Onte 1920: «Paterson» ou a defensa da poesía

/en , , , , /por

Levaba tempo agardando por ver Paterson, a película de Jim Jarmusch que relata a peripecia dun condutor de autobús que escribe poesía na cidade de Paterson, Nova Yersey, onde naceu o poeta Allen Ginsberg e onde escribiu boa parte da súa obra poética William Carlos William, o poeta preferido polo protagonista. Enfrontando durante unha semana a vida dunha parella de namorados, a rotineira do poetacondutor (almorzo, traballo, regreso, cea, paseo co can, cervexa no bar do barrio) coa ollada dinámica, optimista, soñadora e enérxica da súa compañeira, cociñeira de cupcakes e deseñadora de cousas en branco e negro, Jarmusch pretende deitar unha ollada poética sobre o cotián como mellor xeito de promover o interese pola poesía («palabras escritas sobre a auga»). Paterson atende as conversas dos seus viaxeiros, mais apenas fala con eles, mentres conducindo cisma na creación dos seus textos de linguaxe moi coloquial que salva despois nos tempos de descanso no seu inseparable caderno.

Película de boa factura e impecable interpretación, sobre todo da iraní Golshifteh Farahani, fraquea un chisco na súa narratividade, tanto pola práctica ausencia de conflito como pola previsibilidade do seu desenlace. Mágoa que Jarmusch desaproveitase a oportunidade de traducir con maior rotundidade a poesía en linguaxe cinematográfica. Con todo a película constitúe unha interesante defensa da poesía, esa «preferencia por ser só un peixe» e non calquera outro animal.

Onte 1919: O Vindel en Vigo

/en , , , , /por

O feito de que onte o Pergamiño Vindel fose amosado no Museo do Mar de Alcabre durante apenas dous minutos e baixo unha luz moi tenue constitúe un fito histórico. Grazas á teimosía dos membros de Pertenza, unha asociación cultural galeguista viguesa, e da dispoñibilidade e sensibilidade da Universidade de Vigo poderemos contar durante seis meses cunha peza senlleira do noso patrimonio que constitúe unha das iconas da lingua galega e da identidade do propio país como tal. Un fito, mais tamén un modelo de cooperación do que convén tirar partido, moito máis nunha cidade como Vigo, sometida a un triste (como inducido) devalo cultural. O regreso do Vindel demostra que a iniciativa do asociacionismo cultural é capaz de mobilizar do seu conformismo ás institucións culturais públicas. Para tomar boa nota.

Onte 1918: Panorámica da edición en galego 2016

/en , , , /por

Deuse a coñecer onte a Panorámica de la edición española de libros 2016, o informe elaborado a partir dos datos xestionados pola Axencia Española do ISBN. Publicado dende 1988, nos dous últimos anos introduciu importantes mudanzas, como a non contabilización das reimpresións na cifra de libros, o que dificulta a posibilidade de facer comparacións da serie estatística. Con todo, mesmo a pesar de que neste informe de 2016, identificamos a ausencia dos datos dalgún importante editor educativo, a Panorámica ofrece a posibilidade de fixar tendencias sobre o volume de edición en galego, complementando os estudos anuais de Comercio interior do libro, elaborado pola Federación de Gremios de Editores. Adianto que o primeiro que chamou a nosa atención foi que mentres o sector editorial español incrementou en 2016 o número de títulos publicados nun 8,30 % (86.000 títulos) e en Galicia a cifra reduciuse até o 5,40 % 2.388 títulos), a edición en galego, pola contra, reduciuse un 13,10 % (1.211 títulos).

A edición en galego realizada en Galicia (1.117 títulos), que supón o 91,58 % da publicada en galego, supón o 46,77 % da realizada en Galicia (2.388 títulos), o que supuxo por vez primeira unha cifra inferior ao do 50,00 %. No que respecta a edición en galego realizada por institucións públicas supuxo o 7,10 % (86 títulos), mentres a asumida por editores privados o 92,89 % (1.125 títulos), porcentaxes semellantes ao do sector en Galicia, onde a edición pública supuxo o 8,00 %. Chama moito a atención comparar o número de títulos publicados en galego no ano 2010, 2.544, quedase reducido en 2016 a 1.211, o que supón unha merma do 52,39 %.

