Onte 23: Merenda en Madarro

/en , , , /por

Cando viaxo a Lugo para presentar no serán algunha das nosas novidades procuro chegar con media hora de antelación para tomar un café con leite, acompañado dalgunha lambetada, na Confitaría Madarro. Adquirín este costume da merenda lucense tras acompañar en varias ocasións ao profesor Alonso Montero para quen a visita ao salón de té da rúa da Raíña asegura afrontar con éxito o desenvolvemento do seu parladoiro. Gosto da centenaria pastelaría lucense («Proveedora de la Real Casa» dende 1904) polos seus humildes bolos de leite, nos que atopo saudades do sabor daqueles que traía a avoa Filo da Confitaría Buen Gusto da rúa Elduayen, ou quizais pola sobriedade do seu mobiliario branco, dende as vitrinas, pasando polas cadeiras de vimbio, paredes, e teitos, até as mesas de mármore, como aqueloutras das Tres Luces de Urzaiz ou da Confitaría Ramos do meu barrio vigués. Unha impresionante colección de botellas de coñac, que probablemente levan nos andeis catro ou cinco décadas sen que ninguén chame por elas, testemuña a pegada do tempo. Cando saín, reparei nas larpeiradas do escaparate. Unha marabilla!: torta de améndoa, torta dinamarquesa, tellas e varias porcións de marmelo (a 12 euros!). É o tempo dos marmelos, chegou de novo o San Froilán.

Onte 13: reentrada de outono de Xerais

/en , , , , /por

Non vou especular sobre as hipóteses que manexamos sobre o que nos pasou onte. A anotación de Alberto Quián explica de marabilla os límites tan imprecisos existentes hoxe entre algún tipo de xornalismo dixital e o publicado nas redes informativas e sociais. Quen me coñeza sabe que teño insistido nos últimos seis ou sete anos, xa desde o inicio da andaina do goberno de coalición PSdeG-PSOE BNG, –neste blog, mais tamén nos artigos semanais de Faro de Vigo, nas entrevistas, nas conferencias ou nos debates aos que fun convidado– na idea de que na edición en galego vivimos tempos difíciles, tempos de mudanza e incerteza, provocada polo tránsito entre o analóxico e o dixital, un proceso agravado no caso galego dende a ruptura do consenso arredor do estatus do idioma. Tempos que requiren doses elevadas de esforzo, de innovación e reciclaxe, así como de corresponsabilidade empresarial, gremial e intergremial. A pesar de que me poida custar novos disgustos coma o de onte, por responsabilidade e honestidade, seguireino dicindo coa mesma enerxía e sen perder un ápice do entusiasmo imprescindible para continuar coa que eu chamo «fantasía» de Xerais.

Tras o rebumbio do mediodía, co acougo do serán botei contas do traballo previsto para estes tres vindeiros meses, o da «Reentrada de Outono» e o da «Campaña de Nadal», un dos momentos máis intensos de traballo de cada exercicio, creo que non imos ter mal balance. Xerais publicará máis de 30 novidades impresas, nos eidos da edición literaria, infantil e xuvenil e referencia. Entre eles estará un groso Dicionario xurídico galego, coeditado coa SXPL e Rexurga; unha novidosa Xeografía de Galicia de máis de medio milleiro de paxinas; un volume doutras tantas que reúne todos os contos de Manuel Rivas ou as novidades narrativas de Agustín Fernández Paz, Fran Alonso, Pere Tobaruela,Luís Rei Núñez, María Xosé Queizán e Xavier Queipo co seu agardadísimo Extramunde, Premio Xerais de novela. Ofreceremos senllas crónicas, fotográfica e narrativa con motivo do vinte e cinco aniversario da movida viguesa. No eido infantil publicaremos a nova novela de Cornelia Funke, anticipándonos seis meses a súa aparición en castelán; a segunda entrega da serie de Jacobo Fernández Serrano, un libro de limericks precioso de Antón Cortizas, ademais dos premios Merlín de Anxo Fariña e Caixa Galicia xuvenil de Héctor Carré. Edicións impresas ás que engadimos á da Axenda Xerais, un produto con máis de vinte anos de vida. Editaremos media ducia de novidades nativas en e-book de formato e-pub; inauguraremos a Biblioteca Dixital Xerais, que permitirá, inicialmente, acceder de balde á lectura na nube de oito títulos descatalogados das coleccións Ferros, Biblioteca das Letras Galegas e Materiais; ademais de abrir un versión beta do noso espazo en liña para que  o profesorado de Educación Infantil e o de Lingua de primeiro ciclo de ESO poidan acceder aos nosos primeiros contidos dixitais educativos. Mentres, o Departamento de Promoción colabora coa Comercial Grupo Anaya nas campaña de lanzamento do novo Dicionario Xerais de Primaria, da serie dos Megatoxos e da presenza de autores e autoras nos centros; prepara máis de vinte e cinco actos de presentación de novidades polo país enteiro –Lugo, Santiago, Ponteceso, Vigo, Marín, Muxía ou Lalín, serán as localidadesda primeira quincena de outubro–, así como a nosa presenza nas feiras internacionais de Madrid, Frankfurt e Guadalajara (onde acompañaremos a tres dos nosos autores). Comezaremos decembro no Culturgal de Pontevedra e, dous días despois, viaxaremos a Durango, onde o libro e o disco galegos son estes ano convidados. Nestas poucas lideiras andamos durante estes tempos difíciles de mudanza.

