Onte 493: Don Paco editor

/en , , , , , , /por

Traballando no artigo sobre a primeira etapa viguesa de don Paco del Riego, cuestións de espazo obrigáronme a deixar fóra as referencias ao seu traballo en Galaxia. Deixaba fóra así a glosa de don Paco editor, un traballador nato, anónimo, constante, imprescindible nun proxecto no que participaban tamén Ramón Piñeiro, Xohán Ledo ou Xaime Isla Couto, entre outros promotores. No parágrafo, recollo boa parte da información e valoracións dun texto moi clarificador de Méndez Ferrín, «O Del Riego dos anos 50», publicado no libro de homenaxe a Francisco Fernández del Riego, editado en 2002 pola Fundación Premios da Crítica Galicia.

Durante a súa segunda década viguesa Del Riego desenvolveu un labor monumental como editor, propio do que Ferrín definíu como “obreiro stakhanovista que labouraba arreo nas sombras e movidos polos principios”. Don Paco foi a alma de aceiro daquela primeira etapa de Galaxia, onde pulaba de Cunqueiro para que volvese publicar, onde pasaba os orixinais a máquina (como faría con “Merlín e familia”), onde corrixía probas e textos, onde argallaba unha ortografía galega funcional (seguindo as Normas do Seminario de Estudos Galegos), onde traballaba con Xohán Ledo nas primeiras portadas, onde dirixía a fabricación dos libros, onde coordinaba as obras colectivas, como as das homenaxes a Otero e Cuevillas, ou aqueles catro tomos da primeira colección Grial, onde mesmo facía os paquetes dos libros ou o reparto de exemplares polas librarías viguesas de confianza. Don Paco funcionaba como xerente, probablemente sen recibir ese nome, alma e motor dunha empresa que ía fixando o proceso de recuperación da edición galega contemporánea. Traballo en Galaxia que Del Riego simultaneaba co da edición das revistas «Industrias Pesqueras» e «Industrias Conserveras» de Valentín Paz Andrade.

Os alicerces de don Paco

/en , , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo ao fío da celebración do centenario do nacemento de Francisco Fernández del Riego lembro a súa primeira década en Vigo.

Hai unha semana celebrabamos o centenario do nacemento de Francisco Fernández del Riego, o home luz da cultura galega do século XX. Coa presentación dun libro colectivo, “Francisco Fernández del Riego. Vigo dende o corazón de Galicia”, coeditado pola Fundación Penzol, a editorial Galaxia e o concello de Vigo abríuse o programa de actividades deste ano do centenario no que se poñerá en valor o legado de don Paco.

Nacido en Vilanova de Lourenzá, dende 1939 don Paco asentouse en Vigo, cidade na que durante sete décadas desenvolveu a súa inxente actividade e á que tanto amou e gabou nos seus discursos. Recibíu a Medalla de Ouro da Cidade de Vigo (1988), foi nomeado o primeiro Doutor Honoris Causa pola Universidade de Vigo (1992) e a Praza Elíptica, onde se colocou un busto de Álvaro Fernández de la Vega, tomou o seu nome en 2000. Por ventura Francisco Fernández del Riego recibíu en vida o recoñecemento e agarimo das institucións e da cidadanía viguesas ás que con grande xenerosidade doou en 1995 a súa valiosa colección de libros e cadros, reunidos hoxe na Biblioteca-Museo Francisco Fernández del Riego da primeira planta da Casa Galega da Cultura, debaixo da Biblioteca Penzol, a máis importante do mundo no que atinxe a cultura galega, que dirixíu de forma altruísta durante décadas até o seu falecemento en 2010.

Os libros, sempre os libros, foron o cordón umbilical que uniron a del Riego coa cidade de sal á que Valentín Paz Andrade o convidou a traballar. Cóntao o propio don Paco nun dos capítulos do seu libro de memorias, “O río do tempo. Unha historia vivida” (Ediciós do Castro, 1990): “Cando collín o tren para Vigo [outubro de 1939], en Compostela, levaba comigo unha maleta con roupa e libros”. Cando o tren parou en Redondela, baixou para mercar o “Faro de Vigo”, onde leu que fóra encarcerado o seu amigo Valentín. “Non podía voltar a Santiago, e en Vigo non sabería a quen me dirixir” relata para expresar a incerteza daquela súa chegada a Vigo, terra de oportunidades, onde lixeiro de equipaxe pretendía subsistir e fuxir das ameazas daqueles durísimos primeiros días de posguerra e terror. A previsión de Paz Andrade, que lle fixo chegar dende a cadea algunhas instrucións, permitíulle encarreirar as primeiras xornadas viguesas. Dispuña dun cuarto nunha pensión da rúa do Príncipe e comezou a traballar na rúa da Ronda, no bufete do propio Valentín, onde tamén escribía para a revista “Industrias Pesqueras”. Tarefas que máis tarde simultanearía coas de profesor de Literatura e Filosofía, primeiro no Colexio Mezquita e, logo, tamén no Colexio Labor.

