Onte 1293: Voltar á Terra

voltar-c3a1-terra_transparentecdefb

Entre as diferentes iniciativas de reconstrución que por ventura agroman polo país, pareceume moi significativa a da presentación de Voltar á Terra, promovida por emigrantes galegos que viven arredor do mundo. Os datos da emigración actual son estremecedores: en tres de cada catro fogares galegos hai algúen emigrado, máis de 200.000 persoas abandonaron Galicia dende 2007, o que supón unha sangría emigratoria que semellaba superada para sempre, máis aínda cando o país sofre un tremendo devalo demográfico. Recomendo a lectura do manifesto desta iniciativa na que os asinantes declaran que «non somos emigrantes, somos exiliados» e reclaman vivir e traballar con dignidade en Galicia. Unha iniciativa que merece a maior difusión e apoio.

Onte 1258: 0 % reitoras

científicasCon motivo do día internacional da muller publicáronse moitos textos. Entre eles, rescatei unha reportaxe que Eduardo Rolland publicou o pasado ano en GCiencia sobre a situación da muller nas universidades galegas que sei non perdeu actualidade. E abofé que os datos son contundentes. A pesar de que as mulleres son o 54 % do alumnado e o 63 % das persoas graduadas nas nosas universidades, as catedráticas representan apenas o 14 % e as profesoras titulares o 35 % dos cadros docentes, mentres as limpadoras son o 100 %. Como non deixa de ser significativo que as mulleres representen apena so 20 % nas spin-off das universidades españolas. Ademais, o feito que de que aínda non houbese unha reitora en ningunha das tres universidades galegas expresa que na nosa contorna universitaria persiste unha profunda desigualdade. Outrosí sucede no eido directivo das empresas, onde a presenza das mulleres continúa sendo moi baixa. A procura da igualdade real no mundo do traballo, tanto salarial como de responsabilidades, continúa sendo unha causa pola que todas as persoas debemos continuar loitando.

Onte 1199: Barómetro lector

O barómetro do CIS do pasado mes de decembro publica uns datos de interese para coñecer o perfil do lector actual en España e as súas preferencias culturais. Entre os datos que fun anotando no caderno saliento os seguintes.

O 35 % das persoas consultadas non le nunca, o que deixa ao 65 % coa consideración de poboación lectora, xa bastante perto do 70 % da media europea. Entre as lectoras destaca que case un terzo confesa ler todos os días, sendo en todo caso sempre máis mulleres ca homes. Sendo para o 61 % a distracción e o lecer a razón principal pola que dedica tempo á lectura.

Outro dato que non pode pasar desapercibido é o  dos 8,6 libros lidos por habitante e ano como media en España, moi lonxe dos 47 de Finlandia. Con respecto aos hábitos lectores é destacable que o 91 % das persoas lectoras escollan a casa como o seu lugar preferido para ler e que case o 80 % prefiran o soporte impreso ao dixital, aínda que xa unha clara maioría a que recoñece a hibridación lectora e un 33 % aposte pola utilización no futuro do soporte dixital como principal.

A elección do libro de lectura corresponde nun 58,4 % a un criterio personal, aínda que un 27,1 % segue as recomendacións de familiares e amizades. O 64 % confesa elixir o libro polo tema e só o 50 % mercou algún exemplar no último ano, aínda que o 41,8 % o utilizou como agasallo nalgunha ocasión. Nun 72, 4 % a novela, e os seus diversos subxéneros, é o tipo de lectura preferida.  Neste barómetro lector non pode pasar desapercibido o feito de que un 77,9 % recoñezan que se conectan diariamente a Internet e que apenas o 28 % visitasen algunha biblioteca ao longo do ano.

Por último, o barómetro do CIS tamén achega información sobre as preferencias das persoas consultadas sobre as diversas artes e produtos das industrias culturais. As preferidas son a Música (73,4 % das persoas consultadas), o Cine (67,8 %), a Lectura (61,7 %) e o Teatro (39,6 %).

