Política – Páxina 36

O futuro de Samil

25 de Xuño de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Medio_Ambiente, Política, Vigo/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a situación actual do areal de Samil e as perspectivas do seu futuro, ao fío do concurso convocado polo concello de Vigo do que foi o resturante Jonathan:

Samil é a nosa praia viguesa maior, un areal de máis de dous quilómetros que vai dende o Laxón até a Foz do Lagares, que é o mesmo ca dicir dende o Cabo do Mar até o Cabo da Vella. Situada nas parroquias de Alcabre e Navia, cuxa fronteira está na pedra do Sinal do rochedo ígneo das Queimadas, esta formidable franxa de area agoniza maltratada por un paseo de formigón, construído en tempos do franquista alcalde Rafael J. Portanet, que coutou a liberdade do traballo incansable da duna e a vida da súa flora intermareal. Dende as praias do Tombo (ou Chimpo) do Gato, tantas veces mal chamada “playa de la fuente”, e da do Cocho das Dornas, Samil estrícase na praia da Argazada, bautizada nos setenta de forma pixoteira como “playa azul”, e na praia do Tiro das Artes, onde en tempos daba a volta o tranvía, á altura do que foi o Balneario, testemuña silente das faenas pesqueiras que se facían naquel lugar desde o que os mariñeiros de baixura lanzaban as súas artes para logo recollelas polo arrastre dos seus brazos. Samil é dende hai un século o espazo preferido do lecer da veciñanza viguesa de todas as idades, atractivo e referencia dos que nos visitan, tamén espello do contraditorio desenvolvemento urbano vigués, dos erros colosais da desfeita de hai case cincuenta anos e das ansias de recuperación desta peza esencial do patrimonio natural de noso.

Foi un estudo da Universidade de Vigo o que alertou sobre a destrución do areal de Samil, que nas últimas catro décadas perdeu máis do 50 % da súa superficie, e sobre a necesidade dun plan urxente de recuperación das súas dunas e espazo intermareal. Así quedou recollido no Plan Xeral aprobado en 2008 (vixente) que contemplaba a desaparición do actual paseo, así como dos catro restaurantes e instalacións deportivas alí situadas. A este teor, o PXOM no marco dunha reordenación xeral de toda a zona de Samil, prevé, entre outras medidas, a redución a un camiño de servizo de oito metros de ancho da actual Avenida de Samil e o desprazamanto deste vial principal detrás do Hotel Samil. Unha actuación moi ambiciosa (e custosa) que permitiría o retranqueo do paseo urbano até o que hoxe é avenida e que, como xa sucedeu de forma moi exitosa na praia do Vao, facilitaría nuns anos a rexeneración da duna e a recuperación da flora intermareal autóctona. Porén, esta actuación rexeneradora, aprobada no PXOM, enmarcada dentro das actuacións do Ministerio de Medio Ambiente de recuperación das marxes da beiramar, semella que non é pola que aposta agora, inseridos na crise inmobiliaria, o equipo de goberno presidido polo alcalde Caballero.

Quedaron aqueles tan bos propósitos do PXOM sobre Samil, avalados por todos os grupos municipais, previstos para o primeiro cuatrienio da súa posta en vigor, en augas de bacallao? Hai indicios que semellan así indicalo, como o feito de que o concello sacase nesta primavera a concurso unha nova concesión do antigo restaurante Jonathan de Karina Falagan por un período máximo de trinta anos. Un concurso que de facto supón abandonar a estratexia deseñada no PXOM de derrubo dos catro espazos hoteleiros do paseo, unha vez caducase a súa concesión. Así se fixo esta primavera co antigo restaurante As Dornas e así (teoricamente) se continuaría facendo co Camaleón en 2018 e co San Remo en 2022. Existen razóns que descoñece a cidadanía que aconsellen sacar a concurso o restaurante Jonathan (apenas 450.000 euros para as arcas municipais) e abandonar de vez a estratexia prevista no PXOM? Existen outros plans urbanísticos alternativos para Samil capaces de frear un proceso de desaparición das dunas, acelerado nos últimos anos polos efectos do cambio climático sobre a beiramar? É lexítimo que se recorra ao disposto no PXOM para avalar actuacións tan complexas como as de Porto Cabral ou para legalizar edificacións problemáticas e, pola contra, se poida deixar a Samil sen a protección que precisa?

