Onte 1836: Avante, merdeiros!

/en , , , /por

Merdeiros_2017

Os merdeiros de Vigo (a Asociación Etnográfica “A Merdeira”) queixábanse onte en Fb que no programa do Entroido de Vigo non aparecían nin no venres nin no martes. Apenas outro síntoma do devalo deste entroido vigués no que os responsables municipais, ademais de traer artistas de fóra que nada saben da nosa tradición, determinan o motivo do Meco e as razóns polas que debe ser queimado: outra vez, as voltas coa trapallada do dinoseto e “os enemigos de Vigo”. Que foi daqueles entroidos populares e reivindicativos de Santa Sotina ou das cancións de comparsas revolcadas como Os Tarteiras? Magoadamente aquel Vigo rabudo desapareceu sometido ao conformismo actual da cultura da dinosobe. Unha auténtica desgraza que está arruinando o asociacionismo veciñal e cultural da cidade. Por fortuna os merdeiros, a máscara tradicional viguesa recuperada dende hai once anos, non se someten os caprichos que chegan do Campo de Granada. Pese a quen pese eles seguirán saíndo. Avante, merdeiros de Vigo!

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Xaime Garrido, premio Laxeiro

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo á figura do arquitecto Xaime Garrido:

Xaime_Garrido_Premio_Laxeiro_17-02-2017O arquitecto vigués Xaime Garrido Rodríguez recibiu o Premio Laxeiro 2017 outorgado pola fundación que conserva e difunde a obra do pintor nacido o 23 de febreiro de 1908. Un recoñecemento merecidísimo para un profesional que tras desenvolver dous mil proxectos de arquitectura e urbanismo e publicar unha ducia de grandes libros de investigación, un labor teimoso de cinco décadas, continúa defendendo contra vento e marea o patrimonio histórico-arquitectónico como parte esencial da paisaxe e identidade galegas. Estudoso e divulgador nos ámbitos da arqueoloxía e da arquitectura histórica viguesas, Xaime Garrido comprometeu a súa vida profesional a afondar no coñecemento da historia do Vigo metropolitano e a loitar pola conservación e posta en valor do seu patrimonio urbano. Un teimoso defensor da memoria viguesa a quen, por fin, se lle recoñece como un dos nosos sabios.

Nacido en 1938 en Bembrive, Garrido titulouse en Arquitectura na Escola Técnica Superior de Madrid en 1966, exercendo dende entón en Vigo a súa actividade como profesional libre para particulares e entidades das administracións. Destaca entre as súas obras o complexo parroquial dos Capuchinos da rúa Vázquez Varela, así como a redacción, en colaboración con Alberto Baltar Tojo, Xosé Bar Boo e Jaime Riera, do Plan Xeral de Baiona, concello do que foi arquitecto municipal honorífico (1968-1973), que permitiu a conservación do seu centro histórico e contorna paisaxística. Xaora, dedicou boa parte do seu tempo de lecer á investigación da arquitectura histórica, especialmente á do actual Vigo metropolitano, e a defensa da protección do patrimonio arquitectónico e medio ambiente.

Angueiras ás que non foron alleas nin o seu interese pola arqueoloxía (descubriu a estación paleolítica de Chan do Cereixo) nin a súa dedicación á fotografía nin o seu interese pola divulgación editorial e xornalística. Xa en 1980 montou “Arquitectura Modernista. Vigo 1900-1920”, exposición fotográfica pioneira, como o libro homónimo colectivo no que participou, editado polo Colexio de Arquitectos de Galicia (COAG), do que foi presidente da súa comisión de Cultura, desde a que promoveu a formación do arquivo colexial e a realización de exposicións, conferencias, informes e publicacións. Xaora, como autor agardou a que a Deputación de Pontevedra publicase os seus traballos de investigación premiados pola institución provincial: “Fortalezas de la antigua provincia de Tui” (1987, 2001) e “Vigo. La ciudad que se perdió. Arquitectura Desaparecida. Arquitectura no realizada” (1991), un libro que se convertiu en clásico da historia de Vigo do século XX, reeditado en catro ocasións e hoxe agotado.

Labor editorial que Garrido continuou de forma teimosa en libros individuais magníficos como “Arquitectura de pedra en Vigo” (Construcciones Conde, 2000), “El puerto de Vigo. Síntesis histórica (Autoridad Portuaria de Vigo, 2001), “El origen de Vigo. El monte de O Castro y su castillo” (Deputación de Pontevedra, 2011) e “Jenaro de la Fuente Domínguez” (Instituto de Estudios Vigueses, 2016) ou naqueloutros dous que compartiu co seu amigo Xosé Ramón Iglesias Veiga, “Manuel Gómez Román. Mestre da arquitectura galeguista” (Xerais 1995) e os dous volumes de “Vigo, arquitectura urbana” (Concello de Vigo 2001). Sen esquecer o que prepara sobre o Vigo vello, outra das súas teimas.