Onte 9: inicio de curso

/en , /por

Iniciouse o curso nos institutos. A cidade recuperou o seu latexto normal,  aumentou o tráfico de forma considerable (iso dime un taxista) e as familias regresaron as súas rotinas. O inicio do curso sinala, tamén, no meu calendario do editor o remate da  campaña de libro de texto e a  «reentrada literaria de outono», quizais a máis agardada, a da expectativa da novela do Premio Xerais, a das sorpresas agochada nalgún libro bonito ou o remate, por fin!, dalgún proxecto que se leva cocendo a lume manso na editorial durante moito tempo. Na reentrada enxergamos as nosas esperanzas de outono, a pesar da axenda imposible de tres meses tolos que nos agardan de viaxes, presentacións, feiras, cursos e conferencias. Hoxe prefiro quedar co entusiasmo do rebumbio ilusionado da rapazada que sae a empurróns do instituto.

«El día de mañana», un clásico de Ignacio Martínez de Pisón

/en , , /por

Non teño moitas posibilidades para seguir a todos os autores interesantes da narrativa contemporánea española. Con todo mantéñolle fidelidade a tres persoas: ao encantador Luis Landero, ao firme Isaac Rosa e ao engaiolante Ignacio Martínez de Pisón. Tres novelistas que trato de seguir e que, até agora, poucas veces me decepcionaron rotundamente. Esta foi a razón pola que merquei o pasado xoves na tenda do aeroporto de Vigo El día de mañana, a novela máis recente de Pisón, da que lera unha anotación moi entusiasta de Manolo Candelas, uns poucos días antes. Enguedellado nun primeiro capítulo memorable, o voó a Barcelona pasoume nun plis plas; quedará prendido do relato que da vida de Justo Gil ían facendo as voces daquelas poucas persoas que o coñeceron a súa chegada a Barcelona coa súa nai, literalmente, ás costas. A potencia das voces e das vidas relatadas, que deambulan pola Barcelona da metade da década de 1960 (reconstruída cunha minuciosidade case hiperrealista) até a de finais da década posterior, devolvéronme o valor da narración como forma de coñecemento histórico.

Como xa fixera coa súa entrega anterior, Dientes de leche, na que Pisón dá conta da presenza en España de fascistas italianos que viñeron a loitar a prol do bando franquista, en El día de mañana, aborda outro tema pouco frecuentado da nosa historia recente: a da Brigada Política Social franquista. En case catrocentas páxinas construídas de forma moi precisa sobre unha polifonía de voces e puntos de vista, Pisón relata a historia da progresiva degradación dunha persoa, a fuxida cara adiante dun inxenuo emprendedor con escasos escrúpulos, cuxos erros o levarán a traballar coma confidente da social e máis tarde, nun xiro de torca estarrecedor, a formar parte durante os anos da Reforma Política dun grupo ultradereitista. Esta é outra novela barcelonesa por excelencia, daquela cidade en efervescencia cultural durante uns anos díficiles, na que identificamos fíos das novelas de Marsé e de Juan Goytisolo, das memorias de editores como Barral ou Esther Tusquets ou da poesía de Gil de Biedma. Durante as horas de lectura que completei entusiasmado tiven a sensación de estar lendo a un clásico. Unha novela moi recomendable.

