Onte 927: Premio Brétemas 2014 ao mellor escaparate do libro galego

Libraria_Miranda_Bueu_28-03-2014

O espectacular escaparate que montou a Librería Miranda con motivo da presentación onte en Bueu da novela de Elena Gallego Sete Caveiras decidiume a promover unha serie de anotacións sobre escaparatismo do libro en Galicia. Estou convencido que o escaparate continúa sendo na maior parte da actividade comercial de proximidade unha das accións principais (desas de toda a vida) da mercadotecnia no punto de venda. O escaparate é un espazo dacabalo entre o interior e o exterior que permite a visibilización dos produtos no espazo público de forma continuada, achegando (en tantas ocasións) un valor engadido á mercadoría exposta.

Nun momento crítico no que o libro galego quedou recluído a algunhas poucas mesas de novidades ou andeis dalgunhas librarías especializadas ou agarimosas co libro galego, reclamar a súa presenza gratuíta nos escaparates é unha acción positiva, tan xusta coma necesaria. Por baixa que sexa a cota de mercado do libro galego é superior á da súa presenza na maior parte dos escaparates libreiros en Galicia.

Agardo que a finais deste anos os lectores e lectoras destas Brétemas outorguemos o Premio Brétemas 2014 ao mellor escaparate do libro galego do ano. Até entón iremos publicando no blog fotografías de escaparates (agradécense os envíos por correo electrónico), indicando nome da libraría, localidade e data da fotografía do escaparate. Hoxe abeizoamos a Libraría Miranda de Bueu polo seu escaparate, o primeiro da galería do noso concurso.

 

Onte 926: O libro das xoaniñas, teoría e praxe, aquí e agora

lila_de_lilith_27-03-2014

Moito gustei das palabras de Encarna Otero na presentación que onte na Libraría Lila de lilith de Compostela dedicou a María Reimóndez e ao seu libro A alternativa está aquí. Comezou expresando a súa gratitude pola «ledicia que ofrece María» e por contar cun «libro para ler e para ter, un libro para reler como un obxecto material». Gratitude que estendeu á libraría Lila de Lilith, «un caso práctico da corresponsabilidade deste libro».

Definiu A alternativa está aquí como «un ensaio político ledo, esperanzador sobre o mundo de hoxe e de aquí, sobre qué facer agora e aquí en cada un dos espazos onde nos atopemos». Insistiu Otero en que «nada vai mudar se non o facemos nós», «esa idea que Reimóndez expresa no libro coas xoaniñas, recollendo o pensamento político de mulleres de todo o mundo para que hoxe actuemos en Galicia». «Este libro é teoría e praxe, o xeito de pensar o Norte dende o Sur para poder mudar a realidade das persoas e o seu comportamento todos os días». Referiuse a algúns contidos como o idioma e «o comportamento co galego como realidade política cotián que nos permitie vivir», o civismo e «a súa capacidade de transformación do exercicio do público en cotidianidade». Detívose Encarna na análise do concepto do «chamado minifundismo« como «base de cooperación e comercio de proximidade, dinamizador da economía local», «o libro de María demostra que é posible a soberanía alimentaria, pensemos nunha maceta na cociña, nunha terraza ou nos intersticios dunha urbana». Otero encadrou todas estes comportamentos na doutrina do funcionamento cotián que propón o libro de Reimóndez: se os facemos en vez dunha xoaniña, seremos moitas xoaniñas, capaces de construír unha sociedade chea de felicidade».

Rematou o seu discurso facendo unha referencia ao Grupos de Axuda Mutua (GAM) que permiten asimilar a experiencia xerada no Sur. Por último, Encarna Otero definiu o libro como «un manual de teoría e praxe para mudar o mundo dende unha óptica feminista. Este é un libro imprescindible, igual que foi aqueloutro titulado Que facer?, dende agora e dende aquí».

Onte 924: Pecha Torga

10014938_688247394546771_413305879_nTorga anuncia o peche da súa libraría da rúa da Paz e a súa continuidade na rede. Pérdese así un espazo fulcral para o libro (e disco) galego e portugués en Ourense, unha libraría de referencia en Galicia para os lanzamentos e presentacións literarias durante as dúas últimas décadas. Cónstame que Xavier Paz ensaiou nos dous últimos anos un modelo de libraría integrado con outros produtos culturais e de comercio xusto. Mais semella que a crise deflaccionaria arrasa con todo tipo de pequeno comercio, sen facer diferenzas cos establecementos culturais e cos seus modelos alternativos. A perda dunha libraría de libro impreso é unha catástrofe para a súa comunidade de lectores, a xente que acudía a coñecer as novidades en fonte limpa, aproveitando para facer alí a súa tertulia arredor dos libros e do agarimo da súa libreira. Mais tamén é unha desfeita para os editores que perdemos outro punto de venda, esoutro anaquiño de visibilidade e de posibilidade de socialización para as nosas obras. Onte choramos por Torga, coma fixemos no seu día por Cervantes en Vigo, Michelena de Pontevedra, Abraxas de Santiago, Colón, Nós ou Couceiro da Coruña, e tantas outras, librarías arrasadas nos últimos anos pola tormenta perfecta que bate sen piedade sobre o mundo do libro (e con especial violencia sobre o libro galego). Os mellores desexos para Torga no novo vieiro que abre; ben sabemos que azos e talento a Xavier Paz e ao seu equipo non lles han faltar.