Xaora, a cerna da poética da obra editorial de Xaime Garrido está toda en “Vigo. La ciudad que se perdió”, un libro estremecedor no que catalogou a arquitectura viguesa destruída (dende o edificio Rubira ás murallas do Castro), mais tamén  a de papel, esa debuxada e non edificada, é dicir, a arquitectura que puidemos ter e a que non existe. Un libro apaixonado e apaixonante de afán didáctico no que hai vinte e cinco anos reclamaba a conservación da Estación do Ferrocarril de Vigo, do Pazo de Xustiza da rúa do Príncipe ou as vivendas da mazá de “El Pueblo Gallego”, ao tempo que denunciaba os derribamentos de edificios históricos e as reformas charramangueiras nas baixas plantas dunha cidade onde campaba “a petulante mediocridade, a incultura e a cobiza especulativa”. Mellor non se podía dicir.

Xaime Garrido berrou, tantas veces en solitario, para facer de Vigo unha cidade con memoria, para evitar continuar coa desfeita da nosa arquitectura civil e industrial. É un heroe civil. A súa achega de xigante é imprescindible para entender este Vigo en estrépito de entre séculos. Xaime Garrido Rodríguez merece ser nomeado Vigués distinguido canto antes. Moi poucos dos nosos veciños e veciñas teñen feito tanto e de forma tan xenerosa polo Vigo do futuro.

Onte 1831: Manuel Lourenzo Honoris Causa da ESAD de Galicia

/en , , , , , , , , /por

Manuel_Lourenzo-ESAD_15-02-2017

Foi unha honra ser convidado pola Escola Superior de Arte Dramática de Galicia para facer a laudatio de Manuel Lourenzo no día no que foi investido coa mención honorífica de Profesor Honoris Causa deste centro público de educación teatral. Un acto moi emocionante no que moito aprendimos do mestre do teatro galego, unha das figuras actuais de referencia da cultura galega contemporánea.

Non é doado resumir a intervención de case unha hora de Manuel Lourenzo, falando, entrando e saíndo da escena, contando e cantando. Un discurso inesquecible tanto polo dito como pola forma de expresalo (recomendo ollar a galería de fotos tirada no acto). Definiuse Lourenzo como «un traballador do teatro» e lembrou unha pintada que vira pola mañán á saída de casa: «Calla y compra»: «Quero entender a sociedade na que vivo, saber como é. Esta frase é un retrato perfecto. Nós seguimos comprando, mentres continúa a fragmentación da nosa lingua, un proceso que non cría que se fose producir de forma tan rápida. Reparástedes en que a maioría dos nomes actuais dos rapaces son bisílabos, Hugo, Daniel? Repárastedes que nas aldeas dise “Chao” e xa está todo dito. Esta inmobilidade do pensamento choca coa literatura. Cando fun interno á Coruña comprei Hamlet, na miña vila só vendían tebeos, non había literatura. E lin aquel Hamlet á luz da lanterna, case ás escuras.»

Lembrou Lourenzo os seus primeiros contactos coa linguaxe teatral: «A primeira referencia que tiven foron esas compañías móbiles que chegaban a miña vila para representar Genoveva de Brabante e nalgunha zarzuela na que participei na casa do cura. Logo na Coruña comecei con Pancho Pillado facendo algunhas gamberradas». «Na Sociedade da Gaiteira vin a un señor que falaba cos brazos abertos e namoroume, Ramón Otero Pedrayo. Oín unha lingua que aínda non sabía escribir ben. Daquela era difícil para un rapaz escribir con soltura sen medo a meter a pata. Naquela conferencia había xente da rúa entusiasmada, a pesar de que quizais non entedese todo. Outra vez fun a unha conferencia de Cunqueiro sobre a metáfora na asociación de artistas. Cunqueiro falaba situándose por riba do resto, cunha certa solemnidade. Era un desvergonzado. Gardo del un artigo sobre a invasión viquinga no que recordo falaba de que na zona de Riotorto quedara un viquingo lanceado baixo un carballo, estaba desolado por aquel camiño polo que non pasaba ninguén, xa que non podía dicir as súas últimas palabras para incorporalas á saga; aprendín que non se pode morrer sen deixar memoria e gardar a nosa palabra».

Pasou depois Manuel Lourenzo a falar do seu contacto co teatro independente: «En 1970 contactamos con Los Goliardos, que representaban con moito éxito Historias del desdichado Juan de Buenalma con textos de López de Rueda. Angel Facio, o director, era home de ideoloxía libertaria, tiña moita graza. Eles foron o noso modelo de itinerancia. Co Teatro Circo comezamos a ir a Asturias e a calquera outro lugar de España onde eramos recibidos como irmáns. Esa maneira de excitar a imaxinación do público obrigábanos a traballar moito. Mesmo chegou a haber unha certa trasposición do teatro independente cara o teatro comercial. Despois veu a profesionalización, chegaron as subvencións dándolle importancia a elementos externos como a iluminación e a escenografía, que eu non uso.»

