Sobre o terrorismo machista

/en , , , , , , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a escalada da violencia machista do pasado mes de agosto.

violencia /

Este verán produciuse en Galicia unha escalada de violencia machista. Até finais de agosto foron seis as mulleres asasinadas (catro na provincia de Pontevedra) polos seus maridos, noivos ou amantes ou polos seus ex maridos, ex noivos ou ex amantes, un número de vítimas que duplica as de todo o pasado ano, sendo o peor rexistro deste tipo dos últimos cinco, semellante ao doutras comunidades como Catalunya e Madrid de moito maior poboación. Escalada que tamén se produciu no conxunto do estado, onde estas cifras criminais son tamén tremendas, xa que até o pasado seis de setembro eran 41 as vítimas da violencia machista, dez máis que na mesma data do ano anterior, xa preto das 55 de todo o 2013. Cifras a engadir á estatística da última década na que se levan computadas máis de setecentas mulleres asasinadas. Unha barbaridade que debera ser considerada e abordada como un fenómeno terrorista, unha lacra a erradicar de raíz, un problema político e social de primeira magnitude.

Porén, este noxento terrorismo machista non recibe por parte da nosa sociedade no seu conxunto, nin dos seus poderes públicos en concreto, a mesma repulsa e a mesma severidade que a lacra do terrorismo político.   Quizais iso explique as razóns polas que as penas para os condenados polos delitos asociados á denominada “violencia de xénero” son sensiblemente menores ás dos crimes políticos. Quizais iso explique que diante da opinión pública este crimes contra as mulleres se transformen en froitos dunha cegueira transistoria por un amor non correspondido, polo feito de ter sido abandonado, por un ataque de celos ou mesmo pola falta de traballo do asasino. Quizais, tamén por iso, os actos de repulsa por cada un destes asasinatos case nunca convoquen a milleiros e milleiros de persoas, quedando reducidos á rotina dos minutos institucionais de silencio, á expresión da dor das familias e amizades nos enterros e ás teimosas mobilizacións de resistencia do movemento feminista. Quizais por iso a excarcelación prematura destes asasinos non provocara nin as protestas nin a indignación da doutros autores de atentados. Quizais por iso eses centos de mulleres asasinadas non recibiron a consideración de vítimas do terrorismo. Semella que estes asasinatos continuos de mulleres fosen apenas unha inevitable e fatal expresión dunha violencia no eido do privado imposible de atallar, un fenómeno que non provocou aínda suficiente “alarma social” para ser abordado como cuestión de estado.

A pesar de que xa hai case dez anos foi aprobada a “Lei de Medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero” a loita contra o terrorismo machista nunca chegou a formar parte do primeiro plano da axenda pública, aquela que manexan os poderes públicos e os medios de comunicación. Así o entenden as organizacións feministas que a pasada semana entregaron no Parlamento Galego unha táboa reivindicativa na que reclamaban a posta en marcha dunha serie de medidas contra a violencia machista, no marco dunha abordaxe integral do problema. A loita contra a lacra machista non é unha responsabilidade só das políticas e departamentos de Igualdade, xa que corresponde a acción global dos gobernos.

As medidas educativas encabezan sempre estas accións destinadas a combater o virus machista que inocula de forma silenciosa a sociedade. Sexa por medio de programas coeducadores nos centros, rachando xa dende a educación infantil e primaria cos funestos estereotipos actuais do universo rosa de princesas para as nenas e dos superheroes violentos para os nenos, como polos programas de educación afectivo-sexual impartidos para o alumnado adolescente de Secundaria, nos que se deberían poñer en cuestión os funestos modelos de amor de cadeado, onde hoxe teñen a súa orixe moitos comportamentos machistas e violentos da nosa mocidade e mesmo algúns destes crimes.

Por importantes que sexan, para loitar contra esta violencia machista non abonda coas medidas educativas. Precísase, ademais, completar o mapa de xulgados especializados en violencia de xénero e poñer en marcha medidas para axilizar a tramitación de denuncias. Cómpre desenvolver campañas de concienciación sobre a corresponsabilidade social para illar aos agresores. Como tamén é necesario respectar un protocolo de actuación a respecto do tratamento da violencia de xénero nos medios de comunicación na liña das recomendacións do Colexio Profesional de Xornalistas. En definitiva, requírense medios para desenvolver programas específicos nos eidos xudicial, sanitario, laboral, asistencial e de protección das vítimas e das súas familias. E, polo tanto, a mobilización de recursos económicos públicos, o que resulta incompatible coas políticas de recortes nunha cuestión de estado coma esta.