Datos polos que non é dificil identificar tendencias dos comportamentos lectores do noso tempo. Sería excelente contar cun estudo deste tipo en Galicia, no que se valorase a lectura en lingua galega.

Onte 1198: Nós somos Charlie

 

crayonO masacre da revista Charlie Hebdo é un ataque brutal á liberdade de expresión, ao xornalismo e aos medios de comunicación como garantes dunha sociedade democrática e plural. Mais tamén é unha manifestación de intransixencia, intolerancia e horror contra os principios republicáns de igualdade, liberdade e fraternidade representados nunha publicación satírica que asumía con exemplar radicalidade o seu laicismo. Os responsables de Charlie Hebdo morreron por utilizar o humor e as súas ferramentas comunicativas para defender estes valores da República, por exercer con afouteza a súa liberdade de criterio e expresala con tolerancia, creatividade e sutileza. Ese foi o seu terrible delito. O atentado prodúcese no marco do ascenso da islamofobia en Europa, expresada polas manifestacións desta fin de semana de Pegida en Dresde ou polo debate nacional que en Francia supuxo o anuncio da publicación de Sumisión, a novela na que dende a ficción Houellebecq especula cunha Francia convertida ao réxime islámico. Contexto no que non parece difícil agoirar que a extrema dereita poida tirar os seus réditos electorais futuros. Xaora, convén salientar que, tras esta conmoción que a todos afecta, nin o islam é culpable do masacre nin debemos transixir coa censura ou autocensura como pretenden os asasinos en nome de non sei quen. Teñen moita razón os artistas gráficos de diversos países europeos mobilizados onte a tarde: «o lapis é unha arma á que teñen medo os fascistas, os totalitaristas e outros fundamentalistas». Ou como sinalaba o critico Pierre Assoulline no seu blog «Nós somos Charlie.»

Onte 1193: Adeuses en Alvedro

Aeropuerto de AlvedroEmocionoume onte ver na cafetaría do aeroporto de Alvedro a dous emigrantes maiores gozando dunha tapa de polbo antes de tomar o voo a Heathrow. Comían en silencio, bebendo a groliños da cadansúa copa de tinto, cunha tristeza que me pareceu desoladora. Como tamén o é que este enlace a Londres estea abarrotado de rapaces e rapazas novas, algunhas xa cos seus picariños no colo, o que demostra que, probablemente, xa decidiron construír as súas familias no Reino Unido. Galicia non é hoxe un país de oportunidades, por moito que lle pese ao seu presidente triunfalista, ao que ben lle viría pasar un par de horas de calquera destes mediodías en Alvedro e comprobar como emigra a nosa mocidade. Xaora, é difícil comprender, mesmo para os investigadores sociais, como un pobo cunha taxa de fecundidade tan baixa coma a nosa, continúa achegando continxentes emigratorios. Galicia desángrase en silencio, camiñando cara a súa desaparición como pobo e entidade política. Moito ensinan os adeuses de Alvedro.

Onte 1192: O ano sen pantalóns

el_año_sin_pantalonesAdoito ler cada ano un par de libros de non ficción estadounidenses, dese xénero híbrido tan dificilmente clasificable, entre os manuais de business e as biografías (haxiografías nalgúns casos) de novos triunfadores, que se ofrecen a esgalla nas librarías dos aeroportos. Despois da biografía de Jeff Bezos, na que souben que en Amazon non se utilizan nunca as presentacións en power point, subtituídas por composicións de 1000 palabras e notas de prensa de presentación de produto, metinme con certo escepticismo con El año sin pantalones, no que o xornalista e informático Scott Berkun relata a súa experiencia laboral dun ano como xefe dun dos equipos de Automattic, a empresa que xestiona WordPress.com, onde están aloxados millóns de blogs en todo o mundo. Confeso que o libro superou as miñas expectativas.

