Linguaxe e debate político

/en , , /por

Dende a súa aparición a comezos deste ano 2010 sigo con moito interese cada un dos libros que publica 2.0 editora, un dos novos proxectos editoriais galegos mellor concibidos e máis innovadores. Das súas tres coleccións –Mundos, Folksonomías e Supertextos–,  é esta terceira dedicada a ensaio contemporáneo, a miña preferida. Confeso que papei os cinco títulos publicados até agora, incluído o recentísimo, Non penses nun elefante!, un libro clásico no pensamento demócrata e progresista estadounidense (publicado en 2004), no que George Lakoff aborda as relacións entre linguaxe e debate político. A pesar do tempo transcorrido dende a publicación do libro, escrito coa intención de apoiar aos progresistas no seu labor de oposición ao goberno de Bush, a análise de Lakoff conserva a súa actualidade, sobre todo pola súa insistencia sobre a importancia dos marcos e do traballo arredor dos valores do «pai protector», como ferramentas dos progresistas para combater a estratexia conservadora inserida no marco do «pai estrito [autoritario]». Como sinala no prólogo Fermín Bouza «a batalla polos enmarcados» é imprescindible na política de hoxe para que os progresistas recuperemos o discurso público.

Mentres lía e subliñaba o libro, reparei moitas veces na utilidade desta estratexia para abordar o debate arredor do futuro da lingua galega na sociedade, para o que se precisa, antes que un nova proposta programática, un enmarcado nuns valores que poidan ser asumidos por unha ampla maioría da sociedade galega. No derradeiro capítulo deste libro moi recomendable, Lakoff non dubida en ofrecer unha guía aos progresistas para responder as preguntas máis frecuentes e facerlles fronte aos conservadores, que resume en catro pautas: «Sé respectuoso; responde redefinindo o marco; pensa e fala dende os valores; di aquilo no que cres». Insisto na utilidade do libro de Lakoff para axudarnos a recuperar a iniciativa na sociedade sobre a presenza social do galego. Procurar un novo enmarcado para o noso idioma en valores axiais como os do seu carácter patrimonial, o seu vínculo afectivo [agarimeiro] coa memoria familiar, o seu carácter integrador e acolledor para a convivencia, a súa utilidade internacional…

Parabéns a 2.0 editora por achegarnos ensaios tan valiosos coma o de Lakoff, en magníficas traducións coma esta de Ruth Layos Quiroga.

Frankfurt 2010/3

/en , , , /por

A de onte foi a xornada da presentación en Frankfurt da Anthology of Galician Literature de Jonathan Dunne, coeditada por Galaxia e Xerais. O acto resultou entrañable, sobre todo cando Dunne rematou a súa intervención en inglés lendo a súa magnífica tradución da «Letanía de Galicia» de Uxío Novoneyra. Porén, a propia fasquía do acto amosa o escaso peso da nosa edición e da nosa literatura a nivel internacional. Precisamos un grande acordo intersectorial sobre cal debe ser o posicionamento estratéxico da lingua, literatura e edicións galegas no mundo. Sen contar con este guieiro estratéxico, moi dificilmente poderemos continuar con algunha garantía de éxito o camiño de internacionalización iniciado polos editores de álbums infantis. Sigo crendo nas posibilidades que podería ofrecer a creación dunha Oficina da Lingua e Literatura Galega como entidade (pública privada) que xestionase e actualizase os recursos electrónicos dispoñibles e promovese a participación nas feiras do libro, misións comerciais ou congresos especializados de editores, autores, tradutores e axentes literarios galegos. Unha idea que non debería desbotarse para non perder outra lexislatura.

Aproveitamos a tarde para manter un encontro cos responsables da Oficina Danesa de Literatura (un modelo a emular, como o da oficina irlandesa, a xaponesa ou a taiguanesa) e de paso coñecer algunhas das novidades do pavillón 6. Camiño do encontro comprobamos a expectación que continúa creando no público alemán Gunter Grass, na conversa que mantiña no sofá azul da cadea 2DF. Outra mostra do interese dos medios de comunicación, sobre todo das emisoras de radio e televisión, por esta feira, vivida como un acontecemento gozoso polo público alemán, Unha envexa!

A importancia que os editores escandinavos conceden á visibilización dos seus autores e autoras continúa sendo un elemento diferenciador desta edición marcada polo seu afán de literariedade, non exento de interese comercial, eis o éxito de Siteg larsson ou dos fenómenos da novela criminal nórdica. Un camiño que os editores galegos poderiamos emular con facilidade.

Chamou tamén a miña atención a exposición fotográfica Book Faces 2009 que recolle fotografías con editores de todo o mundo que elixiron unha palabra para representar a situación actual. Moi interesante para detectar tendencias sobre cos camiños disrutivos da edición internacional.