Onte 920: Noite da Edición 2014

Gala AGE 2014. Premiados

A situación crítica do sector editorial galego e o temor provocado no sector do libro educativo polo anuncio da Xunta de Galicia de experimentar a «dixitalización completa» nalgúns centros do último ciclo de Primaria e do primeiro da ESO estiveron moi presentes nas intervencións da Noite da Edición que celebramos onte en Betanzos, no fermoso edificio que fora concibido para Arquivo do Reino de Galicia. Porén, máis alá destas treboadas, ás que cómpre facerlles fronte con serenidade e firmeza, a noite dos premios dos editores galegos constituíu unha excelente oportunidade para comprobar a calidade, rigor, excelencia e diversidade que a pesar destes tempos difíciles mantén a edición en galego. Unha inxección de autoestima e responsabilidade gremial, que boa falta nos facía.

Polo que correspondeu a Xerais, celebramos os premios recibidos por Vento e chuvia de Manolo Gago, como mellor libro educativo do ano, e Tastarabás de Antón Cortizas, como mellor obra editorial, senllas obras ao coidado do noso compañeiro Ramón Domínguez, que amosan as moitas posibilidades que o proceso de hibridación ofrece. Como tamén celebramos o recoñecemento a Berta Dávila, como autora do ano, tras a sorpresa que supuxo a publicación do poemario A raíz da fenda, do que estamos preparando a terceira edición, e o posterior premio de narrativa curta O derrardeiro libro de Enma Olsen. Mención á parte merece o premio para Carme Couceiro e Pepe Díaz, os libreiros da Libraría de Couceiro da praza do Libro da Coruña, co que recoñecemos, cando chegan a súa xubilación, o seu compromiso co libro galego durante máis de tres décadas. Premios ben merecidos como os recibidos por Alvarellos, Galaxia e Kalandraka no resto das categorías.

Lonxe de calquera conformismo paralizante, os editores galegos amosamos onte que hai razóns para a esperanza e para a recuperación do sector do libro.

Onte 870: Calendario profesional do libro e da lectura 2014

Comezamos onte a espallar pola rede o Calendario profesional do libro e da lectura 2014 preparado en man común pola Asociación de Escritores en Lingua Galega e pola Asociación Galega de Editores. Unha peza informativa, deseñada por Fausto Deseño Asociados, que pretende axudar a todos os membros do sector do libro en Galicia (autores, editores, libreiros, bibliotecarios, profesorado…) na súa tarefa de organización e mellora da coordinación das súas actividades de promoción do libro e da lectura. Ademais das efemérides de referencia para todo o sector, como o xa próximo e ilusionante Día de Rosalía, aparece o calendario das feiras do libro de Galicia e de feiras internacionais do libro nas que participa a edición galega, así como as actividades principais promovidas pola AELG e AGE. Agradecemos difusión.

Onte 845: Lectura e cidadanía

Din onte no twitter de Catro gatos con esta magnífica entrevista con Daniel Goldín, editor, escritor e bibliotecario mexicano. Un texto que resume demarabilla algunha das ideas que artellan as relacións entre «lectura» e «cidanía», un tema que tanto me interesa. Para Goldin «fomentar a lectura é facilitar maiores posibilidades de ser cidadán (…); participar no presente, coñecer o pasado, imaxinar ou construír futuros», razóns pola que aconsella «non reducir o fomento da lectura a achegar a toda a poboación a un corpus libresco fundamentalmente literario« senón a «fomentar un achegamento á palabra escrita» capaz de integrar «lectura, escritura e conversa». «Ler, escribir, conversar supón reler, reescribir, revisar (…), só desde esta perspectiva se pode soster o vínculo entre a lectura e a cidadanía».

Para Goldín o estado «debe garantir a formación lectora na educación básica desde esta perspectiva integradora de oralidade, lectura e escritura», «sen ela non habería xamais igualdade de oportunidades nin unha democracia participativa». Como para el será necesario, tamén, que traballe para «ampliar as posibilidades de acceso á cultura escrita multiplicando o número de bibliotecas e librarías».

