Son fan do proxecto «SonCine» promovido polo IES do Porto do Son. Esta peza, «A mata», preparada polo alumnado de 3º de ESO cunha cámara fotográfica LUMIX é magnífica. Forma parte do proxecto «O meu Son», como «A praia do Dique» e «Noal». Traballos escolares que nos deixan pampos. Extraordinarios. Sobran as palabras. Recoméndoas. Beizóns ao equipo todo de SonCine.
Coñecín a Oliver Laxe o pasado ano no xurado do Premio Cinema e Ciencia que promove ese infatigable e xeneroso amigo que é Martin Pawley. Naqueles dous días quedei deslumbrado polo discurso de Oliver, pola súa poética cinematográfica, literaria ou pictórica e, sobre todo, pola súa ansia teimosa en perseguir na conversa a beleza nos territorios das artes. Foron os seus argumentos os que nos levaron a premiar tamén Ljusär, unha película pouco convencional na que o sueco Mikael Kristersson relata só con imaxes, durante máis dunha hora, o que sucede nunha hortiña dunha vivenda das aforas da cidade ao longo do ciclo dun ano.
Tras aquela experiencia tan grata, non me colleu por sorpresa a noticia de que Todos vós sodes capitáns, a súa primeira película longa, fose a gañadora do premio Fipresci, un galardón co que os críticos presentes no Festival de Cannes pretenden cada ano favorecer a visibilidade de novos valores. Nas conversas daqueles días, Oliver contáranos que levaba en Tánxer dende o ano 2006 e que traballaba nun obradoiro de cine con adolescentes. Adiantáranos, tamén, coa súa ironía perspicaz, que acometera o seu primeiro proxecto de longametraxe coa intención de filmar unha oliveira que moito lle impresionara, situada preto dunha das fortalezas defensivas existentes as beiras de Tánxer. Dende entón quedei co formigo no corpo e non tiven oportunidade de ver a película até a gala de Cineuropa, na que Laxe recibiu a primeira e merecida homenaxe na súa terra. E abofé que o film quedou moi por riba das miñas mellores expectativas.
Efectivamente, Todos vós sodes capitáns é unha homenaxe a sobria beleza dunha oliveira que debuxa o seu perfil sobre o horizonte. Unha árbore que serve ao autor para culminar un proceso de indagación dos límites existentes entre a realidade e ficción, fronteira que dinamita ao longo de toda a metraxe asumindo todos os riscos posibles. Baixo a aparencia dunha película documental de tintes autobiográficos sobre a experiencia dun director novo que pretende facer unha película cun grupo de adolescentes acollidos nun centro de menores inadaptados, Laxe reivindica a estirpe do cinema clásico máis sobrio e espido de calquera ornato, mesmo da presenza da música. Empregando os formatos máis primixenios do cine, dende as cámaras manuais á película de 35 mm en branco a negro, utilizando coa maior economía as escasas horas de filmación, Laxe amosa que son as imaxes e as palabras axeitadas a ferramenta indispensable para expresar o poder creador do cinema. A película toda é unha reivindicación dese poder extraordinario do cinema como arte, para o que non cómpren medios técnicos desorbitados nin industrias con pretensión de elefante, senón apenas unhas humildes cámaras nas mans dun grupo de rapaces inexpertos que viven en condicións moi precarias, mais que queren deitar a súa ollada na pantalla. Eis nese carácter artesán da súa indagación –na liña do expresado por Richard Sennet do traballo ben feito– é onde reside unha das claves da obra.
Ademais, nesa tarefa de procura colectiva, Laxe é capaz de amosar toda a intimidade do seu grupo de alumnos de xeito indirecto, case desenfocado, nun exercicio abraiante de sutileza e discreción. Moi lonxe da espectacularidade do documentalismo presuntamente naturalista, á que tan afeitos estamos polos produtos televisivos, a película consegue con enorme eficacia unha abordaxe educativa na que a vivencia do proceso acada cotas de beleza equiparables ás da propia fita, case sublimes no seu derradeiro treito. Poucas veces teño visto na pantalla un traballo tan interesante dende o punto de vista educativo. Aquí non hai paternalismo, nin o dogmatismo tan frecuente nas películas protagonizadas por rapaces con problemas. Aquí o director confía cegamente nos seus protagonistas, aos que enfronta coa construción do seu propio relato (en boa medida, sabemos que en base dun guión máis bosquexado que rotundo) diante da cámara. Asistimos así as súas crises cognitivas e afectivas, as súas desputas polos liderados, aos seus momentos de tristeza e a outros de plenitude na descuberta, momentos todos eles nos que as figuras das persoas adultas sinalan os límites e amosan os horizontes a enxergar. Eis nesa educación concibida como práctica da liberdade onde reside outra das claves da película.