«Hoxe o corpo pídeme máis guerra. Co tempo os actores simplifican o seu traballo, precisamos claridade e simplicidade, afinación física e vogal. O teatro é gritos nunha praza, cans nunha praza. Chegas a unha praza, onde a xente se reúne, e chamas a atención sobre o que che pasou, ti es a máscara.» «Eu quixera dicirvos que aquel teatro foi autoxestionado por asociacións que nos contrataban por ser militantes da lingua, logo tiñamos a posibilidade de ir a Portugal. Aquel teatro autoxestionado pasou a ser protexido. Houbo xente que se aproveitou e non achegou moito ao noso teatro. Sempre lembro unha frase que dixo Schiller: “o día que haxa teatro alemán haberá nación alemá”. Cada cidade creaba o seu teatro e aquel lugar era un espazo de encontro, unha forma de ver os seus retratos e as súas liviandades. Convidaba aos espectadores a tomar parte e deixalos falar».

«Tocoume unha época de teatro moi politizado, que pasou a ser moi interesado e pouco politizado. Por haches ou por bes comezou un desinterese por crear estruturas máis fortes. Nos anos 80 e nos comezos dos 90 houbo fracasos do teatro independente en Madrid e Barcelona. Eu cerrei con el cando creei o Clube de Teatro Elsinor, a aventura sigue en pé, facendo o teatro que queremos, introducindo un pouquiño de alegría nas vidas. Descubrín que ser actor era marabilloso por que inventaba o espazo. Vino a través dos alumnos de CasaHamlet, sendo actor estás inventando a túa propia máscara, o espazo somos nós e sóbranos de todo».

Rematou Manuel Lourenzo referíndose a Escola Superior de Arte Dramática de Galicia: «Quero agradecer a creación desta institución e teño que agradecerllo a Manuel Vieites que tivo a insistencia necesaria para crear este proxecto. Este é un lugar onde acudir».

O texto da miña intervención pode lerse en pdf aquí.

Onte 1829: Presentación de “Aníbal e a Pintora” de Xabier Paz

/en , , , , , , /por

Anibal_e_apintora_Marco_15-02-2017

Presentamos onte no Marco, o Museo de Arte Contemporánea de Vigo, Aníbal e a Pintora a nova novela de Xabier Paz. Un acto no que tanto a presentadora, a profesora Beatriz Suárez Briones, como o autor, salientaron o papel da pintora Artemisia Gentileschi como mestra pintora e icona feminista. A profesora da Universidade de Vigo cualificouna como “muller insólita, recoñecida en vida como artista e virtuosa, até o punto de ser admitida en pleno século XVII na Academia de Florencia con apenas 23 anos. Foi unha pintora de estudio, artista do óleo capaz de pintar aos 17 anos obras maxistrais como Susana e os vellos. Analfabeta, aprendeu a ler e escribir de adulta, tendo unha formación artesá. Xaora, a súa vida foi convulsa, perseguida pola fatalidade e polas débedas”.

XG00262001Briones salientou a documentación exquisita dunha obra que é “un pozo de erudición”. “Hai varias novelas dentro dela, está construída sobre varias voces, utilizando o artificio literario dos papeis herdados. O narrador continúa o labor de Aníbal Moreda, que caíu rendido pola admiración tola por Artemisia. É un texto que se concibe como as monecas rusas, onde unhas voces están dentro doutras, mesmo a a voz da propia pintora”.A seguir, sinalou que “a novela se converte nun tratado de saberes, neste caso sobre a pintura, a súa técnica de vernices, sobre a preparación dos lenzos, ou a utilización da cámara escura. É tamén unha lección de historia, unha recreación da vida en cidades como Roma, Florencia, Venecia, e Na´poles onde viviu a pintora ao longo da vida, Roma que vive un momento decisivo no debate entre Reforma e Contrarreforma, a Florencia dos Medici ou o Nápoles d a peste. Todo isto entusiasmoume”. “Unha novela na que a voz narradora acaba inmersa e devorada pola protagonista como o fora Aníbal”.

Onte 1826: Un Celta irrecoñecible

/en , , , /por

Todas as derrotas doen. E doen moito máis cando o derrotado renuncia a ser o que é ou pretende ser. Iso sucedeulle onte a un irrecoñecible Celta diante do Deportivo Alavés, xustísimo finalista de Copa. Fracasou Berizzo cando deseñou unha estratexia para a eliminatoria inusualmente medrosa, prudente até lirismo, renunciando a identidade inconformista forxada neste campionato. O Totto confiou en sacar adiante dous duelos tácticos de aborrecible mediocampismo que se resolverían na épica celeste dos derradeiros quince minutos de cada unha das xornadas.

Esa foi a razón pola que Berizzo arriscou cos seus catro medios e renunciou a que Guidetti e Pione Sisto apoiasen as accións de Iago Aspas no seu labor de furar o valado vasco. Mais nin as xenialidades do Merlín de Moaña nin os derradeiros minutos heroicos do Celta abondaron para dobregar a un Deportivo Alavés que tanto en Vigo como en Gasteiz creu máis nas súas posibilidades ca os nosos. Desta volta o noso admirado mestre Berizzo errou na pizarra e na lameira renunciando a súa identidade de equipo destemido. Xaora, a ilusión e a emoción da Copa quedarán para o ano que ven. Hala Celta!