O futuro de Samil está en escoller entre un modelo de praia urbana, cada vez máis reducida e saturada de formigón e instalacións, ou recuperar as que sempre foron as maiores dunas viguesas. Acadar ambas as dúas cousas a un tempo, como pretende o actual equipo de goberno, sería o mesmo ca procurar a imposible cadratura do círculo. Xaora, a extraordinaria evolución da praia do Vao, cada ano máis ampla e cunha vexetación intermareal máis vizosa, na que a area remonta e a duna conseguiu colonizar un paseo de formigón e as instalacións deportivas de Leri, demostran que con vontade política a rexeneración é tecnicamente posible. É imprescindible, pois, abrir un amplo debate cidadán con todas as cartas sobre a mesa sobre cal debe ser o futuro do sistema dunar de Samil nos vindeiros cincuenta anos. Éche unha cuestión principal, está en xogo a supervivencia unha das iconas e alfaias da nosa cidade de sal.

Onte 1014: Pobreza infantil

23 de Xuño de 2014/en Educación, Goberno Feijoo, Onte, Política, Sociedade/por bretemas

Leo unha reportaxe desacougante de Cristina Huete sobre a situación precaria dos comedores escolares. Relátanse situacións tremendas, como a dos rapaces que non poden facer fronte ao copagamento sendo obrigados a almorzar nun recanto do comedor «un anaco de pizza da noite anterior ou unha peza de froita, mentres o resto dos seus compañeiros come quente«, o que consitúe unha situación de desigualde inadmisible que atenta contra a dignidade destes menores. Outra das situacións de pobreza infantil severa que, segundo informa Confapa, neste verán afectará a 800 menores en risco de exclusión que, a pesar da aprobación da proposición non de lei de AGE, non teñen garantida unha boa comida diaria. A realización de campamentos urbanos nos centros e o aumento das partidas de emerxencia social son dúas medidas urxentes para evitar calquera tipo de exclusión escolar. Todos os escolares teñen dereito a ser alimentados e vestidos con igual dignidade durante o período escolar coma no estival.

Onte 1011: Galeuscat

20 de Xuño de 2014/en Goberno Rajoy, Onte, Política, Transición/por bretemas

O presidente da Xunta compartiu co lehendakari e o presidente da Generalitat a bancada de convidados do acto de proclamación de Filipe VI. Unha fotografía que pasará á historia como mostra da corrección institucional de Mas e Urukullu, mais na que nós identificamos tamén que o futuro de Galicia, como comunidade histórica que é, dependerá tamén do proceso político en marcha aberto polos gobernos catalán e vasco. O feito de que El-Rei no seu discurso nomease a Antonio Machado, Salvador Espriu, Gabriel Aresti e Daniel Castelao, así como que expresase un recoñecemento das »linguas cooficiais», non foi inocente, xa que, sen dúbida, estas mencións de figuras literarias vinculadas á memoria republicana ían dirixidas a eles dous, aos gobernos que presiden e ás cidadanías que representan. Galicia, por fortuna, como ben sabe Feijoo, non poderá quedar allea ao que suceda no futuro en Euskalherria e Cataluña. Eis a oportunidade que para Galicia supón o modelo Galeuscat no proceso (para min) inevitable de mudanza comezada, sexa «nova transición» ou (ogallá) proceso (re)constituínte, como propón Suso de Toro.

Onte 1010: O galego desaparece de Infantil

19 de Xuño de 2014/en Educación, Goberno Feijoo, Lingua, Onte, Política, Xerais/por bretemas

Os resultados da enquisa da Mesa pola Normalización sobre o uso do galego como lingua vehicular dos centros de Educación Infantil (o que inclúe o emprego de materiais didácticos en galego) testemuña o que xa coñeciamos: o Decreto de Plurilingüismo provocou a súa práctica desaparición en todas as cidades. Tras catro cursos de Política Lingüística de Feijoo, o galego xa é de facto unha lingua estranxeira, allea e descoñecida para os nosos picariños, mesmo máis co inglés, que chegan á Educación Primaria sen apenas competencia oral ningunha na lingua propia nin experiencia do seu emprego no momento decisivo das aprendizaxes da lectura e escritura.