Onte 1087: Capa peregrina

/en , , , /por

Contador_14-09-2014Se xa non chocase a utilización da Cidade da Cultura como velódromo de superluxo para a saída da etapa contrarreloxo da Vuelta, o momento capa peregrina no Obradoiro, protagonizado polo presidente Feijóo e a secretaria xeral para o Turismo Nava Castro, foi tan prescindible como ridículo para os seus protagonistas. Alberto Contador, o ciclista madrileño gañador da proba, expresou a súa incomodidade con tan pesada indumentaria retirándoa decontado. Asociar Galicia e o Camiño de Santiago con tópicos folclóricos tan resesos coma este vestiario resulta contraproducente para a promoción dun país moderno. Con todo, ben sei que esta é apenas a anécdota dunha cuestión de maior calado, a da oportunidade e conveniencia que a Xunta e as deputacións provinciais patrocinasen catro etapas desta competición, así como cal é o seu encaixe dentro das políticas deportivas e turísticas estratéxicas destas administracións galegas. É indubidable que probas internacionais como a Vuelta e o Tour ofrecen posibilidades de promoción daquelas paisaxes e lugares por onde pasa. Outra cousa ben distinta é o prezo que cada unha das administracións públicas debe pagar por isto aos seus organizadores. Ben sería que en aras da transparencia da que tanto fachendea, o presidente Feijóo comunicase aos galegos canto nos custou esta semana da Vuelta.

Onte 1085: Fuga de cerebros

/en , , , /por

Inauguracion_curso_2014-15Salustiano Mato, no discurso da apertura do curso, reclamou maior financiamento e denunciou a redución salarial do persoal universitario, onde Galicia vai á cabeza do Estado. Para o reitor de Vigo nas nosas universidades estase producindo unha «fuga de cerebros sistemática» provocada polos efectos letais da taxa de reposición, que recurta salarios e prazas para os investigadores, mesmo para os máis produtivos. Esta denuncia realizouse onte diante do presidente Feijóo que despois apenas modificou a súa retórica, insistindo no esforzo que realizan profesores e alumnos, «que non pode ser alleo aos cambios que constantemente se producen na sociedade», e adiando para o plan 2016-2020 un posible incremento do financiamento. Dous discursos que expresan concepcións antagónicas sobre o papel e o futuro da universidade galega. Unha, a do conformismo de quen entende o sistema universitario público como unha fonte de gasto elevadísima que cómpre reducir. Outra, a dos profesionais que conciben a universidade como motor esencial do proxecto de refundación e modernización do país. Eis outro dos dilemas galegos.

Onte 1084: Ara és l’Hora

/en , , /por

diada_1109-2014Da celebración da Díada de onte tiro unhas poucas reflexións. Primeira, case dous millóns de persoas na rúa, conformando unha bandeira, constitúe en calquera lugar do mundo unha mobilización política de enorme relevancia e carácter histórico. Así foi salientado nas primeiras páxinas dos xornais internacionais de hoxe, o que constitúe un éxito dos organizadores. Segunda, o carácter transversal da mobilización, a súa dimensión festiva e intencionalidade iconográfica, a súa dimensión interxeracional e familiar, representa no simbólico un importante nivel de cohesión social e civilidade do proceso soberanista. Terceira, a reclamación do referendum previsto para o 9 de novembro, non agochou na mobilización unha pulsión cidadá pola independencia, que presiona sobre as forzas políticas soberanistas. Cuarta, a ausencia de resposta política do Goberno, coma do PSOE e o seu novo líder, máis alá do acto celebrado en Tarragona, así como os tópicos da maior parte da prensa editada en Madrid, expresan a súa incapacidade para entender e abordar «o problema catalán». E quinta, tras o éxito desta Díada, que a pesar do caso Pujol recuperou os niveis de participación de 2012, é moi difícil aventurar o que vai suceder en Cataluña despois da convocatoria a vindeira semana da consulta non vinculante e da resposta do Tribunal Constitucional. Semella que é a vontade cidadá a que impulsa o proceso.