Onte 1823: SES ou a causa da ledicia

/en , , , , , /por

O concerto de onte de  SES no Auditorio Mar de Vigo demostrou a madurez acadada pola cantora bergantiñá, probablemente, unha das mellores aparicións na música popular galega desta década. Dúas horas e media nas que unha artista total, intérprete e compositora, foi debullando o seu discurso musical anticonformista e resistente que propón adoptar a causa da ledicia como a forma máis eficaz de opoñerse á extinción da lingua e da cultura galegas ou como xeito para combater a desigualdade e violencia que sofren as mulleres, entre outras formas da actual malicia capitalista.

Unha cantora de raíz e formación inequivocamente popular que coñece os rexistros da música de estirpe que comparte cun repertorio marabilloso de músicas americanas, tanto as formas do rock and roll e o rhythm and blues do norte, como as latinas do sur, que tan ben se axeitan na súa voz a nosa lingua.

Un concerto moi coidado en todos os eidos da produción, dende a iluminación ao vestiario das cantoras, no que SES argallou unha lista de temas variadísima e divertida nos contidos e nos ritmos, onde se presentaron algúns dos novidosos do cuarto disco, Opoñerse á extinción, mais no que tamén estiveron presentes outros clásicos dos discos anteriores como “Non son fada” ou “Como eu canto”, coreados por un público, maioritariamente feminino.

Xaora, foron momentos espectaculares da noite a interpretación de “Tambores de mar”, que dedicou aos picariños presentes, “Milonga de aquí”, na que lembrou aos presos independentistas galegos, e “Semente de vencer”, dedicada a Sementes, escolas de fala galega. Como tamén o foi a homenaxe a Ana Kiro versionando “Galicia, terra meiga” ou o tema que fixo coas súas tres compañeiras cantoras de homenaxe ás pandereteiras. Magníficos foron os tres bises nos que mesturou a súa coñecida versión de Guantanamera, “Labregha berghantiñana”, con “Porco blues” (ao xeito Janis Joplin) e “Tempestades de sal”, toda unha inxección de esperanza e leidicia para resistir en tempos ruíns. Mágoa que o público vigues non enchera completamente o auditorio nun concerto que non será doado esquecer. Unha gran SES.

Guardar

O inicio do día escolar pola paz

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a lembrar o que foi o inicio en Vigo do día escolar pola paz, que se celebra cada 30 de xaneiro.

PazComo cada 30 de xaneiro celebrouse onte o “Día da non violencia e a paz”, unha efeméride instituída en 1964 polo inspector de educación mallorquín Llorenç Vidal coa intención de conmemorar nas escolas o aniversario do pasamento de Mahatma Gandhi, asasinado a tiros o 30 de xaneiro de 1948 en Nova Delhi. Unha xornada educativa non gubernamental, recoñecida hoxe no calendario escolar, que en Vigo comezou a ser celebrada de forma pioneira en 1983 no Colexio Público García Barbón, promovida polo profesor Xesús R. Jares, sendo directora do centro Marina Cabeza. Unha data que dende entón continúa abordándose nos centros educativos, coa intención de salientar os valores do diálogo e da resolución non violenta dos conflitos característicos da cultura da paz.

Unha efeméride bautizada o ano seguinte como “Día escolar pola paz” polo grupo de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega, fundado por Xesús R. Jares, que no seu “Manifesto dos Ensinantes galegos pola paz e o desarme”, apoiado por case un milleiro de docentes, chamou a celebración desta xornada de concienciación nos centros e á integración da educación para a paz no currículum. Primeira convocatoria na que xa participaron unha ducia de escolas e colexios de Vigo e bisbarra, sendo apoiada polo propio alcaldía de Vigo, que o 30 de xaneiro de 1984 emitiu un bando con motivo do “Día escolar pola paz mundial e o desarme”. Un texto (hoxe podemos cualificalo de “histórico”) no que o alcalde Manuel Soto instaba a que “a escola non debe deixar de lado o obxectivo de educar para a convivencia e a paz” e chamaba ao alumnado e ao profesorado vigueses “a celebrar e participar nas actividades conmemorativas desta efeméride, para abandonar na vosa escola os xogos da guerra e para que o espírito implícito deste día permaneza na conciencia de todos”.

Formaban parte do programa deste 30 de xaneiro de 1984 as primeiras xornadas de Educación para a Paz, dirixidas ao profesorado e a toda a cidadanía. Celebradas do 13 ao 18 de xaneiro no Auditorio da caixa de aforros da rúa Rosalía de Castro, lembramos que foron abertas cunha conferencia brillantísima do filósofo Fernando Savater sobre as razóns do desarme, diante dunha sala onde non entraba unha agulla. Xornadas nas que se proxectaron “Guernika”, a documental de Alain Renais, e “Johnny cogió su fusil” de D. Trumbo, un clásico do cine antibelicista, con outro éxito de público impresionante. Como tamén foran moi interesantes as mesas redondas nas que participaron, entre outros, o debuxante Máximo, o propio Llorenç Vidal, Herminio Barreiro, Alexandre Cribeiro, Antonio Ojea e Segundo Mariño.

