Listado de la etiqueta: manuel_rivas

Onte 533: Galician Songs

Saber de libros da literatura galega traducidos a outras linguas é para min unha das noticias profesionais máis estimulantes. A carencia dun programa público ou dunha estratexia país de proxección da literatura e da edición galega no mundo (cuxa necesidade teño reiterado aquí até o aborrecemento) é suplida, até hoxe, unhas veces por iniciativas illadas de editores internacionais de curiosidade entusiasta e outras polo azar ou polos vieiros da providencia laica. Concibo cada unha destas edicións traducidas coma un milagre que debemos celebrar.

A comezos desta semana recibín un exemplar de Galician Songs, a edición de Small Stations da tradución de Erín Moure de Cantares gallegos. Un fito na nosa historia literaria, que coincide por riba coa celebración do cento cincuenta aniversario da proeza de Compañel, xa que se trata do primeiro libro completo en inglés de Rosalía de Castro. Onte recibín a imaxe da cuberta e contracuberta da edición coreana d’ O lapis do carpinteiro, publicada pola editorial Illusionist, coa que esta novela de Manuel Rivas acada as trinta linguas traducidas. Outro fito extraordinario para a nosa historia literaria, o do libro máis traducido da nosa lingua. Coreana tamén é a fermosísima edición da última tradución d’ O único que queda é o amor, o libro de relatos polo que Agustín Fernández Paz recibíu o seu premio nacional. Tres milagres que celebramos con fachenda na alborada da festa rosaliana.

Onte 469: Radio na libraría

Na xornada pontevedresa de promoción d’ As voces baixas, gustei moito da conversa que a xornalista de Onda Cero Susana Pedreira mantivo con Manuel Rivas na libraría Cronopios. O reducido espazo da libraría abríuse dende o fermoso escaparate á rúa onde varias ducias de persoas seguían con moito interese a conversa arredor dun libro. Esta experiencia da radio na libraría, que Onda Cero de Pontevedra e a Cronopios veñen promovendo con éxito dende o pasado mes de maio, merece ser emulada, mais aínda cando, coma nesta caso, é apoiada por un clube de lectores. A visibilidade do libro nos espazos cidadáns é fulcral para recuperar a presenza da lectura na axenda pública que utilizan os medios e as administracións. Parabéns a Susana Pedreira, Onda Cero e Cronopios.

A conversa (case unha hora) será emitida hoxe e logo subida á rede. Recoméndoa.

Onte 468: Os alicientes de Rivas

Acompañamos a Rivas en Ourense. Primeiro asinou exemplares na renovada Libraría Torga, hoxe tamén café e tenda de comercio xusto, despois realizou unha lectura d’ As voces baixas no salón noble do Liceo. Como é adoito, Rivas miniou coa paciencia e a habilidade do artesán os seus alicientes (así chaman en México ás asinaturas de libros), onde singulariza cada un dos exemplares. Unha marabilla!

Nas palabras limiares da súa lectura no Liceo, Rivas confesou a importancia que tivo a súa nai no nacemento d’ As voces baixas. Referíuse a ese xogo no que todos participamos algunha vez no que pretendemos identificar cal foi a nosa primeira lembranza: “Que é o primeiro que lembramos? Que hai nesa cámara escura, estenopeica capaz de captar a luz da primeira lembranza, desa faísca, desa epifanía, o primeiro recordo?” “No meu caso ese recordo é o primeiro medo. Mais nesa lembranza hai un detalle definitivo, imprescindible para que nacese este libro. Unha lembranza daquela frase que pronunciou a miña nai: ‘Eran os dous xigantes cabezudos. Isabel e Fernando. Os Reis Católicos’. Aí foi onde vin por vez primeira a boca da literatura. Unha construción moi sutil, nacida do imprevisible, do máis insospeitado. unha frase que na súa sinxeleza une o terror e o exconxuro por medio da ironía e do humor. Nesta herdanza de agasallo que fixo a miña nai, coido que está a cerna deste libro, a cerna da literatura, ese urdido de humor e dor, esa alquimia fundamental da linguaxe literaria”.

Hoxe Rivas estará en Pontevedra, primeiro, ás 18:00 horas, nunha asinatura na Libraría Cronopios e ás 20:00 horas na lectura que  no Salón de Actos do Sexto Edificio do Museo organizou o Ateneo de Pontevedra.

