola electricidade que achegan Aspas e Abalo nos seus escintileos de clase e pola potencia diesel dun Michu en día de si quero, a pesar de todas esas condicións favorables hoxe o Celta tampouco tivo pegada abonda para marcar. Unha mágoa estragar unha decena de oportunidades bonitas, creadas a maior parte das veces tras as faíscas de xenio de Aspas e Abalo, dous rapaces que entre eles xogan de memoria, arrichados nos taconazos, capaces de desbordar cos seus caneos e combinacións, mais tamén de desesperar a bancada coas súas inxenuidades, protestas innecesarias ou perdas súbitas de concentración. A clave do encontro estivo no xutazo que dende a banda dereita Abalo enviou ao longueiro no minuto 32 da primeira parte, cando Dani, o magnífico porteiro vigués do Raio, xa estaba superado. Aos nosos faltáronlles eses cinco centímetros de sorte que só posúen aos gañadores, moito máis necesarios cando apenas cinco minutos antes, Roberto Lago, moi activo no ataque durante a primeira parte non foi capaz de finalizar con éxito unha extraordinaria xogada persoal. Na segunda parte semellaba que o Raio saía cunha dose máis de intensidade, porén axiña foi recuando amedrentado polos gadoupazos de Michu na área vallecana chamados a desnivelar o encontro. Foi durante este período cando ao Celta lle faltou un pouco máis de coraxe e de alternativas tácticas para ir a polos tres puntos necesarios para asegurar a primeira eliminatoria da fase de ascenso. Cando o Celta podía recuperar a superioridade no medio do campo, xa que o veterano Movilla comezaba a desincharse, tras un partido impecable, Herrera errou retirando a Abalo e incorporando a un Quique de Lucas que non achegou unha mellora apreciable ao xogo de ataque do equipo. Durante o derradeiro cuarto de hora, o inagardado ataque de conformismo que sufriron os nosos e o medo insuperable dos vallecanos a perder o seu obxectivo desfixo o clímax dun partido até entón moi xeitoso e igualado. A pesar das luces e das sombras que deitou o Celta no encontro, é esperanzadora esta melloría defensiva que incrementa a competitividade do equipo e o seu estado anímico nun momento decisivo da tempada. Malo será que nos vindeiros partidos, Michu, Abalo e Aspas, os nosos tres canteiráns en liña, que como na tempada anterior asumiron a responsabilidade de liderar o equipo nos momentos máis difíciles, non atopen, por fin, o camiño do gol.

Escoita o 1º capítulo de "Non hai noite tan longa" lido por Agustín Fernández Paz

/en , , /por

Podes escoitar aquí a lectura que Agustín Fernández Paz fai do primeiro capítulo de Non hai noite tan longa, a súa novela máis recente que chega hoxe ás librarías. Ademais, se é a túa preferencia lelo, podes baixar o texto en pdf.

A duración da gravación é de seis minutos.

O futuro do Castro

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da publicación do libro de Jaime Garrido, El origen de Vigo. El monte de O Castro y su castillo (Deputación Provincial de Pontevedra 2011), propoño a redacción dun plan director do monte do Castro que preserve o seu patrimoio arquitectónico e natural.

Cando queremos fachendear de cidade fermosa diante dos visitantes non dubidamos en levalos ao monte do Castro. O formidable outeiro das murallas do Castelo, os miradoiros das áncoras de Rande ou do poeta Martín Códax son anfiteatros privilexiados para gozar de toda a beleza inquedante da ría e do farturento val do Fragoso, para pasmar co ir e vir das embarcacións dos portos ou para identificar entre a xeometría aceirada das guindastres dos asteleiros e dos tellados das naves do enorme recheo de Bouzas o latexar industrial dunha cidade que non desiste. A visita ao Castro é, ademais, para o viaxeiro curioso unha posibilidade magnífica de comprender o que foi a historia da nosa cidade, dende a súa orixe castrexa e as pegadas que deixou a economía marítima romana, pasando polo esplendor dos trobeiros medievais, deica a actual cidade portuaria atlántica, que agromou nos areais do Berbés e se estendeu até Guixar e Samil.