Xaora, a cerna do programa foron as actividades colaborativas nas que participaron preto dun milleiro de alumnos e alumnas. Realizáronse exposicións de traballos escolares nos centros e na sala de exposicións do Centro Cultural Cidade de Vigo; convocáronse concursos literarios e fixéronse recitais poéticos nos centros; graváronse programas en Radio Popular de Vigo e Radio Cadena e desenvolveuse unha marcha festiva pola paz na rúa do Príncipe. Sen esquecer que “Faro de Vigo” apoiou o programa coa publicación o 18 de xaneiro de 1984 de tres artigos longos sobre Educación para a paz e o desarme no seu suplemento “A pizarra”.

Iniciativas semellantes desenvolvéronse noutras localidades, promovidas por membros de Nova Escola Galega, como en Vilagarcía, A Estrada, Ribeira, Ourense e Santiago, onde o alcalde Xerardo Estévez tamén emitiu o seu bando e o Departamento de Educación enviou aos centros diversos materiais para apoiar o traballo didáctico da xornada. Sendo tamén significativo que o daquela Conselleiro de Educación Víctor Vázquez Portomeñe solicitase á comunidade educativa “que a paz informase a educación galega”.

Sei que aquela primeira celebración do Día escolar pola paz estaba moi mediatizada polos efectos da carreira armamentista que nos anos setenta e oitenta caracterizaba un mundo bipolar, amedrentado pola posibilidade do emprego dos mísiles nucleares. Un mundo incerto e inquedante que, magoadamente, regresou co inicio do século XXI. Tras o destrozo de Iraq e Siria, persisten as guerras ocultas en África, continúan as veas abertas do conflito palestino e as ameazas do terrorismo jihadista, mentres que milleiros de refuxiados se enfrontan en varios continentes aos valados do unilateralismo xenófobo que reza nas propostas de Trump, Putin e os membros emerxentes da chamada “nova dereita europea”. Tempos nos que educar nos valores da cultura da paz e da igualdade semella imprescindible.

Onte 1818: “Crónica Córnica” de Francisco Coimbra na Universidade de Vigo

/en , , , , , , , , , /por

Interesantísima foi a presentación de Crónica Córnica de Francisco Coimbra, finalista do Premio Xerais de novela 2016, na Universidade de Vigo. Xosé Luís Méndez Ferrín e profesores Xosé Henrique Costas e Anxo Angueira acompañaron ao autor, profesor na Universidade de Curitiba, que nestes días visitou Galicia.

Comezou as intervencións Costas contextualizando o contido da novela: “en Europa falamos 150 linguas das que cen están en risco de aniquilamento”, “esas linguas ameazadas poden vivir ou revivir en función da vontade dos seus falantes”. Para Costas “nesta novela hai, ademais de solidariedade, humor e lirismo, moita reflexión sobre as palabras, as linguas e o cambio lingüístico”. “Mais sobre todo hai moito interese por abordar os prexuizos, neste caso daquelas persoas que non comprenden as razóns polas que se comeza a falar de novo o córnico en Cornualle”. “Como tamén se abordan outras cuestións como a inmersión escolar ou o illamento dos seus falantes”.

XG00267501A seguir interviu o escritor e profesor Anxo Angueira que confesou estar “moi sorprendido e satisfeito coa lectura desta novela”. “Non coñecía ao autor e paréceme un milagre que un mozo que conectou coa nosa cultura hai apenas uns anos chegase a facer esta extraordinaria novela de estilo directo, expositivo e sen retornelos”. “Un autor que coñece e domina lingua como demostra en frases como ‘unha fisterra estreitiña, estreita’. Unha dimensión fundamental nun autor que sabe das posibilidades deste material lingüístico, un escritor que vive dende dentro a lingua”. Seguiu Angueira sinalando que “Crónica Córnica é un libro sobre outros libros, unha novela protagonizada por un personaxe colectivo, esas 537.400 persoas, voces, terroristas, sediciosos que da noite para a mañán espertan falando en córnico”. “Unha novela onde o filolóxico esta moi presente dende un primeiro capítulo extraordinario, pola forza coa que conta un suceso marabilloso que revoluciona todo”.

Sinalou despois Angueira a importancia dos números na novela e a súa relación con Álvaro Cunqueiro e Jose Saramago. “Mais tamén está nestas páxinas o oral e o popular, con expresións de noso tan características como ‘córnico non é’, de xeito que a propia lingua popular galega é utilizada como esconxuro. Isto permite unha lectura especular da novela, que fala do córnico, pero tamén da situación de todas as outras linguas minorizadas”. “Esta é tamén unha novela sobre as relacións entre a lingua e o poder e unha canto á diversidade lingüística”. “Lembroume a Non hai outro camiño, a novela de Isaac Xubín, onde hai tamén unha alegoría da revolución e da represión. O que semella que volve un tipo de escrita na presenteira das letras galegas”.

