50 anos de Merlín e familia

Parabéns á editorial Galaxia pola inauguración hoxe da exposición “50 anos de Merlín e familia“. Á tarde estaremos no Museo do Pobo acompañando en día tan importante aos nosos bos amigos.

Actualización (15:00): Magnífica reportaxe sobre a exposición de culturagalega.org.

Filias e fobias

O artigo de hoxe de Ferrín é deses que vai dar moito para falar. Canto menos abre dous grandes debates: por unha banda, o da necesidade de que todos os políticos do novo Goberno Galego atendan as chamadas do mundo da creación cultural (que ten o dereito e a obriga de expresar a súa opinión, como xa o veu facendo nos difíciles tempos dos gobernos de Fraga); por outra, o da pertinencia para eles en contestar eses cuestionarios envelenados (aparentemente tan “intrascendentes”), que adoito aparecen nas páxinas a cores dos xornais (cónstame que, en concreto, estas “Filias e fobias” é unha das seccións máis seguidas do suplemento Visado).
Non teño dúbida ningunha de que a conselleira Ánxela Bugallo é unha persoa culta e sensible (as súas respostas ao cuestionario demóstrano e a súa recente intervención en Vigo ratificouno). Sen embargo, o certo é que nesta ocasión non acertou evitando inserir as súas preferencias no canon cultural galego. Entendo que o fixera, probablemente, para non ferir a ninguén e manter unha equidade institucional entre todos os creadores. Mais, velaí, que o resultado desta opción foi contraproducente e pouco acorde co papel de potenciadora da nosa industria cultural, que sabemos ela quere desenvolver con afouteza e creatividade.
Desde hai tempo comparto a necesidade de emular entre nós a campaña que Rogerio defende dende o seu blo: Leiam jornais de referência em papel. Ouçam fado e hip-hop em CD. Apoiem a informação e a cultura portuguesa”. Sei que a nosa conselleira non ten problemas para encabezar, dentro do novo goberno, unha campaña semellante, que todos deberiamos tamén apoiar na sociedade: “Lean libros e revistas en galego. Escoiten música galega en cedé. Asistan as representacións do teatro galego. Apoien os produtos da industria cultural galega”. No éxito desta campaña dentro da sociedade galega está boa parte das responsabilidades que asumiu a Conselleira de Cultura e o seu magnífico equipo de colaboradores.

Mundo Celta

Xavier Piñeiro envíame por correo un enlace con esta páxina sobre a cultura dos países celtas. Os datos sobre Galicia poderían estar máis actualizados e algúnhas referencias son un chisco tópicas, aínda que sempre é de agradecer que se nos inclúa nesta simpática comunidade da esperanza.

A importancia da creación cultural

Recomendo vivamente este artigo moi certeiro de Fernán Vello onde se reitera o carácter estratéxico da creación cultural para o país.

As feridas dunha crise

Das declaracións da rolda de prensa que fixemos onte maré resalta que “o incumprimento do prezo fixo dos libros nas grandes superficies, o déficit da rede pública de bibliotecas e a dependencia do circuíto escolar nas vendas ameazan o mundo editorial galego”.
Pola súa banda, La Voz salienta que os editores “falaron do «delicado momento» que vive o mundo do libro, que ten na «incerteza» aos implicados na edición, distribución e comercialización. Nese contexto deron a coñecer a súa proposta alternativa ao modelo de gratuidade do libro de texto mediante o sistema de préstamo que a Xunta vén aplicando dende o 2003. A AGE propón estudar modalidades de copagamento”.
A información de Vieiros, impecablemente documentada, subliña que o aumento da produción acentúa a crise e os problemas do sector.

Prezo fixo

Hoxe presentamos en roda de prensa o portal. A verdade é que quedou moi ben. Aproveitamos para expresar a nosa preocupación pola situación tan delicada que está a vivir o prezo fixo dos libros, sobre todo desque se xeralizou a política de descontos do 25%, e para reclamar do futuro goberno unha política que considere ao libro como sector estratéxico e o aumento da oferta de lectura pública como un dos seus obxectivos primeiros. Como recollerán as nosas declaracións os medios?
Na reunión da tarde avanzamos no deseño do Simposium do 27 e 28 de outubro, que xirará arredor do tema “O libro, a creación literaria e as novas tecnoloxías”. Pretendemos convidar a intervir a unha chea de blogueiros. A vindeira semana pecharemos o programa.