«O refuxio da memoria», prosa autobiográfica de Tony Judt

/en , , , , /por

Foi Manolo Candelas quen me fixo reparar en El refugio de la memoria, o libro autobiográfico de Tony Judt. Foi unha recomendación certeira, que moito agradezo, xa que é deses libros memorables que comezan conmovendo e logo te devoran pola potencia da súa voz. Conmove coñecer as circunstancias dramáticas, brutais, nas que o narrador realiza a confesión da súa vida, pechada a súa consciencia e lucidez nos límites dun corpo transformado na máis dolorosa cadea. Porén, o lector abandona decontado esta actitude piadosa para quedar enguedellado por unha voz narradora (o libro foi ditado con enormes dificultades) firme, lúcida, tinxida dunha doce melancolía capaz de relatar de forma case naturalista o devir da súa infancia na posguerra en Putney, aquel barrio londiniense onde Judt aprendeu o principio de austeridade (algún eco dickensiano atopamos) que sempre o acompañaría alí onde viviu. Vinte e cinco relatos, apenas estampas nalgúns casos, construídos cos fíos da vida que posúen unha poderosa capacidade de interrogar ao lector polo seu propio fío vital; mais, tamén e sobre todo, unha historia persoal capaz de provocar a reflexión sobre o vivido, o viaxado, o compartido, o devecido, o renunciado, o acadado…

Como xa fixera en Algo va mal, Judt arrisca a mollarse e fala con total liberdade do corporativismo universitario, tanto do College de Cambridge onde se formou e onde comezou a súa carreira como profesor universitario, como da universidade novaiorquina onde exerce sometida aos andazos dun novo puritanismo.  Tamén critica ao estado de Israel, sen renunciar a súa condición de xudeu, afonda dende o pensamento crítico no concepto de identidade no marco do mundo global ou apupa de forma entusiasta a Nova York, á que considera a «cidade do mundo» do noso tempo, ou recomenda o transporte ferroviario ao que considera o máis humano dos inventados pola humanidade. Impacta a visión do mundo deste intelectual honesto que no cabo da súa vida ofrece unha testemuña que nos achega doses de esperanza reflexiva para afrontar as «crises da mediana idade», un concepto que aborda con moita retranca. Unha das mellores pezas de prosa biográfica que teño lido recentemente, un xénero polo que devezo cada vez máis.

3000

/en , , , , /por

Esta semana de intenso traballo, na que puxemos cabo a docencia no Máster de Edición,  non dispuxen até agora de acougo para publicar esta anotación, que fai as 3.000 destas brétemas. Cando hai máis de catro anos publicabamos a número 1000, e dous anos despois a 2000, tamén aproveitabamos para reflexionar sobre o fenómeno blog, e máis especificamente sobre o fenómeno dos blogs en galego, aos que vimos achegando a nosa humilde contribución e nos que vimos ensaiando a nosa escrita dixital.

Non hai dúbida que ao longo destas tres mil anotacións, realizadas ao longo de máis de seis anos, as utilidades e o papel dos blogs mudaron moi profundamente. A irrupción das redes sociais modificou o papel dos blogs, que na maior parte dos casos foron abandonados como espazos de debate polas facilidades achegadas polas redes sociais. No entanto, como usuario de Twitter e FB, a miña experiencia é que os blogs continúan sendo esenciais para conformar a identidade dixital na rede das persoas, empresas ou entidades. Hoxe, os blogs son os espazos de lectura máis acougada e reflexiva dos que dispoñemos nesta vertixe da lectura multitarefa cotián. Máis alá da súa esencial utilidade didáctica, como sinala Juan Varela, os blogs quedarán para a xente que quere producir certos contidos, para aqueloutras que prefiran manter o seu arquivo de presenza na rede ou como parte desa edición expandida que estamos comezando a desenvolver.

