Blúmsdei: quitar o corsé

Un bo amigo, ao fío da miña anotación de hai dous días, recórdame por correo electrónico a primeira crítica aparecida de Blúmsdei, preparada por Camilo Franco e aparecida no suplemento Culturas de La Voz (é unha mágoa que só se poida consultar en PDF) o 24 de xuño deste ano. Trátase dun texto crítico moi lúcido que amosa a relevancia da máis recente novela do noso Salinger. Reprodúzoo na súa totalidade polo que entendo gran interese:

“Sería moi cómodo interpretar Blúmsdei pola súa superficie, dialéctica. Polo seu carácter discursivo ou pola aparente eliminación de convencións que implican por igual aos métodos narrativos e ao sucederse das ideas. Sería rebuscado interpretalo estudando profundidades para levarlle a contraria ao autor porque de superficie e de fondo o último libro de Cid Cabido é un exercicio de literatura que disimula a exposición pero non a súa profundidade.
En moitos sentidos este libro é o da construción dunha narratividade que elimine as imposturas, as propias da literatura máis próxima e aquelas que proceden dos seus entornos socializantes. En certo sentido, de tanto esquivar modelos estetizantes, de construción politicamente correcta ou mesmo de acabado académico, Cid Cabido, afonda no coloquial como forma de prevención de calquera modo de esclerose formal.
As árbores que constante move o escritor diante dos ollos lectores chaman polo bosque das circunstancias: as do escritor seriamente apeado do pedestal da autoridade moral, a da memoria inevitablemente ameazada polas lagoas, a da perversión histórica das relacións entre o narrador e mais o lector e algunhas outras circunstancias que imos chamar menores para que ninguén pense que confundimos vida con obra e que Cid Cabido decide descolocar polo método de colocalas xusto no lugar que lle corresponde.
Xoga coa lingua e coa linguaxe e mesmo xoga coa idea dunha cultura excesivamente dependente da súa capacidade memorística. Por baixo da aparentemente inmediata organización coloquial do texto, por entre a aparencia anárquica da relación co lector, van aparecendo argumentos pouco dados á frivolización. E pode parecer que Cabido frivoliza coas formas, pero en absoluto cos argumentos. Sobre a dobre vía o autor de Días contados, vai sinalando sen demasiadas concesións algúns dos paradoxos aos que estamos sometidos desde o aquí e desde o agora. Desde a asunción da condición de escritores que escriben para entre eles ata a relativización da importancia do feito artístico. Son argumentos non chegan ao lector pola vía do apostolado intelectual, do enunciado filosófico senón desde a operatividade narrativa. En fin hai moitos anos que deberiamos ter obviado o debate entre acción e narración e non deixarse seducir por cousas tan peregrinas.
No texto de Cid Cabido pasan cousas, todas elas desde unha rememoración case automática, como se a memoria fose unha extremidade orgánica que colga de nós pero con certa autonomía. Pasan cousas que un lector pode calcular que forman parte do cotián e quizais non se equivoque, pero a intención é ir do particular ao xeral. Todo está ligado. Mesmo ese permanente xogo de ir adiando o suposto motivo literario do texto é outra indicación de que a literatura é algo residual fronte as dimensións da vida. Pero se a explicación queda excesiva quizais chegue con dicir que Cid Cabido non parece moi decidido a afortalar aquelas actitudes nas que, en sentidos diversos, se acaba por sacralizar o papel do escritor. Por iso o libro é, en realidade, unha narración dunha exactitude vital: como un humano mirado desde a lente do microscopio”. Camilo Franco

Etiquetas: , ,

Sonotone

Sei por Pawley da aparición hoxe na rede de Sonotone, unha revista galega (de actualización semanal) sobre música na que tamén terán cabida outras disciplinas como o cine e a literatura. Nesta primeira entrega no apartado de libros aparecen reseñas de ¡Viva o Fu Remol!, Éxodo e dz ou o libro de esperma. Ten moi boa pinta (tanto o deseño como os contidos): novas tendencias e moito onde aprender e sorprendernos (os que non pertencemos á xeración agromante). Seguirémola.

Etiquetas:

Blúmsdei, gañador do Táboa Redonda 2006

Blúmsdei de Cid Cabido foi a obra gañadora do Premio Táboa Redonda ao mellor Libro Galego do ano 2006, outorgado entre os seus lectores polo Diario de Pontevedra e El Progreso de Lugo. A pesar de que esta novela non foi nin presentada en actos públicos nin apareceron entrevistas ningunhas nos medios, por desexo do seu autor, semella que, aínda así, puido abrirse unha fenda no interese e no apoio dos lectores. Ata agora foron escasas as referencias críticas aparecidas, coa excepción, que coñezamos nós, dos textos de Syldabija e Manuel Rodríguez Alonso. Agardamos que este recoñecemento axude a visibilizar unha obra que, afastándose das convencións da narrativa de ficción clásica, empregando a adxetivación especular ou simétrica e os constantes cambios de rexistro idiomático, aposta por liñas de literatura de investigación. Beizóns para Cid Cabido.