Para Angueira “na novela volve a solidariedade dos países celtas e do celtismo”, “agradezo esa descrición tan brillante dos galegos que chegan en dorna, non podía ser doutra forma, para apoiar a insurrección lingüística córnica, un xeito de presentar o mundo da talasocracia, ese mar céltico que nos une, como sinalou o profesor Anxo Ocampo, tan presente no poema de Rosalía de Castro ao escocés Sir John Moore”. Rematando o seu discurso, Angueira insistiu que na novela de Coimbra estaba moi presente a idea de Rexurdimento, un libro no que os personaxes soñan moito, un libro que é un soño feliz”.

Xosé Luís Méndez Ferrín comezou saudando “a unha nova estrela da literatura galega” e pregándolle ao autor “que se incorpore a nosa permanente renacencia”. Seguiu Ferrín sinalando que “o medo ao esmorecemento da nosa lingua mobilizou dende o século XVIII a Sarmiento e despois no XIX e por medio da poesía aos compoñentes do Rexurdimento”. “Levamos cen anos asustados pola perda da nosa lingua, de sermos un pobo como o córnico ou dálmata que perderon a súa lingua no tempo contemporáneo”.

Lembrou Ferrín que antes de existir este libro, no século XV xa existiu Le roman de Ponthus, para cualificar despois Crónica Córnica como unha novela excelente, máis orixinal que A jangada de pedra de Saramago. A de Francisco Coimbra é unha novela filosófica ligada coas do século XVII de Swift, Voltaire ou Rousseau. Unha novela concibida para facernos pensar, suficientemente ambigua para que nos prenda e nos faga conectar con todas as reminiscencias literarias e coñecemento que temos sobre o país. Esta é unha novela que devolve ao lector cento por un”. Citou Ferrín O home que fala vegliota, o cómic de Reimundo Patiño, como un precedente dignísimo desta novela.

A seguir, Ferrín foi debullando as relacións entre Galicia e Cornualle, “fíos invisibles que aparecen de forma sorpresiva e milagreira”, “fíos que terman de Cunqueiro ou da serie Poldark ou de moitos topónimos de aquí e acolá”. “Hai hoxe un renacemento córnico modesto, que fai que existan máis dun milleiro de persoas que se xuntan para falar a lingua perdida ou filmar unha película na que se utiliza”. Rematou Ferrín sinalando que “este libro excelente de Francisco Coimbra lévanos a recoñecernos como parte dunha estrutura profunda dese mar céltico compartido”.

Comezou Francisco Coimbra salientando que “esta novela fala de calar e falar”. “Coas linguas podemos falar ou calar, negociamos constantemente en omitir ou decidimos falar. Mais no caso das persoas que falamos máis dunha lingua, estas escollas multiplícanse. Aquí en Galicia facédeo constantemente. Mais que pasaría se toda unha comunidade decidise falar nunha lingua? Desa idea naceu Crónica Córnica“. “Eu son de Curitiba, onde agora traballo; eu son de Madrid, onde nacín; eu son de Barcelona, onde fixen a Primaria; eu son de Santiado, de Pisa, de Montpellier, cidades onde vivín nalgún momento da miña vida. E eu escollín escribir esta novela en galego. Eu vivía en Brasil, traballo na Universidade de Curitiba, formo parte dunha xeración esmagada polo capitalismo. Aí tiven esa idea que naceu en galego”.

Francisco Coimbra fixo despois un eloxio da lingua galega: “o galego ten unha vantaxe que outras linguas non posúen, o seu proceso de estandarización foi distinto ao doutras linguas hexemónicas; no seu proceso de padronización o galego conservou moita diversidade de opcións, e isto supón unha gran riqueza”. “A novela foi un traballo sobre a lingua incorporando novos rexistros sobre ela. Quixen abrir outros rexistros para a lingua, amplialos co doutras linguas como un medio de expresión literaria”. “En Crónica Córnica hai unha mestura de xéneros, hai veces que o texto ten carácter enciclopédico, noutras pretende parecerse a unha guía de conversa, coa pretensión de facer un xogo de espello para expresar a semellanza entre dúas linguas como o córnico ou o galego”.

“O feito de que esta ambientada en Cornualle serve como metáfora para calquera outra comunidade. Crin que Cornualle era máis neutro por ser unha comunidade pequena e por contar cun espazo literario de seu.”. A seguir, Coimbra reflexionou sobre a idea de ‘cando morre unha lingua?’ “Os límites das linguas son moito máis difusos no espazo e no tempo do que cremos”. “O narrador non ten moita autoridade e precisa apoiarse noutros para completar a súa información, razón pola que na miña novela todas as persoas e as cousas falan, construíndo así un personaxe colectivo”.