Tras aqueles primeiros meses, del Riego xa comezaba a participar nas tertulias do Café Derby e visitaba con certa frecuencia a casa da rúa Cuba de Enrique Peinador Lines, o fundador do Balneario de Mondariz. Paseaba e xantaba co seu amigo Carlos Maside, en días de fame, de restricións, de prato único (“servíannos na mesa un guiso e tres anaquiños de pan”), no Bar Mundial da rúa Velázquez Moreno ou no Bar América da rúa Eduardo Iglesias. Despois, na primavera de 1940, casou con Evelina Herbella, instalándose na primeira casa viguesa de seu, un piso da rúa de Pi e Margall que lles cedeu o doutor Ovella, que acabara de inaugurar no Porriño a empresa Zeltia para aproveitamento do cornello.

Naqueles anos vigueses escuros, moi difíciles, don Paco desenvolveu unha actividade política clandestina intensa, que culminaría coa celebración en Coruxo, no mes de xullo de 1943, da Asamblea reconstituínte do Partido Galeguista, onde se implicarían no seu primeiro Comité Executivo. Don Paco desenvolvía, ademais, unha intensísima actividade epistolar, que como home ponte o mantiña permanente unido á Galicia do exilio e da diáspora americana, que lle permitiu o inicio do seu labor como correspondente da revista “Galicia”, editada polo Centro Galego de Buenos Aires, onde publicou máis de douscentos cincuenta artigos e cinco mil noticias referidas a accións culturais galegas, asinadas como Salvador Lorenzana, un dos seus coñecidos pseudónimos, xunto a outros como Cosme Barreiros, Adrián Solovio ou Adrián Soutelo.

Como home rede que foi, del Riego soubo tecer acordos, aglutinar vontades, contaxiar alento para acometer tarefas colectivas a prol da reconstrución do proxecto galeguista. En 1949, argallou o primeiro suplemento de artes e letras do compostelán diario “La Noche”, recabou e redactou cantas colaboracións foron precisas para o programa que en galego emitía, dende Londres, xa en 1947, a sección española da BBC. E xunto a Xaime Isla Couto, soubo atopar a fórmula idónea, a dunha sociedade mercantil, que permitise constituír unha empresa, prescindindo da oportuna autorización gobernativa, ao servizo dunha nova política cultural, a editorial Galaxia. Eis como se chantaron en Vigo os alicerces do labor hercúleo que del Riego desenvolvería nas seguintes seis décadas. Ben é lembralos ao comezo do seu centenario.

Onte 487: Don Paco

/en , , , , , , , , , , /por

Conmemoramos onte o centenario do nacemento de don Paco, o home luz da cultura galega do século XX. Lembramos a Del Riego, o home ponte, o patriota que mantivo o fío coa Xeración Nós, asegurando así a continuidade do relato da nación nacido con Faraldo, Anón, Murguía e Rosalía. Homenaxeamos a Francisco Fernández del Riego, o home lente, o Salvador de Lorenzana que como editor disciplinado, escritor e lector compulsivo sostivo o proxecto da editorial Galaxia, da revista Grial e da Biblioteca Penzol durante décadas, alicerzando un sistema cultural galego que permitise desvelar a literatura galega e desenvolver unha industria editorial na nosa lingua. Gabamos ao home rede, que soubo tecer acordos, aglutinar vontades, contaxiar alento para acometer tarefas colectivas. Como abeizoamos ao home de aceiro que deu a súa vida toda por unha única causa “a de que os galegos falasen a fala que rezumaba da súa terra”. Ao longo deste ano do seu centenario, tempo haberá de volver sobre o inmenso legado de don Paco, creador de institucións culturais coma o 17 de maio, rosaliano de corazón e cidadán galego sempre crítico e inconformista.