A edición en galego retrocede, mentres se incrementa o número de títulos publicados en castelán nun 7,5 % (67.212 títulos), en catalán nun 7,2 % (7.873 títulos) e en éuscaro nun espectacular  34,5 % (1.644). Unha oferta editorial cada vez máis hibridada, tanto no conxunto do sector, onde o 70,66 % foron libros impresos (60.763 títulos) e o 29,34 % dixitais (25.237), como na edición en galego, onde o 68,46 % foron libros impresos (829 títulos) e o 31,54 % dixitais (382). Chama a atención que a diminución interanual do libro impreso en galego sexa do 14,44 %, o que supón unha certa aceleración do proceso de hibridación.

Unha oferta editorial en galego na que en 2016 a obra traducida supuxo apenas o 11,0 % (133 títulos), mentres que no conxunto do sector español está cifra foi do 16,1 % (13.867). No entanto, mentres no caso galego o 36,8 % da obra traducida foino do castelán e o 23,3 % do inglés, no conxunto do sector español o 50,7 % traduciuse do inglés. Na tradución para o galego, as obras infantís supuxeron o 35,3% das traducidas e o 33,8 % as de creación literaria.

No que atinxe a edición en galego por ámbitos temáticos, os Libros de texto co  34,68 % (420 títulos) continuaron sendo os que encabezan esta táboa, seguidos polos de Creación literaria, que supuxeron o 28,98 % (351 títulos), os de Literatura Infantil e Xuvenil, 16,68 % (202 títulos), os de Ciencias Sociais e Humanidades, 14,2 % (172 títulos), mentres que os libros Científicos e Técnicos foron o 2,06 % (25 títulos). O que supuxo que a edición destinada de forma explícita a canle parescolar fose do 51,36 % (626 títulos).

Por último, apenas como curiosidade, a táboa dos cinco primeiros editores en galego en 2016 por número de rexistros inscritos de ISBN estivo encabezado por Ediciones Obradoiro (269 títulos), seguida por Edicións Xerais de Galicia (153), Editorial Galaxia (146), Rodeira (51) e Ediciones Bolanda (41). No que atinxe a editores públicos, a táboa foi encabezada polo Servizo de Publicacións e Intercambio Científico da USC (36 títulos), seguido do Consello da Cultura Galega (9), Editorial Deputación de Pontevedra (9), Parlamento de Galicia (8) e Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo (8). Chama poderosamente a atención que non apareza entre os vinte e cinco primeiros editores en galego a Xunta de Galicia.

Despois do Vindel

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo á chegada do Pergamiño Vindel a Vigo:

A data de hoxe, 26 de setembro de 2017, na que procedente da Pierpont Morgan Library de Nova York chega a Vigo o “Pergamiño Vindel” quedará fixada na cronoloxía histórica desta cidade fundada hai séculos polo poeta Martín Códax. A nosa primeira alfaia bibliográfica, onde quedaron recollidas, dende finais do século XIII, as sete cantigas de amigo do trobeiro vigués, coa notación musical de seis delas, será exhibida no Museo do Mar de Alcabre durante os vindeiros seis meses no marco da exposición “Berce da nosa cultura”. Unha oportunidade única para que a cidadanía metropolitana coñeza in situ este documento literario excepcional, onde se identifica tanto o ADN da nosa lingua como a propia existencia da nosa cidade no territorio sagrado da ría de Vigo.