Rematamos a xornada (xa moi derreadiños) cun encontro no espazo expositivo de Brasil, cada edición máis potente e visitado, amosando que aí é onde pode residir o noso maior potencial futuro. Óscar Yáñez, editor galego de Gourmand, deixounos información sobre os premios a publicacións gastronómicas e o anuncio da celebración do Paris Cookbook Faire do 3 ao 6 de marzo de 2011. Velaí outro vieiro para explorar, o das feiras especializadas.

Algo vai mal

/en , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da publicación da tradución española do derradeiro ensaio de Tony Judt, Algo va mal, reflexiono sobre o malestar cidadán expresado pola ampla folga xeral do pasado 29S.

Rivas e Funke, novidades tras o verán

/en , , , , , /por



Adam Watts “RECKLESS” from Daniel Chesnut on Vimeo.

Hoxe collimos vacacións na editorial deica o 23 de agosto. Porén o blog fervía anunciando o que serán dúas das nosas novidades despois do verán: Todo é silencio, a vindeira novela de Manuel Rivas, mais Reckless. Carne de pedra, a primeira entrega da nova triloxía de Cornelia Funke, un espectacular lanzamento mundial que se producirá o 14 de setembro e no que, por vez primeira, participará unha editorial galega. Esta edición galega de Funke, amorosamente traducida por Chus Bello (a quen tanto temos que agradecer) está descubríndonos moitos segredos e prácticas da edición internacional que descoñeciamos. Velaí as xiras de lecturas da autora, previstas por Alemaña (entradas de pago); os vídeos da lectura que a autora fai dun capítulo; as cartas da autora para os seus lectores e lectoras ou a canción do libro, que aquí enlazo de Adam Watts. A noticia da novela de Rivas, unha traballada primicia de Alberto Ramós en Xornal de Galicia, promete un trhiller engaiolante onde van ter moita importancia os personaxes, sobre todo ese omnipresente Mariscal. Dúas novelas literariamente valiosas que, non teño dúbidas,  poden interesar ao público que le en galego. Agora comeza o difícil traballo de facelas visibles na libraría, eis o noso reto.

Finou Sérgio Klein, autor da seire «Poderosa»

/en , , , /por

Soubemos hoxe do falecemento de Sérgio Klein, o autor brasileiro da serie «Poderosa», da que levamos editadas dúas entregas e da que preparamos a terceira, novelas traducidas todas as tres por Mercedes Pacheco. O personaxe de Joana Dalva, esa rapaza que tiña o mundo na man, que facía realidade todo o que escribía coa súa man esquerda nos eu diario, popularizou a Klein no Brasil, onde conta con milleiros e milleiros de lectores e lectoras. Durante a edición do primeiro volume mantivemos correspondencia electrónica con el, na que amosou a súa satisfacción por contar cunha edición en galego da súa serie. As nosas condolencias para os seus editores de Fundamento por tan prematura perda.

Amin Maalouf, Premio Príncipe de Asturias das Letras 2010

/en , , /por

Quen me coñece sabe ben da miña admiración pola obra de Amin Maalouf, o escritor francófono, de orixe libanesa, que vive dende hai anos na Normandía francesa. Coñecímolo hai dez anos cando viu a Compostela a presentar a edición en galego da súa, até agora, última novela A viaxe de Baldassare, traducida por Xavier Queipo e Lolis Torres París. Dende aquela viaxe quedamos engaiolados tanto pola súa proximidade humana e elegancia como pola causa que defende a da esperanza, a de enxergar camiños de encontro entre civilización e culturas, sen menoscabo ningún para asumir a diversidade e a diferencia como esencial á condición humana. Para Maalouf «a universalidade dos valores esenciais e a diversidade das expresións culturais» son dous principios tan intanxibles como inseparables para poder volver a repensar o mundo dende a primacía da cultura e, sobre todo, dende a identidade cultural de cada comunidade.Velaí o interese con que recibimos o seu informe sobre a diversidade lingüística como un reto proveitoso para contribuír a consolidación de Europa. Velaí o entusiasmo co que editamos o pasado ano A deleiba do mundo, un ensaio fulcral na súa traxectoria, no que diagnóstica de xeito anticipatorio a profundísima crise do capitalismo da mundialización. O feito de que hoxe obtivese o Premio Príncipe de Asturias das Letras 2010 constitúe, pois,unha fachenda que non podemos agochar. O pasado ano, Amin Maalouf xa recibiu o Premio Grupo Compostela-Xunta de Galicia do ano 2009 co que se valora as persoas ou institucións significativas polo seu labor a prol da unidade europea ou a preservación do patrimonio cultural do continente. As nosas beizóns  para o bo de Maalouf que sempre ten a deferencia de recoñecer a Xerais como súa editora en lingua galega.

