Premios – Páxina 14

Onte 1370: Con Pulido en Trasalba

29 de Xuño de 2015/en Artes Visuais, Autores, Galeguismo, Homenaxes, Onte, Premios/por bretemas

n

Non lembraba tanta xente en Trasalba como a que onte participou na homenaxe a Antón Pulido. O fillo de Bóveda de Amoeiro, o pintor da kermesse e dos músicos no abismos, recibiu o agarimo da súa veciñanza e amizades na casa grande de Cimadevila do petrucio Otero Pedrayo. A laudatio do seu amigo amigo do corazón Bieito Ledo, –equilibrada, documentadísima, fermosa no contido e na escrita–, como a intervención do propio Antón foron senllas moegas que xiraron arredor da idea da construción do país dende as artes e as letras no pouso dos afectos e no valor das persoas. Bieito salientou que «Pulido é un deses homes cheos de enerxía e vitalidade, fondamente implicado en todo o que acontece na nosa cultura, creador dun mundo único e singular cheo de caracochas, vellos conversando, mariñeiros, abismos, músicos, noites azuis, nenos no colo ou xentes nas fiestra albiscando a nada.» Dedicou Pulido o seu discurso a lembrar con emoción a súa relación con don Ramón, dende que o coñeceu aos trece anos nunha conferencia no seminario de Ourense, cando o apadriñou en 1972 na segunda exposición individual no Museo Arqueolóxico de Ourense («pinta como orballo, loce nas pinturas de Pulido un feitizo de mañá de primavera», dixera Otero), até os últimos días, cando no verán de 1975. orfo tras o pasamento da súa dona, fixo o retrato que preside o salón de actos do Pazo de Trasalba. Xornada inesquecible.

Onte 1355: «Teoría cuasi transcendental da velocidade»

14 de Xuño de 2015/en Autores, Cultura, Filosofía, Galeguismo, Narrativa, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Non vai ser doado esquecer o que sucedeu onte no Pazo de Moldes, minutos antes que Ana Acuña e Diego Ameixeiras recibisen o Premio Losada Diéquez 2015 de creación e investigación. Avelino Muleiro, catedrático de Filosofía e director do Instituto de Estudos Carballineses, que actuou como presentador e mantedor literario, sufriu un desvanecemento xusto cando rematou o seu discurso. Durante un longuísimo cuarto de hora foi atendido por dous médicos, o doutor Cipriano Caamaño, o alcalde Boborás que copresidía o acto xunto con Francisco Fumega, o seu colega de Carballiño, ambos os dous nomeados unha hora antes, e o doutor Chema Ferreiro, concelleiro do concello organizador, que unha vez recuperado dixeron que Muleiro sufrira unha lipotimia froito da calor e do esforzo da situación.

E abofé que o discurso de Avelino sobre »Antón Losada Diéguez filósofo» fora tan sorprendente e memorable coma inusualmente longo para un acto de carácter non académico. Nun texto lido con enerxía e paixón, Muleiro afirmou que «a filosofía foi cerne do resto dos quefaceres de Losada, a raíz sobre a que alicerzou o seu pensamento galeguista». Xaora, o miolo do discurso foi a análise dun dos ensaios fulcrais do filósofo de Moldes, a Teoría cuasi transcendental da velocidade, inserida na súa concepción realista da filosofía, con afinidades co pensamento de Bergson sobre a idea de duración e coa teoría da substancia de Spinoza. Muleiro non perdeu oportunidade de cualificar Conduce rápido, a novela premiada de Ameixeiras, como metáfora da Teoría cuasi transcental da velocidade de Losada: «a velocidade está unida inexorablemente co poder físico e co económico. Hoxe como sinala Zygmunt Bauman, a pirámide do poder está baseada tamén na velocidade.»

Tras semellante sobresalto, Diego Ameixeiras e Ana Acuña, cando finalmente recibiron cadanseu premio, expresaron con brevidade e elegancia a súa gratitude emocionada. Dificilmente, ambos os dous, coma o medio cento de persoas que acudimos ao Pazo de Moldes, esqueceremos o discurso excepcional de Avelino Muleiro sobre Losada e a velocidade.