Onte 1082: Terrorismo machista

/en , , , , , , , , /por

Non_a_violencia_machistaTras a intervención do vicepresidente Rueda sobre a escalada de violencia machista en Galicia, diante dunha bancada do Goberno baleira, Carme Adán preguntou na tribuna: «Imaxinemos, por un momento, que estivésemos a falar de sete persoas mortas por terrorismo. Vostedes cren que non estaria aquí Feijóo?» E non lle falta razón á deputada do BNG cando fai este duro paralelismo, xa que o terrorismo machista debe ser considerado como unha cuestión de estado, un problema político e social de primeira magnitude. Así o entenden as organizacións feministas que entregaron onte ao vicepresidente unha táboa reivindicativa de medidas contra a violencia de xénero, que van dende accións educativas e sanitarias, a outras referidas coa xustiza e a seguridade, o emprego, o apoio ao asociacionismo feminimo, a erradicación da publicidade sexista ou o protocolo de actuación dos medios de comunicación sobre esta cuestión. Para combater a lacra do terrorismo machista non abondan os minutos de silencio. Requírese que pase ao primeiro plano da axenda pública. Daquela, a bancada azul non quedaría baleira cando se abordase no Parlamento.

A Cruz dos Caídos

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a sentenza que obriga ao concello de Vigo a retirar a «Cruz dos Caídos».

cruz-caidos-2A chamada “Cruz dos Caídos” do monte do Castro deberá ser retirada tras a sentenza do 4 de setembro do Xulgado do Contencioso-administrativo número 2 de Vigo. Acéptase así o recurso presentado pola Asociación Viguesa pola Memoria Histórica do 36 contra a resolución do Goberno Local de Vigo de marzo de 2013 que rexeitaba a súa solicitude de retirala, ao fío do establecido pola “Lei de Memoria Histórica” de 2007. Unha sentenza modélica para o avance do proceso de recuperación da memoria en Galicia que evidencia a falacia dos argumentos daqueles que defenden manter en pé un monumento sen valores artísticos ningúns que funcionou durante medio século como símbolo da exaltación da sublevación militar, da Guerra Civil, da represión e da ditadura franquista.

Lembremos que a “Cruz dos Caídos” foi inaugurada o 14 de setembro de 1961 por Franco, nunha xornada marathoniana na que chegou a Vigo a bordo do Azor, visitou primeiro a Estación Marítima recén construída, despois a factoría das furgonetas de Citroën, inaugurou a dos Alfares de Pontesampaio e rematou nas illas Cíes inaugurando un monolito de dezasete metros de altura a el dedicado polas falanxes pontevedresas, demolido hai seis anos pola Xunta. A “Cruz dos Caídos” fora construída polo concello de Vigo a proposta da xunta local de Falange en 1959, no marco dunha campaña que inzou as cidades deste tipo de monumentos cos que se pretendían homenaxear aos “caídos por Deus e por España”, como a propaganda da ditadura chamaba ás vítimas do bando nacional. Dende a súa inauguración, ao pé da cruz do Castro organizáronse actos políticos de exaltación do réxime e lembranzas cada 20 de novembro da figura de José Antonio. Foi tamén alí o lugar escollido polos franquistas vigueses, como quedou recollido pola cámara de Magar, para homenaxear ao caudillo tras o seu pasamento.

A redacción desta sentenza do maxistrado xuíz Antonio Martínez Quintanar desmonta os argumentos utilizados polo concello para evitar a retirada da cruz do Castro. Primeiro, o monumento non ten nin nunca tivo significación relixiosa, a pesar de que a igrexa católica participase na súa inauguración e noutras cerimonias políticas. Segundo, a pesar de que lle foron retirados algúns elementos iconográficos e lemas fascistas, o monumento conserva o seu significado propagandístico e simbólico da sublevación militar golpista e dos vencedores da Guerra Civil tanto pola súa ubicación estratéxica como pola súa estética e deseño arquitectónico prototípico. Terceiro, o monumento non pode ser considerado como un símbolo de reconciliación e paz, xa que a pesar do acordo municipal de 1981, adoptado por unanimidade sendo alcalde Manuel Soto, ningún dos gobernos locais seguintes, por razóns diversas, chegou a colocar alí a placa acordada coa lenda “Polos mortos na Guerra Civil 1936-1939” nin nunca se rebautizou como “Monumento aos caídos”. En definitiva, a sentenza amosa que a “Cruz dos Caídos” non pode ser considerada como un espazo nin relixioso nin de reconciliación. Xaora, esta peza funciona como ferida aberta na memoria dos cidadáns que sufriron a represión franquista e dos seus familiares, e tamén como símbolo permanente da exaltación dun ideario antidemocrático, por ventura xa superado. Esquecer o que representa historicamente este tipo de pezas arquitectónicas da ditadura, negar a súa inequívoca connotación antidemocrática ou minusvalorar a súa transcendencia actual son tres formas da mesma estratexia de intentar convertir á ditadura de Franco nun inocente réxime autocrático. Algo tan inxusto como inasumible para os familiares que aínda agardan a recuperación da memoria e a xustiza negada até hoxe para os seus.