A pesar de que a Xunta nega esta evidencia, aferrándose a súa pax lingüística, este retroceso prodúcese en todo o territorio galego, sobre todo nas vilas, como ben coñecemos os editores pola diminución brutal das vendas dos nosos métodos de Educación Infantil en galego. Polos datos dos que dispoñemos estimo que a porcentaxe de alumnado deste nivel escolarizado de forma predominante en galego está entre o 10 % e o 15 %, entre dous e tres mil picariños por cada nivel de idade. Apenas outro síntoma da aceleración do proceso de substitución lingüística, unha desfeita cultural cuxas consecuencias dubido saiban valorar as persoas que promoveron contra vento e marea a modificación do modelo lingüístico educativo do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004. Un dano para a lingua galega xa dificilmente reparable.

Onte 1003: Subversivos

12 de Xuño de 2014/en Autores, Cultura, Onte, Política, Presentacións, Xerais/por bretemas

Na presentación de onte na Feira do Libro de Ferrol da quinta de edición do Pedro Petouto todos os tres discursos centráronse sobre o carácter «subversivo» do libro de Xesus Alonso Montero e a súa actualidade. O primeiro en sinalalo foi Xosé María Dobarro cando realizou unha nota sobre o subtítulo da obra, «Traballos e cavilacións dun mestre subversivo»: «Daquela [referíndose a comezos dos setenta] estabamos orgullosos de ser subversivos, hoxe pasou a moda, a pesar de que hai razóns abondas para a subversión. Hoxe subversivos ten que haber aínda que non empreguemos a palabra». «Hoxe é un bo momento para reclamar a subversión e a nosa condición de subversivos. Este Pedro Petouto non é unha reliquia do pasado, é un texto necesario para os cidadáns deste país sen queren enfrontarse á realidade so seu país», rematou.

Abondou nesta referencia Rafael Pillado que comezou o seu discurso dicindo que «”subversivo” era a palabra coa que o franquismo se refería a nós durante moitos anos». Lembrou despois que «Xesús foi dos primeiros intelectuaiis que acudiu a Ferrol naqueles momentos [referíase ao 72] en solidariedade cos traballadores, coas nacentes Comisións Obreiras e cos membros do Partido Comunista, para iluminarnos coa súa palabra de Pedro Petouto». Referiuse despois á adicatoria do libro, na que aparece citado. «Son o único dos catro que hoxe vive, Aneiros, Amor Deus e Rioboo morreron por mor das condicións de traballo de Bazán, onde o amianto inundaba os talleres, un material do que descoñeciamos o seu carácter contaminante e canceríxeno. Foi a nota negra». Relatou con moita emoción a primeira noticia que tivo de Pedro Petouto: «Foi na cárcel de Carabanchel. O libro fóra presentado en Madrid, na Galería Sargadelos, coincidindo coa visita das nosas compañeiras que viñeran en autobús dende Ferrol. Elas ensináronnos o libriño vermello na cárcel. Daquela eu tiña 24 anos de petición fiscal e as nosas mulleres querían animarnos. Na presentación atopáranse con Xesús e Celso Emilio Ferreiro, un acto que rematou coa interpretación dunha pandeirada. aquilo foi unha expresión de apoio que recibimos como auga de maio». Rematou Pillado dicindo que «Pedro Petouto é a expresión dun percorrido histórico do noso pobo, onde tanta xente se sacrificou para abriros ollos. Pedro Petouto é unha homenaxe a toda a xente comprometida. Un recordatorio de que precisamos moitos activistas que contribúan a conformar unha maioría social capaz de derrotar a aqueles que teñen posta a bota enriba nosa».