Sobre o canon e os clásicos

Estou preparando unha intervención sobre a “editorial como canon”. É unha boa oportunidade para reflexionar sobre o papel dos clásicos no catálogo e a identidade do proxecto editorial como modelo para autores e lectores.
A consideración dun conxunto de obras como “clásicos”, como sinala Teresa Colomer, resulta necesaria para a sociedade e para a tarefa de formar a novos cidadáns. Todas as culturas, especialmente as que procuran a visibilidade, necesitan crear unha representación de coherencia interna e nesa construción as obras da súa tradición literaria constituíron sempre unha ferramenta de grande utilidade. Afirmación na que no fondo radica o paradoxo de que se procura estabilidade e coherencia nuns elementos –as obras literarias de calidade– que se caracterizan precisamente pola creación incesante de novas regras e formas artísticas.
Os clásicos serían, pois, referentes de cohesión cultural estables entre xeracións. Os poemas de Meendinho ou Rosalía, os contos de Dieste constituirían modelos canónicos seleccionados en función do criterio de conformación dunha literatura nacional, como a galega. Serían igualmente clásicos, A Divina Comedia, Hamlet, O Quixote ou Crime e castigo, en función do criterio da súa utilidade para expresar a vida dos seres humanos e a beleza da expresión artística literaria. Como o foron Orgullo e prexuízo, Madame Bovary, Lolita ou as Mil e unha noite, para Azar Nafisi no seu proxecto de demostrar as súas alumnas da Universidade de Teherán, durante a revolución dos ulemas, o poder vivificadro das obras literarias.
O editor non pode prescindir destas obras fortificantes, que, en palabras de Calvino, só se lerían por amor, mais sen esquececer de que non existe unha imaxe única e xerarquizada entre elas, xa que os diferentes cánones conviven, flúen, se relacionan, dialogan ou penetran uns noutros. Os criterios que cada editor empregue para incorporalos e o seu tratamento textual rigoroso será un dos principais elementos da súa identidade.

Cabana académico

Desta foi e a Academia nomeou por abrumadora maioría numerario a Darío Xohán Cabana. Recoñécese así a súa tarefa como construtor e forxador de lingua. Darío leva traballado arreo neste labor fundamental, sexa nas súas traducións, fose coma poeta de formas clásicas, como narrador de escrita de diamante ou preparando milleiros de encrucillados de noso.
É innegable que a Academia se renovou moito nos últimos anos. Con todo, aínda botamos en falta maior dinamismo e intervención na problemática cultural (fóra do protocolario do Día das Letras Galegas e dalgúns escasos pronunciamentos sobre o estado da lingua), sen esquecer, a incorporación de voces máis novas (ten algún académico menos de cincuenta anos?) e mesmo de ámbitos non estritamente filolóxicos ou literarios. Parabéns para Darío e pulo para o seu labor.

Manifesto dos libreiros e editores andaluces

Os libreiros, distribuidores, editores e autores de Andalucía, co apoio solidario das Asociaciones Nacionais do sector do libro e doutras Comunidades Autónomas de España, fixeron público hoxe o seguinte MANIFESTO sobre a cuestión da gratuidade do libro escolar mediante a modalidade de préstamo. En Galicia sofrimos idéntica problemática.

