Onte 2125: «Dicionario irreal para un país imposible» de Xavier Seoane
Había tempo que tiña interese por comentar o Dicionario irreal para un país imposible (Xerais 2020) de Xavier Seoane, o libro galego máis orixinal e atractivo dos impresos o pasado ano. Unha obra inserida na cultura dicionarista de Xerais, a editora galega que leva ofrecido o catálogo máis amplio e continuo deste tipo de obras. Un dicionario das silveiras, como o define o seu autor, emparentado con outras obras alfabéticas literarias das que tan orgulloso quedara o equipo de edición noso: dende o Elucidario (Xerais 1999) de Gonzalo Navaza da colección Ferros, dirixida por Cid Cabido, pasando polo Dicionario dos seres míticos galegos (Xerais 1998) de Cuba, Miranda e Reigosa, obra fulcral na literatura galega de tradición oral revisada e reimpresa nas dúas últimas décadas en varias ocasións, até o Abecedario das mantenzas (Xerais 2012), que o noso admirado doutor Fausto Galdo non chegou a ver publicado.
Só un sabio de espírito renacentista e paciencia xenerosa como Xavier Seoane puido ter asumido completar durante dúas décadas o que hoxe xa é un monumento cultural galego. Contando coa súa condición de lector letraferido e o pouso da súa enorme erudición humanista, Seoane apenas botou man dos milleiros de lecturas da temática e do carácter máis diverso, peneiradas coas ferramentas da retranca e da súa fluidez compositiva, para definir varios centos de nomes comúns e propios, así como algúns títulos e frases feitas. Escolla orientada sempre orientada a acadr un achegamento analítico e poético a ese país imposible que chamamos Galicia.
Con semellantes intencións, para tecer o urdime de cada entrada deste glosario literario utilizou textos informativos, contos, poemas, reflexións, receitas, reseñas de libros e discos, referencias intertextuais, entre outros materiais, tanto propios como alleos. E o resultado que acada Seoane é unha auténtica delicattesen literaria, onde ningunha expresión da cultura galega resulta allea ou superflua. Case catrocentas páxinas apaixonantes onde campan a imaxinación, o humor, o espírito crítico e a reflexión máis desprexuizada e atrevida.
O dicionario de Seoane pode lerse como mellor lle preste ao lectorado, en calquera sentido e de calquera xeito. Con todo, confeso que algunhas entradas resultáronme memorables, coas que non parei de subliñar ou de rir a cachón: acento, Amancio, buguina, carácter, chuvia, emigración, identidade, Mendiño, palleiro, queixo (“epifanía casual elaborada con leite…”), retranca, ríos, saudade (na segunda acepción), xeito… Aínda que mención á parte merecen algunhas alfaias que o lectorado vai atopando como a tradución desas sete páxinas poéticas memorables tituladas “Os galegos, pioneiros audaces do amplo mundo”, compostas ao xeito de Walt Whitman.
Non podo rematar este comentario sen mencionar o extraordinario traballo de ilustración de Ramón Trigo, un dos grandes pintores e ilustradores actuais, que nunha ducia de pezas ofrece unha iconografía do país imposible retratado por Seoane. Un traballo plástico que por si mesmo merece unha exposición e unha difusión de seu. Como tamén é de excelencia o coidado da edición do editor Ramón Domínguez e do cadro da editora, tanto polo deseño de interiores, a escolla tipográfica, o tratamento do texto como dos materiais e acabamentos. Unha edición agarimada pola editora para ofrecer un dicionario de espírito clásico (e polo tanto perdurable), para un libro que entra así nesa reducida categoría das «obras mellor editadas». Libro para as que aman os libros, que non debe faltar en biblioteca ningunha, incluída as escolares. A miña gratitude a Seoane pola inmerecida dedicatoria. Beizón.
