Listado de la etiqueta: premios_pedrón_de_ouro

O legado de Ricardo Carvalho Calero

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao legado de Ricardo Carvalho Calero:

Despois de agardar décadas pola celebración dun dezasete de maio dedicado á figura de Ricardo Carvalho Calero, as circunstancias excepcionais da pandemia do Covid19 obrigaron a adiar as homenaxes institucionais da Academia Galega até o outono, coincidindo coa data do 110 aniversario do nacemento do profesor e polígrafo ferrolán. Un recoñecemento imprescindible para unha das figuras galeguistas claves do século XX, membro da segunda xeración do Seminario de Estudos Galegos (SEG), «os homes de Halley» (o cometa que pasou en 1910 o ano do seu nacemento), como a el lle prestaba dicir, discípulo dos mestres das Irmandades da Fala e da  Xeración Nós, da que celebramos este 2020 o seu centenario. Mais tamén nos seus anos de mocidade foi Carvalho Calero, activista estudantil da Federación Universitaria Escolar (FUE), da que chegou a ser presidente (1930); membro da Esquerda Galeguista, onde combinaba a militancia esquerdista e republicana coa nacionalista, antes da creación do Partido Galeguista (1931), no que se integrou dende a súa fundación. Sen esquecer nin o seu papel como co-redactor xunto a Lois Tobío do Anteproxecto de Estatuto de Autonomía de Galicia presentado polo SEG (1931-1932) nin que foi autor de diversos ensaios sobre literatura galega do seu tempo.

Un recoñecemento necesario para unha figura fulcral para a literatura galega que ao longo da súa andaina abordou todos os xéneros e concibiu o papel do autor literario como a de quen adopta unha sentimentalidade relixiosa e ofrece ao lectorado unha reflexión nacida do seu interior. Foi a poesía a súa primeira expresión literaria, e probablemente para el tamén onde mellor ofreceu a súa estirpe autoral de poeta humanista abrasado por preguntas, dende o seu primeiro libro de poemas en galego, Vieiros (1930), até os seus volumes de obra reunida, Pretérito imperfeito (1927-1961) e Futuro condicional (1961-1980). Nos difíciles anos do franquismo, cumpriu dous anos de prisión en Xaén e foi inhabilitado até 1965 a ofrecer servizos á administración acusado pola súa defensa dos ideais republicanos e ideas separatistas, desenvolveu unha obra teatral, unha das máis relevantes da dramática de posguerra, velaí pezas como Farsa das zocas e A sombra de Orfeu (escritas en 1948, publicadas en libro en 1971), así como narrativa, na que destacou A xente da barreira (1950), a primeira novela en galego publicada despois da guerra, coa que gañou o certame convocado pola Editorial de los Bibliófilos Gallegos.

Unha homenaxe merecidísima para don Ricardo polo seu labor monumental como ensaísta crítico e investigador da lingua e literatura galegas, eidos nos que os seus traballos e achegas científicas, sobre todo dende a súa incorporación á Universidade de Santiago de Compostela como profesor (1965) e primeiro catedrático destas disciplinas (1972), foron fundacionais para situalas á par doutras de máis longa tradición no ámbito académico. Historia da literatura galega contemporánea (1963, 1976) e Gramática elemental del gallego común (1966), pola que recibiu o Pedrón de Ouro, dúas monografías críticas publicadas pola editorial Galaxia, grupo co que colaborou estreitamente na súa estratexia de resistencia cultural até finais da década de 1970, foron trabes para o desenvolvemento normalizado da nosa historia literaria que, por fortuna, os seus numerosos discípulos nas aulas composteláns desenvolverían nunha arela compartida a partir das décadas de fin de século.

Homenaxe reparadora para don Ricardo, que chega tres décadas despois do seu pasamento (1990), tardanza atribuíble ao distanciamento persoal, lingüístico e ideolóxico que dende a súa xubilación (1980), no anos decisivos do inicio da Autonomía, mantivo co «galeguismo institucional» (RAG, ILG, CCG), do que sempre mantivera unha certa independencia de actuación. Separación que o debate ortográfico, aparentemente irreconciliable e aínda non resolto, tampouco axudou a aproximar, mais que agora nun exercicio esperanzador de madurez e responsabilidade podería ser reconducido. Unha noticia, sen dúbida, moi alentadora tanto para recuperar todo o legado lingüístico e literario de Carvalho, incluída a súa reivindicación de formas ortográficas auténticas do galego histórico, como a súa reclamación de que o pensamento político galeguista recupere o espírito do galeguismo clásico de Nós e Castelao segundo o cal Galiza é unha célula de universalidade; un nacionalismo universalista que aspira a unha estruturación da península sobre a base do recoñecemento de cada unha das súas nacións para conseguir, en palabras de Carvalho, que «cada unha renda todo o que poida render para beneficio proprio, da península ibérica, de Europa e da propia humanidade».