Onte 1350: «Unha parábola verniana»

9 de Xuño de 2015/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Premios, Recurso_didáctico, Xerais/por bretemas

Recomendo moi vivamente a lectura do discurso que Miguel Vázquez Freire pronunciou nos Premios Xerais 2015. Seguindo o fío da obra de Jules Verne, dende o famoso capítulo VIII da segunda parte de Vinte mil leguas de viaxe baixo o mar, localizado na ría de Vigo, Miguel analizou varias aporías relacionadas coa literatura infantil e xuvenil, facendo nalgúns casos referencias á escrita na nosa lingua. Particular interese tivo a súa análise da relación entre mito e logos, deténdose sobre o exceso de «sentimentalización» presente na tradición literaria galega, na liña do salientado pola profesora Helena Miguélez. Tamén luminosa foi a explicación da falsidade da aporía existente entre a «literatura infantil» e a dirixida a persoas adultas, citando a autoras como Ana María Matute ou Sophia de Mello Bryner Andersen finadas recentemente. Xaora, o máis espectacular foi a súa defensa do «poder sempre vivo da palabra» como esencia da literatura co que de forma teatral finalizou o seu discurso axudado por Chiqui, o actor de Berrobamban: «son só palabras, son só palabras…» Excelente, Miguel!!!

Onte 1348: Xerais da esperanza

7 de Xuño de 2015/en Cultura, Lingua, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Xornada intensa a de onte na que coñecimos os ditames dos Premios Xerais 2015. Serán moi calorosa en San Simón na que Ce orquestra pantasma deitou ledicia a eito, Miguel Vázquez Freire leu un discurso literario extraordinario («Unha parábola verniana») no que reivindicou o poder vivo da palabra e na que Érica Esmorís, Andrea Maceiras e Héctor Cajaraville representaron emocionadas o seu compromiso co futuro. Tres persoas novas as gañadoras, aínda pouco coñecidas (ou mesmo algunha totalmente descoñecida) no mundo literario galego, que expresaron a forte pulsión do cambio imparable promovido polo que veño chamando «Xeración da esperanza«. É unha evidencia que a literatura galega conta hoxe cunha canteira ampla e de calidade, a mellor formada da súa historia, comprometida coa memoria da tradición e as angueiras e incertezas do tempo presente. Xaora, precisamos de maior autoestima e visibilidade para superar prexuízos e ampliar o perímetro da sociedade lectora en galego e dos seus públicos diversos, Esas son algunhas das angueiras dos Premios Xerais dende hai tres décadas, acadar máis visibilidade e prestixio para a nosa produción narrativa. E abofé que temos razóns para estar satisfeitos co vivido onte. Máis de duascentas persoas seguiron por streaming a cerimonia, que tivo unha importante presenza nas redes sociais e da que hoxe se fan eco en espazos xenerosos a maior parte dos medios impresos e dixitais. Héctor, Andrea e Érica son todas tres membros desa Xeración da esperanza onde reside o mellor futuro para as nosas Letras. Parabéns para elas e a nosa gratitude para todas as persoas que onte compartiron a súa ledicia esperanzosa.

Onte 1347: Agustín premiado polos clubs de lectura

6 de Xuño de 2015/en Autores, Bibliotecas, Educación, Lingua, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Premios/por bretemas

Foi un acto moi emocionante o de onte cando recollín en nome de Agustín Fernández Paz o premio que os clubs de lectura lle outorgaron como o autor máis lido nas bibliotecas escolares galegas. Nun longúisimo aplauso sentín o afecto e o recoñecemento intenso que varios centos de profesores e profesoras implicados nesa revolución lectora silenciosa, por ventura en marcha nas escolas e institutos galegos, expresaron á figura do mestre Agustín. Sei que este premio é dos máis valiosos que pode recibir un autor como Agustín que desenvolveu toda a súa obra coa intención de contribuír á formación do lectorado literario en lingua galega e a consolidar as comunidades de lectores e lectoras arredor das bibliotecas e comictecas escolares, fose de aula ou de centro. O das bibliotecas escolares en Galicia é un traballo compartido fecundo, probablemente a experiencia de innovación didáctica máis relevante introducida no sistema educativo público. As nosas beizóns para a Consellaría de Educación, para as profesionais responsables da Asesoría de BE e para todo o profesorado comprometido nos seus proxectos.

