O naval de Vigo ten futuro

No artigo da semana en Faro de Vigo volvo, tras a comunicación da resolución do expediente sobre o tax lease, coa miña preocupación sobre o futuro do sector naval.

É comprensible a preocupación coa que o sector naval recibiu o anuncio de Joaquín Almunia exixindo a devolución dos beneficios fiscais obtidos pola entidades investidoras navieiras participantes no sistema de tax lease entre 2007 e 2011. Nin os argumentos xurídicos nin as presións política, sindical e cidadá abondaron para modificar completamente o criterio da Comisión Europea sobre unha cuestión que afecta ao marco da competencia entre os estados membros –regras que todos aceptaron respectar, mesmo a pesar de que non fosen do seu interese–, e á viabilidade en España (en Galicia e, sobre todo, na ría de Vigo) dun sector industrial privado xa moi castigado socialmente polas diversas e dolorosas reconversións sufridas nas tres últimas décadas, coincidindo co ingreso na Unión Europea. Un anuncio o do comisario vasco que non satisfai as demandas do naval, mais que cómpre recoñecer, supón unha modificación (en aparencia) significativa con respecto ás intencións expresadas semanas antes, tanto no que atinxe á redución do período de reclamación coma no feito de non realizala aos armadores e construtores.

Tras o golpe provocado pola noticia, poden ser entendibles algunhas declaracións abruptas do alcalde Caballero, declarando a Almunia “persoa non grata en Vigo”, como poden ser atribuíble ao interese electoral do Partido Popular de Galicia a intención dos seus dirixentes vigueses de convertir ao comisario socialista no espantallo do tax lease, demonizándoo como o “enterrador do sector naval” e responsabilizándoo de todo o seu futuro. Mais é de xustiza recoñecer que Joaquín Almunia non é o único responsable desta nova crise do naval, a pesar que en 2009, a anterior comisaria da Competencia, Neelie Kroes, considerase que o sistema de arrendamento fiscal español non era discriminatorio cos estaleiros doutros países. O uso da ferramenta de arrendamento financeiro por parte do sector non foi sempre decorosa. Como foron graves os erros cometidos polos Gobernos de España da última década, dende o de José María Aznar, que puxo en marcha este sistema en 2002, até o de José Luis Rodríguez Zapatero, que xestionou a reclamación realizada por Holanda en 2006 (apoiada despois por Portugal e Finlandia, entre outros), cando a Comisión Europea declarou ilegal o sistema francés de arrendamento fiscal para o naval. Non se pode agochar que nin os gobernos do PP nin despois os do PSOE, ambos os dous gobernos en tempos de farturentas burbullas (inmobiliaria e financieira), nunca comunicaron ás autoridades comunitarias as características deste complexo sistema polo que empresas que non tiña que ver co sector naval (como Inditex, Corporación Dermoestética ou Ikea) ou bancos (Caixanova, Banco Gallego ou Banco Pastor) convertíanse en investidores de proxectos da industria naval española e obtiñan descontos fiscais entre o 20 e o 30%. Aqueles ventos, en aparencia favorables, xeraron a nortada de hoxe. Naquela “omisión premeditada” dos gobernos de Aznar e Zapatero de comunicar o tax lease á Unión reside a cerna da resolución do expediente polo que as entidades investidoras deberán reintegrar ás arcas publicas españolas unha cantidade estimada en dous mil millóns de euros. Unha devolución que corresponde reclamar agora ao Ministerio de Facenda no marco da súa política tributaria, o que obrigará a Rajoy e ao ministro Montoro a adoptar, por fin, unha decisión política sobre esta cuestión.

Sendo o tax lease un conflito de intereses no marco da Unión, é probable que o Goberno de España decida reclamar diante do Tribunal de Xustiza da Union Europea, transformándoo así nun litixio xudicial por cuxa resolución non poderán agardar nin as empresas nin os traballadores do noso sector naval. Agotouse o tempo. As gradas da ría de Vigo non poden continuar baleiras de forma indefinida. A probada resistencia, paciente e responsable, do naval vigués pode ter os días contados. Eis outra das claves desta crise, a da necesidade de pasar páxina para enfrontar o problema fulcral do futuro do sector que non é outro que o do seu financiamento. Eis o ser ou non ser do sector, quizais para sempre.