D. Besadío publicou no Diario da Universidade de Vigo unha excelente crónica sobre a presentación.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

De osos e dinosebes

/en , , /por

No artigo da semana de Faro de Vigo propopoño que sexan retirados da Porta do Sol o oso polar e as dinosebes.

arranca-programacionCada vez que paso no vitrasa pola porta do Sol, fágoo polo menos dúas veces ao día, agardo que os responsables do concello xa retirasen o osiño de escumillón. Pasados os reis, fixérono decontado cos pingüíns e coa árbore iluminada de 28 metros, máis alta co Sireno, pero descoñecemos as razóns polas que continúa alí o oso polar, a figura preferida este nadal polos nosos pequenos, responsable de que as dinosebes no seu segundo nadal ficasen xa no ostracismo. Nada doutro xoves, xa que os vigueses e viguesas, mesmo os máis novos, somos así de ingratos e devecemos por deitarnos nos brazos das novidades.

En todo caso, rematadas as festas xa non pintan nada alí o simpático barrigolas nin tampouco o carrusel de fantasías chantado diante da fachada edificio Galoya, construído polo arquitecto Romualdo Madariaga en 1934, como un dos símbolos do Vigo moderno. As crianzas deben aprender que cada tempo ten o seu afán, os seus ritos e as súas festas. E alá foron as festas do ano novo coas súas saudades e enchentes. Agora o que toca é traballar duro e preparar os días (tamén fríos) de Entroido, cos seus disfraces e larpeiradas.

Xaora, semellaría que diante dos problemas que vivimos en Vigo, dende as dificultades para recuperar os niveis de emprego industrial e actividade portuaria e pesqueira, as taxas elevadas de precariedade dos empregos das persoas novas, as dificultades das persoas maiores e dependentes, até a incapacidade dos partidos de dialogar e poñer a funcionar a área metropolitana, falar da instalación de osiños e dinosebes na Porta do Sol é unha frivolidade. É a verdade que o sería se non fose que estas figuras de vontade efémera están conformando ás caladiñas unha nova paisaxe urbana, nun imparable proceso de frivolización, que moito renxe nunha cidade noutrora modelo de innovación artística urbana.

A política de chantar dinosebes por Vigo promovida por Abel Caballero, tanto me ten que sexa na Portal do Sol que no barrio de Navia, ben pouco ten que ver coa que promoveu hai vinte e cinco anos o concello sendo alcalde Manuel Soto que dunha tacada o fixo con catro esculturas do máximo nivel, o Sireno de Leiro na Porta de Sol, os Cabalos de Juan Oliveira na Praza de España, os Redeiros de Ramón Conde ao comezo da Gran Vía e a porta do Atlántico de Silverio Rivas nas Travesas. Catro pezas e grupos escultóricos que co paso do tempo foron integrándose como parte da paisaxe urbana, asumidas pola cidadanía, despois da imprescindible confrontación de pareceres e preferencias, en iconas do Vigo de fin de século.

Proceso que recuncou en 2001, sendo alcalde Lois Castrillo, cos tres elementos do grupo escultórico de Leiro Bañistas no Areal, situados na Laxe e na praza da Estrela, no marco da actuación Abrir Vigo ao mar. Outro tanto pasou en 2006 cando a alcaldesa Corina Porro ubicou no paseo de Afonso, ao pé da oliveira, o grupo escultórico co que Xaime Quesada homenaxeaba aos trobeiros do mar de Vigo ou recuperou a Farola de Jenaro de la Fuente para Urzaiz, un espazo de encontro que tantas veces temos solicitado se bautice como praza de Galicia. Cada unha destas pezas artísticas precisaron do debate cidadán para integrarse na memoria colectiva e transformarse en pezas do noso orgullo.

Debate que se repite agora cos murais e graffitis en medianeiras promovidos polo equipo de Abel Caballero que, ademais de tapar moitas das vergonzas e desfeitas do urbanismo vigués das últimas décadas, ofrecen unha xanela para a expresión da arte urbana do século XXI, con pezas máis ou menos afortunadas, algunhas para min excepcionais como, entre outras, as Kermesses de Antón Pulido na praza de Peniche, as mutacións celestes de Liqen en Hispanidade ou os rapaces de Lula Goce na curva de San Gregorio. Un programa municipal de muralismo, “Vigo cidade de cor”, que por ventura, finalizada a súa segunda quenda de proxectos, conta cunha nómina de artistas diversos, tanto no que atinxe as técnicas utilizadas, as súas expresións e temáticas, como as súas idades e procedencias, homologable asía a experiencias de arranxo urbano desenvolvidas noutras cidades coa intención de humanizalas e darlle posibilidades de expresión aos seus artistas.

Non hai dúbida que o oso barrigolas e as dinosebes, por moi populares que sexan nos tempos das autofotos, deben ser retiradas da porta do Sol e consideradas como pezas efémeras da nosa paisaxe urbana, características dun tempo de confusión. Chantar as raíces das dinosebes nun dos xardíns, como o Castro, Castrelos ou A Guía, como sucede noutras cidades, sería a súa oportunidade para incorporalas á memoria da cidade. Un exercicio de realismo que ben lle acaería a este Vigo de estrépito.

