An Alfaya, premio novela por entregas de «La Voz de Galicia» 2010

Foi unha satisfacción poder celebrar onte en vivo un novo premio literario de An Alfaya, unha das máis interesantes narradoras galegas do noso tempo. A súa novela Vidas cruzadas resultou gañadora do Premio de novela por entregas de La Voz de Galicia, esa feliz iniciativa que dende hai unha década recupera o folletín ou folletón como xénero literario en galego. Alédame moito este novo premio para An Alfaya, que hai semanas recibía a noticia da obtención do Premio Arcebispo San Clemente por Areaquente, unha autora que dende a súa discreción e constancia está ofrecendo unha das obras máis sólidas da narrativa actual. Desque en 1997 gañara o Premio Merlín por ¡Sireno! Sireno!, An foi desenvolvendo unha obra narrativa (comezou como autora teatral) moi diversa, tanto no seu enfoque temático (sempre atento a problemática humana), na abordaxe técnica (moi coidada, tanto na prosa coma na forma utilizada) como no público ao que se dirixía, dende os lectores autónomos deica as persoas adultas. As novelas de Alfaya sempre son interesantes, sempre sorprenden, sempre están ben montadas, sempre teñen persoanxes ben construídos, sempre deixan pegadas na nosa memoria de lectores. Alfaya, ademais, desminte con toda a súa obra, ese prexuízo do carácter da LIX como un «xénero menor» demostrando que para as narracións e as autoras de calidade non existen as fronteiras de idade do seu lectorado. As súas tres máis recentes novelas –a multipremiada A sombra descalza (unha das máis interesantes novelas da década), Illa soidade (o premio Fundación Caixa Galicia 2007) e a xa citada Areaquente– demostran a súa progresión imparable cara a unha madurez literaria moi prometedora, na que o mellor de An Alfaya aínda está por chegar. Sen dúbida que este mes de agosto, no que será publicada día a día a novela premiada onte, será o que popularice entre o grande público a unha das nosas grandes narradoras. Recomendo seguir estas Vidas cruzadas dende o primeiro de agosto, teño a certeza de que serán dunha lectura engaiolante. Beizóns, An!

Pechar a fenda dixital

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a fenda dixital aínda existente en Galicia, ao fío da aprobación do Plan Avanza 2 e da 2014.gal Axenda Dixital de Galicia.

A mala reputación


Neste día en Vigo de exaltación militar, refuguémonos en Brassens.

Lectura e autoestima gremial

Tras a elección de onte, que tanto agradezo aos meus colegas, os medios tiveron a deferencia de entrevistarme. En todos os relatos que fixen sobre as prioridades do novo equipo de editores galegos sempre intentei reiterar dúas: primeira, a fenda de lectura debe formar parte da axenda política; e segunda, o consenso e a cooperación entre os editores son o mellor xeito de recuperar a autoestima do sector e de desfacer tantos prexuízos existentes sobre a nosa actividade. Agradezo a tantas amizades os parabéns que hoxe nos fixeron chegar e poñémonos á nosa tarefa, na que continuaremos os proxectos abertos polo editor Alfonso García Sanmartín e o seu equipo (Fran Alonso, Pilar Sampil, Ana Guerra) que durante estes últimos catro anos fixeron un labor, sinxelamente, extraordinario! O meu maior recoñecemento para os catro.

Actualización (17/07/2010):

Actualización (18/07/2010):

Actualización (20/07/2010):

  • «Queremos que a lectura sexa considerada un hábito saudable», entrevista de Pilar Vegas en La Voz de Galicia.

«O pracer de aprender» (1992)

«O pracer de aprender». Materiais educativos de Xerais (1992) from Manuel Bragado on Vimeo.

A historia da edición en Galicia aínda está por facer. Velaí esta peza publicitaria (hoxe chamaríamola «book-trailer», como estoutra a primeira da historia da edición en galego) que preparamos en Xerais hai dezaoito anos para presentar nos centros de Primaria e nas xuntanzas que faiamos co profesorado os materiais curriculares da reforma curricular da LOXSE. Transcorridos o tempo (fixémonos maiores neste traballo, como os mociños e mociñas do Colexio Martín Codax de Vigo que aí aparecen), vemos atrás con certa melancolía e orgullo o noso inequívo discurso galeguizador e de renovación pedagóxica, plenamente vixente. Convido a ver o vídeo de sete minutos e medio con eses ollos de escola galeguizadora.

Eduardo Galeano fala sobre o Mundial 2010, o fútbol e a dignidade colectiva

Eduardo Galeano relata un interesante episodio arredor do fútbol como expresión de dignidade colectiva, rememorando un partido entre Austria e Perú nos Xogos Olímpicos de 1936. Recomendo, tamén, a súa valoración do recentemente rematado Mundial 2010, gañado con xogo bonito polo equipo de Del Bosque.