Como reflectiu a recente serie de artigos de “Faro de Vigo” non foi doado conseguir este histórico regreso á ría de Vigo do Vindel da man da Universidade de Vigo e da Consellaría de Cultura da Xunta de Galicia. Foi decisiva a xestión da Asociación Cultural Pertenza de Vigo que puxo en marcha en 2010 o proxecto “Monumento as Cantigas de Martín Códax. Cantor do Mar de Vigo” coa intención de celebrar o centenario do descubrimento do pergamiño polo libreiro conquense Pedro Vindel nun forro dun exemplar dunha obra de Cicerón copiada no século XIV. Xaora, foi a visita que fixo en marzo de 2015 á Biblioteca Morgan de Nova York un dos membros de Pertenza, o psiquiatra e vigués distinguido Cipriano Jiménez Casas, a que iniciou o proceso tan felizmente culminado hoxe. Unha iniciativa privada amosaba como era posible o soño de que o pergamiño viaxase a Vigo, mesmo a pesar do desleixo das institucións culturais viguesas e galegas que en 2014 nada fixeron e deixaron pasar sen pena nin gloria o ano do centenario.

Tamén foi decisivo para este regreso o compromiso incondicional asumido pola Universidade de Vigo, tanto polo Departamento de Filoloxía Galega e Latina como pola súa reitoría, como institución académica independente, asumindo así a primeira das condicións establecidas pola Fundación Morgan, ademais de aceptar despois tanto as condicións esixidas de custodia e conservación da peza, como as referidas ás actividades de promoción da súa exposición, entre elas a celebración dun congreso internacional sobre o pergamiño e a cultura literaria a el asociada. Unha responsabilidade que a institución universitaria viguesa compartiu coa Consellaría de Cultura e Educación, que cedeu as instalacións do Museo do Mar de Galicia e asumiu os gastos da exposición, despois de que o concello de Vigo, a primeira institución á que a Universidade de Vigo fixo a proposta, declinase liderar institucionalmente esta exposición nas instalacións do Marco, aducindo razóns económicas, o que tamén pasará ás páxinas da nosa historia local.

Pola relevancia deste tesouro, única mostra conservada do cancioneiro profano galaico portugués, xunto ao “Cancioneiro Sharrer”, que recolle sete pezas do rei Don Dinís, como polo interese das corenta pezas artísticas que o acompañan, entre pinturas, documentos e esculturas, na súa maioría do século XIII, a exposición do Vindel convertirá a Vigo durante uns meses na capital literaria galega portuguesa. Unha iniciativa cultural internacional que proxectará a Vigo no incipiente mercado do turismo literario, con especial relevancia para o público portugués, tanto o portuense como o lisboeta (favorecido pola conexión directa entre os aeroportos de Peinador e Portela). Mais a exposición debería ser tamén unha posibilidade de popularizar entre a cidadanía metropolitana, sobre todo entre os seus escolares, mesmo por medio dunha figura escultórica, a presenza urbana do poeta Martín Códax como o primeiro publicista da cidade nosa no mundo.

A exposición do Vindel debería axudar a que Vigo, unha cidade aínda con precaria dotación bibliotecaria, cunha feira do libro cativa e moi escaso apoio municipal á creación e difusión literarias, recuperase parte do terreo perdido na promoción das letras e da lectura. Un paradoxo inaceptable nunha cidade creada por un poeta, que por ventura continúa sendo a capital editorial de Galicia e que con intelixencia e vontade municipal podería consolidarse como capital mundial da poesía galego-portuguesa. Despois do Vindel e con este obxectivo, deberían estudarse pór en marcha iniciativas como a convocatoria anual dun premio internacional de poesía galego-portuguesa (bautizado como Martín Códax ou como Ría de Vigo) ou a realización de residencias poéticas internacionais na illa de San Simón. O regreso do Vindel constitúe un exercicio de autoestima e orgullo cidadán, mais non debería desaproveitarse a oportunidade que achega de proxección internacional do Vigo literario.