Jaime Garrido Rodríguez, un dos mellores coñecedores da historia viguesa e do seu patrimonio arquitectónico, emprega unha estratexia de comunicación semellante no seu libro máis recente, El origen de Vigo. El monte de O Castro y su castillo (Deputación Provincial de Pontevedra 2011). Un documentadísimo volume no que esculcando en todos os eidos desas 17 hectáreas, ubicadas na zona central de Vigo, ofrece tanto unha radiografía do estado actual e da problemática do noso primeiro parque urbano como un ameno percorrido pola nosa historia milenaria. Dende o parque arqueolóxico, museificado neste mandato da corporación, até a orixe da edificación e o estado actual do castelo da nosa señora do Castro, Garrido achega múltiples documentos (fotos e planos), algúns inéditos ou escasamente divulgados, que axudan a coñecer o valioso patrimonio arquitectónico e natural alí existente. Son de salientar os capítulos dedicados á ubicación do castelo do Penço, a descrición das fortificacións do castelo e ao asedio que sofriu en 1719 por mor da invasión inglesa. Como moi clarificadoras son as páxinas que explican as condicións da cesión ao pobo de Vigo do monte do Castro por parte das Cortes e os proxectos de axardinamento que en 1903 realizou o arquitecto Jenaro de la Fuente, case coincidindo coa instalación alí do primeiro depósito municipal de augas. Mais. Garrido, como xa fixera en libros anteriores, especialmente no seu clásico Vigo, la ciudad que se perdió, alerta sobre os numerosos desaforos e excesos cometidos no monte do Castro ao longo dos últimos cincuenta anos, propoñendo actuacións recomendables para a súa posta en valor e protección, especialmente no que atinxe ao conxunto do parque, ao castelo e ás excavacións arqueolóxicas.

Ten toda razón Jaime Garrido cando denuncia as construcións adosadas ao castelo, un monumento datado na metade do século XVII e hoxe sometido a protección como ben de interese cultural. Rematadas as concesións municipais dos tres establecementos hosteleiros existentes no parque, o concello de Vigo debería ter a coraxe de derrubalos e acometer un plan de recuperación integral das murallas do castelo. Como tamén a posúe cando denuncia que o monte do Castro se convertiu no primeiro aparcamento gratuíto do centro da cidade, xa que son centos os coches que durante todo o día permanecen estacionados nos diversos paseos asfaltados, o que semella incompatible cun espazo concibido para o lecer e o acougo, onde os peóns deben de ter preferencia absoluta sobre os vehículos a motor.

O monte do Castro, como o parque de Castrelos, son senllas pezas preciosas e primeiras do noso patrimonio natural e arquitectónico que merecen unha protección integral da que hoxe carecen. E como tales deberían ser peonalizados, sometendo o tráfico ás restricións precisas e acoutando a posibilidade de aparcamento a espazos moi concretos e a un tempo reducido. O monte do Castro require un plan director que contemple a recuperación da muralla e dos baluartes do castelo, mais tamén que facilite o desenvolvemento das excavacións do Parque Arqueolóxico e o arranxo de espazos especializados para o goce dos pequenos, da mocidade e das persoas maiores, os seus principais usuarios. A retirada da chamada “cruz dos caídos” debería incluírse no marco dunha nova estratexia da súa transformación en espazo cultural, sobre todo no actual Paseo de Rosalía de Castro, onde poderían estar presentes os textos da padronesa universal. Como especial atención merece o coidado do patrimonio forestal e floral do parque e do seu albeiro, así como o arranxo dos vieiros, carreiros, vereas ou sendas, que constitúen a única oportunidade que teñen milleiros de cidadáns para durante unhas horas camiñar por terra, gozando da súa fragrancia e do benestar que iso ocasiona. Eis o futuro do Castro.

