Onte 1349: Unidade galega

unidade_galegaTras o ditame dos Premios Xerais, durante a merenda falouse moito de política, tanto do futuro dalgúns gobernos locais en litixio como das posibilidades de artellar unha candidatura de unidade galega, que conte co apoio de nacionalistas e non nacionalistas. Son dos que acredita esperanzado nesta opción electoral, a pesar de coñecer as dificultades para sentar nunha mesa ao BNG, Anova, Compromiso por Galicia, Cerna, Esquerda Unida, Podemos e outros movementos sociais e cívicos coa intención de fixar un programa de mínimos en defensa do autogoberno galego.

Ten razón Aymerich: para as forzas políticas da esquerda, do nacionalismo e do galeguismo é tempo de escoller entre a unidade ou a irrelevancia. A cidadanía galega non entendería unha candidatura presentada como de unidade sen a presenza do BNG. Como tampouco outra con idéntica pretensión na que non estivesen as forzas e a cultura política xerada nas exitosas mareas atlánticas da provincia da Coruña. Non queda apenas espazo para filigranas. Xaora, a posibilidade de contar con colectivos cidadáns locais de apoio a esta candidatura de unidade galega podería decantar de forma positiva o proceso de converxencia electoral. Non parece imposible atopar unha fórmula política coxuntural que, respectando a autonomía e diversidade das organizacións políticas, sexa doadamente recoñecible como a opción da unidade galega para o Congreso e o Senado. Non son admisibles nin as exclusións nin os mesianismos. Nas vindeiras Xerais, Galicia como suxeito político xógase a posibilidade de continuar existindo ou desaparecer como tal.

Onte 1345: Ler baixo a lúa

CGk6_RjWwAAP_7YA Feira do Libro de Madrid pechou onte de forma excepcional ás 10:30 da noite para «ler baixo a lúa». Organizada pola Asociación de Editores de Madrid e concibida para evocar o misterio e o encanto da lectura ao comezo da noite, esta novidosa actividade consistiu na lectura continuada que autores, editores e actores realizaron dos contos das Mil e unha noites. A iniciativa, que tivo moi boa acollida, puido seguirse por twitter coa etiqueta #leerbajolaluna, incitando así tamén ás persoas que non puideron achegarse ao Retiro. En todo caso, propostas de actividades coma esta, nas que a lectura ocupa o espazo público con todo o seu engado e misterio, contribúen a sacar ás feiras do libro da súa rotina conformista e abrirse a novos públicos. Non estaría de máis poder emular esta idea nas Feiras do Libro de Vigo e da Coruña, que se celebrarán na primeira decena de xullo e de agosto. Ben que presta poder ler na nos aterra baixo a luz do lueiro.

Onte 1341: Candidatura galega

Unidade Galega capa. Foto Xurxo Martínez Crespo.grandeAs novas de onte convidan a certo optimismo xa que semella posible unha Candidatura galega para as Xerais de novembro. O feito de que a proposta dunha candidatura de unidade galega, baixo a fórmula dunha frente, plataforma ou candidatura cidadá, sexa defendida tanto polo BNG, Compromiso por Galicia como por Anova e os integrantes das Mareas, abre unha xanela de esperanza para que Galicia manteña a representación en Madrid e acade minorías de seu no Congreso e no Senado. Un obxectivo fulcral nun momento decisivo para o futuro de Galicia como suxeito político. Sei que non é doado artellar unha candidatura potente, plural e transversal, capaz de representar a maioría social do país, organizada sobre un programa que recupere as posicións orixinais sobre o autogoberno galego e as liberdades e dereitos civís. Xaora, a precariedade actual de Galicia exixe ás organizacións políticas conxugar o verbo «compartir» e á cidadanía o de «participar». Unha Candidatura galega para as Xerais é posible.

Onte 1338: 1000 Primaveras +

Prolingua publicou onte a primeira peza audiovisual da súa iniciativa Por min o galego terá mil primaveras máis coa que lembra, trinta e cinco anos despois, a apoloxía de Álvaro Cunqueiro sobre a lingua galega pronunciada na homenaxe que se lle rendeu en Vigo o 25 de abril de 1980.

As miñas invencións e as miñas maxias teñen, nembargantes, un senso máis fondo: por riba e por baixo do que eu fago, eu quixen e quero que a fala galega durase e continuase, porque a duración da fala é a única posibilidade de que nós duremos como pobo. (…) Se de min algún día, despois de morto, se quixese facer un eloxio, e eu estivese dando herba na terra nosa, podería dicir a miña lápida: “aquí xace alguén que coa súa obra fixo que Galicia durase mil primaveras máis”

A peza audiovisual, preparada por Noel Queipo, recompila centos de gravacións realizadas por galegofalantes das máis diversas idades e procedencias xeográficas coa intención de afirmar o seu compromiso coa lingua galega. Unha páxina colectiva no libro da esperanza galega.