Xesús Alonso Montero recoñeceu que «subversivo» é unha palabra que se emprega pouco agora. «O subversivo é o que quere darlle a volta á tortilla, como pretendía Rafael Pillado, subvertir. Pedro Petouto é tamén un mestre subversivo». Corrixiu Xesús o relato de Rafael Pillado precisando que a presentación na Galería Sargadelos de Madrid fora do primeiro volume da poesía completa de Celso Emilio Ferreiro publicada por Akal. Referiuse entón a Ramón Acal, o editor comunista, «un gran músico de orella, que tivo cheiro editorial, capaz de publicar nos anos setenta as completas de Marx, Lenin e as obras selectas de Gramsci». Lembrou que en Akal coñecera a Alberto Méndez, o autor de Los girasoles ciegos. Alonso Montero rematou gabando a figura humana e política de Julio Aneiros: «se non houbera persoas coma el non merecería apenas vivir».

Onte 1001: Sacrificio

10 de Xuño de 2014/en Cidades, Goberno Feijoo, Onte, Política/por bretemas

Feijoo decidiu na encrucillada, aínda que chama moito a atención que sacrificase ao seu conselleiro de Infraestruturas para tratar de conservar a Alcaldía de Compostela. Agustín Hernández Fernández, un dos membros do Goberno Galego con fama de mellor valorados, un marathoniano que ocupara de forma simbólica a última posición da lista municipal compostelá, deberá asumir a remuda dun Currás ilexitimado por inhabilitacións, demisións, imputacións, fraudes fiscais e escándalos no equipo formado formado por Gerardo Conde Roa. Unha carambola difícil. Probablemente, tamén, un sacrificio para Agustín Hernández que durante menos dun ano deberá montar un equipo de goberno sen concelleiros ou concelleiras electas capaz de recuncar nas vindeiras eleccións. Todo un espectáculo teatral cuxo argumento principal semella cada vez máis esperpéntico, case unha homenaxe o xénero daquel Valle que pasou os seus derradeiros días (moi fríos) en Compostela. Xaora, non acabo de entender as razóns polas que Feijoo, quen gosta presentarse nos foros televisivos como implacable inimigo da corrupción, decidiu apodrecer a situación en Raxoi, prolongando até onte a agonía de Ángel Currás, evitando a disolución da actual corporación compostelá e novas eleccións. Non hai dúbida que só unha convocatoria electoral, só a voz da cidadanía expresada nas urnas, pode devolver a lexitimidade aos xestores do concello de Santiago. Diante de semellante esperpento, a esquerda conta con todas as posibilidades para recuperar o vindeiro ano a Alcaldía. Agardemos que desta volta non queden os seus votantes na cama nin o seitarismo malogre esta oportunidade.

Onte 997: «El jueves»

6 de Xuño de 2014/en Humor, Medios, Onte, Política, Transición/por bretemas

El jueves, tras décadas arriscando nas marxes dos kioscos, é a primeira vítima da renuncia de El-Rei. A súa propiedade, o grupo RBA, decidiu destruír a tirada semanal de 60.000 exemplares, nos que aparecían en portada El-Rei e o Príncipe, ademais de deixar as brincadeiras sobre a abdicación nas páxinas interiores. Unha decisión editorial que provocou na tarde de onte a deserción dunha parte dos seus colaboradores máis veteranos por considerala un xeito de censura previa que contradí o espírito rebelde desta publicación satírica. Sen dúbida que os editores (e a Casa Real) erran se pretenden desnaturalizar unha publicación que fixo do sarcasmo e da acedume das súas portadas o seu principal sinal de identidade. Xaora, a decisión é tamén ineficaz para os seus promotores, xa que a mudanza da portada orixinal achegoulle maior visibilidade na rede. Con todo, lamento que El jueves poida quedar como unha publicación satírica do reinado de Juan Carlos. Mágoa!