Onte 1917: «Amour» e «Engurras»

/en , , , , /por

Circunstancias léváronos a ver estes días dous filmes que abordan a problemática das persoas maiores: Engurras de Ignacio Ferreras, adaptación do cómic homónimo de Paco Roca, e Amour de Michael Haneke. Dúas marabillas, senllas pezas conmovedoras, onde se aborda con sutileza, mais tamén de forma explícita o difícil transo da vellez, onde todo, incluído o amor, a amizade e a dignidade, se someten a proba. Sorprendeume de Engurras, o gran guión do galego Ángel de la Cruz, para abordar con moita retranca os inicios da doenza do Alzheimer, tinguindo de tenrura e certa poesía as situacións máis difíciles. Mentres que na película de Haneke, outra das súas obras mestras, é brutal a ollada cirúrxica do director austríaco sobre o amor, concibido como agarimo, afecto e apoio mutuo entre os amantes, mais sometido pola doenza e pola dor a todas as probas posibles. Cine que nos enfronta sen mexericadas e dignidade ao espello da vellez. Imprescindibles.

Onte 1916: «A señorita Bubble» de Ledicia Costas en Cartabón

/en , , , , , , /por

Non vai ser doado esquecer a presentación de onte na Libraría Cartabón do Calvario d’ A señorita Bubble, o libro máis recente de Ledicia Costas, ilustrado por Andrés Meixide. E aventuro que será inesquecible tanto pola importancia literaria da obra presentada como polas intervencións xeniais das presentadoras, especialmente Icía Roca, a lectora máis precoz de Escarlatina con apenas cinco anos. Acertadísima estivo Iolanda Veloso cando salientou que «A señorita Bubble é un libro contado dende o centro dos ollos de dúas nenas, o que nos dá unha visión moi interesante destas protagonistas femininas, o que é pouco frecuente». Como atinadísimas foron as intervencións de Icía Roca que relacionou o libro coas películas de Hayao Miyazaki e Tim Burton e non esqueceu referirse ás profesoras mafiosas retratadas por Ledicia Costas.

Na conversa interesantísima que mantivo con Icía Roca, Ledicia confesou que imaxinara a historia protagonizada por unha muller inventora coa intención de reivindicar o papel das mulleres na ciencia e na tecnoloxía. «Quixen facer unha historia de steampunk, un movemento artístico baseado na estética das máquinas da época da revolución industrial e no estilo vitoriano. De aí naceron esas máquinas imposibles accionadas pola maxia, como algúns dos personaxes deste libro». Ledicia Costas confesou as súas débedas con Tim Burton, especialmente coa súa película Eduardo Manstesouras, para crear o personaxe de Vincent, o neno do corazón de ouro, ademais da débeda co espírito de Roald Dahl presente en diversos personaxes e espazos e co admirado Hayao Miyazaki d’ O Meu veciño Totoro. Ledicia Costas confesou, ademais, a súa fixación coas chemineas, que «neste libro botan pompas», e lembrou o que lle sucedera cando sendo nena esqueceu unha vez o libro da biblioteca da escola en casa e foi castigada durante unha tempada sen libros.

Campo do Fragoso CCI

/en , , , /por

SÍSIFO E O CELTA

Entre os mitos acuñados polos gregos hai tres mil anos, quizais sexa o de Sísifo o que mellor explica o sucedido o xoves sobre a alfombra de Balaídos. Sísifo é lembrado polo castigo ao que foi sometido polos deuses: perder a vista e empurrar cara arriba unha pedra enorme que, antes de chegar á cima, rodaba cara o val, onde regresaba a recollela e outra vez empurrala e así unha e outra vez. O mito de Sísifo foi actualizado por Albert Camus, que o consideraba como a metáfora do esforzo inútil dos seres humanos, aínda que abría para este comportamento absurdo unha xanela de esperanza.

