O Vigo de Coppini

/en , , , , , /por

Dedico o artigo de semana en Faro de Vigo a lembrar a Germán Coppini e a aquel Vigo da efervescencia cultural da Movida dos oitenta.

Impresionoume a noticia do pasamento de Germán Coppini, un santanderino, que recalou na súa mocidade en Vigo, mais que quedará unido para sempre coa nosa cidade como un dos fundadores de Siniestro Total e de Golpes Bajos, os dous grupos senlleiros da “Movida” de comezos dos oitenta. Coppini formou parte dunha xeración de mozos e mozas vigueses que enxergamos o futuro nas rúas daquel Vigo revolcado da primeira reconversión naval de Ascón e do inicio do descafeinado proceso autonómico galego. Un Vigo gobernado por Manoel Soto, un alcalde que nunca contou con maioría absoluta, cuxa icona urbanística foi o Escalestri nunca utilizado, que cruzaba a rúa Urzaiz, o anfiteatro preferido para numerosas manifestacións cívicas, políticas e sindicais. Un tempo de mudanzas e grandes esperanzas, cuxa memoria reconstruímos axudados polas fotografías de Cameselle e Vitín de las Heras e pola magnífica crónica que Emilio Alonso fixo no seu libro “Vigo a 80 revolucións por minuto” (Xerais 2011).

Coppini foi o primeiro cantante de Siniestro Total. Xunto a Miguel Costas, Alberto Torrado e Julián Hernández formou parte daquela formación inicial que o 27 de decembro de 1982 participou no Nadal Rock do cine Salesianos. Pouco antes, no mes de outubro, Coppini participara na gravación do primeiro elepé, “¿Cuándo se come aquí?”, quince cancións  nas que o grupo punk vigués acuñou o seu ADN, letras de acedume desapiadada sobre bases de máxima simplicidade musical. Fora Modesto Román, que coñecía a Germán do seu paso polo colexio Nebrija, quen no Cerne da Deboura, o pub onde traballaba, puxo en contacto a Coppini, daquela cantante de Coco y los del 1.500, con Costas e Hernández. Naquel momento de fulgor creativo outros locais vigueses (Sachtmo, Catro a Catro, Luada, Kremlin, El Manco) foron facilitadores tamén doutros encontros artísticos.

Na primavera de 1983, Coppini formou un dúo con Teo Cardalda, que bautizaron como Golpes Bajos, ao que logo se uniron Pablo Novoa e Luis García. Foi neste grupo de tan curta vida coma éxito fulgurante onde Germán comezou a desenvolver con plenitude o seu concepto artesán da música elegante, que co paso do tempo o definiu como un incómodo resistente. Na ollada, nas letras de cancións memorables (“No mires a los ojos de la gente”, “Cena recalentada”…) e, sobre todo, na súa voz identifícase un aceno de tristeza reflexiva, unha alerta inconformista para permancer sempre á espreita, nese territorio tan difícil de construír entre a melancolía e a memoria.

Nunca foi doado explicar para os medios madrileños nin o éxito acadado por ST e GB en toda España nin as razóns da efervescencia cultural que se vivía nunha cidade industrial sometida aos rigores da reconversión. Mais aquel Vigo de Coppini, o Vigo da “Movida”, unha cidade que non contaba nin sequera con universidade de seu, facilitou o estourido da creación e a industria cultural en case todas as disciplinas. Non é doado resumilas.

Os Premios da Crítica Galicia, promovidos por un grupo plural de galeguistas do Círculo Ourensán Vigués, consolidáronse dende entón como referente da produción cultural en galego. Na música culta emerxeu a figura do compositor Enrique X. Macías, a programación das Xuventudes Musicais de Manuel Álvarez ou a creación municipal do Laboratorio de Música Electrónica e do Obradoiro de Instrumentos Tradicionais da Universidade Popular. As actividades interdisciplinares do grupo de Comunicación Poética Rompente, creado por Romón, Reixa e Avendaño, trouxeron a vangarda e a renovación á poesía galega. Outrosí sucedeu coa aparición dunha nova xeración de poetas e narradores (Manuel Forcadela, Ramiro Fonte, Román Raña, Xela Arias, Xosé Ramón Pena, Alfonso e Xosé María Álvarez Cáccamo…) que comezaron a publicar ao abeiro de novas editoras literarias viguesas como Xerais, Ir Indo, Cumio… O mesmo sucedeu no teatro, coa aparición de grupos como Máscara 17 ou Artello. Nas artes plásticas consolidouse a xeración Atlántica, na que participaron pintores vigueses como Lamas, Patiño, Monroy, Mantecón, Huete ou o escultor e ilustrador Xosé Guillermo, o deseñador da instalación dos aforcados da praza da Constitución cando se celebrou “Madrid se escribe con V de Vigo”. Sen esquecer que foi daquela cando naceu a Fotobienal (1984), promovida por Suárez Canal e Manuel Sendón, cando Reixa estreou as súas primeiras videocreacións, cando Radiocadena española en Vigo emitía o programa “A trincheira” de Emilio Alonso, cando se publicaba a revista “Tintimán” ou “Pharo the Bego”, un suplemento cultural de “Faro de Vigo”. Ou cando a rúa López de Neira foi a “rúa da moda”, onde tiña as súas tendas María Moreira, Gene Cabaleiro…