Porén, estas mudanzas non modifican a razón de ser dos blogs, os que concibimos como identidades individuais de dominio público. No noso caso, a pesar de que reducimos o ritmo habitual de publicación, continuamos modulando a nosa voz nos proxectos de seguir a mudanza do paradigma da comunicación cultural, de acompañar o proceso de edición en galego, de intervir no debate político cidadán ou de compartir os éxitos e fracasos do noso Celta do corazón.

Entrevista en «Qué leer»

/en , /por

O sempre xeneroso Ramon Nicolás fíxome unha entrevista para a revista Qué leer da que é correspondente en Galicia.  Falamos da Asociación Galega de Editores, das perspectivas do sector no entorno da crise actual, dos proxectos futuros de Xerais, de Lois Pereiro e do traballo nestas brétemas. Quedo moi agradecido.

Fervenzas Literarias, o mellor de 2010

/en , , , , , , , /por

Velaí o palmarés do mellor de 2010 de Fervenzas Literarias, outorgado pola votación de máis de cincocentas persoas na rede. A nosa gratitude polo que lle corresponde a Brétemas como o mellor blog do pasado ano.

Sexto aniversario

/en , , , , , , , , , , , /por

A Manuel Rivas, compañeiro de Brétema

Hoxe estas brétemas chegan ao seu sexto aniversario. Dende aquela primeira anotación levamos publicadas 2.945 (332 neste sexto ano) e 7.933 comentarios (625 en 2010), o que consolida a tendencia apuntada xa o pasado ano dunha ralentización do ritmo de publicación no blog, ao tempo que un claro incremento da utilización de Twitter (onde xa superamos os 4.500 tuits) e de Facebook, espazos onde agora se está producindo boa parte das interacións e dos debates. No caso noso consolídase a tendencia da transferencia da conversa cara estas redes sociais, manténdose o blog como eixo da nosa identidade dixital. Este ano, Brétemas tivo a honra e a fortuna de ser recoñecido co Premio AELG ao blog literario 2010, o que constituíu para nós unha grande honra pola expresamos a nosa maior gratitude.

Como é adoito, este aniversario –coincidente tamén co sexto de Jaureguizar e Nacho de la Fuente, entrañables compañeiros cos que iniciei en 2005 esta aventura – serve para recuperarmos algunhas das anotacións que foos realizando, xa que unha das funcións do blog é o de servir de arquivo dixital.

Das do inverno, recupero dúas das que facían referencia ao rexeitamento do borrador do decreto de plurilingüismo, «O noso idioma á intemperie», «U-lo consenso? Galego 2025» e unha terceira, «ProLingua, o día despois», que se facía eco da experiencia das 63 presentacións expansivas e simultáneas, organizadas por ProLingua, do libro coordinador por Quique Costas 55 mentiras sobre a lingua galega.

Das anotacións da primavera recupero «Un caligrama: a miña bandeira», unha imaxe preparada en letraset por Agustín Fernández Paz e «Dona Carme, novas versións», ao fío da miña feliz tarde na Casa da Lectura dos meus amigos e maigas de espazo Lectura.

Das anotacións do verán rescato, «Un longo e tortuoso camiño», unha rcomendación entusiasta do magnífico libro de ensaio sobre o BNG de Xosé Ramón Quintana Garrido, e «Galicia, unha xeración perdida?», un artigo en Faro de Vigo no que expresei unha das miñas maiores preocupacións, o fenómeno da emigración da mocidade.

Xa no derradeiro trimestre, coa chegada do outono, o blog devalou polos territorios que lle son máis propios, os da preocupación pola lectura e a mudanza do paradigma do libro e da comunicación cultural. Das numerosas anotacións publicadas neste período sobre o tema recupero «A arte de ler en tempo de crise e mudanza» e «Guardiola e o fomento da lectura».

Como ven sucedendo dende o seu inicio, no blog foron publicándose este ano as crónicas celestes de Campo do Fragoso, ás que só lles falta unha para acadar a súa primeira centena. Entre todas elas escollín «Herrera acertou», na que expresei a miña admiración polo míster que despois de tres tempadas horribles pode devolvernos a primeira cos mellores.