Onte 485: Entrevista no «Culturas»

/en , , , , , , , /por

Gustoume moito como titulou Ramón Nicolás a entrevista que me fixo para o número 500 do «Culturas», o suplemento de La Voz de Galicia. «O conformismo é incompatible co oficio de editor» entendo que unha frase acaída para resumir a actitude proactiva coa que os editores galegos debemos afrontar a crise e o proceso de mudanza profunda que vive o noso sector. Non hai dúbida que o vieiro posible para sairmos da crise actual está na mudanzas das políticas estratéxicas sobre a lingua e a lectura, como tamen por unha aposta pola dixitalización e a innovación. As miñas beizóns a La Voz de Galicia por estes dez anos do seu suplemento cultural e a nosa gratitude pola oportunidade de expresar as opinións do sector editorial nas suas páxinas.

O texto da entrevista completa (incluída unha pregunta e unha resposta que quedou fóra por cuestión de espazo) pode lerse no blog de Ramón Nicolás.

Onte 465: Cota de mercado do libro galego

/en , , , , , , /por

Dediquei a tarde a estudar os datos do informe de Comercio Interior do Libro en Galicia 2011, que presentamos esta mañá xunto ao Secretario Xeral de Cultura. Tempo haberá para comentar devagariño os datos dun traballo que ofrece unha radiografía bastante fiable do estado do sector da edición en Galicia e en galego no último lustro. Con todo, adianto apenas dúas cifras que me pareceron moi significativas: as vendas do libro editado polos editores galegos supuxeron en 2011 o 16,1% do mercado galego (27,16 millóns de euros); mentres que para o libro en galego foron do 13,1% (21,43 millóns de euros). Eis as dúas cotas do noso mercado. Dá moito que pensar.

Onte 456: Acougo

/en , , , , /por

Tras varias semanas de actos e viaxes seguidas, aproveito a tarde enteira para acougar na casa e ler devagariño. Hai varios orixinais que agardan dende hai tempo. Ler, anotar, acoutar, consultar, corrixir, valorar, escribir son tarefas indispensables para preparar o diálogo cos autores dos manuscritos. É o momento decisivo no que o editor se compromete coa obra ou no que decide non incorporala ao seu catálogo, decisións ambas as dúas non exentas de risco. Aínda que para algúns semelle inverosímil, esta lectura reflexiva continúa sendo a primeira, principal e máis gozosa actividade do oficio do editor.

Onte 451: Excelente Culturgal 2012

/en , , , , , , , , /por

Tras tres xornadas moi intensas de actos e contactos profesionais, a nosa valoración deste quinto Culturgal é moi positiva. Imos achegándonos a aquel vello soño forxado hai case unha década polos editores galegos de contar cunha cita anual de referencia onde presentar en man común as novidades dos produtos e servizos das industrias culturais galegas e en galego. A modiño, Culturgal vai consolidando aquel proxecto, mesmo a pesar de contar cada ano con menos recursos. Porén, como se demostrou na edición desta fin de semana, consegue expandirse, tanto a nivel da afluencia de público familiar chegado de diversas partes do país (o Pazo de exposicións de Pontevedra comeza a quedar pequeno), do aumento do número de actividades e iniciativas, como mesmo do nivel de vendas, que este ano aumentou, a pesar das doenzas da crise. A presenza de centos e centos de picariños e a súa participación entusiasta nas actividades encheunos de esperanza e optimismo. A organización impecable das actividades, respectando os horarios previstos e cumprindo a programación ao cen por cen; a excelente calidade dos espectáculos teatrais e musicais, como o das conversas con autores e presentacións de libros, películas ou produtos dixitais; a celebración de diversos foros profesionais paralelos contribúen de forma decisiva á madurez desta cita pontevedresa. Particular importancia tivo para nós os editores a presentación da campaña “Ser libris”, coa que pretendemos continuar este espírito proactivo do Culturgal, un xeito tamén de facerlle fronte á crise comercial que padecemos. Beizóns ao equipo deste Culturgal 2002, encabezado por Xulio Amigo como presidente e Sergio Lago como responsable do cadro de profesionais, que xa deben comezar a traballar xa na edición de 2013.

Grazas a Celia Torres que tuiteou a maior parte das fotos da galería.