Hai outros dous vídeos que completan esta longa entrevista co grande Galeano, moi recomendable (sobre todo o terceiro) para todos os que gosten escoitar falar de fútbol («ese pracer de dar ledicia») como unha expresión da cultura contemporánea.

«Galega 100%»?

«Galega 100%»: Entenderíamolo perfectamente se o sintagma fixese referencia á fusión das caixas de ahorros galegas ou á denominación da tenreira galega, porén resulta absurdo incorrer nun erro de concordancia gramatical para referirse ao leite de noso. O indignante do asunto é que non se trata dunha gralla, froito do desleixo ou do escaso coñecemento dos redactores, o erro ortográfico semella premeditado. Preséntase un lema publicitario en galego incorrecto, facendo, ademais, co deseño gráfico un aceno a que puidese ser entendido como orixinalmente escrito en castelán. Ben sei que os publicitarios aducirán razóns para xustificar esta ambigüidade, a principal: que o selo ou marca da calidade presentado foi concibido para exportar o noso leite ao resto das comunidades españolas. Un argumento pouco convincente, xa que de ter un chisco de vontade e unhas poucas doses de autoestima, a iniciativa podería servir, ademais, para dar a coñecer de forma orgullosa a existencia do noso idioma en mercados doutras comunidades onde existen tantos prexuízos sobre o emprego das linguas recoñcidas na Constitución. Ademais, o erro ortográfico non agocha un detalle de fondo que pode ter a súa relevancia: a presentada por Feijóo e Juárez (co apoio de Xóvenes Agricultores) non se trata dunha Indicación Xeográfica Protexida sometida á disciplina dun consello regulador (como a do mel ou a dos viños), senón un selo privado de calidade, xa que será o Laboratorio Interprofesional de Análise do Leite (Ligal), titular da marca, quen concederá as certificacións a aquelas industrias leiteiras que pretendan utilizala. Está claro que transcorrido un ano de duro litixio, sabemos que na cuestión do emprego das linguas por parte de Feijóo non podemos ser inocentes.

«Lois Pereiro 2011»

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre o que entendo son os retos do vindeiro 17-M: acadar unha nova fronteira para a efeméride, incorporando novos públicos e soportes, e facer de Lois Pereiro un autor popular.

Lois Pereiro 2011

A designación por parte da Academia do poeta de orixe monfortina Lois Pereiro (LP) como escritor homenaxeado no vindeiro día/ano das Letras Galegas (17-M) foi todo un acerto. A pesar da lexítima discrepancia dalgunhas voces (poucas) e do moi desputada que foi a toma de decisión (tras numerosas votacións), a elección deste poeta maldito, punk e postmoderno provocou unha descoñecida onda de entusiasmo no mundo literario galego e xerou decontado unha inagardada expectativa de renovación para o futuro dunha efeméride en evidente retroceso de interese popular que, dende hai anos, arrastra esas terribles doenzas do esmorecemento provocadas pola rotina e pola minorización elitista.

Con esta designación non servirá o dilema habitual tan utilizado nestas efemérides: “que pode facer o 17-M por LP?” ou “que pode facer LP polo 17-M?” Para ben ou mal, en 2011 o futuro quedou vencellado entre autor e efeméride. Ese “talento inmenso e cósmico” de LP, salientado estes días por Fermín Bouza nun artigo memorable, constituirá unha oportunidade excelente para atopar novos públicos, novos soportes, novas expresións e novas iniciativas para celebrar unha efeméride, como a do 17-M, até agora centrada na necesaria e imprescindible ritualización académica e na abordaxe didáctica nos centros educativos da figura homenaxeada. Mais tamén, será unha ocasión única para que, por fin, se lea e popularice a LP, este poeta da furia, que posuía coiraza de aceiro e utilizaba verbas curativas de mel, cuxa presenza, en palabras de Manuel Rivas, “tiña o efecto dunha bomba silenciosa, envolta en flores, lanzada ao patio de butacas da ópera do mundo”. Con esta designación, a institución presidida por Méndez Ferrín enxerga outra derrota (unha necesidade moi reiterada polos sectores culturais máis inquedos), ao tempo que pretende converter ao que foi, até agora, un “poeta de culto” nun “autor popular”. Dous retos ilusionantes, perfectamente acadables, aos que estamos convidados a corresponsabilizarnos da súa procura os editores, o profesorado, as bibliotecas públicas, as asociacións culturais e cívicas e (non o esquezamos) as administracións públicas.

