Estou enormemente conmocionado xa que hai só unhas horas que faleceu o meu amigo Xesús R. Jares, fundador de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega. Suso sempre foi un modelo de dignidade e, como tal, morreu cos brazos abertos á vida, ofrecéndonos a tenrura e a esperanza pola que loitou toda a súa vida. O acto civil na súa memoria terá lugar hoxe domingo ás 20:00 horas no Vigomemorial. Con todos os nosos abrazos para Paz e Sira.
No artigo da semana reflexiono sobre a implantación das tres materias de «Educación para a Cidadanía» que para min teñen como obxectivo primeiro o desenvolvemento dunha cultura democrática.
Galicia hoxe publica unha entrevista con Xosé Lastra Muruais, presidente de Nova Escola Galega, con motivo do vinte e cinco aniversario do noso movemento de renovación pedagóxica. Esta é unha efeméride que para min non pode pasar desapercibida. A miña vida profesional, tanto como docente, pedagogo e editor non se pode entender sen Nova Escola Galega, un colectivo de medio milleiro de profesionais da educación soñadores que, dende eidos diferentes (a escola, a universidade, os concellos, a edición educativa privada ou dende a merecida xubilación) seguimos teimando na procura da escola galega das pombas. Ten moita razón Lastra cando amosa a vixencia do noso proxecto, continuamos acometendo “unha acción decidida, autónoma e favorable á causa da educación pública e democrática, laica, galeguizadora e socialmente integradora, amais de respectuosa co pluralismo democrático”. Nestes vinte e cinco anos, mudaron moito a escola e a sociedade galega, porén continúa a nosa teima pola construción dunha escola pública galega. O vindeiro 29 de novembro estaremos no Museo Pedagóxico Galego para celebrar este primeiro século de angueira, o que é dicir unha parte vital das nosas vidas.
Actualización (20-06-2008): afortunadamente hoxe o Consello da Xunta aprobou o decreto de currículum.
A de onte foi unha noite moi emocionante e memorable. Un milleiro de persoas (1000, non me trabuquei) ateigaron o Teatro Caixanova para participar no Serán pola paz, onde presentamos os dous primeiros volumes da triloxía Educación e paz e celebramos o 25 aniversario de Educadores pola Paz. A presentación de Manolo Romón foi magnífica. Os discursos institucionais interesantes (especialmente o do alcalde Abel Caballero, que apostou por unha cultura de paz laica e pcomprometida). As intervencións dos autores dos libros acaídas (algunhas como as do teólogo Tamayo e o vicerreitor da Universidade de Lisboa, Luis Moita, extraordinarias). As lecturas dos poetas galegos e portugueses potentes. E as actuacións musicais memorables: Abe Rábade virtuoso, Uxía (a sorpresa non prevista no programa) saudosa e entrañable, e Berrogüetto (xa con Xavier Díaz) impresionante.
Porén, e a pesar de todo o expresado (o acto alongouse durante tres horas), o verdadeiramente importante desta noite inesquecible foi a homenaxe que todos lle rendemos á figura de Xesús R. Jares, ese orfebre da cultura de paz. Suso é unha autoridade mundial en Educación para a Paz, como puidemos comprobar pola presenza no acto de persoas chegadas de Latinoamérica (México, Colombia e Chile) e de diversos lugares da península coa única intención de abrazalo e expresarlle o seu recoñecemento. Ao longo da noite, eu que son un sentimental incorrixible, non puiden evitar quedar invadido polas saudades de hai vinte e cinco anos, cando os dous tiñamos arredor de vinte e cinco anos, e desde o grupiño de Nova Escola Galega de Vigo abrimos este vieiro de loita contra o conformismo e a desesperanza no eido educativo. Con todas as beizóns para Suso Jares.
No artigo da semana, con motivo da celebración o vindeiro venres en Vigo do Serán pola paz, realizo un breve percorrido polo traballo do grupo Educadores pola Paz de Nova Escola Galega. Recomendo moi vivamente participar neste acto literario-musical no que presentaremos os dous primeiros volumes da triloxía Educación e paz. Sei que aínda quedan unhas poucas entradas. É moi previsible que completemos o aforo de case 800 persoas. As entradas poden retirarse nas oficinas da Concellaría de Educación de Vigo.