Onte 1304: No Día de San Xurxo

Díadolibro20151A pesar da fraca celebración en Galicia do día de San Xurxo, «Día do libro, a lectura e os dereitos de autor», foi a de onte para min unha xornada intensa. Pola mañán soubemos da magnífica noticia do premio que a Consellaría de Educación e Cultura outorgou a Agustín Fernández Paz como autor máis lido na rede de bibliotecas escolares de Galicia. Un premio que recoñece o apoio que varias xeracións de lectores e lectoras proporcionan aos libros de Agustín que onte presentaba A neve interminable no Diario Cultural da Radio Galega.

Despois do xantar participei, xunto a Paz Castro de Kalandraka e Pilar Sampil de Galaxia, na mesa de editores do Congreso sobre novas temáticas da LIX organizado en Vigo por ANILIJ. Un encontro moi interesante no que dende unha persectiva académica se reflexiona sobre as obras infantís e xuvenís relacionadas coa morte, os conflitos armados, os naufraxios, o cambio climático, os desastres medioambientais e outros temas «candentes». Como é adoito neste tipo de foros, tras as nosas intervencións, dende o público formuláronse os temores sobre a excesiva escolarización ou enfoque moralizante dalgunhas destas propostas editoriais e sobre o papel dos editores na eleccións dos temas, o que para un participante «podería coutar a liberdade dos creadores». Como tamén se abordou, o que a min me pareceu moito máis interesante, a cuestión da «censura» ou da «imposición do politicamente correcto» que algúns editores poden tratar de impoñer a autores e tradutores para «acomodar» algúns libros á canle escolar.

11053116_10206170912298962_260184774071270281_n

Co tempo moi xusto, viaxei despois á Coruña para aocmpañar a Mercedes Leobalde na presentación de Funambulistas. O salón da FNAC quedou pequeno para tanta xente que acudiu a escoitar o diálogo entre a macedonia de relatos breves de Leobalde e as cancións de MJ Pérez, a nova cantora coruñesa. Unha hora de diálogo artístico que resultou memorable e intensa. Comezou Leobalde lendo «Os cogomelos da risa», un dos relatos que abordan a violencia contra as mulleres, e Pérez contestoulle con toda a enerxía de «Eu son a guerrilleira». Seguiu Mercedes con «Querida señora Francis«, peza coa que fixo escachar ao público ás gargalladas, á que MJ respondeu coa súa canción «Morder a lingua». Despois de que a narradora lese «Tatoos», o conto do centenario tatuado e despois abandonado, a cantora de Arzúa contestou co seu «Canto te soño e que pouco me queres», cuxo retrouso aprendeu decontado o público. O de Mercedes e MJ é un espectáculo que moito paga a pena repetir.

10659309_881597368565573_5043134385491886658_n

1908341_881596035232373_2049342254773432983_n

Outra boa noticia para o libro galego do día de San Xurxo foi a sua presenza nas paradas de Sant Jordi de Barcelona e Girona, grazas ao esforzo de voluntarios galeguistas residentes en Cataluña. Xaora, a saída do libro ao espazo público foi en Galicia aínda escasa e puntual. Un síntoma dunha febleza lectora que debemos superar.

Grazas a Pinto e Chinto e Davila que dedicaron onte as súas viñetas ao Día do Libro.

Onte 1301: Que se vexa! O galego

que_se_vexa«Que se vexa! O galego» é outra magnifica iniciativa normalizadora promovida pola CTNL. Un chamamento a facer do galego unha «lingua viva, útil, moderna, atractiva, visible». «Queremos un idioma de tod@s. E queremos que se vexa» afírmase na presentación desta proposta concibida para celebrarmos o Día das Letras Galegas. A CTNL propón «o lema QUE SE VEXA! O GALEGO, para que quen queira o utilice para salientar esa idea de darlle protagonismo ao idioma e para destacar que os actos programados se centran en visibilizar unha lingua viva e rica válida para todos o ámbitos e situacións.» Unha iniciativa de autoorgullo lingüístico que paga moito a pena axudar a espallar.