O naval de Vigo ten futuro se conta con financiamento suficiente e apoio político decidido para facelo un sector industrial estratéxico para Galicia na axenda 2030. Dúas medidas nas que é imprescindible o compromiso do Goberno de España e da Xunta de Galicia para avalar un sistema de arrendamento financiero con garantías xurídicas e para acreditar nas posibilidades da ría de Vigo como o mellor entorno empresarial europeo para a construción e reparación de buques. Non chegan as ambigüidades. Cómpre apostar. O futuro do naval de Vigo depende dunha decisión política, á que non pode ser allea a unidade social e cidadá a prol do sector.

Onte 679: O silencio de LE

Desque saltou o ruxerruxe da marcha de Luis Enrique para ocupar o banco do Barça agardaba un chío desmentíndoo do adestrador celeste. Tarde piaches, Manolo! O feito de non facelo amosa que LE apura até o final as súas posibilidades na competencia que mantén co arxentino «Tano» Martino para substituír a Tito Vilanova. Se finalmente o xixonés continúa en Vigo, teremos outra experiencia máis para interpretar os seus calculados silencios (desque chegou a Vigo, non concedeu entrevista ningunha nin participou en roda de prensa). Se esta decepción con LE non abondase, a prepotencia paternalista coa que a prensa catalana aborda a posibilidade da súa fichaxe coa pretempada xa iniciada, supón xa unha lamentable falta de respecto cun club nonaxenario coma o Celta e cunha afección humilde de primeira coma a nosa. O Celta e os celtistas non nos merecemos isto. Xenial a foto de Fernando Cameselle retratando o silencio de LE o sábado en Melgaço. Que agardas para dicirnos algo, Luis Enrique?

Onte 678: Do Irixo á Pedra de abalar

Foi a de onte unha xornada de viaxe polos vieiros do país de noso, de Vigo ao Irixo pola mañá, do Irixo á Pedra da abalar pola tarde, de Muxía a Vigo pola noite. Acudimos á convocatoria da #Festadapalabra da Fundación Ínsua dos Poetas, na que se entregaron os premios Setecarballas e Salvador García Bodaño, Víctor Campio e Arcadio López Casanova homenaxearon aos poetas do Rexurdimento. Foi o do Irixo un convivio promovido con moito agarimo polo «Che» Tosar, movido polos ideais da colaboración e a irmandade, nun espazo natural privilexiado, un xeito de Brocelandia ourensá. No serán apoiamos os actos organizados en Muxía pola Fundación Gonzalo López Abente (impulsada polos incansables irmáns Rivadulla) con motivo do cincuenta aniversario do pasamento do escritor da Terra de Nemancos. Un serán histórico comezado coa presentación da edición da Poesía completa de López Abente, unha proeza bibliográfica (de máis seiscentas páxinas) do editor de Espiral Maior Miguel Anxo Fernán Vello e do editor literario Miro Villar destinada a poñer en valor, definitivamente, ao poeta muxián. Entusiasmo que continuou coa entrega a Daniel Salgado do premio de poesía López Abente por Dos tempos sombrizos (Diario). O poeta de Monterroso nunha gran intervención definiu a obra gañadora como «poemas sobre o medo escritos nunha lingua desprezada, amarrado a unha esperanza desesperada, un libro dos vencidos». Peche magnífico para unha xornada na que abalamos polo país entre a memoria e o futuro da poesía galega. Pagou a pena.

 

Onte 677: Amnesty International 50 years

Grazas a Rafael Antón, extraordinario ilustrador vigués radicado en São Paulo (unha figura a recuperar para o país noso), descubrín esta peza marabillosa dirixida por Carlos Lascano e creada con motivo do cincuenta aniversario de Amnistía Internacional. Eis algunhas posibilidades creativas da stop motion. Magnífico recurso didáctico tanto polos seus contidos coma pola súa feitura.