Os moitos premios que ven recibindo avalan, sen dúbida, esta película de beleza inquedante que nos reconcilia co cinema máis transparente, co cinema que supera toda clase de fronteiras, linguas e culturas. Non teño dúbida que o seu éxito é unha das máis importantes noticias literarias deste 2010. Anuncia que o mellor de Oliver Laxe aínda está por chegar. Agardamos que a copia galega se poida proxectar nas salas do país nas vindeiros semanas ou meses. Hoxe, as nosas beizóns para Oliver e, tamén, para Felipe e Óscar, que sei comparten ao seu carón idéntico espírito e entusiasmo.
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/b2Epb_C11Bw" width="750" height="448" wmode="transparent" /]
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/xR1uDAZUuWY" width="750" height="448" wmode="transparent" /]
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/VUbkUjy-O7A" width="750" height="448" wmode="transparent" /]
Propóñome ao longo desta derradeira semana do ano escribir varias anotacións de balance sobre o que entendo foron as noticias máis destacadas no eido da lectura neste 2010 que remata:
Iniciativas ás que habería que engadir outras tan interesantes como foron a creación do Clúster da Edición, librería e comercialización; a recuperación de Cultugal, da man dunha asociación intergremial de industrias culturais; os primeiros libros dixitais infantís en galego da editorial Galaxia; os booktrailers de Xerais, distribuídos na TVG e Internet; a posta en marcha de Redelibros, como a primeira rede social de lectura en Galicia; as actividades de asociacións de voluntariado pola lectura como Espazo Lectura ou a celebración dos Galeuscas de escritores na Coruña.
Moito lamentamos o pasado xoves o profesor Xesús Alonso Montero e mais eu, durante a viaxe que fixemos a Monforte para presentar a segunda edición das Cartas de republicanos galegos condenados a morte, non poder acompañar a Ferreiro en Vigo na presentación do documental que protagoniza. Coñecemos o heroísmo e a dignidade deste vello militante comunista, que hai máis de cincuenta anos se afiliou ao Partido na emigración francesa (alí traballaba como mineiro), onde coñeceu a súa compañeira, «a andaluza», que logo sería unha das dirixentes sindicais das CC.OO do Grupo Álvarez. Foi Alonso Montero no seu libro Intelectuais marxistas e militantes comunistas en Galicia quen desvelou a historias de tortura que padeceu Ferreiro cando nos anos setenta caeu como responsable do aparello de propaganda do PCG, que o levaría á cadea durante varios anos. A historia de Luís, unha persoa adorable, é tamén a de tantos outros compañeiros do seu partido que ao longo da súa vida toda nunca desistiron daqueles ideais de igualdade e solidariedade nos que acreditaron dende a mocidade. Unha lección moral moi necesaria nesta era da fragmentación e do utilitarismo na que vivimos.
Recomendo estas pezas dun par de minutos cada unha que os directores do documental, Roi Cagiao e Fernando Llor, subiron a youtube para abrir boca, algunhas tan interesante como esta terceira na que aparece a testemuña de Camilo de Dios, o derradeiro membro da guerrilla vivo.
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/sTvqD0kN4XI" width="740" height="448" wmode="transparent" /]
Avance do documental A memoria da lingua realizado polas Candogas do Quirombo. Semella que será moi interesante. Como tamén é imoi recomendable esta anotación de Carta xeométrica, «A lección de dona Pepita», sobre o vídeo de «Vivir cada día» recuperado polo blog Friol.