Onte 467: Antón Patiño fala das “voces baixas” de Rivas

Manuel Rivas estivo toda a tarde en Librouro, a veterana libraría viguesa creada por Antón Patiño, o libreiro da memoria de ferro. Despois de asinar exemplares, realizou unha lectura de dous capítulos d’ As voces baixas, que foi precedida por unha intensa intervención do pintor e ensaísta Antón Patiño (fillo).

Patiño comezou definindo As voces baixas como un “libro histórico. Un libro que ten a intensidade das mellores obras de Manuel Rivas, un libro que ten tamén algo único, xa que non tivo que separarse do espazo familiar. Ten algo novo, xa que apreixa un relato que non lle é alleo a súa experiencia”. “Manuel Rivas ofrece un álbum familiar, onde a memoria ten dimensión comunitaria, transpersoal. O autor botou man dese lugar máxico, ese paraíso esquecido de Monte Alto e logo desa casa prendida no ceo de Elviña. Aquí as imaxes son relampos na néboa do esquecemento. Cada palabra está imantada, reververa sobre o silencio, ten o ADN libertario e republican dos libros de Rivas”.

Continuou Patiño dicindo que “o libro está atravesado polo loito dos seres queridos, mais tamén polo humor. A figura do pai, retranqueiro, como un pensador presocrático. A nai, unha muller que non puido ter o luxo de estar enferma. Seres loitadores moi apegados á natureza.” Despois salientou “a paciencia coa que o escritor agardou pola palabra precisa para representar este mundo”, así como “que lle parecía imposible pensar este libro sen lembrar ao fotógrafo Virxilio Vieitez. As voces baixas é un documento antropolóxico de nós, da Galicia daquel ano 57, no que naceu Manuel Rivas, o mesmo ano no que Manuel Ferrol realizou na Estación Marítima da Coruña, un día concreto, a súa famosa fotografía da Emigración”.

Patiño referíuse despois á presenza da melancolía no libro, “a señardade é unha lente de aumento, unha lupa, que no eido emocional queda representada por unha bágoa vidrosa. Non podemos separar esta literatura do corpo, das emocións, dos cronotopos. Estamos atravesados por relatos. As voces baixas comeza de forma maxistral co primeiro medo, literatura expresionista da nova obxectividade, dunha nova realidade, semellante á pintura de Maruja Mallo ou Urbano Lugrís. O libro treme dende a primeira páxina, constitúe unha chamada decisiva da gran literatura, que marca o ton de todo o relato. Aparece o estrañamento, o inhóspito, a prensenza do totalitario”. “Neste libro está isto e moitas cousas máis. A memoria colectiva. A aldea urbana, aldea oceánica, anfibia. O libro é unha auténtica caixa de sorpresas, onde hai un importante inventario de perdas. Como está moi pigmentado de pintura e da presenza de animais. Estilisticamente hai unha economía expresiva comparable á de Rulfo, Beckett, Cunqueiro ou o mellor Castelao narrador. Non hai dúbida que Manuel Rivas é un escritor de liña clara, o que o vincula a Tintín”.

Rematou Antón Patiño dicindo: “As voces baixas é un libro onde todo ten un recendo táctil, matérico. Unha marabilla”. “Manuel Rivas é un escritor postvangardista. Leva anos constituíndo a comunidade do pobo da noite, onde gravitan voces e sombras protectoras, que debuxan unha cartografía simbólica. Aquí, nestas voces baixas atópanse moitas das claves de toda a obra de Rivas”, foron as súas últimas palabras.

Hoxe Rivas estará en Ourense e mañá en Pontevedra, onde asinará exemplares e realizará novas lecturas d’ As voces baixas.

Onte 432: Chapapote Prestige 10

Cando se cumpren dez anos da xornada do afundimento do Prestige, coincidindo coa declaración do capitán Mangouras no xuízo, non podo evitar acudir ao meu arquivo (daquela aínda non abrira estas brétemas) e comprobar o que sobre o asunto escribira no Campo de Granada do Faro. A verdade é que lembro aqueles días de outono, no que acompañamos a Manuel Rivas nas presentacións d’ As chamadas perdidas, con enorme desacougo, mais tamén como alborais dun tempo de mudanza, un engrama na nosa historia colectiva que marcaría (como así foi) un antes e un despois. Reler aqueles textos de urxencia, escritos a golpe de serena indignación, é inevitable que produza certa melancolía. Como hoxe provoca indignación e vergonza que os responsables  e incompetentes políticos da catástrofe ecolóxica dos que pediamos a demisión non sexan nin chamados a declarar na causa. Recupero, pois, en formato pdf, sen cambios ningúns, aqueles textos publicados nas páxinas de Faro de Vigo ao longo de cinco domingos consecutivos:

  1. “Chapapote Prestige” (24 de novembro)
  2. “Nunca Máis” (1 de decembro, coincidindo coa manifestación dos paraugas de Santiago)
  3. “Somos mariñeiros” (8 de decembro)
  4. “A flota da esperanza” (15 de decembro)
  5. “Corenta días alteza” (22 de decembro)

 

Onte 405: «As voces baixas», o libro dos espertares

Xosé Luís Méndez Ferrín comezou as súas palabras de presentación d’ As voces baixas diante dun público atentísimo, que a pesar dun serán moi chuvoso encheu a Biblioteca de Estudos Locais da Coruña, reiventando a frase de Luís Pimentel “a poesía é o grande milagre do mundo”. Para o “presidente da RAG e da República das Letras” (como foi recibido por Manuel Rivas) “n’ As voces baixas a linguaxe é unha homenaxe a si mesma, aquí hai outro milagre da humanidade, do valor da poética, da creación e da plenitude da humanidade”. Tras confesar que non sabía como definir o libro, onde se mestura realidade e fición, e insistir en que esta ambigüidade era unha das características das grandes obras literarias, Ferrín aventurou que “será un libro destinado a prevalecer no tempo”. No entanto, cualificouno como “libro de suburbio”, que retrata “onde está o canto da excavadora cunha precisión social-realista, relatando dende dentro a verdade proletaria”. Definiuno, tamén, como “unha novela da Coruña profunda, aa Coruña que nós queremos, a do suburbio na que penetra a luz do faro de Breogán”. Rematou lembrando unha das exclamacións recorrentes no libro do pai do narrador: “Que rebenten as marabillas do mundo!”

Manuel Rivas non ocultou durante todo a tarde a súa emoción nin a importancia e necesidade de facer este libroque confesou “presento coa sensación de ser o primeiro e o último libro”. Definíu As voces baixas como “unha novela, unha lembranza que murmuria”, “nesta páxinas está o puro murmurio da vida do que falaba Juan Rulfo, as voces baixas esas que non queren dominar”. Explicou que “a novela fala dun tempo pasado formalmente, mais que procura o rescate da lembranza, no que ocorre unha alquimia da vida, a vida con vocación de conto”.

Rivas considera que “o tempo no que sucede a novela é un presente recordado, ou dito doutra maneira, é o que Valle Inclán no capítulo sexto de Luces de Bohemia poñía en boca do personaxe do anarquista catalán: ‘outro tempo’. Ese é o da literatura, o tempo no que pretendín escribir este libro”. Definíu As voces baixas como “un libro de espertares” escrito “non sei se polo neno que o protagoniza ou o case vello que vos fala; probablemente por unha terceira persoa, por alguén que está descubrindo con marabilla e estupor a vida nos outros, a das persoas, a dos animais, a das cousas, que adquiren aquí condición animada”. “Un entende o enigma coñecendo a vida dos outros, no encontro entre o eu e o nós”. Rivas insistiu na súa fascinación polas ferramentas, concibidas como “unha orde cósmica, equivalente a unha lectura bíblica”, como confesou que as súas madalenas, como aqueloutras de Proust, foron o recordo da “primeira vez que comín un ourizo de mar” e “os cheiros, entre a tinta e o leite, do taller do Ideal Gallego onde comecei a traballar como meritorio”. Manuel Rivas non ocultou a epifanía do libro, que non foi outro que a lembranza do primeiro medo, compartido con María, a irmá maior, “o fío que vai abrindo paso, tirando das palabras, marcando o ton de todo o libro”. Tampouco esqueceu a importancia na obra da iconografía e da psicoxeografía, dende os os paxaros (cuco, corvos, estorniños), como a das árbores e as paisaxes do Castro de Elviña ou do Corpo Santo, lembrando outra frase do seu pai “é tan ignorante que non sabe o nome das árbores que o rodean”. Para rematar a súa intervención, antes da lectura de dous dos capítulos da novela, Rivas volveu sobre a idea de que “o andar da literatura consiste en establecer conexións. A literatura axúdache a entender a vida, a descubrir cousas que non vías con anterioridade”.