Onte 676: Compañeiro Geluco

Entristeceunos o pasamento de Anxo Guerreiro, un dos grandes referentes da esquerda e do republicanismo galeguista. Na última década tiven a fortuna de compartir con el moitas horas de conversa no programa «A Crónica» da Radio Galega. Un auténtico mestre da do debate político, áxil, documentado, sempre disposto a ofrecer os mellores argumentos do optimismo da vontade. Lembro hoxe con saudade o seu discurso xenial e retranqueiro, pronunciado en nome de todos os participantes na tertulia, ao remate dun xantar no que celebrabamos o remate da tempada, agradecendo ao xornalista Tino Santiago o esforzo por manter aquel espazo democrático de liberdade e pluralismo, bens tans prezados nos medios de comunicación públicos. Geluco foi un dos alicerces da difícil construción da Autonomía (como Ceferino Díaz, Camilo Nogueira ou Xosé Luís Barreiro Rivas), período no que se forxaron acordos decisivos para a Galicia contemporánea. Foi, ademais, un dos promotores pioneiros das estratexias de transversalismo antiseitario na esquerda galega, tan necesarias para artellar alternativas cribles fronte a dereita deconstrutora. Foi Geluco un defensor teimudo do proceso de construción nacional de Galicia, da defensa da súa lingua e da súa cultura. Un facedor de acordos e utopías. Un referente de dignidade, honestidade e xenerosidade na procura da igualdade, valores da esquerda humanista, na que nunca deixou de militar. A nosa lembranza agarimosa, compañeiro Geluco.

Onte 675: «Costa da Morte», outro éxito de Zeitun Films

Costa da Morte (teaser 1) from lois patiño on Vimeo.

Soubemos onte que Costa da Morte, a primeira longametraxe (80 minutos) de Lois Patiño, foi seleccionada para participar na 66ª edición do  Festival Internacional de Cine de Locarno na súa sección competitiva «Cineastas do Presente». Un documental non estreado no que o realizador vigués realiza unha esculca sobre as relacións entre o ser humano e unha natureza impoñente utilizando as súas relacións visuais e sonoras. A participación de Costa da Morte en Locarno é unha nova proeza da produtora Zeitun Films, tras o éxito de Todos vós sodes capitáns de Oliver Laxe, Arraianos de Eloy Enciso e O quinto evanxeo de Gaspar Hauser de Alberto Gracia, películas multipremiadas en diversos festivais internacionais nos útimos tres anos. Un éxito ao que non é alleo o rigor e o coñecemento dos produtores, Felipe Laxe e Martin Pawley, que acreditan na «fantasía do novo cinema galego», simulando o eufemismo que decote utilizamos para referirnos ao noso sistema literario. A pesar da redución das axudas públicas e do escaso peso da creación fílmica nos estándares da cultura galega actual, as arriscadas propostas de Zeitun Films van abrindo o seu vieiro. Un síntoma esperanzador de vitalidade. Os nosos parabéns aos produtores e aos equipos de creación.

Onte 674: «Os xornalistas utópicos» de Manuel Veiga

Jaureguizar publicou onte un chío recomendando de forma entusiasta a lectura d´ Os xornalistas utópicos, a novela máis recente de Manuel Veiga. «Culta, divertida, estarrecedora, emocionante» foron os adxectivos utilizados para cualificar unha novela coa que Veiga acada a súa madurez como narrador achegándose a propostas de «ficción radical» como as de Roberto Bolaño, Enrique Vila Matas ou Ricardo Piglia, nas que se funden a vida e a literatura.

Unha novela que Manuel Romón no acto da súa presentación en Librouro emparentou coas de Christa Wolf e Thomas Bernhard e definiu como «cronica dun disidente que non renega, construída coma un mecano capaz de explorar casualidades e interferencias». No mesmo acto, Manuel Veiga recoñeceu que coa novela realizara un esforzo literario. «Escribín Os xornalistas utópicos baixo a influencia de Roberto Bolaño, os autores debemos ler xa que precisamos un pulmón grande para subir todas as cotas que require a escritura». Confesou que o consideraba o seu mellor libro e o «que máis esforzo me levou». «Teño a sensación que os meus libros anteriores non envolvían ao lector de forma suficiente para que tras a lectura acabase con algo novo. Isto é froito das condicións de precariedade do país que fai que as cousas queden á metade, que lles falte acabamento». Salientou despois a súa intención de «facer cada un dos meus libros á altura de calquera outro autor dos que poidamos atopar nesta libraría». «Estamos obrigados a esforzarnos. Xa non abonda con ofrecer unha novela mediana», asegurou, para confesar despois a súa intención de formar parte «do grupo daqueles autores que teñen intención de crear público». Rematou Veiga as súas palabras referíndose á oportunidade que o momento actual supón para a literatura. «Este é o mellor  momento, dende a Transición, para os escritores e o xornalismo. A sociedade con contradicións é magnífica para o traballo do escritor. Este momento debería ser aproveitado para sacar as ambigüidades da sociedade; é un magnífico momento, xa que non sabemos por onde vai saír».