Aquel Vigo inquedo e inconformista de Coppini e da Movida ben merece hoxe unha lembranza.

Onte 836: A Coruña e Vigo

/en , , , , , , , , /por

A da Libraría Cartabón de Vigo foi a derradeira presentación dun ano no que Xerais organizou uns douscentos actos deste tipo. Lalo Carnota e Xurxo Souto viaxaron dende A Coruña para presentar (tamén para contar e cantar) A Terra Queima, un libro cedé que propón resolver un enigma que pode acabar co mundo. A presentación, co aforo da libraría completo, serviu ademais para unir lazos entre Vigo e A Coruña, as dúas cidades portuarias atlánticas.

Estou cen por cen de acordo co discurso de Xurxo Souto que defendeu que «A Coruña e Vigo son a mesma idade». «Para un rapaz dos Mallos ou do Calvario, de Labañou ou de Bouzas, dos Castro ou de Travesas, de Monte Alto ou de Teis, de Monelos ou de Coia non hai diferenza ningunha entre ambas as dúas cidades. Os seus portos dende a ollada do mar son idénticos. Son dous pontóns de recalada do Atlántico, o mesmo mar para ambos». Preguntouse Xurxo «qué escuro interwse hai para intentar separarnos, para que a pelexa de dous rapaces nun partido poida provocar un problema». Rematou gabando a constancia de Lalo Carnota e recomendando A Terra Queima, unha ópera de peto para cativos, un conto que propón reparar no que temos máis próximo, un libro que fala da torre de Hércules, razon pola que é radicalmente vigués».

Onte 832: Coppini

/en , , , , /por

Impresionoume a noticia do pasamento de Germán Coppini, un membro destacadísimo da nosa viguesa Xeración Polycommander. Germán foi a primeira voz desta xeración de mozos e mozas que, a finais dos setenta, enxergamos o futuro nas rúas daquel Vigo revolcado de Soto, do escalestri e das batallas da primeira reconversión naval. A participación de Coppini, xunto a Costas e Julián, foi decisiva para a creación de Siniestro Total, aínda que sería en Golpes Bajos, a carón de Teo Cardalda e Pablo Novoa, onde comezou a desenvolver o seu concepto artesán da música elegante, que co paso dos anos o definiu como un incómodo resistente. Sempre identifiquei na  ollada, nas letras e, sobre todo, na voz de Coppini un aceno de tristeza intelixente, unha alerta para permanecer sempre á espreita, nese territorio tan difícil de construír entre a melancolía e a esperanza. Aí o lembraremos nesta noiteboa, na que se marchou con discreción moumeando «non mires aos ollos da xente, dáme medo, menten sempre», o retrouso dun dos himnos da nosa xeración. Con todos os abrazos para os seus, especialmente para Pablo.

Onte 822: «A Terra Queima»

/en , , , , , , /por

A presentación na Libraría Arenas d’ A Terra Queima, o libro cedé de Lalo Carnota e Xurxo Souto, constituíu un grande serán de música coruñesa e de exaltación da cultura mariña.

Abriu a presentación-concerto Xurxo Souto saudando aos presentes utliizando o título da novela máis recente de Bernardino Graña, Medre o mar! Agradeceu tamén a presenza na sala de moitos músicos coruñeses, en especial de Perillo, o batería dos Tamara, que recibiu na noite do pasado venres o premio de honra dos Premios da Música Galega 2013. Xurxo gabou a insistencia e constancia de Lalo Carnota para levar adiante o proxecto «A Terra Queima», «unha gran rapsodia da natureza que fala desta parte do mundo que habitamos, esta cidade barco na que vivimos sobre a pedra, que conta na proa coa Torre rodeada das pedras percebeiras». «Este libro fala da necesidade de coñecer esa realidade máis cercana, a que temos diante dos ollos». Rematou Souto referíndose ao magnífico traballo que para o libro fixeron Sesé Barreiro, a ilustradora, e Xulio Rey, o fotógrafo, «capaces de conseguir paralizar o mar, o mesmo que fixera Lugrís cando pintou o mar maior sen tempo, a xeito dun palimpsesto».