Agradezo o agarimo de todos os lectores e lectoras destas brétemas, que sinto como numerosos e próximos, sexa aquí no blog, por medio dos seus lectores de feeds, por Twitter ou nos enlaces de Facebook; a todos estas persoas expreso as miñas beizóns por interesarse por elas. Se o tempo mo permite e o entusiasmo non me falta, continuaremos con elas explorando o territorio das brétemas de esperanza.

Fumar

/en , /por

Hai dous anos que deixei de fumar. Tras ese período sen botar calada ningunha e tras trinta e cinco anos como fumador escasamente moderado –son dos que comecei a fumar celtas na adolescencia, cando nos iniciabamos tamén na política galeguista– a miña humildísima experiencia indica que fumar é un pracer (unha adicción, tamén) que se pode abandonar, sempre que se faga un esforzo considerable.

Confeso que, a pesar de pasar dous anos sen tabaco e sen utilizar ningún dos trebellos da súa cultura (mecheiros, libriños, pipas…), me sigue chiflando o arrecendo do tabaco rubio das miñas marcas preferidas e que non me incomoda que alguén fume ao meu carón. Confeso que durante estes dous anos teño soñado moitas veces en que estaba fumando, mesmo supoño que algunha vez me terei espertado co fume nos beizos ou botando esa longa calada que tanto me prestaba cando ía moito frío. Sei, tamén, por experiencia de múltiples tentativas anteriores, que non é doado acadar o éxito de abandonar o tabaco, un propósito que as veces require varias quendas, supoño que moito máis polos hábitos sociais adquiridos e polos xestos persoais aos que cadaquén asocia o seu consumo ca pola dependencia física que nos provoca a nicotina. No meu caso conseguín deixala tras un par de meses de moito esforzo para vencer ese estrano formigo que che remoe todo o corpo, algunha noite de moi mal dormir e moitos litros de auga, a receita que no meu caso resultou máis eficaz para afastarme da dependencia da nicotina. Naqueles primeiros meses pensei que nunca sería capaz de escribir ou ler no ordenador sen ter unha cabicha acesa. Crin que non sería imposible parolar diante dun café quentiño ou tomar unha copiña sen botar un par de pitillos ou catro. Naquela batalla contei coa axuda do quitómetro, un programiña que axuda a motivarse no empeño, e coa comprensión das persoas do meu entorno, tan curriñas e comprensivas para saber desculpar o desacougo daqueles días. A realidade demostroume que deixar de fumar é posible.

Dende hoxe, as 10 millóns de persoas que fuman en España impediráselles facelo nos cafés e nos bares, mais das que o Goberno agarda continúen achegando pola súa adición 6.400 millóns de euros pola fiscalidade á que están sometidos aquí os labores do tabaco, que axudará a pagar a rebaixa da factura fiscal para as pemes. Unha paradoxo dificilmente explicable. Mais non vou discutir agora os termos dunha lei moi dura coas persoas fumadoras que, porén, conta cun amplísimo apoio parlamentario (e polo tanto social) nin criticar a hipócrita fiscalidade que regula o consumo do tabaco. Nin tampouco vou salientar as melloras que para a saúde supón a longo prazo abandonar esta adicción nin o comportamento máis saudable para o conxunto da sociedade que conleva que milleiros de persoas deixen de fumar, incluídos os aforros que con isto obtería o sistema sanitario. E non insisto neses argumentos por que creo na tolerancia e concibo que continuar fumando ou abandonar o tabaco debe ser unha decisión estritamente persoal que lle corresponde tomar a cadaquén na máis absoluta liberdade.

Así, para aquelas persoas que intenten estes días de comezo de ano deixar de fumar, vai todo o meu apoio; para aqueloutras que prefiran continuar gozando dos praceres do tabaco, vai toda a miña amizade e solidariedade para facer fronte con mellor humor ás dificultades que a partir de hoxe lles agardan. Comecemos todos o ano co maior optimismo, que boa falta nos vai facer para termar dos fíos da crise.