Onte 1342: Laiovento e Murado pedróns

Edicions-Laiovento-Miguel-Murado-Pedron_EDIIMA20150531_0245_4

A editorial Laiovento e o escritor Miguel Anxo Murado recibiron onte na Casa de Rosalía os pedróns de ouro e de honra. Dous xustos recoñecementos para persoas que levan servindo coas palabras a causa de Galicia e da súa lingua. O Pedrón de ouro para Laiovento supón parabenizar un proxecto editorial nacionalista que nos últimos vinte e cinco anos publicou un catálogo de 400 títulos en galego, con especial énfase nos eidos do ensaio literario, o pensamento contemporáneo e a edición académica sobre temas galegos. Laiovento é unha peza indispensable para entender o proxecto colectivo da edición galega durante o período autonómico e a construción nacional de Galicia dende o sectores da edición e da cultura. O Pedrón de honra outorgado a Miguel Anxo Murado abeizoa a un escritor galego cosmopolita, referente da xeración de narradores da fin de século e autor dalgunhas das mellores páxinas publicadas en galego durante as tres últimas décadas. As miñas beizóns para Afonso Ribas, fundador e editor actual de Laiovento, e para Miguel Anxo Murado por tan merecidos pedróns.

Onte 255: O Pedrón de Nova Escola Galega

Os membros de Nova Escola Galega non puidemos agochar a satisfacción por recibir o Pedrón de Ouro 2012. Tras aquel Premio da Crítica Galicia de 1987 na modalidade de Iniciativas Culturais, recoñécese agora a nosa traxectoria de defensa do modelo de escola pública galega e de promoción da innovación e renovación pedagóxica. O Pedrón, como salientou Mariló Candedo, a nosa presidenta,  é para nós aínda máis significativo cando coincide cos durísimos recurtes no ensino público e cando o modelo de galeguización educativa sofre un retroceso histórico. Nova Escola Galega é un proxecto colectivo e transversal de profesionais que asumimos como tarefa contribuír ao proceso de construción da nación dende o eido educativo. Facémolo dende a independencia e a autonomía con respecto ás organizacións políticas, sindicais e das administracións educativas, mais procurando sempre artellar redes colaborativas con outras organizacións profesionais, sociais e cívicas. Sabemos da importancia do Pedrón de Ouro, un recoñecemento que nos achega novos azos para continuar co noso afán.

Onte 206: Nova Escola Galega, Pedrón de Ouro 2012

Nos días difíciles é cando máis se agradecen as boas noticias. Nova Escola Galega recibirá o domingo 20 de maio o premio Pedrón de Ouro. Recoñécese así o seu labor de tres décadas a prol da galeguización educativa e da renovación pedagóxica en todas as etapas e eidos do sistema educativo. Expreso a miña gratitude aos membros do Pedrón, unha institución galeguista que mantén rexo o seu ideal, que sei comparte o medio milleiro de membros de Nova Escola Galega que ao longo da nosa vida profesional e dende diversos eidos contribuímos con discreción, paciencia e humildade a pular contra vento e marea polo modelo de escola pública galega. Para NEG este Pedrón constitúe un aliciente e un compromiso para continuar a procura dunha escola instalada na lingua de noso, innovadora e renovadora, aberta en diálogo con tempo contemporáneo, iluminada na construción compartida do coñecemento polas luces da razón e polos valores da paz. Beizóns.

«O Pedrón de Camilo Nogueira»

No artigo da semana dedico unha homenaxe á figura do meu admirado Camilo Nogueira con motivo do premio Pedrón de Ouro que recibiu onte en Padrón.

Camilo e Fermín, pedróns 2010

Achegámonos a Padrón esta mañán para asistir ao acto de entrega dos premios anuais da Fundación Pedrón de Ouro. Abriron o acto as palabras agarimeiras e firmes de Xosé Ramón Fandiño que saudou aos homenaxeados, Camilo Nogueira (Pedrón de Ouro) e Fermín Bouza (Pedrón de Honra), e aos numerosos asistentes que ocupabamos os xardíns da Casa da Matanza en día ben soleado.