Lalo Carnota, o promotor do proxecto, compositor da música, baixista e cantante das cancións, relatou como se fixera o proxecto. «A idea do libro naceu hai catro ou cinco anos despois dun concerto de Paco de Lucía falando co meu amigo Fausto. Démoslle decontado forma nunha servilleta. Queriamos facer un libro que contase unha historia para nenos, protagonizada por Antón, un rapaz que quere salvar o mundo do quecemento do planeta e dos efectos do cambio climático. O meu amigo Cuco propúxome que falase con Xurxo Souto para que escribise o texto. Fíxeno, mais daquela Xurxo non podía xa que agardaba xemelgas. Insistín máis tarde e aceptou. Compuxen a música e paseilla para que Xurxo escribise os temas, que logo gravamos cun grupo de músicos extraordinario. Só faltaba ilustrar a obra para o que contei con Xulio Rey e Sesé Barreiro. Coa axuda de Milucho o percebeiro localizamos as pedras da Torre. Foi un traballo de equipo que moito pagou a pena.»

Onte 780: «A miña primeira Rosalía»

/en , , , , , , , /por


Neste Samaín de vento e chuvia, atrevémonos a coller a autoestrada esvaradía para asistir no serán de onte ao concerto compostelán d’ A miña primeira Rosalía. A pesar da violenta bategada, sobre todo ao regreso na noitiña, moito pagou a pena a viaxe. Unha ducia e media de artistas, convocados pola teimosía de Xosé Lastra, o argalleiro deste proxecto, continuidade do iniciado o pasado ano con O meu primeiro Celso Emilio, desenvolveron no escenario dun Principal petado as doce cancións do libro disco homónimo de Xerais.

A hora e cuarto do concerto foi de exaltación da poesía rosaliana a ritmo de música galega de raíz, coa presenza de inequívocos momentos jazzísticos: Unha excelente combinación á que non foron alleos os arranxos de Xurxo Varela e Nani García, sobre once temas rosalianos e a famosa homenaxe de Curros á autora de Follas novas. Como era de agardar, no concerto inundouno todo a voz excepcional de Xiana Lastra, que acada cotas memorables en temas como «O ceo azul clarísimo» de Rodrigo Romaní e, sobre todo, en «A xusticia pola man», unha canción composta e arranxada por Pablo Sebio expresamente para este proxecto. A interpretación excepcional de Xiana Lastra (dificilísima pola escala tonal na que se ten que mover) deste primeiro poema galego de rebelión, apoiada pola narración de Mini, foi un dos momentos máis emocionantes e aplaudidos do serán. Magníficas foron todas as interpretacións de María Manuela, ilustradora tamén do libro, bordando os temas populares como a xoldra de «Imos bebendo», con todos os músicos e os bailaríns sobre o escenario. Potentes e clarísimas, como é adoito, as de Mini e Mero, dous grandes mestres da nosa música popular, nas que merece unha mención á parte «Lévame a aquela fonte cristaíña», composta polo propio Mero, canción chamada a se converter nun novo himno rosaliano. Un concerto que sempre foi a máis, co apoio que nas pezas finais achegaron aos músicos deste proxecto artístico dirixido por Xurxo Varela o gaiteiro Anxo Lorenzo, a pandereteira Olga Brañas e os bailaríns Marcos e Gabriela.

O proxecto «A miña primeira Rosalía», que ten o seu corazón no libro cedé de Xerais, que chegará ás librarías galegas nos vindeiros días, amosa tanto o talento artístico deste excepcional grupo de músicos como o seu afán de homenaxear a unha Rosalía sempre viva, moderna e rebelde. «A miña primeira Rosalía» continuará por outras localidades do país. Aconsello non perder este concerto, é unha marabilla!

 

Onte 775: Lou Reed

/en , , , , /por

A conmoción que na rede produciu a noticia do pasamento de Lou Reed é explicable polo seu carácter de mito xeracional. Desaparece unha lenda, un heroe do rock and roll, un creador iconoclasta, un músico que durante catro décadas apadriñou as diversas variacións da música popular do noso tempo. Un artista capaz de reinventarse varias veces ao longo da súa vida creativa, sen abandonar as rúas novaiorquinas que fotografou con alma romántica. A súa adaptación d’ O corvo de Edgar Allan Poe expresa a súa condición de lector, da que falou nesta entrevista en TV3, como a importancia que concedeu aos textos das súas cancións o converteron nun dos grandes poetas da historia do rock and roll. Lembrarémolo.