Onte 1342: Laiovento e Murado pedróns

1 de Xuño de 2015/en Autores, Editores, Ensaio, Onte, Premios/por bretemas

A editorial Laiovento e o escritor Miguel Anxo Murado recibiron onte na Casa de Rosalía os pedróns de ouro e de honra. Dous xustos recoñecementos para persoas que levan servindo coas palabras a causa de Galicia e da súa lingua. O Pedrón de ouro para Laiovento supón parabenizar un proxecto editorial nacionalista que nos últimos vinte e cinco anos publicou un catálogo de 400 títulos en galego, con especial énfase nos eidos do ensaio literario, o pensamento contemporáneo e a edición académica sobre temas galegos. Laiovento é unha peza indispensable para entender o proxecto colectivo da edición galega durante o período autonómico e a construción nacional de Galicia dende o sectores da edición e da cultura. O Pedrón de honra outorgado a Miguel Anxo Murado abeizoa a un escritor galego cosmopolita, referente da xeración de narradores da fin de século e autor dalgunhas das mellores páxinas publicadas en galego durante as tres últimas décadas. As miñas beizóns para Afonso Ribas, fundador e editor actual de Laiovento, e para Miguel Anxo Murado por tan merecidos pedróns.

Onte 1340: Cos xurados dos Xerais

30 de Maio de 2015/en Lectura, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Foi moi agradable o xantar de onte no Castelo de Soutomaior cos membros dos xurados dos Premios Xerais 2015, que despois acordaron declarar as obras finalistas sobre as que volverán ao longo desta semana. Sei que a experiencia destas persoas lectoras de participar nun xurado dun premio literario é, xeralmente, única e inesquecible, tanto polo esforzo que supón para elas durante dous meses como pola responsabilidade que asumen na toma dunha decisión con importante transcendencia social e cultural. Tras o exercicio reflexivo de relectura das obras finalistas, a vindeira fin de semana decidirán as obras gañadoras dos Xerais, que serán anunciados na illa de San Simón o sábado. Para estas quince persoas xenerosas, entusiastas e comprometidas coa lectura literaria en galego toda a miña admiración e gratitude.

Onte 1339: San Clemente 20

29 de Maio de 2015/en Autores, Educación, Narrativa, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Asistimos onte ao acto de entrega da vixésima edición dos San Clemente, un dos premios de novela publicada máis singulares e aprezados dos outorgados no país. O feito de ser ditaminados por lectores e lectoras de 2º de Bacharelato de cinco centros públicos galegos, e polo tanto formados como lectorado literario, e o de contar con tres modalidades (galega, española e traducida), permite un diálogo entre os lectores e lectoras e os autores (moitos máis ca autoras) do noso tempo.

No acto de onte, no que foron premiados Carlos Reigosa, Juan Gabriel Vásquez e Jöel Dicker, unha das rapazas integrantes do xurado confesou que «os mozos consuminos hoxe máis ficción ca nunca» e reivindicou a lectura por riba dos xéneros e soportes. Resumiu así o que foi o espirito dun serán de exaltación do valor da lectura e da arte literaria. Gañadores e membros do xurado reclamaron «a literatura como parte central da experiencia«, en afortunada expresión do autor de Las reputaciones, e defenderon «a lectura como unha forma de estar no mundo e comezar a comprendelo.» Como tamén insistiron «no valor da lectura de ficción na saúde das nosas democracias, tanto por permitir máis tolerancia como por facilitar a comprensión do outro.» Reigosa, o autor d’ A vitoria do perdedor, reiterou a importancia de «recuperar na ficción a memoria de onde vimos, xa que é imposible entender a nosa realidade se non temos unha idea central do noso pasado.» Mentres que o xove novelista suízo, autor da aclamadísima La verdad sobre el caso Harry Quebert, convidou aos estudantes que ateigaban o salón a «insistir unha e outra vez nos seus soños», quizais por que «a novela é sempre un camiño intenso polas vidas alleas e a literatura unha arte para que a xente se sinta máis real por medio das palabras», como sinalou Vásquez, glosando ao seu xeito aquela frase célebra de Faulkner «o pasado non está morto, nin sequera é pasado.»