Onte 1300: Co noso acento

Pareceume unha magnífica idea esta proposta que recibin onte de galeguización de Citroën e do sector da automoción. Ao fío dos obxectivos estratéxicos que o Grupo PSA Peugeot Citroën marcou para os vindeiros anos, entre os que están «ser unha referencia do sector en eficacia operacional e desenvolverse de forma responsable», propónselle á multinacional francesa que incorpore dentro do seu compromiso social o emprego do galego, «aproveitando a simbiose de territorio, cultura, lingua e excelencia.» Se queres asinares, debes indicarllo con nome e apelidos aos promotores.

Onte 1287: Retranca en Lugo

programa-retranca-OK-FINAL-1Cando estiven en Lugo para participar no xurado do premio Ánxel Fole de narración, Carme Basadre, a concelleira de Cultura, Turismo, Xuventude e Promoción da Lingua, anunciounos que xusto despois da semana santa comezaba o Festival Internacional de Literatura e Arte con Retranca. Ten moito xeito esta proposta que transforma a retranca en compoñente transversal de todas as artes e deita unha ollada á vida e á creación artística dende o humor, o que é ben de agradecer. Mágoa non poder asistir a algúns dos actos tan atractivos como o «Sempre en Ibiza» (poesía con retranca) de Aldaolado ou as conversas entre Pedro Feijoo e Kiko Novoa ou a de Marta Pérez e Antón Sobral. Esta exaltación artística da retranca, coma o recente Festival da Bisofera, converten a Lugo nun dos espazos de innovación da promoción cultural en Galicia. Ben será qe durante esta semana os investigadores estuden cal é a orixe de tan renovada creatividade cultural.

Onte 1279: Día das Artes Galegas

CARTAZ DÍA DAS ARTES GALEGAS

Pareceume un acerto a iniciativa da Real Academia Galega de Belas Artes, que preside o pintor Manuel Quintana Martelo, de instituír dende este ano o «Día das Artes Galegas» coa intención de exaltar, divulgar e promover a creación artística en Galicia. Como tamén o foi o de escoller para esta efeméride a data do primeiro de abril, en lembranza da mesma xornada do ano 1188, coa que se certifica nas limeiras do Pórtico da Gloria aquel como obra do Mestre Mateo. Comézase así unha nova institución da nosa cultura exaltando ao Mestre Mateo, o xenio renovador da arquitectura e escultura románicas, retratado para a ocasión con todo o xenio de Miguelanxo Prado.

Sobre a figura de Mateo, o mestre de obras da Catedral de Compostela dende 1168, non se ten investigado abondo na nosa cultura. Coa intención de saber máis sobre a súa figura recorrín onte á erudición de Xosé Filgueira Valverde no seu traballo, «Datos y Conjeturas sobre la biografía del Maestro Mateo«, publicado no seu libro Historias de Compostela (Bibliofilos Gallegos, 1970; Xerais, 1982), onde aos datos achegados pola historiografía romántica, o polígrafo pontevedrés apenas engade a posibilidade de que o pai de Mateo fose o arquitecto da ponte de Salime, sobre o río Navia. Moito queda aínda por afondar, coñecer e poñer en valor de quen foi un dos piares da cultura de noso.

Xaora, este Día das Artes Galegas da Academia de Belas Artes, como a proposta que hai varios anos xa fixera a viguesa asociación A Nave das Ideas, homenaxeando ao pintor Urbano Lugrís, á actriz María Casres e ao músico Xesús Bal y Gay, supón unha ollada transversal, modernizadora e vivificadora da cultura galega, aínda moi ancorada nos límites do fenómeno literario. Celebrar a nosa creación artística no seu conxunto, sexa a literaria, a musical, plástica, dramática, cinematográfica ou transmedia, supón unha oportunidade para que a cultura galega recupere azos e alento en tempos moi difíciles como os que vivimos.

Onte 1274: «Apego»

falalle_galegoÉ un gran noticia para o idioma que doce concellos (entre eles Vigo, Ferrol, Santiago, Ourense, Redondela, Narón e Carballo), gobernados por diversos partidos, acordasen poñer en marcha o programa «Apego» coa intención de mellorar a socialización en galego de forma temperá. Un proxecto colaborativo ilusionante, desenvolvido dende os servizos de normalización lingüística de cada concello, coa intención de anosar o sentimento de apego para o galego, mais tamén como sintagma de afecto e simpatía na familia, como alicerce do desenvolvemento social e emocional dos menores de seis anos no seu entorno. Como sucedera hai trinta anos con aquela inesquecible campaña de «Fálalle galego», «Apego» é unha iniciativa chamada tamén a deixar pegada e emoción, a abrir un camiño novo nun momento decisivo para a lingua, para a recuperación de falantes no entorno familiar e para desfacer tantos prexuízos existentes no ámbito do público. Beizóns para as profesionais que a promoveron.