Onte 995: Nova Transición

4 de Xuño de 2014/en Goberno Rajoy, Onte, Política, Transición/por bretemas

Aventuro que a proclamación express de Felipe VI, acordada polos dous partidos sistémicos e os seus asociados, suporá o inicio dunha nova Transición. A apertura dun proceso (re)constituínte será a fórmula escollida para intentar evitar a secesión catalá e para consolidar novas reformas estruturais obrigadas pola Troica. Unha reforma constitucional que non sería descartable finalizase cunha consulta popular, estratexia coa que os partidos monárquicos pretenderían que o novo Rei obtivese a lexitimidade popular da que hoxe carece. Nese proceso, non exento de riscos para os seus promotores, o PSOE de Rubalcaba afastaríase un pouco máis das súas bases sociais, o que queimaría inevitablemente as posibilidades de renovación do seu novo liderado. Esvaramento socialdemócrata que abriría posibilidades para unha recomposición dos espazos das esquerdas republicanas e dos seus liderados.

A renuncia de Juan Carlos pactada con Rajoy e Rubalcaba abriu unha nova axenda na que, como sucedeu hai catro décadas coa Lei da Reforma Política, se poñerá a debate (no Parlamento, mais tamén na rúa) a forma de estado e o encaixe dos territorios históricos (tamén o de Galicia, a pesar da súa actual irrelevancia política). Un proceso no que, como tamén aconteceu daquela, a crise económica, as cifras brutais de desemprego, ao que agora se engadirán novos recortes dos servizos públicos, serán factores todos que contribuirán a enxergar un futuro complicado. Non é descartable que, como pensa Anguita, esteamos diante da estratexia do gattopardo, mais tampouco que a vontade cidadá promova mudanzas imprevistas.

Onte 994: Encrucillada en Compostela

3 de Xuño de 2014/en Goberno Feijoo, Onte, Política/por bretemas

Semella que onte foi máis doado que abdicase El-Rei ca demitisen os sete concelleiros do Partido Popular de Compostela inhabilitados xudicialmente durante nove anos para exercer cargo público. A súa condena por prevaricación abre unha encrucillada para o actual alcalde popular e para o propio Feijoo, como presidente do partido, xa que deberán decidir decontado o que cómpre facer no pazo de Raxoi, se o grupo municipal popular nomea edís electos (ao abeiro da lei de cidades), o que tería dubidosa lexitimidade institucional, ou se a Xunta de Galicia intervén o concello, unha posibilidade que tras as recentes declaraciós de Feijoo sobre a corrupción non sería desbotable. Como tampouco semella un disparate a «demisión» do propio alcalde Ángel Currás, tamén imputado. Difícil era acreditar que a herdanza política de Conde Roa dese tanto de si: fraude fiscal, demisións, enchufes, prevaricacións e imputacións no caso Pokemon. En Raxoi tamén se vive unha fin de etapa.

A mesma cidade

3 de Xuño de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Celta de Vigo, Cidades, Cultura, Deporte, Fútbol, Galeguismo, Lingua, Música, Poesía, Política, Vídeos, Vigo/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo, con motivo do ascenso do Deportivo, propoño recuperar a cooperación e a irmandade entre Vigo e A Coruña.

Desque hai corenta anos fun estudar bacharelato á universidade laboral considero A Coruña como a miña segunda patria, a cidade onde abrín os ollos a case todo, dende o galeguismo até os principios republicáns que impregnan o seu espírito liberal. Razón pola que dende comezos dos oitenta levei sempre moi mal ese enfrontamento pailán entre A Coruña e Vigo –protagonizado por tipos como Paco Vázquez, Lendoiro e “Leri”– dúas cidades portuarias atlánticas que comparten idéntico ADN e semellantes angueiras. Mágoa que unha rivalidade futbolística centenaria, anterior á fundación do Celta, protagonizada hoxe por unha rapazada pouco reflexiva e algunhas veces cunhas cervexas de máis, malogre a cooperación de dúas cidades que artellan as rexións urbanas da Galicia atlántica.