En apenas dúas semanas a impresionante nómina de gañadores do San Clemente incrementarase co ditame das obras publicadas en 2014, Xaora, na vindeira edición, como sinalou Ubaldo Rueda, director do Instituto Rosalía de Castro e alma mater dos premios, se incorporarán ao xurado centros de secundaaria de Bretaña, Portugal, Alemaña e Reino Unido. Estes San Clemente, que dialogan co Goncourt des Lycéens, son unha feliz aposta pola lectura literaria e os soños imposibles. Merecen as nosas beizóns e apoio.

Onte 1327: En Lugo con Paco Martín

17 de Maio de 2015/en Autores, Galerías de fotos, Ilustración, Lingua, Literatura infantil e xuvenil, Novidades, Onte, Premios, Recurso_didáctico, Xerais/por bretemas

Onte na presentación na Feira do Libro de Lugo d’ A rula, o peluche e a nena, o conto de Paco Martín ilustrado por Belén Martín Franco, lembramos dous importantes aniversarios: os corenta anos transcorridos da publicación de Axóuxere. Semanario do neno galego, o suplemento de La Región en galego promovido por Martín, no que participaba o seu amigo o ilustrador Xoán Balboa; e os trinta da publicación Das cousas de Ramón Lamote, a novela coa que gañaría un ano despois o Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil, adral dun subxénero que dende entón se desenvolvería con ansias de normalidade.

Na presentación, Paco confesou que «este foi o conto que un avó fixo para cumprir o seu papel básico, que non é outro que o de contar.» «Cando eu escribín este conto, Jimena, a miña única neta, estaban por nacer e pedinlle a súa tía que o ilustrase.» «É o conto dunha rula, Airosiña, que non quería emigrar, xa que quere coñecer o segredo da vida. Isto vaille provocar problemas para sobrevivir as baixas temperaturas. Quixen lembrarlle aos pequenos que a rula pasa o mar. Teño predilección polas rulas, dende os vinte anos, cando en Cádiz vin ao pé do mar que había cantidade de xente apuntando para matalas ao seu paso, era tremendo. Pensei que xa non quedarían rulas que chegasen a Lugo!!!» «A rula representa a ansia de liberdade, que tamén ten o peluche, que vive arrombado no cuarto da nena, mais ao que lle gustaría viaxar e coñecer o mundo, o que conseguirá grazas a axuda de Voandeira, outra rula viaxeira. Pensei que a rula e o peluche facían unha simbiose bastante agradable.»

Onte 1320: Máis alá da resistencia

10 de Maio de 2015/en Autores, Onte, Premios, Promoción do libro, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Gustoume moito que a entrega no Círculo das Artes de Lugo dos premios da AELG 2015 constituíse un alegato esperanzoso máis alá da resistencia, como sinalou sabiamente a xornalista Tarexia Navaza, xa que «resistir non é perder nunca a esperanza». Unha actitude que destilaron as palabras que lin de Agustín Fernández Paz, no momento de agradecer o premio que recibiu A viaxe de Gagarín como «mellor libro de Narrativa», lembrando que a loita polas liberdades «hoxe segue sendo necesaria». Espírito que reivindicou Ramón Nicolás, un ano máis premiado como «mellor blog literario», cando dixo que «en Caderno da crítica escribo dende unha actitude de construción colectiva, compartindo e colaborando na difusión da literatura galega.» Esperanza presente nas plabras sabias e afoutas de Montse Dopico, cando agradeceu o premio á «mellor traxectoria de xornalismo cultural» reclamando corresponsabilidade na defensa da nosa cultura e propoñendo que «non temos medo e imos máis alá da resistencia.» Actitude que compartiu Carlos Negro, premio «ao mellor libro infantil e xuvenil», convidando a que «non vos pinten costuras nos labios» e os xornalistas Xosé María Palmeiro, Margarita Ledo e Manuel Lombao e Tareixa Navaza, premiados como Bos e xenerosos, denunciando «a invernía do uso do galego nos medios» e afirmando que o xornalismo é unha profesión onde «non se pode ter medo.» Como gustei moito das palabras cheas de matices de esperanza de Cesáreo Sánchez Iglesias nas que proclamou «a literatura como territorio de soberanía do idioma« e reclamou un plan estratexico para o sector do libro e da lectura. Unha esperanzadora noite da letras, conducido con gran elegancia por María Solar. Regresamos felices, a pesar da picada dunha roda.

Recomendo

Últimas anotacións