Ao xeito do que lle sucedera a Sísifo, o Celta de Unzué, a quen lle custou ferro e fariña controlar ao Getafe durante 85 minutos, deixouse empatar nunha xogada froito dun erro absurdo de toda a súa defensa. Como sucedera tamén o día da Real Sociedad, un erro colectivo, froito quizais do cansazo ou dunha errada disposición táctica, estragaba tanto e tanto esforzo anterior e sumía ao público do municipal entre a perplexidade e á melancolía saudosa daquel xogo intenso do Toto Berizzo. E o peor é que chovía sobre mollado nun mal comezo de liga onde co seu xogo errático este Celta demostra que aínda non colleu o punto ao estilo de xogo debuxado polo seu equipo técnico. Un Celta que até agora non soubo pechar as súas vantaxes en Balaídos e que deu a sensación de chaíña cando actuou como visitante, o que quizais poida ser máis preocupante.

Fronte ao Getafe, Unzué parecía traer ben aprendida a lección de Cornellá. Confiou a dirección a Tucu Hernández e introduciu a Sergi Gómez no eixo da defensa. O chileno non defraudou e (moi xeneroso) armou todo o xogo defensivo do equipo, aínda que a súa posición atrasada non lle facilitaba conectar coa tripla atacante, onde cadaquén libraba a guerra pola súa conta. A pesar desa eiva e das intermitencias de Josabez, o Celta foi abrindo fenda pola banda dereita. E por alí chegou a primeira oportunidade, nas biqueiras de Brais Méndez. Mágoa que Guaita estivese tan atento para impedir o tanto do canteirán no día do seu debut.

Xaora, o gol chegou, tamén pola dereita, nun gran servizo de Hugo Mallo, quizais o mellor atacante celeste, que despois de recuperar no vértice da área filtrou sobre Maxi para que o charrúa cunha seguridade asombrosa marcase de xute cruzado. Outro maxigol de factura impecable que, pasada a media hora, abría as mellores expectativas. Porén, este Celta en construción non soubo dar o paso adiante que a situación requería e limitouse a achantar ao balón fronte a un Getafe con pouco fútbol e moita leña.

Mais no segundo acto mudaron as tornas. Fronte a un xogo celeste cada vez máis triste e apático, que apenas inquedaba a Guaita, foron os de Bordalás os que adiantaron as liñas. E se isto non abondase, Unzué non acertou cando deu entrada a Emre Mor. O turco introduciu velocidade, mais tamén, ao sobrarlle en cada xogada un derradeiro caneo, acabou descompoñendo o debuxo celeste que con tanto afán sostiña Hernández. O partido caíu, entón, nesa fase de ires e vires dunha portaría a outra que agoiraban a posibilidade dun erro defensivo celeste que se produciu cinco minutos antes da conclusión, cando xa non había posibilidade de emenda.

Un empate que deixa ao Celta na cola da táboa, aínda que con idéntica puntuación á da liga anterior. Continúan sen resolver as dúbidas nun equipo sen identidade clara e con algunhas ansiedades de máis. Sabemos que Aspas está pouco afortunado na finalización, mais tamén que co actual esquema non conta con compañeiros para asociarse. Como tampouco está resolto como conseguir unha saída limpa e segura de balón dende a defensa, sexa cuns centrais ou con outros, alicerce do esquema do adestrador actual. O Celta non pode admitir o absurdo de ser cego coma Sísifo e botar a rodar a pedra cando quedou tan preto da cima.

Árbores urbanas

/en , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a reivindicar ás árbores da cidade:

Somos varios os veciños que tememos que o anuncio das obras nas beiravías do treito de María Berdiales, comprendido entre a Gran Vía e a rúa Hernán Cortés, supoña a desaparición das árbores que prenderon raíces hai vinte anos, cando se realizou a primeira humanización dunha das rúas do centro. Como sucedeu hai pouco, cando se acometeron as obras entre Hernán Cortés e Manuel Núñez, tememos que agora sexa arrincada a media ducia de ligustros que achegan sombra e frescor a unha rúa que con estas árbores adquirira unha fermosa identidade.