Non teño dúbida que o concello de Vigo debe acatar a sentenza e retirar decontado a “Cruz dos Caídos” e os baixorrelevos de soldados e mariños que se conservan ao pé do Castro. Adoptando esta decisión, os membros do goberno municipal socialista presidido polo alcalde Abel Caballero expresarían a súa inequívoca convicción democrática e respecto pola memoria republicana. Como creo que é imprescindible que os concelleiros vigueses do Partido Popular abandonen a súa posición belixerante coa desaparición de todos os símbolos da Ditadura e da sublevación militar dos espazos públicos e a súa morneza na critica do franquismo e das súas prácticas autoritarias e antidemocráticas.

Unha vez desaparecida a “Cruz dos Caídos” da aba do monte do Castro, a carón do Campo de Granada, debe ser transformado no espazo vigués da reconciliación, da memoria e da paz. Realizar alí un acto civil de homenaxe ás vítimas da represión e de exaltación dos valores democráticos é imprescindible para conseguilo.

Onte 1075: Gómez Noya e a Región de Murcia

/en , , , , , , /por

region_murcia_noyaO tetracampion das series mundiais de trialtón, o galego Javier Gómez Noya, contou para a súa participación co patrocinio da Región de Murcia. Así aparece na súa elástica. Por asombroso que pareza, un dos mellores deportistas galegos de todos os tempos, cunha traxectoria olímpica e internacional consolidada ao longo da década, non contou na súa elástica co apoio do país ao que pertence. Os responsables das secretarías xerais de deporte e de turismo, ambas as dúas dependentes do presidente Feijoo, deberían dar algunha explicación sobre isto. Perdeuse outra magnífica oportunidade para dar a coñecer nas televisión de todo o mundo «Galicia», «Galicia calidade», «Deporte galego» ou calquera outra marca que promocionase o país, algúns dos seus produtos ou a cultura de noso. Sorprende que a Xunta e as deputacións non patrocinasen a Gómez Noya cando se gastan millonadas en patrocinar as etapas da Vuelta España. Como sorprende a presenza do deportista acompañando ao presidente Rajoy nunha das súas camiñadas, coma se dun amigo de toda a vida se tratase. Xa temos expresado noutras ocasións a nosa admiración por Javier Gómez Noya, un auténtico home de aceiro con corazón xeneroso, un traballador extraordinario con grande fortaleza psicolóxica, un modelo de esforzo, superación e confianza nas propias posibilidades, en definitiva, un gran campión do que nos orgullamos todos os galegos. Xaora, os nosos parabéns para o ferrolán, a quen admiramos como deportista e como cidadán comprometido co seu país e coa súa lingua.

Onte 1070: Na época da mentira

/en , , , , /por

TC00238901O filósofo Carlos París morreu o pasado mes de xaneiro. Deixou sobre a mesa do seu estudio as probas de En la época de la mentira no que recolleu as súas conferencias de apertura do curso como presidente que foi do Ateneo de Madrid. Tras a revisión realizada por Lidia Falcón, a súa compañeira, a editorial Tecnos pechou unha obra que supón unha síntese da lucidez do pensamento crítico de quen fora catedrático de Filosofía da Universidade de Santiago en 1951, con apenas vinte e seis anos.

A mentira converteuse para o autor de Ética radical na estrutura que vertebra a nosa sociedade, un fluído capaz de disfrazar a arbitrariedade e vontade do poder baixo o manto dunha retórica ilustrada, a arma máis poderosa coa que contan os gobernos actuais para enganar aos seus pobos. Estamos afeitos a que os nosos gobernantes, fachendeando de realismo, xustifiquen que non son realizables outros mundos mellores, mais non teñen reparo en converter a miseria e a catástrofe no óptimo do factible. A mentirá é así o procedemento que avala as políticas económicas do FMI e Banco Mundial, as institucións que impoñen os ditados dun capitalismo cada vez menos produtivo e máis especulativo e financeiro, que provoca un aumento de vertixe das diferenzas de clase. A mentira xustifica tamén as actuais guerras económicas, violando a xustiza e a legalidade internacional, ao tempo que arrebata o coñecemento da historia recente e da súa verdade.