A crítica dos nosos premios

Non podo negar que estou moi satisfeito da aparición das primeiras críticas que están recibindo as tres obras gañadoras dos nosos premios deste ano:

A aparición das primeiras valoracións das obras que publicamos é un momento importante do proceso de edición, tanto para o autor como para o editor. A partir dese momento é cando podemos afirmar que os libros o son. Mágoa que existan aínda tan poucos espazos para a crítica literaria, especialmente nos medios analóxicos impresos. Son vitais para podermos existir.

Funcións do libreiro

“Orientar ao lector, manter o nivel sociocultural da súa contorna, crear 0 contacto entre o pensamento e os lectores; estimular a curiosidade; suxerir lecturas, convidar á formación de novos lectores; vender e mantenerse; crear emprego estable e decente, impulsar a lectura e a beleza; ser o primeiro interlocutor entre a sociedade e o mundo editorial, e exercer o papel de barómetro cultural e literario, ademais de vender libros, claro”.
(Jordi Nadal y Paco García, Libros o velocidad ; Fondo de Cultura Económica, pag. 57)

Vía: Txetxu Barandiarán

Etiquetas:

Campo do Fragoso XXVII

EMPATIÑO
O adestrador aragonés Víctor Fernández –o inesquecible inspirador daquel engaiolante Celta de fantasía– na súa volta ao banco non perdeu as mañas e foi a polo partido dende o seu inicio: fixéronlle falta só seis minutos para que os seus se puxeran comodamente por diante no marcador grazas a un remate do perigoso Diego Milito, moi facilitado, tras un córner sacado en curto, por outro erro clamoroso da marcaxe celeste (xa un auténtico “clásico” da defensa viguesa nesta tempada). A pesar de que os zaragocistas quedaron mermados coa prematura expulsión de Zapater, os celestes non foron capaces de encarar o seu xogo coa convicción necesaria para acadar a vitoria. É certo que algúns xogadores como Jonathan Aspas empuxaron moito, como o é, tamén, que os celestes monologaron cansinamente co control da pelota no centro do campo, mais nunca foron capaces de destrabar o seu xogo de ataque tan escasamente creativo como ineficaz no remate (o gol de Baiano chegou tras unha cantada típica de César). Tampouco estivo máis fino Fernando Vázquez na dirección técnica do equipo: a pesar de estar en superioridade numérica, dende o primeiro cuarto de hora da primeira parte, non modificou nin unha miga o seu esquema de xogo; mantivo teimosamente a un Nené, que nin desborda nin defende e adiou de máis a entrada de Jorge Larena, un xogador que, polo menos, sempre permite ensaiar outras posibilidades atacantes cando Cannobio non ten o seu mellor día. Tal como transcorreron as cousas, o empatiño sóubonos a gloria xa que, a pesar de que o Celta non gaña na casa dende hai case mes e medio, por fin conseguiu puntuar. Agardamos que sexa o inicio dunha tendencia máis positiva e ilusionante para os sufridos afeccionados que aínda acudimos a Balaídos.

Etiquetas: ,

Os privilexios da igrexa católica

A próxima pastoral da Conferencia Episcopal, na que se aliña co Partido Popular amosándose contraria a negociación con ETA, reclamando o “recto funcionamento” das institucións democráticas (sic) e na que critica ao que chama “laicismo radical” pola súas posicións sobre a recuperación da memoria histórica (a min gústame máis o termo “republicana”), amosa a prepotencia da igrexa católica e a súa certeza de que no marco político actual non vai a perder nin un ápice dos seus privilexios.
Tras os recentes acordos co goberno de Zapatero sobre o financiamento e a posición morniña dos socialistas sobre o regulamento do ensino da relixión na nova reforma educativa, os bispos saben que os seus privilexios (económicos e educativos) non corren perigo ningún e, obrando en consecuencia, manifestan sen temor as súas posicións políticas máis reaccionarias.
Pregúntome moitas veces a razón pola que estes señores non admiten en España o sistema de financiamento alemán (o da igrexa europea máis poderosa) na que só os cidadáns que se recoñecen católicos (un 50%) pagan un imposto para sufragar o seu culto. Pregúntome, tamén, se é moralmente defendible atacar a política de recuperación da memoria do Goberno (morniña, tamén, e ben afastada dos compromisos que expresara ao inicio da lexislatura) e, ao mesmo tempo, conservar nos muros de tantas igrexas as exaltacións do rancio nacionalcatolicismo: “A los caídos por Dios y por España”?
Está moi claro que estamos aínda moi lonxe dunha secularización da nosa sociedade (ese principio de subtraer do relixioso todas as actividades da vida) e de enarborar a bandeira da liberdade de conciencia (noutras palabras: o laicismo). En definitiva, esta é unha pastoral ben previsible. Hai razóns para queixarse?

Actualización (27-11-2006): Recomendo este texto de Juan: Máis laicismo.