Onte 673: Rafinha

Prefiro dedicar unhas liñas á desmesura da presentación de Rafinha onte en Balaídos ca lamentar esa interminable lea polo liderado da dereita española enzoufada na lameira da corrupción e do seu financiamento ilegal. O éxito do primeiro día en Vigo do fillo máis novo de Mazinho é apenas outro síntoma do entusiasmo desbordado da afección celeste por esta permanencia en primeira, tan imprevista coma esperanzadora. Unha actitude (inusualmente) optimista dunha afección de tradición serena e resignada, protagonizada por unha nova xeración de celtistas que recoñecen na canteira a identidade do seu equipo. Carecemos de referencias para aventurar se o papel desta promesa no cadro de Luís Enrique pode ser desequilibrante, mesmo sobre cal será a súa posición no terreo de xogo; máis non hai dúbida que a súa chegada ao Celta xa contribuíu a aumentar unha descoñecida sensación de euforia. Eis o seu primeiro éxito. Confío que aquel rapaciño, formado no Ureca de Nigrán, desborde na lameira de Balaídos, como sucedeu con Silva, as expectativas xeradas o día da súa chegada. Este Celta semella prudente e prometedor.

Onte 672: A manta de Bárcenas

Polo publicado onte no xornal El Mundo a manta de Bárcenas pode ser moi alongada. Fóra dos contidos dos sms reproducidos por Pedro J. Ramírez, é unha evidencia documentada que o presidente Rajoy mantivo contacto directo co millonario ex-tesoureiro (48,2 millóns de euros en contas suízas), canto menos, até comezos deste ano 2013. Aos ollos da comunidade internacional, a ambigüidade na que se move Rajoy neste tema semella propia dun equilibrista suicida (minte ou non minte Mariano?); razón pola que a ninguén pode estrañar o interese da prensa internacional pola declaración que hoxe Bárcenas realizará na Audiencia Nacional. A manta de Bárcenas é tan alongada que na axenda informativa galega agocha informacións tan clarificadoras coma as publicadas onte polo xornal El País sobre as doazóns opacas recibidas polo Partido Popular de Galicia en 2006, presidido xa por Alberto Núñez Feijóo, ou as declaracións (e nova foto) no mesmo xornal de Marcial Dorado, condenado por narcotráfico, sobre a honradez do actual presidente da Xunta.

Uxía, voz sen fronteiras

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a Uxía con motivo do seu vinte e cinco aniversario nos escenarios.

Uxía Senlle celebrou o pasado venres os seus vinte e cinco anos nos escenarios cun concerto íntimo na Cidade da Cultura. Acompañada de Sergio Tannus (excepcional guitarrista brasilego), Xoán Porto (instrumentista folk galego) e Paulo Silva (percusionista brasileiro), a grande cantante de Sanguiñeda reinterpretou os clásicos do seu amplísimo repertorio.