Ten razón o escritor coruñés Xurxo Souto, A Coruña e Vigo son a mesma cidade, dúas áreas metropolitanas unidas polo mesmo océano. O Berbés e o Muro son os dous portos pesqueiros de arribada e partida das embarcacións nosas que debuxan o ronsel da súa derrota no mar céltico. En ambas as dúas estacións marítimas producíronse os adeuses que abriron os camiños de alén mar da diáspora galega. As dúas cidades contan cun alma popular e obreira presente nos seus barrios. Que diferenzas substancias hai entre Coia e Navia con Elviña e o Barrio das flores? Entre a Casabranca viguesa e a Falperra coruñesa? Entre a Travesía de Vigo e Monte Alto? Entre Travesas e a Gaiteira? Entre o Calvario e os Mallos? Entre Bouzas e Labañou? Entre o Casco Vello olívico e a Cidade Vella cascarilleira? Entre Saiáns e o Portiño? Entre Matamá e Bens? En cada un destes barrios viven fillos e netos daqueles obreiros que chegaron das aldeas de Ourense ou de Lugo para darlles vida á industria e aos servizos de ambas as dúas cidades. En todos eles fálase unha lingua semellante (con cadanseu sotaque) e os problemas e as carencias non son moi distintos. Vigo e A Coruña posúen identidade de seu, aínda que son moitas máis as súas afinidades ca diferenzas.

A Coruña e Vigo eran a mesma cidade para o pintor Urbano Lugrís, que fixo de ambas as dúas a súa patria; naceu e viviu a maior parte da súa vida na primeira, para el “Percalinópolys”, e morreu un domingo de noiteboa de 1973 no hospital municipal da segunda, a que chamaba retranqueiramente “Xouba city”. O autor do cuarto do vello mariñeiro evidenciou nas súas cámaras e murais que vigueses e coruñeses respiramos idéntico arrecendo do pedramol mesturado coa maruxía da galerna. Esa atmosfera euforizante contaxiou nos anos oitenta a movida cultural viguesa e coruñesa, que mantiñan diálogo aberto en publicacións como “Tintimán” e “La naval”, entre os músicos de Siniestro Total e os de Radio Oceano, entre pintores como Antón Patiño e Cabanas, escritoras como Xela Arias e Luisa Villalta… Diálogo cultural continuado nos noventa, co movemento Bravú, musical e literario, de orixe inequivocamente cascarilleira, mais cuxo nome, segundo o xornalista vigués Antonio Ojea, puido nacer na ría de Vigo, xa que “bravú” é unha mestura da palabra “bravío” e aquel perfume Tabú, o que preferían a maioría das traballadoras da conserva da factoría Massó de Cangas.

Vigo e A Coruña son a mesma cidade como aparece no videoclip gravado para o celebrar o regreso dos Diplomáticos de Monte Alto, o poema de Celso Emilio Ferreiro “Deitado fronte ao mar”. Unha cidade onde se fusionan o balcón do paseo do Orzán co do paseo de Afonso, desde os que se enxerga idéntico horizonte; unha cidade onde a porta do Sol e a rúa do Príncipe continúa nos Cantóns. A mesma cidade popular, entusiasta, inconformista, alegre e orgullosa de formar parte do proxecto de Galicia.

Vigo e A Coruña, viradas de costas dende o inicio do período autonómico, merecen reatoparse no marco dun novo proxecto territorial de Galicia para o século XXI. Ambos os dous concellos deben cooperar no desenvolvemento das áreas metropolitanas e do novo mapa urbano do país, exixindo que isto constitúa unha prioridade na axenda autonómica. Como ambos os dous deben manter a firmeza institucional necesaria para que a prioridade principal da actuación do Ministerio de Fomento en Galicia sexa a finalización do eixo atlántico ferroviario que unirá as dúas cidades de forma permanente en pouco máis dunha hora, o que constituirá un feito case revolucionario para o recoñecemento mutuo de ambas as dúas veciñanzas.

O ascenso do Deportivo, outra proeza do mestre Fernando Vázquez, permitirá que a vindeira tempada gocemos de dous derbis, datas que deberían ser sinaladas nos calendarios como de irmanamento de ambas as dúas cidades e cidadanías, como de encontro eficaz entre as súas corporacións, deixando a rivalidade deportiva estritamente dentro dos estadios, onde eu agardo que o Celta continúe liderando o fútbol galego.