Onte 58: Praza Pública

/en , , /por

A presentación do proxecto de Praza Pública supón unha inxección de entusiasmo e de corresponsabilidade que moito debemos agradecer. Marcos Pérez Pena, Manuel M. Barreiro e Filipe Díaz, tres persoas con identidade dixital sólida, promoven un xornal dixital que pretende estar vencellado coa súa comunidade de lectores e lectoras. Na capacidade de crear ese vínculo colaborativo, eses  milleiros de mans que se pretenden enlazar neste anceio compartido, reside a clave dun proxecto baseado, tamén e inequivocamente, no pluralismo, na independencia do traballo dos profesionais e na lealtade coa lingua e cultura galegas. A posibilidade de colaboración outros proxectos xa na rede ou con outros en xestación, como a intención dos promotores (anunciada onte na presentación) de acometer a edición estendida impresa dalgúns dos contidos dixitais, son outros motivos para apoiar decididamente esta xanela para a esperanza. Benvidos á Praza Pública!

Onte 57: Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos

/en , , , , /por

O programa electoral educativo do PP anuncia a intención de eliminar a Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos, a materia de sexto de Primaria, segundo e cuarto de ESO que algúns sectores ultraconservadores e católicos levan intentando dinamitar dende hai seis anos. Hostilidade que non foi refrendada polos tribunais (tanto polo Supremo, como por varios Superiores) que avalaron a validez dos contidos desta materia incorporada ao currículum da man da Lei Orgánica da Educación de 2006. Se goberna Rajoy, a EpCDH será substiuída por “outra con contidos baseados na aprendizaxe dos valores constitucionais e o coñecemento das institucións españolas e europeas”. Sen dúbida, unha materia do mesmo ámbito ca Cidadanía, mais cun enfoque curricular diferente. Pagaba a pena tanto rebumbio para isto? Agora só nos queda saber se continuará impartíndose Ciencias do Mundo Contemporáneo en Bacharelato, outra materia (neste caso científica e tecnolóxica) combatida polos conservadores, para rematar o proceso de deconstrución curricular. Semella que iso é o que pretende o Partido Popular. Acabásemos.

Onte 56: «Tinta»

/en , , , , , , , /por

A miña curiosidade leva a interesarme por aqueles libros sobre o mundo libro. Así chegou ás miñas mans Tinta, a novela de Fernando Trías de Bes, que onte rematei durante a ventada viaxe a Madrid. Enguedelleime decontado nunha intriga de libros, ambientada nun entorno da edición clásica (a Maguncia de comezos do século XX), construída sobre a antiga crenza (hoxe, felizmente, superada) que os libros impresos conteñen todas as senrazóns do mundo e da condición humana. A procura da tinta efémera, que a vista borra só con lela; o anceio dun libro virtual, que poida ser lido e non conservado; a busca, en definitiva, do libro único, que forma parte da vida (mesmo do propio corpo) move aos protagonistas desta historia moi fermosa, un libreiro, un autor, un impresor e un corrector de estilo. Lendo Tinta comprobamos canta razón tiña Paul Auster cando advirte que “nunca debe subestimarse o poder dos libros”. Trías de Bes amosa como os libros, grazas ás palabras, son capaces de mudar a orientación das nosas vidas. Eis o extraordinario valor da lectura. Tinta é unha novela moi recomendable para libroferidos.

Actualización (05-11-2011): Coñecín o magnífico booktrailer preparado por Seix Barral.

Onte 55: A cidadanía grega

/en , , /por

Como xa adiantei na tertulia da noite do luns, o anuncio de Papandreu de someter a referendo o segundo «rescate» aprobado no cumio europeo da semana pasada actuou como un auténtico tsunami sobre as bolsas e mercados de débeda soberana, que viviron onte un dos peores días da súa historia recente. Papandreu non tivo outro remedio que realizar esta convocatoria, presionado polo rexeitamento moi amplo da cidadanía a aceptar novas medidas de recurte, que padecerían durante toda unha década. Hoxe as consecuencias desta arriscada convocatoria de referendo son impredicibles. Pode supoñer a saída de Grecia do euro pola decisión soberana da súa cidadanía, o que provocaría un auténtica catástrofe para a banca europea, que coa nova moeda grega moi devaluada non recuperaría xa nada da súa débeda. Como podería supoñer un efecto dominó sobre Italia e España, afogados no abismo da súas elevadísimos primas de risco. No entanto, quizais o feito máis significativo da convocatoria de Papandreu é  que até agora ninguén ousara arrepoñerse aos ditados emanados por Merkel e Sarkozy, o FMI ou o BCE. A cidadanía grega, diante do desconcerto dos seus partidos políticos, pode estar dando unha volta de torca á historia. Imaxinamos o que sucedería se esta actitude contaxia a outros países?