Como fixera Calvino coas súas seis leccións americanas, Carlos París artellou as súas seis leccións ateneístas coa intención de repasar os grandes temas filosóficos da civilización de entre séculos, dende o estado do dilema ético entre egoísmo e altruísmo, pasando polo papel dos intelectuais, até o valor da ciencia e da tecnoloxía no entorno dese estado vixía que amedrenta a súa cidadanía coa intención de fixar a súa conformidade. Especial atención dedica a analizar o papel da cultura neste contexto, integrando algunhas análises de Sennet e Bauman. Cultura que define con tres palabras: inestabilidade (sexa nas relacións humanas como institucionais), uniformidade (xa que as diferenzas se borran pola transformación do cidadán en consumidor) e infantilización (substituíndo a ficción polo escapismo do entretemento). Libro fecundo e moi útil para chantar novas raíces do pensamento crítico. Merece novas lecturas máis demoradas e reflexivas,

Onte 1053: O silencio corrompe a verdade

/en , , , /por

O_conselleiro_de_educación_nun_centro_infantilA carta enviada por Prolingua ao Conselleiro de Cultura e Educación sobre a triste situación da lingua galega no período (decisivo) de tránsito entre a Educación Infantil e a Primaria é unha das pezas máis clarificadoras que coñecemos sobre a desfeita que o galego está vivindo no sistema educativo tras o Decreto 79/2010. En sendo moi optimistas apenas o 15 % do alumnado galego que se incorpora á Primaria cada curso, uns tres mil picariños e picariñas, utilizou na etapa infantil o galego como lingua vehicular. Noutras palabras, o 85 % do alumnado galego chega ao comezo da Primaria –un momento decisivo para o desenvolvemento das competencias de comunicación lingüística, sobre todo as de compresión e expresión oral, como para a consolidación das aprendizaxes da lectoescritura– sen noticias sobre a lingua galega, que para eles ten un status semellante ao da lingua estranxeira, coa que si tiveron contacto escolar durante a Educación Infantil. Un período de tránsito decisivo tamén para «a persistente instalación de prexuízos e ideas falsas sobre o valor das linguas en conflito«, como denuncia a plataforma apartidaria Prolingua.

Prolingua solicita á Consellaría de Cultura e Educación a publicación dos informes establecidos no Decreto 79/2010: a avaliación e o seguimento dos proxectos lingüísticos dos últimos tres anos en cada centro, un mapa detallado de uso do galego nos centros, así como os criterios utilizados pola administración educativa para a avaliación inicial do nivel de competencia nas catro destrezas básicas ao inicio das etapas de educación obrigatoria. Como salienta este texto, os responsables da Consellaría de Cultura e Educación, que mantén abertos múltiples conflitos xurídicos e administrativos, non poden continuar mudos. O silencio sobre o que está sucedendo coa lingua galega nos centros de educación infantil urbanos, como en xeral en toda a rede de centros non universitarios, denunciado onte por Prolingua, corrompe a verdade e pon en perigo a liberdade lingüística de boa parte da cidadanía. No décimo aniversario da aprobación do Plan xeral de normalizaicón da lingua galega este texto de Prolingua é oportunísimo. Recoméndoo vivamente e solicito sexa compartido nas redes.

Onte 1052: O AVE galego paralizado?

/en , , , /por

Viaduto_CatoiraCoñecimos onte a ameaza das construtoras de paralización das obras do AVE a Galicia. O compromiso de remate en 2018, asumido por Feijoo na campaña de 2012, pode quedar en auga de castañas. 700 millóns de euros sería a débeda que ADIF ten pendente coas adxudicatarias de diversos treitos do AVE que uniría Galicia coa Meseta. Xaora, tamén é posible que este atraso poida estar afectando ás obras do Eixo Atlántico ferroviario, obra fulcral para o país, cuxa inauguración estaba prevista para a fin de 2014. Corre un ruxerruxe pola rede, semella que moi fundado, de que as obras do Viaduto do río Ulla en Catoira poderían estar »paradas» ou «a medio gas», cando apenas faltan uns poucos metros para que ambas as dúas marxes da ría de Arousa quedasen unidas. Os problemas financeiros de ADIF poderían tamén explicalo. Rajoy, Feijoo e Montoro deberían dar conta de que está sucedendo co AVE galego.