Reemprazadas por pequenos arbustos colocados sobre soportes, a rúa María Berdiales perdeu nesta nova humanización a vida que lle achegaban os ligustros, árbores coñecidas tamén en galego como “sempreverdes”, “alfaneiros”, “filseiras”, ou en castelán “aligustres” ou “alheñas”, que florecen entre maio e xuño, alfombrando as beiravías coas súas corolas brancas e o seu recendo a frescura. Gañou en humanidade a rúa substituíndoas por macetas con arbustos e flores de quita e pon?

E o noso temor aumenta cando o concello anuncia que as obras da cinta transportadora do chamado “Vigo vertical” ocuparán o bulevar da Gran Vía, o que agardamos, madía leva!, non supoña a desaparición das arboriñas laterais deste paseo, que resisten no espazo da cidade máis contaminado polos vehículos a motor.

Mudanza de árbores por macetas sobre soportes que se vén producindo en case todas as rúas humanizadas, nas que a ampliación do espazo para as beiravías e a renovación dos seus servizos, o que constitúe unha mellora para o paseo e o benestar dos cidadáns, se fixo a costa da desaparición das árbores. Unha práctica na que chove sobre mollado nunha cidade que durante as últimas décadas arrasou coas laranxeiras de García Barbón e Policarpo Sanz, coas árbores de Urzaiz, da rúa Coruña, de Pi e Margall e Paseo de Afonso, por citar só algunhas, caídas en cada nova humanización das súas beiravías. No entanto, a estas alturas mudar árbores por macetas, modelo do que a dinosebe da Porta do Sol é a principal icona, non semella unha alternativa de desenvolvemento sostible para un concello, como o de Vigo, que pretende presentarse como respectuoso co medio ambiente.

Este arboricidio, tan silencioso como aparentemente inocuo, é incompatible cunha cidade que posúe un patrimonio forestal extraordinario, tanto pola súa coroa única de parques forestais, que percorren todo o seu periurbano, como pola conservación desa alfaia natural que son as illas Cíes e os arboredos de Samil, como tamén polos parques do Castro, Castrelos, A Guía, A Riouxa, A Bouza, O Lagares ou da Praza da Compostela, que completan un catálogo botánico ben diverso. Un arboricidio inadmisible nunha cidade simbolizada dende hai dous séculos por unha árbore, a oliveira do Paseo de Afonso. Unha cidade na que talar árbores no entorno urbano está prohibido pola normativa municipal, que obriga ao seu traslado cando por algunha circunstancia de forza maior deben ser retiradas dalgún lugar concreto.

As árbores son fonte de vida e de luz, razón pola que a súa presenza no entorno urbano é indispensable máis alá do seu carácer decorativo ou ornamental. As sufridas árbores urbanas son os primeiros amortecedores da contaminación acústica e atmosférica, crean espazos de sombra, de socialización e lecer, artellan unha pantalla de frescura no bochorno estival, sinalan o paso das estacións e son capaces de crear unha xanela onde a natureza asoma entre a agresividade do bulir urbano. As árbores son, ademais, capaces de crear identidades para algúns espazos emblemáticos. Imaxinamos o Vigo contemporáneo sen as árbores do Castro, as palmeiras do Pazo de Castrelos ou os chopos do paseo de Coia? Do mesmo xeito, imaxinamos que Barcelona, París ou San Petersburgo decidisen sacrificar os ligustros e outras árbores dos seus bulevares ou que todos estes paseos fosen empedrados? Hai algunha razón que descoñezamos para que en Vigo sexa tan difícil a continuidade para as súas árbores urbanas?

A renovación das beiravías de María Berdiales non debería obrigar a talar os seus ligustros. Máis aínda cando o que Vigo precisa é proporcionar de vida renovada a todas as súas árbores, para o que cómpre mimalas, censalas e diagnosticar o seu estado. Xaora, se queremos unha cidade humanizada, un termo do que moito abusou a mercadotecnia política até baleiralo de contido, en Vigo precisamos plantar milleiros de árbores, novos camelios e carballos, magnolios e outras especies que inunden en ringleira o perfil das nosas rúas. Como o recuperado corredor do Lagares, que vai de Cabral a Muíños, precisa de máis salgueiros, chopos e ameneiros. Vigo precisa máis árbores que prendan as súas raíces, eis un modelo de humanización para as xeracións futuras.