A asemblea anual de Nova Escola Galega, o noso movemento de renovación pedagóxica que este ano cumpre o seu vinte e cinco aniversario, denunciou onte que a Consellaría de Educación estea deixando en papel mollado o decreto de uso do galego como lingua vehicular no ensino non universitario. O pronunciamento seméllame oportunísimo, sobre todo, cando fai referencia a que “non se levasen a cabo actuacións dirixidas á necesaria divulgación dos obxectivos e dos contidos do decreto entre os membros da comunidade educativa e na sociedade, en xeral”. Como tamén a súa proposta ao Goberno Galego de que este “debería estar xa nesta altura difundindo, a través de Educación, unha información “clara e transparente” ao respecto do decreto, explicando as “razóns pedagóxicas e sociais” que levaron a promulgalo e ofrecendo unha oferta de formación do profesorado en temas como planificación lingüística educativa ou didáctica do ensino en dúas linguas”.
Temos insistido que o problema do decreto de uso do galego non está nos seus contidos (dende aquí valoramos que supoñen un avance), senón na falta dunha estratexia de comunicación que vencese ás posibles resistencias, como de formación e actualización do profesorado das novs áreas e materias que se imparten agora en galego. Nese desleixo e falta de compromiso da Consellaría de Educación naceron moitas das dificultades que neste curso estamos padecendo. Razóns polas que o pronunciamento de Nova Escola Galega semella imprescindible e ben matizado.
Xa está aberta a inscrición para participar no XXII Encontro Galego-Portugués de Educadores pola Paz. Na xornada de apertura, o 18 de abril, presentarase no Teatro do Centro Cultural Caixanova de Vigo os dous primeiros tomos da triloxía Educación e paz, publicada por Xerais, sobre os que volveremos nas vindeiras semanas. Adianto que tanto os contidos dos libros, coordinados por Xesús R. Jares, como o acto de presentación (coa participación de ensaístas, músicos e escritores) serán acontecementos moi importantes.
O deseño do cartel e das portadas do s libros da triloxía é de Angel Cerviño.
A recente promesa electoral de Zapatero sobre a aprendizaxe do inglés por parte de todos os escolares amosa a absurda frivolización á que chegou á actual política educativa.
Reducir os esforzos da acción educativa do estado (do goberno, das comunidades autónomas e dos propios concellos, xa que todos comparten o entusiasmo por esta medida) a proporcionar un determinado número de bolsas para a aprendizaxe de idiomas durante o verán, ou pretender utilizar o inglés como lingua vehicular doutra asignatura ou área do currículum ou fachendear (sen escrúpulos) de grandes inversións en educación parapetándose na doada demagoxia de que se acadou a gratuidade total dos libros de texto (empregando a cutre modalidade de préstamo), non abonda para ocultar o fracaso do noso sistema no que respecta á comprensión lectora ou á resolución de problemas matemáticos e científicos sinxelos por parte dos estudantes.
Promesas, a de Zapatero e a da ministra Cabrera, aínda máis incongruentes cando este vindeiro curso se inicia a implantación dos novos currículums do Bacharelato (en Galicia aínda non se deron a coñecer nin sequera os borradores), centrados no desenvolvemento das competencias en comunicación lingüística e na adquisición de aprendizaxes específicas no marco da nova educación preuniversitaria europea. Complexo proceso de reforma curricular que, se pretendemos culminalo con mínimas garantías de éxito, require inevitablemente do compromiso do profesorado e da mellora dos recursos didácticos ao seu alcance.
Vender a gratuidade dos libros de texto impresos (cando cómpre abordar o difícil proceso de implantación e desenvolvemento dos materiais curriculares electrónicos nas aulas) ou as estancias lingüísticas en Inglaterra e Irlanda (cando hai que formar e actualizar moi seriamente a milleiros de profesores e profesoras de idiomas, recoñecido como unha das nosas maiores carencias docentes) como compromisos centrais dunha educación de calidade pola igualdade, é falar demogoxicamente ou esquecer onde están os problemas educativas actuais e cál é a panca de cambio para emprender un novo vieiro de entusiasmo.
A mellora da nosa educación require, en primeiro lugar e sobre todo, dignificar o papel social do profesorado e incentivar o seu proceso de actualización científica e didáctica. Unha cuestión da que non escoito falar nos seus discursos electorais nin a Zapatero nin a Rajoy (e desgraciadamente tampouco aos outros partidos) cando presentan as súas propostas sobre educación. Isto semella que non vende tanto no mercado electoral como falar dos libros gratis (a recente campaña publicitaria da Consellaría de Educación continúa presentando esta cuestión como a súa medida educativa máis importante) ou imaxinar que os nosos nenos falan o inglés da BBC que nós non soubemos ou non tivemos oportunidade de aprender. Non é o inglés, non, o problema principal das nosas escolas e institutos.