Moi interesantes son tamén as súas opinións sobre o carácter híbrido da lectura hoxe: «Non sei como vai ser o futuro, pero o presente da lectura só se pode comprender desde a coexistencia do analóxico co dixital, da mesma maneira que a vida social e afectiva de todos supón encontros virtuais e presenciais». Para Goldín o que define a lectura non é o soporte senón «a insatisfacción co real, a necesidade de informarse, o desexo de saber, a rebeldía contra a nosa condición ou contra o mundo… É aí onde debemos centrar a nosa atención».

Onte 834: «La cara oculta de la edición»

Temos comentado en anotacións anteriores novidades da magnífica colección «Tipos móviles» de Trama Editorial dedicada a abordar temas de edición, libro e lectura. Como sucedera co libro sobre os almacéns de Amazon, chega tamén de Francia, o país no que máis se debate e reflexiona sobre o futuro do libro, La cara oculta de la edición, un ensaio de Martine Prosper, traballadora de Castermen e secretaria xeral de CFDT Livre-Edition, principal sindicato francés do sector. Prosper presenta un completo informe (pechado en 2011) sobre a situación do sector da edición en Francia (edición, distribución e libraría), salientando a situación de precariedade dos seus traballadores e traballadoras.

Un ensaio que asume a crise do libro como «doenza crónica», inmortal para un sector sempre laioso que nestes momentos, ademais, sofre unha importante modificación tanto dos seus procesos de traballo como da súa cadea de valor. Con todo, para Prosper, a verdadeira crise actual do libro, tras vinte anos de triunfo da lóxica financeira sobre calquera outra (baseada na contabilidade analítica de cada libro, de cada materia e de cada liña de edición, mais tamén na concentración da distribución libreira e da industrialización da loxística), residiría na «aceleración dun modelo económico à bout de souffle, que estrangula lenta pero infaliblemente o obxecto ao que supostamente dá vida». Noutras palabras, a crise verdadeira do libro prodúcese non pola disrupción da dixitalización,  se non cando perde a súa dimensión de ben cultural, quedando a mercede do comercio coma simple mercadoría.

A pesar de estudar só o caso francés, o libro identifica os principais problemas da edición actual en todo o mundo, tanto os dos grandes grupos trasnacionais como os que sofren as denominadas editoras independentes. Destaca pola súa claridade e contundencia, o capítulo dedicado á «Chegada da era dixital», no que a autora realiza unha defensa coherente do labor do editor e do dereito de autor, como unha dimensión patrimonial e moral. Outrosí sucede coa necesidade nese contexto de mudanza de recoñecer os dereitos de todos os traballadores e traballadoras do sector, tanto dos que forman parte dos cadros das empresas coma daqueloutros que fan tarefas externalizadas. Non perder a dimensión do libro como ben cultural e recuperar o discurso humanista do editor, tamén no ámbito social das súas empresas, serían para Prosper novos vieiros que axudarían a consolidar unha edición futura que aventura híbrida e diversa. Un libro que todos os editores e libreiros debemos ter moi presente. Útil para a tan necesaria reflexión intersectorial. Parabéns, outras vez máis, a Manuel Ortuño e Txetxu Barandiaran responsables de tan interesante colección.

Onte 802: Nos dominios de Amazon

Despois da lectura de En los dominios de Amazon de Jean-Baptiste Malet é difícil non lamentar a hexemonía adquirida polo xigante estadounidense do comercio electrónico e da distribución do contido dixital. Esta reportaxe dun (afouto) xornalista inflitrado como picker da quenda de noite, durante a campaña de nadal do pasado ano, nunha das plataformas loxísticas da empresa de Bezzos en Francia constitúe unha radiografía completísima do funcionamento destes centros labirinto, mais tamén das condicións de emprego precario ás que son sometidos milleiros destes traballadores invisibles. O libro podería resumirse en apenas unha frase, «Amazon é unha empresa que utiliza procedementos laborais do seculo XIX para ofrecerse como un modelo de empresa súper do século XXI». No pesadelo relatado nestas páxinas, nas penalidades destes traballadores precarios faise visible o modelo de funcionamento da economía ultraliberal achegándose a velocidade de cruceiro. Os sintagmas «Work Hard, Have Fun, Make History» resumen a cultura laboral do universo Amazon, onde todo o persoal asume o atuamento coma cultura relacional, mais onde os dereitos dos seus traballadores, coma se dun estado propio se tratase, quedan moi por baixo do que se lles recoñece nas lexislacións nacionais. Tras a lectura (moi recomendable) deste libro de investigación son máis as razóns de fonda preocupación sobre o desenvolvemento desta transnacional do comercio dixital que, co argumento de «estar orientada cara o cliente», destrúe o tecido da libraría cultural e do comercio minorista, ademais de relegar o indispensable compoñente social da empresa, tanto co seu persoal como coas facendas dos países onde opera. Parabéns aos editores da (excelente) colección «Tipos móviles» da Trama editorial pola publicación de título tan oportuno que remove conciencias de editores, lectores e libreiros.