Los libreros, distribuidores e autores de Andalucía manifiestan:
Su defensa de una educación de calidad, en condiciones de igualdad y de dignidad, para todos los escolares de Andalucía.
Su apoyo a una verdadera gratuidad de los libros de texto, adecuada a las necesidades pedagógicas, pensada con criterios actuales y europeos y que no perjudique al entramado cultural de Andalucía.
Su exigencia de una política clara, coherente y rigurosa de bibliotecas escolares en los centros de enseñanza de Andalucía, como instrumento indispensable que son de una educación moderna y de la adecuada socialización e integración de todos los estudiantes.
Su muy grave preocupación por el carácter injusto y discriminatorio del modelo de supuesta gratuidad de los libros de texto adoptado por la Consejería de Educación, en el que no habrá libros gratuitos para los escolares andaluces, sino libros usados, de segunda mano, en préstamo.
Y, por tanto, su firme oposición al repentino abandono por la Consejería de Educación de un sistema de gratuidad actual y moderno, del que ha sido pionera Andalucía, como es el cheque-libro, al optar por un sistema obsoleto, en proceso de abandono o abandonado ya en otros países europeos, por ser totalmente contrario a las exigencias y necesidades pedagógicas de nuestro tiempo.
Que el sistema de préstamo que quiere implantar la Consejería es totalmente innecesario de cara al próximo curso escolar, ya que los materiales o libros de texto de los cursos 1º y 2º de Educación Primaria son fungibles y de un solo uso, por lo que, en ningún caso, podrán ser prestados a otros niños y niñas.
Que, en contra de lo manifestado por la Señora Consejera de Educación, los representantes del sector del libro nunca se han manifestado contra la gratuidad de los libros de texto. Lo que solicitan al Gobierno de Andalucía y a su Consejería de Educación es que se oigan sus argumentos y análisis y se busque, entre todos, el sistema más favorable para los intereses de los escolares y de sus familias, para una educación de calidad y para el adecuado desarrollo de la cultura en Andalucía, así como para el libro y para el conjunto del sector profesional del libro en Andalucía.
Su decidido apoyo al sistema del cheque-libro, más moderno, más justo y con mayores prestaciones pedagógicas y que ha tenido, además, un efecto dinamizador sobre la actividad librera y editorial en Andalucía. Por lo que debe seguir siendo la base de cualquier planteamiento sobre el futuro de la gratuidad de los libros de texto en Andalucía.
Su rechazo al modelo de préstamo por ser pedagógicamente inadecuado, porque conlleva la obsolescencia de los libros y el uso limitado y restringido de los mismos. Y, además, porque es un modelo, cuya aplicación contribuirá al cierre de muchas librerías y, consiguientemente, a la destrucción de una red de servicios libreros que son un elemento fundamental para el fomento de la lectura y para la formación intelectual de niños y adultos en Andalucía.
Que, igualmente, frenará e impedirá el desarrollo y consolidación de la incipiente industria editorial andaluza y, sobre todo, el de las editoriales que dedican una especial atención, desde el punto de vista educativo, a las cuestiones específicas de Andalucía.
Que, como consecuencia de ello, se dificultará el trabajo y difusión de los autores y creadores andaluces, especialmente de los que prestan una mayor atención a las cuestiones específicas de Andalucía.
Que el modelo de préstamo tal como se pretende imponer en Andalucía crea, en la práctica, una situación de comprador único, que predetermina las condiciones del mercado y de los precios, lo que, a nuestro juicio, es ilegal y atenta directamente contra las leyes de la libre competencia.
Por todo ello,
la Federación Andaluza de Libreros (FAL),
los distribuidores andaluces asociados en ADILE,
la Asociación de Editores de Andalucía (AEA),
la Asociación Colegial de Escritores (ACE) de Andalucía
así como
la Confederación Española de Gremios y Asociaciones de Libreros (CEGAL),
la Federación de Asociaciones Nacionales de Distribuidores de Ediciones (FANDE),
la Federación de Gremios de Editores de España (FGEE),
la Asociación Nacional de Editores de Libros de Enseñanza (ANELE) y
la Asociación Colegial de Escritores (ACE)

Manifiestan, respetuosamente, pero con toda claridad, su más firme protesta por la actuación de la Junta de Andalucía y especialmente de la Consejería de Educación de la misma; y solicitan y apoyan, con la misma firmeza y respeto, que se abra un proceso real de diálogo y de análisis que permita encontrar el modelo de gratuidad de los libros de texto más adecuado y conveniente para las familias andaluzas y para el buen aprovechamiento de los alumnos y alumnas andaluces, y que no ponga en peligro a la cultura andaluza, de la que forman parte inseparable las librerías, los distribuidores, los editores y los autores andaluces, como así lo reconocen y comparten todas las partes implicadas en e
l denominado Pacto Andaluz por el Libro, precisamente creado por la preocupación ante los preocupantes índices de lectura de nuestra Comunidad Autónoma.


En Sevilla, a 20 de abril del año 2005, en vísperas del Día Internacional del Libro y del Derecho de autor.

Industria cultural

Nunha recente reunión de editores debatemos sobre o termo “industria cultural”. No excelente blo de Rogerio Santos (obriga consulta, fonte de coñecemento e curiosidade constante) leo o resume dun texto de Ramón Zallo que axuda moito a comprender este concepto no que teimamos tanto os editores galegos.
Para Zallo as industrias culturais serían o “conxunto de ramos, segmentos e actividades auxiliares industriais e distribuidoras de mercadorías con contidos simbólicos, concibidas por un traballo creativo, organizadas por un capital que se valoriza e destinadas finalmente aos mercados de consumo, cunha función de reprodución ideolóxica e social”.
Sob este concepto as industrias culturais serían:
  1. Industrias de edición descontinua, como as editoriais, discográficas, produtoras de cinema, edición audiovisual,
  2. Industrias de produçión e difusión continuas, como a prensa, radio, televisión, que coinciden cos chamados medios de comunicación,
  3. Industrias sen canle autónoma de distribuición e difusión, como a publicidade e a produción audiovisual,
  4. Segmentos tecnoculturais da informática e electrónica, como a informática doméstica e Internet,
  5. Segmentos culturais da industria xeral como deseño gráfico e industrial ou imaxe de produto.

Pois iso, a tomar nota. Temos industrias culturais en lingua galega? Lendo a Zallo, déitome máis optimista.