Unha ducia de novísimos

As páxinas en galego de El Pais estréanse cunha reportaxe sobre “unha ducia de novísimos da literatura galega”. É moi de valorar esta iniciativa (ata agora inédita na nosa prensa analóxica) de facer visible a este grupo xeracional de poetas, narradores e narradoras dispostos a renovar a literatura galega. Unha reportaxe (mágoa que non se publique a magnífica foto que aparece na edición impresa) de lectura recomendable, como, en xeral, o resto das páxinas e dos artigos deste “suplemento cultural” que aparecerá todos os venres. Algo semella que empezamos gañando co esforzo dese profesional coraxudo chamado Félix Monteira.
Etiquetas:

Chano Piñeiro

Álvaro Cunqueiro e Chano Piñeiro viviron a súa nenez entre os albarelos, os botes e as botellas de porcelana das boticas dos seus pais. Quizais por andar enredando entre aquelas fermosas pezas cerámicas de Manises, que contiñan principios activos da farmacopea tradicional, os dous adquiriron unha capacidade xenial e única para dispensar ficcións, para inventar novos mundos ou a velos dende o outro lado do espello. Don Álvaro Cunqueiro escribiu que “soñar é necesario para soportar a aspereza da vida cotiá, e perder o tesouro dos ensoños era perder o máis grande dos tesouros”. Chano Piñeiro, aquel fraquiño boticario do noso barrio, procurou ao longo dos seus corenta anos de vida ese tesouro valioso do que falaba o seu querido don Álvaro.
Chano mantivo no Faro de Vigo, ao longo dos anos 92 e 93, a sección “Conversas co vento”; unha das máis insólitas e intelixentes achegas ao xornalismo literario galego das dúas últimas décadas. Unha escolma daquel centenar de artigos, situados entre a fronteira da cotidianidade e da ficción onírica, recolléronse no mes de nadal do 94 nun libro do mesmo título, publicado gracias á axuda do Colexio Oficial de Farmaceúticos, que non pode quedar no esquecemento. Cada semana, o boticario de Torrecedeira recreaba a realidade dos soños, unha realidade imaxinada, nunhas ficcións súbitas, espléndidas, irónicas, reflexivas, tinguidas dun erotismo elegante (insólito na prensa de hoxe) e dun humor retranqueiro finísimo. Cada artigo era un lostregazo de tenrura, un exercicio de lucidez que iluminaba humanidade, verquida nuns personaxes imposibles. Chano emocionábase coa valentía da xente que se emociona, que é quen de chorar polas cousas pequenas, eses mínimas partículas coas que se fabrica a felicidade. Era quen de recordarnos a importancia que o cerebro ten para controlar os dous músculos máis importantes do corpo o isquiocavernoso e a imaxinación. Defendía con convicción as pulgas deprimidas, que falan con toda naturalidade cos seus hóspedes comprensivos. Entristecíase conversando cunha gaivota que non podía voar e volvérase tola. Demostraba que o amor e a paixón hai que seguilas inventado tódolos días. Alertaba sobre a existencia de máquinas como o chistógrafo ou como as expendedoras de tabaco que poden manter idilios cos seus usuarios e facelos josar, sen límite e sen mesura. Censuraba aos concelleiros que talaron as árbores da rúa da Paz para aumentar as prazas da ORA… Naquelas conversas co vento, Chano era quen de ofrecernos unhas ficcións que eran espello deformado da realidade, espello doloroso da vida, espello metafórico da nosa existencia e da nosa condición.

Chano non foi só un xenial articulista. Foi un apaixonado do cine que, cunha dedicación teimuda e un talento indubidable, abriu de vez unha nova fenda de modernidade para a nosa cultura: a de entrar a formar parte da ficción audiovisual. Realizador de películas como Os paxaros morren no aire, Eu o tolo, Esperanza e o Camiño das estrelas, Chano será sempre recordado por Mamasunción –a mediametraxe coa que a TVG iniciou as súas emisións cinematográficas en 1985 e que sería recoñecida e valorada internacionalmente– e por Sempre Xonxa –“un verdadeiro fito na historia de Galicia”, como sinala Xoán Acuña, autor do libro Chano Piñeiro. Unha historia do cinema galego–, as súas películas máis signficativas. A noite da estrea de Sempre Xonxa, no mes de novembro de 1989, milleiros de persoas en pé, moitas bagoando, tributáronlle un longuísimo aplauso, que era un agradecemento a un acto heroico: o de realizar a auténtica primeira longametraxe do cine galego; xa tiñamos cine de noso.

Chano Piñeiro foi un creador de ficcións, sexa literarias, sexa audiovisuais. Ficcións que foron un espello da vida, que tiñan a imaxinación e a memoria como elementos desencadenantes, e a palabra e a imaxe como elementos constitutivos. Onte na entrega dos Premios Chano Piñeiro volveu recordarse esta débeda que mantemos con quen nos axudou a soportar a aspereza da cotidianidade. Obrigados de corazón, Chano, polas túas ficcións.

Etiquetas: ,