Publicados en galego os dous volumes d' «O segundo sexo» e un libro de Steiner

/en , , , , /por

Poucas veces sentín maior alivio por ter culminado un proxecto de edición cando esta mañán chegaron da imprenta os exemplares de control de calidade do segundo volume d’ O segundo sexo. Tras unha década de traballo da tradutora, a teimosa e rigorosísima Marga Rodríguez Marcuño, por fin poden lerse na lingua de noso as máis de 1.200 páxinas da obra principal de Simone de Beauvoir. Para o primeiro volume contamos coa grande axuda proporcionada por África López Souto, que se ocupou da revisión filosófica e do limiar, e por Carme Adán, daquela Secretaria Xeral de Igualdade, que impulsou moi decididamente a edición. Para este segundo volume, tras os cambios da Xunta, cremos que contaremos só con algunha axuda á tradución das que solicitamos este ano.

Xunto ao volume de Beauvoir, chegaron tamén os exemplares do primeiro libro de Steiner en galego, George Steiner en The New Yorker, o que constitúe un xesto que como editores facemos para contribuír ao proceso de coñecemento da nosa cultura no mundo. Coa publicación destas dúas importantes obras, continuamos o noso proxecto de traducir para o galego algúns dos ensaios do canon cultural do noso tempo. Velaí un dos compromisos da nosa edición cultural.

«Herta Müller, Nobel en Galego»

/en , , , , , /por

No artigo da semana volvo sobre a concesión do premio Nobel de Literatura 2009 á escritora alemá Herta Müller. Recomendo esta longa e excelente entrevista coa autora suaba, realizada en 2008 en México, que axuda moito a coñecer o seu posicionamento político e peripecia biográfica.

Xerais, Herta Müller e o Nobel

/en , , , , /por

Falaba cun xornalista cando souben da concesión do Nobel a Herta Müller, a escritora romanesa de lingua alemá. Pensei que era unha brincadeira e díxenlle tan farruco que non me soaba de nada. A verdade é que axiña me decatei que se trataba da autora d’ O home é un grande faisán no mundo, obra que publicamos en 2001 como un dos primeiros títulos da serie «As literatas» (catorce extraordinarios títulos de narrativa escrita por mulleres) que dirixe a escritora María Xosé Queizán. Nun primeiro momento quedei moi sorprendido, quizais por non tratarse dun deses nomes que sempre saen nas quinielas do Nobel (aínda que si na do blog The Literary Saloon da que se facía eco Que leer), para máis tarde, celebrar a afouteza dunha elección acertadísima, a dunha escritora perseguida pertencente á minoría suaba, a da comunidade alemá de Bánat, rexión do centro de Europa dacabalo de tres estados Romanía, Hungría e Serbia. Axiña comezaron as chamadas dos medios para interesarse pola «rareza» da elección e a «sorpresa» de que contásemos no noso catálogo cunha das súas obras. A verdade é que cando preparabamos a anotación para o blog de Xerais, resultábanos moi divertido facer números sobre o noso elevadísimo nivel de acerto con respecto a este premio (cuxa concesión depende de factores moi diversos e dificilmente controlables), xa que dos últimos seis autores e autoras premiados, catro (Jelinek,Pinter, Le Clézio e agora Müller)  xa formaban parte do noso catálogo con anterioridade ao seu nomeamento. O máis probable será que se trate dunha coincidencia azarosa, aínda que haberá quen a atribúa a nosa «influencia» sobre os académicos suecos. Sexa como for, este premio da Herta Müller énchenos de fachenda e permitirá que mañá todos os xornais falen dunha autora literaria (que tamén está traducida ao galego, o que constitúe un orgullo para a lingua de noso). Beizóns para a nosa autora, para María Xosé Queizán (a súa descubridora en Galicia), para Franck Meyer (o seu tradutor na nosa lingua) e para Marga Romero (a autora do limiar d’ O home o grande faisán do mundo, por certo unha fermosa metáfora que expresa a torpeza machista nun mundo dividido). Ademais, non perdemos a esperanza de que algún ano celebremos o Nobel dun dos autores ou autoras que escriben na nosa lingua; se mantemos esta incrible estatística, ese feito grandioso chegará antes do que soñamos.

O Bartleby de Melville en galego

/en , , , /por

Publicamos un dos nosos títulos máis queridos. Creo que a tradución para o galego de Eva Díaz Rodríguez é magnífica. Chegará ás librarías na primeira decena do vindeiro mes de setembro.