Parlamentou logo Justo Beramendi que comezou salientando que tanto Nogueira como Bouza eran galeguistas de segunda xeración. Relatou o periplo biográfico de Camilo, dende a súa orixe en Lavadores até a súa actividade como eurodeputado, deténdose no papel que ao seu xuízo tivo na modernización do nacionalismo galego e no valor dalgunha das súas múltiples iniciativas parlamentarias, como foi a iniciativa da Lei de Normalización Lingüística (que subliñou non lle correspondeu a Piñeiro) e a repatriación dos restos de Castelao. Beramendi ocupouse despois de chufar a Fermín de quen destacou tres aspectos: o seu extraordinario labor docente e investigador na Universidade Complutense, a calidade da súa obra literaria, poética e narrativa, en galego, e o seu compromiso en defensa da lingua dende o seu blog «El voto con botas». Tras a entrega das medallas, falaron os premiados.

Sorpendeunos a emoción coa que comezaron as palabras de Camilo, que, tras agradecer o premio, analizou as razóns da marxinación política de Galicia, para logo dedicar especial atención ao problema da normalización da lingua, sinalando que consideraba era estritamente político e non dependía, como se nos quere facer crer, da transmisión xeracional. «Ao galego cómprelle unha institución ou un estado coa defenda» enfatizou, para despois propoñer unha converxencia entre as dúas normativas do galego, como un camiño necesario para achegarnos á lusofonía. Camilo foi pechou o seu discurso expresando que «os méritos que puiden ter ao longo da miña vida débollos a miña familia: aos meus pais, Teresa e Camilo, a miña muller, Paz, as miñas fillas, Alba e Natalia e aos meus netos». «Fico dispoñible, queda moita tarefa por facer» foron as súas derradeiras palabras.

Fermín Bouza iniciou o seu discurso advertindo que formaba parte dunha «xeración galega fumigada, emigrante, dispersa polo mundo, moi politizada, razón pola que sigo dando a vara». Tras agradecer o premio e lembrar ao seu pai Fermín Bouza e a súa nai Emilia Álvarez, detívose no momento tremendo que vive a lingua, «que sofre unha caída de vertixe da que non somos conscientes», sinalando que esta batalla dirímese, tamén, en Madrid, onde se moven unhas forzas poderosas contra o actual modelo de estado. Rematou Fermín facendo unha chamamento a proseguir este combate cívico a prol do galego, que é a razón de ser do seu blog, lembrando con inevitable saudades o berro da súa xeración: «Venceremos NÓS».

Pechou os parlamentos Manuel Caamaño, o presidente da Fundación Pedrón de Ouro, que reiterou a gabanza a Camilo e Fermín pola súa traxectoria no labor de facer país e fixo unha defensa afervoada da lingua nun momento crítico para o seu futuro.

Nos xardíns da Casa da Matanza atopábanse máis de dous centos de persoas. Académicos como o presidente Ferrín, o secretario Axeitos, o vicesecretario Fernández Rei e membros da corporación como Xosé Neira Vilas, Margarita Ledo, Antón Santamarina, Vítor Freixanes, Xesús Ferro Ruibal, Andrés Torres Queiruga e o recentemente elixido Henrique Monteagudo. Numerosos escritores como Xosé Manuel Beiras, Suso de Toro, Marilar Aleixandre, Helena Villar Janeiro, Antón Baamonde, Xesús Rábade Paredes, Xavier Castro. Profesores como Xosé Henrique Costas, Antón Costa Rico, Antón Figueroa, Lourenzo Fernández Prieto, Xosé María Dobarro, Xosé María Lema Suárez, Henrique Harguindey, Maruxa Barrio, Lois Ferradás, Madó Domínguez, Luís Álvarez Pousa, Xulián Maure, Valentín Arias, Manuel Méndez, Moncha Fuentes… Economistas como Enrique Sáez Ponte e Xan López Facal. Blogueiros e xornalistas como Manuel M. Barreiro, Gonzalo Vázquez Pozo, Concha Pino, Marcos S. Pérez e. Políticos como Martiño Noriega, alcalde de Teo, e Xosé Deira, alcalde de Boiro. Ademais dos membros da Fundación Pedrón de Ouro como David Otero ou Rodríguez Abella; premiados en edicións anteriores como Xosé Lois García, Mini e Mero ou as familias dos homenaxeados e moitos amigos e amigas dos que son incapaz de recoller todos os seus nomes (as miñas desculpas para eles). Moita xente e moito agarimo para un acto magnífico en defensa do país, ao que non acudiu ningún membro do Goberno Galego nin foi cuberto polos medios de comunicación públicos, a pesar de tratarse da cuadraxésima sexta edición destes galardóns.

Mañá publicaremos nestas Brétemas un artigo de homenaxe a Camilo Nogueira que aparecerá nas páxinas de Faro de Vigo.

Recomendo esta recentísima anotación de Manuel Rivas sobre Camilo e Fermín.