Desbloqueo metropolitano

/en , , , , /por

Volvo no artigo da semana en Faro de Vigo sobre o conflito da Área Metropolitana de vigo:

Chapela_VigoA pasada semana as páxinas de Faro de Vigo acolleron tres artigos magníficos, escritos por veteranos municipalistas, nos que apelaban a procura de fórmulas de mediación capaces de desbloquear o conflito da constitución da Área Metropolitana de Vigo (AMV). Tanto no texto de Carlos Núñez, concelleiro no seu día, no de Manuel Pérez Álvarez, alcalde de Vigo de 1995-1999, como no de Xosé Manuel Pazos, alcalde de Cangas e vicepresidente primeiro da AMV, salientábase a importancia da creación da AMV para mellorar os servizos dunha comunidade de medio millón de persoas e a necesidade de establecer un espazo de diálogo entre as partes para dar paso a un proceso de negociación e acordo. Posicións que comparto ao cen por cen. Nunha situación de bloqueo político como a que sofre a AMV non hai outro camiño que identificar os conflitos, coa intención, primeiro, de describilos coa maior obxectividade, e despois, darlles unha solución dende a racionalidade e a legalidade.

Só dende unha posición de diálogo analítico ilimitado, poderá entenderse o problema do Plan de Transporte Metropolitano, onde o Partido Popular centra toda a súa estratexia de oposición á constitución da AMV. Unha cuestión pouco entendible dende posición apartidarias coma a nosa, cando tras unha longa negociación o concello de Vigo asinou coa Xunta de Galicia un convenio polo que integraba o seu transporte urbano no plan autonómico. U-lo problema? U-la negativa de Vigo a incorporarse ao sistema de transporte da Xunta? Xaora, non é un segredo que neste tema o que se discute é apenas unha interpretación do texto do convenio, cuestión que podería ser dirimida, de non chegar a un acordo, pola doutrina dos tribunais do contencioso. Porén, foi a que levou aos populares a xustificar o seu boicot á constitución da AMV e a emprender unha campaña en contra do seu presidente, cun interese, a todas luces, partidario. Unha interpretación, a dos conservadores, que carga inxustamente sobre a facenda municipal viguesa, e polo tanto sobre todos os seus cidadáns, o custe dos desprazamentos urbanos que a maiores, despois dunha viaxe en vitrasa e o seu transbordo correspondente, puidesen realizar outros cidadáns metropolitanos. Un tema que, atendendo aos intereses xerais e integrado nun plan de mobilidade metropolitana, sería solucionable nos órganos da propia AMV.

Como semella tamén abordable o outro casus belli, o nacido do propio acto de constitución da área, en boa medida viciado despois polo boicot das seis alcaldías do Partido Popular á constitución da Xunta de Goberno. Constitución do goberno metropolitano que non pode nin ser emendada pola vía administrativa nin deslexitimada cando conta co apoio dunha amplísima maioría. Trabúcanse os que demonizan aos seus rivais políticos, como sucede coa figura do alcalde de Vigo e presidente da AMV, a quen os membros do PP fan responsable de todos os males, e ao mesmo tempo expresan a súa vontade de reconducir un proxecto estratéxico, como o da AMV. Tempo haberá para a confrontación electoral dos proxectos municipais de cada unha das forzas políticas.

Non teño dúbida que tal como sucederon os feitos o primeiro xesto no desbloqueo do conflito metropolitano de Vigo corresponde expresalo ao Partido Popular, e ao seu primeiro responsable, o presidente Feijoo, asumindo a súa minoría política actual na AMV, abandonando a súa estratexia de confrontación coas alcaldías metropolitanas do PSOE, BNG e En Marea e ofrecendo a colaboración do Goberno Galego no desenvolvemento da área. Como tamén é imprescindible, como xusta contrapartida, que tras a incorporación das alcaldías populares, os diferentes órganos da AMV, dende a súa Xunta de Goberno ás comisións de traballo, sen menoscabo ao respecto dos principios ideolóxicos e políticos de cadaquén, asuman o reto de acadar os máis altos niveis de consenso nas cuestións estratéxicas da AMV e naqueloutras máis vinculadas aos problemas cotiáns dos cidadáns, dende o plan de transporte e mobilidade (dous temas que deben ir da man), pasando pola xestión de servizos de auga, saneamento, seguridade e protección civil, até os relacionados co emprego, os servizos sociais, sanitarios e culturais.

Acometer este desbloqueo supón un exercicio de responsabilidade política por parte de todas as alcaldías e dos representantes dos diversos grupos municipais presentes na Asemblea da AMV. Uns e outros teñen obriga de asumir que os intereses do medio millón de cidadáns da área, e dos cen mil que se poidan incorporar no futuro, están por riba daqueloutros dos seus partidos.