Onte 787: «Historia de Galicia» en Andel

Na primeira presentación na nova e comodísima libraría Andel de Vigo (merecidos parabéns para Xaime e Concha Nogueira), xuntáronse máis de medio cento de persoas para escoitar a intervención de Anselmo López Carreira arredor da súa recente Historia de Galicia.

Comezou Anselmo López Carreira definindo a súa obra como «un traballo sintético, un compendio, un resume sobre historia de Galicia», «unha obra cunha clara vontade divulgativa e un enfoque interdisciplinar». Tras repasar os precedentes máis recentes deste tipo de historias xerais, desenvolveu as dúas trabes iniciais da obra. En primeiro lugar, a introdución dun capital dedicado á Xeografía («O país»), xa que «esta disciplina pode determinar a Historia, condiciona a forma de relacionárense as sociedades humanas co medio, onde nace a nación», máis aínda cando «a xeografía explica a historia do noso mapa político». En segundo, o capítulo dedicado á Historiografía. A este respecto salientou «a puntualidade coa que Galicia chega a ter historia», «a historias de Galicia de Vicetto, Murguía e López Ferreiro, aínda que este a presente como Compostelana, coinciden coas doutros estados nación». Porén, «esa dimensión historiográfica non avanzou coma a fixo a catalá, houbo períodos de paralización e outros de recuperación, como o que supuxo a Xeración Nós».

Para Anselmo a novidade principal da súa historia foi «cambiar a posición desde a que se observa a historia do propio país». «A historia de Galicia até agora estivo feita dende fóra de Galicia. Trátase de facer a historia de Galicia dende Galicia». Investir este procedemento é esencial para a nación, xa que «a nación é un produto histórico, produto dun proceso de acontecementos e da convivencia durante séculos». «Ofrecer unha historia de Galicia vista dende nós, na que a nación galega sexa a protagonista da historia, esa foi a miña intención».

Debullou despois os aspectos que consideraba máis destacados da obra. En primeiro lugar, o debate arredor do celtismo, onde existen posicións moi antagónicas. En segundo, o do reino medieval, «non esquezamos que Galicia foi reino até 1833, o primeiro reino de Europa occidental, o mesmo o primeiro reino que acuñou moeda». En terceiro, o proceso de vertebración da nación, unha secuencia que identifica na Irmandade, que continúa coa Ilustración e coa revolución Industrial, protagonizada en Galicia por cataláns». Por último, o libro dedica a súa atención á historia do nacionalismo nas súas diferentes etapas, á Sublevación de 1936 e á Restauración postfranquista. Rematou a súa intervención López Carreira advertindo que nas páxinas finais da obra acéndese unha alarma, «estamos nun momento de perigo, o país como tal pode desaparecer».

Onte 764: Na Biblos de Betanzos

Acompañamos a Antonio Seijas na presentación de Cartas de inverno. Novela gráfica na Libraría Biblos de Betanzos. Foi un serán magnífico no que compartimos falares e pesares con Tucho Calvo e Carmela González, os promotores desa fantasía cultural que é Biblos. Coa apertura da libraría, o ate agora club do libro e editorial completa o seu modelo de creación, distribución e promoción do libro e do produto cultural galego. Gustei moito do modelo de libraría escollido, no que unha clara especialización no libro e disco galego se combina cunha escolla coidada de fondos literarios en castelán. Gustei do arranxo espacial e do deseño dun mobiliario multifuncional capaz de transformar nuns minutos a libraría nunha auténtica aula de cultura ou sala de exposicións. O programa de actividades completísimo (presentacións, obradoiros, cursos…) expresa a vontade dos libreiros de facer da libraría un referente cultural dinamizador. A pouco que progrese a recuperación urbana do casco vello de Betanzos (o emprazamento da libraría é extraordinario), e a pesar dos malos agoiros e incertezas dun sector en tránsito, aventuro un futuro prometedor para unha das novas librarías máis esperanzadoras do país. Se sempre é recomendable ruar e petiscar pola vila dos cabaleiros, agora tamén o é para visitar a libraría e espazo cultural Biblos. Parabéns e maior fortuna para o emprendemento de Tucho e Carmela!