O máis interesante do libro de Berkun é a testemuña en primeira persoa de quen experimentou un modelo de traballo colaborativo, distribuído e en remoto e despois reflexiona de forma crítica e distanciada sobre as consecuencias que ten para a autonomía, empoderamento e confianza dos traballadores. En Automattic os empregados dos diversos equipos poden traballar onde e como eles queiran (de aí o título do libro) sen apenas utilizar o correo electrónico. A comunicación entre os membros de cada equipo faise por medio de vídeoconferencias en Skype, de textos compartidos en P2 (o sistema de blogueo rápido de WP) e en IRC, a veterana canle de conversa, ademais das catro ou cinco quedadas duns cantos días en diversos lugares do mundo para traballar xuntos de forma presencial. Todos os traballadores sen excepción inician a súa andaina na empresa pasando polo equipo de soporte, atendendo reclamacións e solucionando problemas aos clientes. En definitiva, unha nova cultura do traballo para unha nova relación cos clientes.

A intencionalidade da obra, escrita con inusual vigor narrativo, utilizando os recursos da autoficción, é subliñar que «as empresas progresistas», así as cualifica o autor, deben estar abertas á idea de que a tecnoloxía pode devolver parte do significado do concepto de «traballo» que perdimos: o seu carácter artesán, o de ser unha actividade da que se sintan orgullosas as persoas que a realizan, ou o de considerar as empresas como institucións que contan con valores profundos que perduran no tempo. O que non sería pouco, tal como se van conformando as empresas no entorno actual da devaluación e da perda de dereitos laborais. Un libro de negocios interesante.

Onte 1187: «Os fenómenos»

Os_fenomenosNa cola dos cines Norte escoitamos onte como a persoa que nos precedía preguntaba se Os fenómenos era en galego. A contestación da taquilleira foi reveladora: «Non, en mezclado». E non lle faltaba razón, xa que o confuso e prexuizoso abordaxe bilingüe (só utilizan o galego algúns albaneis) é o punto máis fraco dunha película moi digna sobre a orixe e os efectos da chamada «crise do ladrillo».

A gran interpretación de Lola Dueñas subliña o valente enfoque feminista que Alfonso Zarauza (o director de Encallados) escolleu para contar unha historia social que polas paisaxes e espírito solidario da cuadrilla nos lembrou a narrativa d’ Os luns ao sol. Escenas memorables como a do vestiario, as do pagamento dos salarios en a e en be ou a do albanel xubilado que retorna á obra merecen os maiores parabéns, como as excelentes interpretacións do elenco de actores galegos como Ledicia Sola, Miguel de Lira, Morris, Uriarte, Touriñán, Federico Pérez, entre outros.

Porén, o abuso de tópicos para as escenas de humor, como o tratamento rutineiro no guión do triángulo amoroso, fan que a película decaia nalgúns momentos. Xaora, a resolución escollida fai que gañe densidade e interese no seu treito derradeiro, deixando no espectador un sabor inequivocamente amargo. En definitiva, outra moi interesante achega do cine galego actual que, a pesar dalgunhas pequenas eivas, paga moito a pena ver.

Onte 1168: Pirámide machista

piramide_machistaOnte dúas mulleres foron asasinadas e outra ferida gravemente en tres novos episodios da noxenta lacra do terrorismo machista. Acontecementos nos que chove sobre mollado xa que nalgún caso o asasino tiña «antecedentes por violencia de xénero» e nos outros dous repítese o modelo de asasino suicida. En todos os tres casos, como moi ben representa o esquema piramidal publicado pola Coordinadora Feminista, a base destas formas explícitas de violencia machista, está nun modelo de sociedade patriarcal onde o machismo adopta formas sutiles e invisibles no ámbito do privado, dende os micromachismos (tan en voga nalgúns adolescentes) até as chantaxes emocionais, desde a linguaxe e publicidade sexista até a humillación e desvalorización que estes milhomes provocan as súas compañeiras. Ben sei que non é doada a erradicación desta lacra noxenta da noite para a mañán, mais si que é posible adoptar tolerancia cero tamén con esas formas máis sutiles e invisibles do machismo, orixe de asasinatos, agresións, violacións ou abusos.