[kml_flashembed movie="http://www.youtube.com/v/tupzxVT1ItQ" width="740" height="448" wmode="transparent" /]
A pesar de que cada vez que vexo unha película de Gerard Depardieu saio do cine coa sensación de que xa a vira (seguramente polo afán do mangallón de defender os valores da república, á hora de escoller os seus guións), animeime a ir ver As miñas tardes con Margueritte, unha desas películas con afán claramente educativo (útiles como recurso didáctico e civico), que cada ano entran de forma milagreira nas nosas carteleiras. Esta narración da historia de amizade (amor) que prende entre un mozote aldeán (Depardieu) e unha vella científica (Casadesus) serve para expresar o valor dos libros e da lectura como transformadores da vida dos seus lectores. Esta e unha película que aborda en toda regra o valor dos libros e da lectura para a vida: a lectura como chave para comprender a propia identidade e o mundo que nos rodea (a viaxe interior o mundo das tebras familiares que emprende o protagonista); a lectura como porta para acceder ao descoñecido; e, sobre todo, a lectura compartida (e en alta voz) como xeito de expresar tamén os afectos e compartir unha vida que pague a pena. A abordaxe das relacións do protagonista coas vellas, tanto a súa amiga lectora que vai quedando cega, como coa súa coraxuda nai, perdida de por vida nos seus labirintos, son outros temas a salientar. A pesar dese indubidable interese temático (unha rareza no cine espectáculo actual), a narración é moi fráxil, a trama tan dóce e previsible, os flashback tan pesadiños e innecesarios, os dous protagonistas tan boíños e sen arestas ningunhas, e o final tan feliciño e tópico (bocatas vexetais incluídos) que só a presenza do enorme Depardieu e da entrañable Giséle Casadesus evita o desastre máis absoluto. A película adapta a novela homónima de Marie-Sabine Roger, que con seguridade debe posuír a febra ficcional, a intensidade e profundidade narrativa que lle falta a este relato cinematográfico.
as palabras máxicas from SonCine on Vimeo.
O luns 21 e martes 22 de xuño os mozos e mozas do Clube de Lectura e do Clube da Lingua do noso instituto achegáronse aos colexios de Sobrado-Nebra, Campanario, Xuño e Caamaño para contarlles historias aos nenos e nenas de infantil e, no caso de Nebra, de Primaria. Para nós foi unha experiencia moi fermosa, emocionante e chea de incertidumes e nervos, pois era a primeira vez que exerciamos de contacontos en público. Queremos darlles as grazas ás profesoras e profesores destes colexios pola súa acollida e comprensión, a Ánxela Doval polo seu bo facer na preparación das contadas e os contadores, a David Pérez polo traballiño (outro máis!) e a sensibilidade desta nova montaxe de Vinte10 TV e a Sonia Ces pola compañía.
Son seareiro entusiasta dos vídeos do proxecto Vinte10 TV, que recollen algunhas accións do Clube de Lectura e do Clube da Lingua do IES de Porto do Son. Esta peza, alicerce dunha experiencia de continuidade da cadea da lingua (os rapaces e rapazas de ESO contan aos picariños de Infantil e primeiro ciclo), é unha marabilla. Recomendo vela devagariño, xa que ten interese tanto dende o punto de vista de amosar como é posible visualizar interxeracionalmente a esperanza da lingua, como polas posibilidades dun obradoiro de imaxe no apoio a estratexias de animación lectora. As miñas maiores beizóns para todos e todas as participantes en tan magnífico traballo.
Adiantos do documental Lois Pereiro: Contra Morte que Iago Martínez e Álex Cancelo ultiman sobre a figura que será homenaxeada o 17 de maio de 2011.
O éxito extraordinario da película de Oliver Laxe merece as nosas beizóns. Como tamén o apoio que lle leva proporcionando tan discretamente o noso admirado Martin Pawley. Para eles dous as miñas maiores beizóns.
Pedro y el lobo from silvinacampos on Vimeo.
Como sucede tantas veces, Trafegando ronseis descubriume esta maravillosa peza de animación en stop-motion, gañadora do Óscar no 2008, dirixida por Suzie Templeton e producida conxuntamente entre Inglaterra, TV UNAM- Mexico, Polonia e Republica Checa. Baseáse no conto musical de Sergei Prokofiev Pedro e o lobo, escrito na década dos 30, no século pasado, e do que temos en galego dende 1993 unha magnífica versión de Miguelanxo Prado e a Xove Orquestra de Galicia. 32 minutos fermosos para gozar nesta fin de semana na que chegou, por fin, a primavera.
Suzie Templeton ten outras dúas pezas de animación interesantes, Stanley (sete minutos) e Dog (seis minutos), ambas as dúas empregando tamén a técnica de stop-motion.