Foto destacada Cabalar.

 

Onte 394: Relato da vida dos humildes

Gocei a tarde enteira coa lectura d’ As voces baixas, a novela de Manuel Rivas que chegará a comezos da vindeira semana ás librarías. Tras varias lecturas en orixinal e probas, esta nova volta co libro xa nas mans volveu entusiasmarme. O relato dos afáns dos membros dunha familia traballadora –un albanel, unha leiteira e catro fillos, que constrúen a súa vida, primeiro na rúa da Marola do Monte Alto e logo en Castro de Elviña, onde rolan os ventos– é a novela da vida de todos os humildes e todos os anónimos. Un argumento tecido cos fíos das súas vidas, dos seus murmurios, dos seus rumores, das súas voces baixas que agariman e doen, onde Rivas atopa o que el expresa como «a boca da literatura». Mais este tamén é un relato de iniciación de dous irmáns, María e Manuel, da descuberta da vida e dos outros, dende o seu primeiro medo ao primeiro amor. Unha homenaxe á fraternidade, unha construción da memoria a partir de sintagmas significativos de emoción, un alegato a prol da beleza da escrita e da lectura. Probablemente, tamén, un dos libros máis rotundamente literarios e inesquecibles do seu autor.

A vídeoentrevista, preparada por Alfredo Ferreiro, foi gravada o 1 de agosto, minutos antes da lectura do adianto do libro. As voces baixas será presentado o 17 de outubro, ás 20:00 horas na Biblioteca Pública Durán Loriga da Coruña nun acto no que acompañará a Manuel Rivas, X.L. Méndez Ferrín, presidente da RAG.

Onte 389: O caderniño de Galicia

A desaparición do caderniño de Galica de El País nada ten que ver co magnífico exercicio de xornalismo da redacción dirixida por Xosé Hermida. O traballo deste equipo constituíu un modelo de información plural e independente, referente durante o último lustro da axenda política, económica e cultural de Galicia. Como tamén o foron as páxinas do suplemento «Luces» dos venres, auténtico facho para a cultura galega contemporánea, e as colaboracións literarias de Suso de Toro, Manuel Rivas, Xosé Manuel Pereiro ou Antón Baamonde, entre outras figuras primeiras do noso xornalismo literario. Sei que a desaparición do caderniño nada ten que ver co magnífico traballo dos profesionais da redacción compostelana nin sequera coa proximidade da convocatoria electoral. A onda imparable de homoxeinización centralizadora é a que arrasa sen consideración ningunha en Galicia, País Valenciano e País Vasco co modelo de «caderniños autonómicos», unha medida xustificada polos executivos de PRISA para acadar aforros (supresión de postos de traballo) que permitan afrontar este período de recesión publicitaria e de tránsito profundo nos modelos de negocio xornalístico. Recortes presentados pola dirección do xornal co eufemismo da «integración das noticias locais nun xornal máis global e coherente». A desaparición do caderniño de El País empobrece xa até a desolación o pluralismo do panorama informativo galego, que perde outra trabe do pensamento progresista e galeguista. Con noticias coma este non é doado afrontar o futuro do xornalismo con optimismo. Toda a miña solidariedade co equipo de profesionais de El País en Galicia.

Onte 376: «As voces baixas» de Manuel Rivas

Traballamos toda a tarde con Manuel Rivas pechando a edición d’ As voces baixas. Quedamos moi satisfeitos da fixación do texto desta auténtica novela da vida que como lectores nos fixo tanto rir coma chorar. Sei que estamos diante dunha obra moi singular, na que o humor e a dor, a memoria persoal e a colectiva se entremesturan con tremenda facilidade, dun xeito natural, grazas a fluidez dunha escrita intencionadamente moi literaria de beleza desbordada (onde pesa cada palabra, onde se mide cada frase e cada oración). Os primeiros exemplares da novela chegarán a comezos de outubro e o primeiro acto de lectura (dunha serie que percorrerá algunhas cidades galegas durantes varios meses) celebrarase o día 16 de outubro na Coruña.

Rivas fala de «As voces baixas»

Magnífica a reportaxe-entrevista de «Coruña en directo» da lectura de Manuel Rivas na primeira xornada da Feira do Libro da Coruña. Rivas fala d’ As voces baixas.