Campo do Fragoso CVI

/en , , , /por

GROGGY
Abondaron apenas vinte e cinco minutos para que o Celta quedase groggy fronte un Girona que viña a Balaídos coa intención de achegarse aos cincuentas puntos que lle asegurasen a continuidade na categoría a vindeira tempada. Un campo que os cataláns sabían moi asequible para acadar este obxectivo xa que o equipo de Paco Herrera desde que obtivera o liderado leva case tres meses sen gañar na casa, acadando un punto de dezaoito posibles, unha restra de cinco derrotas insoportable, mesmo para unha afección tan curtida en fracasos nas últimas cinco tempadas como é a celeste. O Celta xa quedou atordado aos cinco minutos cando Despotovic abriu o marcador no que sen dúbida sería un dos mellores partidos da súa vida (anotou un “hat-trick”), fronte a unha defensa e unha portaría celeste en tempada de rebaixas, que se quedou parada protestándolle ao auxiliar un posible fóra de xogo, mentres que o dianteiro serbio aproveitaba a pracer a pelota que un dos seus compañeiros xa enviara ao traveseiro. Tras golpe tan prematuro, o Celta conducido polo Trashorras dos días bos semellaba que podía nivelar decontado o encontro. No minuto dez o noso artista de Rábade deliñou un grande pase interior (unha marabilla!) ao que chegou uns segundos tarde De Lucas; porén, oito minutos despois, foi o extremo catalán quen caneou pola banda e ofreceu un balón de ouro a David Rodríguez que o toledano non soubo enviar ás redes; como tampouco superou ao porteiro xironés un xutazo que minutos despois realizou David tras unha xogada persoal, con cano incluído ao seu central marcador. Tres goles feitos estragados durante un cuarto de hora de fútbol celeste prometedor que quedou en auga de bacallao cando un erro monumental de Catalá facilitaba que o Girona sentenciase o encontro. Corría o minuto vinte e seis e o Celta quedaba groggy, atordado por este segundo golpe, que sete minutos máis tarde sería aínda máis paralizante tras un novo tanto de Despotovic, volvendo aproveitar as facilidades dunha defensa celeste de verbena. A partir de entón, o partido convertiuse nun auténtico calvario para un Celta noqueado, impotente, unha sombra da sombra daquel equipo sólido que asombraba deica o mes de febreiro. Tras a reanudación, Paco Herrera agardou a introducir os primeiros trocos cando Despotovic volveu a bater a un pouco afortunado Yoel; mudanzas pouco acertadas, sobre todo a que supuxo a retirada do terreo de Trashorras, o único xogador dos nosos que procuraba recuperar o sentido e poñer unha certa orde en tan enorme catástrofe. Nin a incorporación de Aspas nin a de Joan Tomas nin a de Abalo, a pesar de que crearon algunhas xogadas de perigo e provocaron algúns escintileos claros de gol, puideron mitigar na media hora final de xogo o patético espectáculo dun equipo sen forzas, sen coraxe e, sobre todo, sen alma, que está provocando moita dor e confusión entre os seus seareiros que non saben explicar as razóns do suicidio que presencian cada nova xornada en Balaídos. Semella que Paco Herrera non está sendo capaz de inocular no seu cadro as doses necesarias de orde e disciplina que unha situación tan delicada require. A estas alturas, a pesar do enganoso da clasificación, nin sequera está asegurada a participación na promoción de ascenso. Que o mellor do encontro fose a estrondosa e agarimeira ovación que recibiu da bancada o ex-capitán Noguerol cando entrou no terreo de xogo é unha proba máis da grave doenza dun equipo que comeza a ser asubiado polos seus propios seguidores.

Modesta proposición

/en , , , , , , /por

No artigo da semana de Faro de Vigo, ao fío do primeiro de maio e do día das letras galegas, reflexiono sobre as características da crise actual e da prosa vindicativa que lle fai fronte, poñendo como exemplo anticipatorio os textos da Modesta proposición de Lois Pereiro.

A última Enquisa de Poboación Activa amosa que en España hai cinco millóns de persoas (o 21,29%) paradas. Unha cifra que non é menos desacougante para Galicia, onde o número supera xa as 226.000, situando a taxa de paro nun alarmante 17,33%, que na cidade de Vigo chega ao 20,8%; sendo case 70.000 os fogares galegos nos que todos os seus membros carecen de traballo e máis de 20.000 os que non reciben xa ningún tipo de axuda. Cifras que no caso da poboación xuvenil, a comprendida entre os 16 e os 29 anos, acadan en Galicia a inaudita taxa do 31%, a pesar do aumento do número de emigrantes e do notable alongamento da permanencia no sistema educativo, característico deste tramo de idade. Dende 2007 triplicouse en Galicia o número de parados e descendeu de forma significativa a poboación activa, o que constitúe un pésimo balance para a conxunto da economía nosa. Cifras que non poder considerarse alleas ao fracaso sen paliativos tanto da recente reforma laboral, promovida polo Goberno, como das chamadas “políticas activas de emprego”, competencia da Xunta de Galicia.