Onte 1915: Bautista Álvarez, escritor galego

/en , , , , /por

En poucas das necrolóxicas de Bautista Álvarez faise fincapé na súa dimensión como escritor, tanto ensaísta como narrador, condición que reivindicou nos últimos anos da súa vida, cando publicou a maior parte da súa obra, tanto a política como a narrativa. Aínda lembro na presentación da súa novela, Cuarto minguante, no Casal de Armán en febreiro de 2015, a súa satisfacción cando a súa camarada a profesora Pilar García Negro insistiu en que «a vocación de Bautista sempre fora dupla, política e literaria», mantendo ao longo de toda a súa traxectoria política a súa paixón como lector e o seu interese pola cultura literaria clásica. Pertencente, como Ferrín, Patiño, Herminio Barreiro, Bernardino Graña, Ramón Lourenzo e Xosé Fernández Ferreiro á Xeración Brais Pinto, literariamente adscribiuse a tradición de Castelao e Fole coa intención de ofrecer unha obra narrativa ao servizo da recuperación do mundo da aldea, hoxe completamente varrido, mais que, para el, continuaba sendo «completamente influente en nós».

Tanto no seu libro de relatos, Retallos daquela infancia (2013), como en Cuarto minguante (2015) amosou que o seu dominio dun idioma cheo de auténtico zume do xenio popular e a presenza do humor e da ironía constituían os esteos da súa proposta como narrador. Hoxe cando é recoñecido o seu labor teimoso como decisivo na renovación do nacionalismo galego das últimas cinco décadas, non esta de máis, como a el sei lle prestaría, lembralo tamén como o escritor galego que foi.

Onte 1914: Dúas películas de François Ozon

/en , , , /por

Nos últimos días vimos as películas máis recentes de François Ozon, Frantz e L’ amant double. Dúas propostas que, aparentemente abordan temas e xéneros ben diferentes; a primeira, o da ausencia, a perda, o perdón e a expiación, no formato dun drama ambientado tras a Guerra do 14; a segunda, o da identidade, no que utiliza algunhas convencións do thriller. Mais tamén dous filmes onde identificamos as marcas propias ao narrador parisino: a obsesión pola ollada, a elegancia na composición formal e a absorbencia do relatado. Sendo o resultado moi distinto (a miña preferencia por Frantz é indiscutible), Ozon consegue en ambos os dous casos sorprender coa ollada feminina que guía o relatado. Abordando a historia dun mozo e dunha moza torturados por unha perda que saben non pode ser superada, Ozon ofrece en Frantz un impactante manifesto da tristeza, filmado en branco e negro sobre fondos de Chopin e Tchaikovski.

Rescatando o soño dunha muller e a súa relación con dous xemelgos (unha trama que nos recordou a Placebo, a novela máis recente de Jaurequizar), Ozon constrúe unha narración dende o interior da protagonista e narradora (a vaxina transformada en ollo, na primeira escena así o indica), que amplía os límites da presenza do sexo na pantalla e converte todo o filme en metáfora da liberdade sexual da muller. Xaora, non é doado facer verosímil unha trama baseada no xogo entre o real e o seu dobre, na dialéctica constante entre realidade e a súa ilusión, ou na confrontación das pulsións do desexo e da vida, da tenrura e da violencia, razón pola que Ozon utiliza para salvar a película do desastre os recursos do xénero de terror e a aparición dun personaxe chave (interpretado por Jacquelinne Bisset) capaz de explicalo todo. No entanto, como sucede en Frantz, Ozon consegue que a ollada da protagonista cautive ao espectador máis escéptico pola confusión onírica do relatado.