Onte 54: Nova reforma educativa?

/en , , /por

Na tertulia da Radio Galega debatemos sobre o avance do programa electoral de Mariano Rajoy, a quen xa todos vemos cun pé na Moncloa. Fóra da premeditada ambigüidade da súa redacción e do modelo de política fiscal que favorece aos que máis teñen e poden, chamoume moito a atención o compromiso de volver reformar a Educación Secundaria. Semella que desta volta, se o PP conta con maioría absoluta, como é moi probable, aprobará unha nova lei que parta a Secundaria en dúas etapas de tres anos coa intención de facela «máis flexible»: unha ESO de carácter comprensivo (á que habería que engadir un ano de inserción profesional) e un Bacharelato claramente propedéutico. Poñeríase así fin ao modelo de Secundaria Obrigatoria para todos e todas, que os sectores educativos conservadores veñen criticando dende a posta en marcha da LOXSE, hai xa vinte anos. Decontado viñéronme á cabeza tres preguntas: Que debemos facer coa nosa campaña de novos libros de texto para 4º de ESO, na que estamos traballando nestes momentos? Que foi daquel pacto pola estabilidade da Educación da que tanto falou o PP para non aceptar o acordo proposto polo ministro Gabilondo? Asume o partido de Mariano Rajoy algún compromiso de aumentar os recursos dedicados á educación ao longo da lexislatura? Quizais no programa electoral completo do PP (publicado hoxe) poidamos atopar respostas para estas nosas preguntas tan desacougadas.

Onte 53: O editor debe ser un lector

/en , , /por

Estou dedicando estes días da ponte do Samaín a rematar a lectura de orixinais que tiña atrasados. Este é un dos traballos que máis me presta e que considero fulcral no meu oficio de editor. Entre outras misións, todos os editores, tanto os literarios como os doutros tipos de edición, temos a responsabilidade de ofrecer boas lecturas para cada un dos nosos públicos. Sempre acreditei na idea de que un editor que non integra a lectura como unha das súas actividades profesionais cotiáns, tampouco poderá asumir os riscos de construír un catálogo orientado por un criterio de excelencia, froito do diálogo aberto cos autores e autoras e cos membros do seu equipo editorial, sexan os editores ou as que confeccionan os informes de lectura. Sinálao de forma certeira Elsa Aguiar nunha anotación oportunísima na que reivindica a responsabilidade do noso oficio: «un editor é (debería ser) un primeiro lector privilexiado». Quizais, como sinala Michael Krüger no feito de que os (algúns ou moitos, non o sei) editores xa non sexan lectores apaixonados, resida o maior perigo para o futuro da edición neste momento de tránsitos. Continuamos lendo.

Onte 52: DoCampo e Cobas

/en , , , , , , /por

Despois de asistir como convidado á convención de Cultura do BNG (magnífica intervención de Teresa Moure), integreime no VIII Encontro Galego de Ilustración organizado por AGPI. Antes de participar con Manuel Gago no debate sobre a convivencia cos medios dixitais, tiven a oportunidade de escoitar a interesantísima conversa entre Xabier DoCampo e Xosé Cobas sobre o seu proceso de creación conxunta. Dous autores, un dende a escrita, outro dende a ilustración, que asumen o reto de ofrecer nos seus libros unha creación única dende dúas linguaxes complementarias. Cobas e DoCampo abordan un proceso de diálogo creativo aberto cuxos límites quedan establecidos só polos formatos editoriais. Admirable e sorprendente.  Bolboretas, A decisón de Valerio, O libro das viaxes imaxinarias, O misterio das badaladas son algúns dos froitos recentes e moi logrados desta extraordinaria experiencia creativa conxunta da que non coñecemos moitos precedentes no entorno da literatura infantil e xuvenil en España. Unha parella de feito (no ámbito creativo) que merece para o editor todas as súas beizóns.