Sen dúbida, a situación é moito mellor para os traballadores que contamos con emprego, mais non por iso menos desalentadora, xa que a política feroz de axustes e de redución do déficit acometida polas administracións públicas, motivada pola crise da débeda soberana española nos mercados financeiros, provocou o aumento da idade de xubilación e outras subtracións dos avances e conquistas sociais gañados nas catro décadas anteriores. Se a iso engadimos a usurpación da democracia, realizada por políticos de diversas cores e países que actúan baixo a disciplina das axencias de cualificación e dos chamados de forma enigmática como “mercados”; se lle sumamos as dificultades das caixas de aforro para acometer o seu proceso de privatización e saneamento, que pagaremos a escote os seus clientes e todos os cidadáns durante uns cantos anos; se consideramos a clara tendencia inflacionista que comezamos a sufrir, cun IPC xa preto do 4%, á que non son alleas cuestións como a subida dos prezos das materias primas (alimentos) nos mercados internacionais de futuros, a dependencia dos carburantes fósiles ou o incremento dos intereses das hipotecas, é moi difícil para calquera cidadán, mesmo para o máis optimista, enxergar unha xanela de luz para saír da crise.

Máis alá da utilización apocalíptica da situación por parte dos voceiros mediáticos conservadores, que identifican esta xanela coa desaparición de Zapatero do escenario e a entrada de Rajoy no Goberno –simplificación interesada e falaz motivada pola proximidade das municipais– non hai dúbida que vivimos inmersos nunha crise moi profunda, non só económica, tamén social e política. Unha auténtica crise civilizatoria que pon en cuestión a viabilidade do modelo europeo acuñado tras a Segunda Guerra Mundial, tanto do seu proxecto de unión política e monetaria, como do modelo democrático de participación e de redistribución da renda, o da “sociedade do benestar”, baseado na tributización fiscal progresiva, na existencia de pensións ao remate da vida laboral e no acceso universal aos servizos de sanidade, dependencia, educación e acceso á cultura. Unha crise que hoxe comeza a poñer en cuestión a estabilidade e viabilidade destas conquistas, mais que sobre todo constitúe unha ameaza para a xeración dos nosos mozos e mozas, esa “xeración perdida” ou “xeración sacrificada” (xeración “rasca” en Portugal) cuxo futuro semella cada vez máis incerto.

Neste contexto comezan a aparecer textos vindicativos que rescatando o valor das palabras denuncian con indignación estas ameazas e propoñen o compromiso de non resignarse. Este é o caso do panfleto de Stéphane Hessel Indignádevos! (publicado en galego por Factoría K), que nuns poucos meses leva espallado en Francia mais de dous millóns de exemplares contendo unha mensaxe insurxente, incardinada na insurrección pacifista de Martin Luther King. Chamamento semellante realizaba en 1996 Lois Pereiro, o autor deste 17 de maio, na súa Modesta proposición para renunciar a facer xirar a roda hidraúlica dunha cíclica historia universal da infamia (Xerais 2011), o noso Indignádevos!. Un texto vindicativo anticipatorio no que Pereiro denuncia a inocente indiferencia e reclama o noso compromiso e a nosa obriga en loitar polo que sempre nos resultou xusto e evidente: «Quen desexe realmente facer algo, a medida das súas forzas, talento e influencia, que se poña xa mans á obra e axuda a exercer a sabotaxe. Inda que un non consiga aspirar máis que a transformar o seu espírito, a mellorarse tan sequera a súa alma e a súa vida en cada un dos seus actos, só con iso elevará o nivel da súa propia e dormida conciencia e a súa capacidade de indignarse e sentir noxo».