Onte 750: Devagariño

/en , , , /por

Tras presentar a conferencia que o alcalde Abel Caballero pronunciou no Fórum Europa (un discurso sobre a recuperación do liderado de Vigo nun novo proxecto para Galicia), collín a correr un taxi que me levase a Peinador camiño do Líber. Por fortuna, tocoume un taxista filósofo, formado como condutor nas rotas peninsulares do peixe. Quizais foi a miña apariencia enfatada a que o levou a iniciar a conversa falándome devagariño, en galego, sobre a necesidade de acougar no noso ritmo de vida, «que nos leva dun lado para outro, sen poder gozar das cousas». Confesoume que, tras trinta anos no camión, lamentaba ter comprado hai catro anos unha licenza de taxi e agora, a pesar de traballar cada día máis de catorce horas, sufrir tantas dificultades para pagar o préstamo. «Vivimos tempos ruíns, onde os cartos son os únicos que rexen», sentenciaba cando subiamos pola Vigo-20. Continuou o seu monólogo relatando que aínda tiña un avó case centenario en Ferreira do Incio, vivindo nunha casa que pode desaparecer, onde mamei o galego. Preguntoume se era xornalista e cando lle contestei que era editor dixo que «ler é un xeito de aprender moitas cousas, mais non se esqueza tamén de viaxar canto poida, que foi esa para min a maior aprendizaxe da vida». Gabou entón a dignidade e a seriedade coa que traballan os vascos, «aínda que me gustan todos os sitios de España». A conversa non deu para máis. Tras pagarlle 26 euros polo servizo de transporte e terapia, despedinme con afecto, sen sequera preguntarlle o seu nome nin reparar no número da súa licenza. Traballar, ler, viaxar, vivir devagariño. Manuscribo esta anotación no caderno mentres engalamos entre o ballón. Si, devagariño.

Onte 748: «¿Casualidad? No lo creo»

/en , , , , /por

Siniestro Total anunciou onte nun comunicado oficial que aposta por un novo sistema de distribución das súas novidades. Lanzarán as súas cancións á rede unha por unha, «ao ritmo que marquen as circunstancias e os acontecementos», «sendo opcional a publicación en formato físico». Un comunicado importante co que Siniestro abandona a publicación de álbums, tras máis de trinta anos de carreira e 23 elepés editados (13 en estudio, 4 en directo e 6 recompilatorios). Por suposto, isto non significa que remate a súa andaina, mais si unha forma de entender a distribución das súas gravacións e o tinglado do rock and roll. O modelo de distribución de ST será un precedente moi a ter en conta en toda a industria cultural, que vive o proceso de mudanza do paradigma da comunicación cultural.

O primeiro dos singles desta nova etapa é «¿Casualidad?. No lo creo», unha canción manifesto sobre as «coincidencias fortuítas» de tres acontecementos que mudaron a deriva da historia. ¿Foi unha casualidade que chegase a monarquía tras unha visita de Henry Kissinger e un estourido posterior? ¿Esta marabillosa centramina de blues e rock and roll galaico vailles chistar aos homes de negro enviados pola troica? Non o creo. ¿Casualidades ou causalidades?, eis a pregunta de ST. Recomendo a canción moi vivamente. Parabéns a Julián, Soto e o resto dos bos amigos de ST.

Onte 695: Hiroxima e Nagasaki

/en , , , , , , /por

Fixéronse onte sesenta e oito anos desque o B-29 Enola Gay das Forzas Aéreas dos EE.UU. lanzase a bomba atómica sobre Hiroxima acabando coa vida de 200.000 persoas e deixando feridos de por vida coa súa radiación a outros moitos milleiros. Apenas tres días despois, os estadounidenses repetiron a acción sobre Nagasaki, cidade sobre a que lanzaron a Fast Man, aínda máis poderosa ca primeira, provocando outras 140.000 mortes civís. Dúas feridas enormes que se mantiveron case ocultas durante varias décadas, mais que coma o holocausto, ou os bombardeos da Guerra Civil, non poden ser esquecidas. Lembrar estas traxedias, que expresan a cara máis noxenta da condición humana, contribúe á recuperación da mobilización mundial a prol da abolición das armas nucleares e da regulación estrita do uso da enerxía atómica. Impresiona escoitar o «Enola Gay» de ritmos oitententeiros co que OMD denunciaba a grande infamia de Hiroxima e de todas as guerras.