Onte 51: An Alfaya

/en , , , , , , /por

A viguesa libraría Librouro encheuse na presentación de Vía secundaria, a obra de An Alfaya gañadora do Premio de novela por entregas de La Voz de Galicia 2010. A magnífica e clarificadora intervención de Ramón Nicolás salientou a importancia dunha obra na que se formulan algunhas preguntas esenciais sobre os problemas do ser humano no noso so tempo, como son a incomunicación e a soidade, sen esquecer a memoria, así a secas, sen o adxectivo, «histórica», para evitar o pleonasmo. Despois, An Alfaya desvelou que a escrita de Vía secundaria, na que empregou trinta e un días, tantos como capítulos ten a novela, fora un traballo de contención e equilibrio, consciente que de precisaba para axustarse ao xénero solicitado da maior economía da linguaxe. An rematou a súa intervención lendo os títulos de todos os capítulos da novela, que conforman un poema, enfatizando nas palabras claves da obra (tags literarios): soidade, sangre, covardía, vinganza, destino, felicidade… Hai tempo que considero a An Alfaya como un valor seguro da narrativa galega actual, unha autora que acredita un impresionante currículum de premios e un amplo catálogo de excelentes novelas, algunhas memorables, como A sombra descalza, para min unha das novelas galegas da primeira década de 2000 que quedarán. Unha autora que queremos e admiramos polo seu traballo tan sólido como discreto. Beizóns para An Alfaya!

Onte 50: CRTVG pública

/en , , , , /por

Despois de rematar a magnífica presentación do libro de ensaio de María Xosé Queizán sobre Mary Wollstonecraft Selley na nova libraría feminista Lila de Lilith, acudimos a participar na concentración en solidariedade cos traballadores e traballadoras da CRTVG, que se celebraba na praza de Cervantes. Impresionoume a claridade dos argumentos utilizados nas intervencións, a unidade sindical e a afouteza dos profesionais que subiron ao estrado para defender a continuidade dos medios públicos audiovisuais galegos. Información plural e de calidade, promoción da lingua e cultura galegas, e desenvolvemento do sector audiovisual foron  os obxectivos expresados para defender uns medios de comunicación públicos que, se poña como se poña o Goberno de Feijóo e a súa política de austeridade selectiva, supoñen un custe moi razoable para o noso país (36,6 € por galego, segundo estimacións sindicais). Sendo así as cousas, resúltanme moi difícil entender as razóns que poden ter os membros do grupo parlamentario socialista para apoiar un proxecto de lei que pon en perigo o carácter publico da CRTVG e a subrogación do seu cadro de persoal. O deputado José Manuel Lage, tan activo na rede e participante na redacción do texto, debería expresar unha xustificación convincente.

Onte 49: O máis estraño

/en , , , , /por

Non defraudou Manuel Rivas na presentación aos medios do volume de contos reunidos. Baixo o título O máis estraño, Rivas reuniu e revisou estilisticamente os seus 81 contos, publicados en cinco libros ao longo de dúas décadas, dende aqueles primeiros dun Millón de vacas ao máis recente e inédito, «A sombra do soño», no que hai un xogo entre o azougue do espello, expresado pola frase de Píndaro «o ser humano é a sombra dunha sombra», e a procura do soño, sexa individual ou compartido. Rivas comezou a súa intervención lembrando o «Manifesto Antropófago» de 1928 («Hai que probar de todo. Todo o que estea bem no mundo») e rematou reivindicando traspasar dende a literatura a liña do inaccesible, definida polos arqueólogos, utilizando o valor da imaxinación como prolongación da liña de memoria. Manolo insistiu na idea de que a escrita literaria ten que ver cun proceso de esclarecemento, sendo o do escritor un traballo semellante ao do arqueólogo dun futuro abandonado, na procura de claridades alí onde hai zonas de escuridade e silencio. Mais, abordou tamén o proceso contrario, xa que a literatura, ao mesmo tempo que se vai achegando a un segredo, tamén vai creando enigmas. Creo que o momento máis brillante do seu discurso foi cando abordou a descrición dese círculo, entre o segredo e o enigma, como o trazo máis característico deste xénero: «o conto dura o tempo dun misto prendido na escuridade. O conto existe de verdade cando queima nos dedos, cando o misto remata a súa luz e calor». Tamén foi moi lúcida a súa insistencia en relacionar a literatura co concreto: «debe dicir o que non se pode dicir, expresando o enigma do humano», «a literatura é o eido dos porqués», «a literatura é o máis eficaz medio de defensa contra o arsénico do poder» … A publicación deste volume constitúe un fito para a historia da editorial, unha alfaia para o noso catálogo, unha obra perdurable, concibida para permanecer, onde está a maior riqueza dunha editora. Onte Manuel Rivas cumpriu 54 anos, sentímonos moi orgullosos de poder acompañalo en xornada tan magnífica.