Onte 1162: Desolación e responsabilidades

frente atleticoDesoladora é a noticia da morte violenta de Francisco Romero Taboada «Jimmy», membro da sección Los Suaves dos Riazor Blues, tras ser golpeado e guindado ao río Manzanares nunha extraña «liorta» con membros do Frente Atlético. Uns feitos gravísimos sobre os que se ofrecen versións contraditorias que deben ser investigados pola autoridade xudicial e sobre os que haberá que establecer responsabilidades políticas e deportivas.

Non obstante, foi onte decepcionante a morneza coa que foron valorados en primeira instancia polos clubs, sobre todo polo presidente do Atlético de Madrid, mais tamén polos responsables da LEFP e da Federación, incapaces sequera de suspender o encontro. Como tamén debe ser explicadas polos responsables da Delegación do Goberno as razóns de contar cun dispositivo policial tan insuficiente como ineficaz para un partido no que se desprazaron a Madrid medio milleiro de deportivistas.

No entanto, a pesar da confusión (interesada?) sobre o acontecido, non hai dúbida que os membros do FA levan facendo dende hai tempo ostentación de símbolos nazis e fascistas no espazo que ocupan no estadio Calderón, un comportamento consentido polo club e pola propia Delegación do Goberno, incompatible coa democracia e inadmisible en calquera espectáculo deportivo. Como tamén é un feito que nesa mesma bancada se continúa celebrando con cánticos o asasinato hai dezaseis anos de Aitor Zabaleta, seareiro da Real Sociedade, unha barbaridade que conta coa complicidade conformista dos que acoden ao estadio e dos responsables do club que non lle poñen couto nin tacha a ese comportamento noxento. Probablemente aí se foi cocendo devagariño o caldo onde fermentou o odio que matou onte a Jimmy no Manzanares.

Acredito no que rezaba na tarde de onte nunha pancarta no Sánchez Tartiere: «O fútbol é unha paixón que non merece unha vida». No fútbol, sexa no amador coma no profesional, non ten cabida manifestación ningunha de violencia nin na lameira nin nas bancadas. O fútbol é un deporte colaborativo complexo e un espectáculo fermoso. Só recuperando os valores da cultura do fair play, dentro e fóra dos estadios, será posible erradicar esta lacra noxenta do fascismo e do racismo ultra nos estadios de fútbol.

Sei que é perfectamente posible expresar nas bancadas a nosa fachenda por pertencer a unha comunidade futbolística, por compartir con milleiros de persoas o mesmo sentimento por unhas cores e idéntica emoción para afrontar as rivalidades. Sei que é posible expresalo, sentilo e compartilo utilizando só os sintagmas da paixón, da emoción e do entusiasmo. Aqueles seareiros que non acepten este camiño dubido que compartan o afán de pertencer a esa comunidade fraterna e emotiva que crea o equipo e, polo tanto, deberán quedar fóra dos estadios, onde non hai sitio para eles.

Xaora, as miñas condolencias para a familia e as amizades de Francisco Romero, como para as persoas que comparten o sentimento deportivista. Nunca máis outra morte por causa da violencia no fútbol.

Onte 1157: Mans

mans__-e1416872144545-632x107Gustei do comunicado publicado onte por Implicadas no Desenvolvemento e People’s Development Initiatives e as mulleres de Támil Nadu coas que traballan ambas as dúas organizacións con motivo do Día Internacional para a eliminación da violencia contra as mulleres. Efectivamente, «só unindo as mans contra as violencias diarias será posible conseguir sociedades que non toleren que a metade da súa cidadanía reciba malleiras de forma sitemática, sexa obxecto de violación, asasinato, dependencia económica, responsabilización da honra, das crianzas, da comida e da familia.» Non será posible erradicar a violencia constra as mulleres sen eliminar ese virus machista presente de forma implícita ou explícita en tantos eidos da vida social e comportamentos cotiáns aparentemente inocentes. Aí é onde está a orixe desta lacra noxenta.