“Andou polas beiras salvaxes da vida”, escribiu o seu leal compañeiro Manuel Rivas, con quen Lois, o seu irmán Xosé Manuel, e o pintor Antón Patiño, forxaran en Madrid, a súa primeira trabe de futuro: o colectivo poético artístico “Loia”, que chegou editar de 1975 a 1978 catro números fotocopiados da revista homónima, na que publicou o seus primeiros poemas, recollidos en “Poemas para unha Loia” (1996), volume póstumo no que se incluíu o seu ensaio “Modesta proposición para renunciar a facer xirar a roda hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”. Ao longo de só trinta e oito anos, Lois Pereiro percorreu, utilizando unha estética punk, o camiño tráxico que o levou da tristeza violenta da mocidade, –ao abeiro de José Angel Valente, referente fundamental nos seus primeiros pasos– á aniquilación nostálxica que o acompañou dende que en 1981 foi vítima da doenza da colza. Foi a súa unha loita implacable “contra a morte” (ese é, tamén, o título dun longo documental biográfico que sobre el ultiman Iago Martínez e Álex Cancelo), que marcou tanto a súa vida como o seu esforzo creativo, expresado en revistas como “La Naval”, “Trilateral”, “Das Capital” e, sobre todo “Luzes de Galiza”, nas letras das cancións que preparou para Radio Océano ou nos seus dous poemarios, publicados ambos os dous por Francisco Macías: “Poemas 1981/1991” (1992) e “Poesía última de amor e enfermidade. 1992-1995” (1995).

Lois Pereiro quixo que a súa literatura estivese feita cos vimbios da tenrura mais non asumiu moitas cortesías para que os seus poemas de aceiro funcionasen como “un bisturí que diseccionase a vida”, imaxe a que acoden para definilo os seus compañeiros do grupo poético “Do amor e desamor” (Xavier Seoane, Miguel Anxo Fernán Vello, Manuel Rivas, Lino Braxe, Xulio Valcárcel…), ao que se incorporou en 1984, cando chegou á Coruña, cidade na que “xaspeaban as nubes” e onde viviu dende entón.

Volver aos seus textos ou descubrilos é a primeira oportunidade que nos ofrece este vindeiro 17 de maio. Estamos diante dun poeta oceánico, dunha economía expresiva rotunda, capaz de enfeitizar e curar con cada un dos seus poemas: “Que a vida non me sorprenda xamais / desprevenido calado e neutral / e que un segundo antes de renderme / vaia tamén comigo a imaxe do que fun cando era outro”, comezaba o seu poema “Alerta e vixiante”, escrito un ano antes do seu falecemento, o 24 de maio de 1996, o mesmo día no que foi anunciada a famosa sentenza da colza, a doenza que o ferira de morte quince anos antes. Outra ironía da nosa recente historia da infamia. Saudamos con esperanza este Lois Pereiro 2011.

Dende a pasasa semana pode seguirse o twitter de Lois Pereiro, onde aparecen diariamente textos e noticias sobre o autor de orixe monfortina. En Twitter existe, tamén, a marca #pereiro utilizada xa por máis dun cento de referencias.

As caixas de aforros desaparecerán

Tras a aprobación do Decreto que reforma a Lei de Caixas do Goberno Central (LORCA), semella que  as caixas de aforros desparecerán, tal como as coñecimos até agora. Ben sei que o proceso de bancarización afectará antes a unhas entidades ca outras; son consciente, ademais, que no caso das caixas galegas o seu proceso actual de fusión disuadirá, quizais durante un tempiño, a entrada de capital privado; no obstante, non se pode agochar que no contexto das durísimas medidas de axuste ordenadas polo FMI o futuro para estas entidades de aforro de carácter semipúblico xa é, moi, moi escaso. Despois da ledicia que supuxo para todos o inicio do proceso de constitución da Caixa Galega (o proceso utilizado para bautizala podería ser, en si mesmo, indicativo de por onde podería ir o seu futuro a medio prazo), o primeiro dos acordos económicos entre Zapatero e Rajoy (desenténdéndose das competencias que sobre a materia puidesen ter as CC.AA.) pode levarse por diante o carácter público da entidade fusionada, o que constituiría unha pésima noticia para Galicia. Semella que a hipótese máis negativa que manexamos hai uns meses pode verificarse: primeiro se realizarían as fusións das entidades e logo se procederían a súa privatización (bancarización). Alguén (dende o presidente Zapatero ao presidente Feijóo) debería dar explicacións á cidadanía do que está sucedendo e das razóns desta previsible desmontaxe (cos cartos públicos do FROB) de tan importante ferramenta financeira, indispensable para o desenvolvemento do noso tecido empresarial e para a vitalidade da nosa industrial cultural. Quedará outra vez a cidadanía a velas vir?

«Da pedra ao ebook», experiencias sobre o libro electrónico


Velaí a experiencia dunha primeira xeración de lectores e lectoras de libro electrónico. Interesante.