Unha viaxe iniciada pola artista de Mos cando gañou o premio do Festival de Bergantiños (1985) e gravou o seu primeiro disco, “Foliada de marzo” (1986). Un itinerario que seguiu durante catro anos na súa etapa como voz do grupo folk Na Lúa, co que gravou dous discos, “A estrela de maio” (1987) e “Ondas do mar de Vigo”, e supuxo o seu inevitable debut como solista coa grabación de “Entre cidades” (1991), unha viaxe literaria e musical polas cidades do mundo, con certo aroma de ritmos pop, composta e arranxada por Xosé Paz Antón, o líder da formación porriñesa. A súa consagración internacional como cantante e o seu inicio como compositora chegou con “Estou vivindo no ceo” (1995), disco que gravou co multiinstrumentista portugués Julio Pereira. Os seus traballos posteriores “Danza das areas” (2000), “Eterno navegar” (2008), “Meu Canto” (2011) e “Andando a Terra” (2012), este último en homenaxe ao poeta Manuel María, amosan a súa capacidade para dialogar e experimentar coas músicas do mundo, con especial atención ás do entorno da lusofonía.

É a de Uxía unha traxectoria de extraordinaria madurez, tanto pola súa coherencia e diversidade coma pola súa calidade artística. Verdadeira pioneira da canción de autor en Galicia e en galego, Uxía asumiu un compromiso inequívoco co proxecto de normalización da música galega, traballando como cantante, compositora, produtora ou divulgadora da nosa música tradicional no programa “Alalá” da TVG, facetas todas elas do seu traballo artístico nas que reivindicou, como salienta José Colmeiro, profesor vigués da Universidade de Auckland, “a súa condición de muller fronteiriza”. Dende o comezo da súa traxectoria, Uxía rachou a fronteira que nos viraba de costas coa música portuguesa, amosándose moi sensible ás influencias que “van e veñen doutro lado do río Miño e das outras beiras do Atlántico”. Cunha intención de renovación e recuperación vivificadora, Uxía bebeu sempre da tradición da música popular, tanto da galega como daqueloutras de Portugal, Cabo Verde, Angola, Mozambique ou Brasil. Músicas presentes, dende hai dez anos, no festival “Cantos na maré”, do que é directora artística, no que se encontran e dialogan músicas e músicos con raíces nestes territorios da lusofonía, un espazo estratéxico para a lingua e cultura galegas, máis tamén para a nosa proxección económica internacional, como ten salientado a ILP Valentín Paz Andrade presentada no Parlamento de Galicia.

A voz é o instrumento de Uxía. Unha voz prodixiosa, propia dunha virtuosa, capaz de chegar a modular os rexistros máis diversos e as tonalidades máis amplas dun repertorio propio e popular amplísimo. Mais a voz é para ela, ademais, a primeira expresión dun canto e dunha música popular que non se poden perder como patrimonio colectivo. Desa convicción naceron algúns dos seus proxectos musicais máis fermosos como produtora, o de darlle voz ás mulleres, e dentro delas a aqueles colectivos con menos posibilidades. Promoveu a creación das Cantareiras do Berbés de Vigo e do grupo Malvela de Mos, formado por mulleres maiores, que leva gravados xa dous discos e realizados numerosos concertos, con grande éxito. Promoveu a grabación do disco “Na flor dos meus anos” (2007) de Señora Carme, a octoxenaria solista de Malvela. Foi tamén Uxía quen produciu o disco e o documental de Batuko Tabanka (2009), o grupo de mulleres da colonia caboverdiana de Burela. Idéntica convicción, a de manter a nosa voz e preservar o canto popular, lévaa agora a participar en proxectos de música infantil galega, un espazo para a esperanza do noso idioma e da nosa cultura. Uxía produciu o disco de Magín Blanco “A nena e o grilo” (2010), colaborou no exitoso “María Fumaça” (2012) e acaba de iniciar a xira de presentacións do seu “Rosalía pequeniña” (Galaxia 2013), o libro disco no que actualiza a obra de Rosalía de Castro con cancións para o público galego máis novo.

Uxía amosou en todos estes traballos que a súa voz é a dunha artista sen fronteiras, unha muller plenamente comprometida coa sociedade galega, co seu futuro (foi portavoz da plataforma Nunca Máis) e plenamente aberta ao mundo. Como escribiu José Colmeiro no magnífico retrato que lle fixo para o libro “Galeg@s sen fronteir@s” (Xerais 2013), “Uxía leva a música galega polo mundo e é tamén promotora da fusión coas músicas do mundo”. O traballo artístico de Uxía é un modelo do que podería ser a estratexia para a cultura galega do noso tempo. Parabéns, Uxía, por este fermoso camiño!