Onte 428: O futuro da libraría

/en , , , , , /por

Quedamos satisfeitos do desenvolvemento do simposio sobre o futuro da libraría. Dúas conferencias, un debate e dous paneis de experiencias abordaron dende diversos enfoques a actual situación crítica da libraría e do conxunto do sector do libro e da lectura. Tras un debate moi rico en matices, quedeime con dúas conclusións moi relevantes. A primeira, a necesidade de deseñar neste período de tránsito, que tamén debería ser aproveitado como de oportunidade, un desenvolvemento estratéxico para o conxunto do sector do libro, onde participen os subsectores da edición, distribución e libraría. A reinvención do modelo de negocio e a creación dun novo modelo de relación coas administracións públicas deberían constituír os eixos deste novo programa. Segunda, a necesidade de afortalar neste período de mudanza da industria do libro o seu tecido sectorial e intersectorial, na perspectiva de constituír un único gremio profesional, o gremio do libro, no que se integrasen editores, distribuídores e libreiros.

No acto de inauguración do Simposio, Anxo Lorenzo, Secretario Xeral de Cultura, ofreceu a súa dispoñibilidade para chegar a solucións consensuadas co conxunto do sector do libro e da lectura, solicitando reflexión sobre o que debe ser o futuro das feiras do libro de Galicia, «que queremos se convertan nunha festa para o libro galego e para posicionar o libro no mercado». Pola súa banda, Pilar Rodríguez, presidenta da Federación de Libreiros de Galicia, identificou o futuro do libro co futuro da libraría, apelando á necesidade de formación do sector libreiro.

A memorable conferencia de apertura Manuel Gil foi un dos momentos máis intensos do simposio. Comezou Gil propoñendo que o sector abandonase a súa autocompracencia e recoñecese que dende 2005, antes da chegada da crise e das políticas de austeridade, o libro decrece, perdeu un volume canto menos do 18 %. Mais este ano 2011 pode caer entre un 20 e un 25 %, perda que será compensada pola internacionalización das súas redes comerciais. Cifras que amosan que o sector do libro está en decadencia, «somos unha industria en reconversión, que precisa un decrecemento ordenado do sector». Gil atribuíu esta crise a perda de valor que o libro está tendo para o consumidor final, como a sobreprodución (91.000 títulos comerciais anuais), un fenómeno que «converte a edición en casino», xa que as canles son incapaces de levar todo ao mercado. Tamén citou o tsunami editorial xerado pola autopublicación dixital, que aínda que non supón negocio capta a atención. Gil presentou, despois, unha visión desoladora das librarías españolas, cuxas ratios económicas as sitúan ao bordo da quebra. Criticou aos editores tanto pola sobreprodución, polo feito de que o 44 % das súas vendas non pasen pola canle libreira, como polo feito de convertir ás librarías, mesmo aás chamadas independentes, en franquicias dos grandes grupos. Gil apelou á responsabilidade do sector libreiro, que debe abandonar a súa opacidade, compartindo a información e fortalecendo o seu soporte gremial. Para o desenvolvemento dun plan de defensa da libraría, Gil propuxo tres liñas de traballo tomadas da edición francesa: a posibilidade de que os editores interveñan financeiramente sobre as librarías en crise; a creación de selos de calidade de librarías de referencia (como no caso francés «Lire») ou a creación de librarías por parte dos propios editores.

Na parte final da súa conferencia, Manuel Gil propuxo diversas liñas de traballo: a creación dunha mesa en defensa da libraría entre CEGAL e FGEE;  flexibilizar o prezo fixo, coa intención de xerar máis tráfico por impulso; estender o IVE do libro para o conxunto do sector cultural; promover un plan de dotación bibliotecaria desenvolto polas librarías culturais en funcionamento; pular por un novo plan de fomento do libro, sobre todo, entre a poboación máis nova; manter un selo de calidade e un acordo de boas prácticas cos editores; establecer unha nova distribución das porcentaxes de loxística e comercialización, que permita á libraría recuperar entre o 5 e o 7 %. No que atinxe a cuestión dixital, Manuel Gil foi pesimista. Estimou que o mercado actual do libro dixital en España está entre os 15 e os 17 millóns de euros, dos 86 % está en mans de tres empresas estadounidenses que empregan entornos pechados. Para el «semella que non hai espazos para as pequenas librarías, xa que en internet se premia a agregación de contidos».No entanto, para el a solución estaría na creación dunha plataforma dixital de editores e libreiros, que establecese algún tipo de compensación ás librarías de proximidade por medios dun algoritmo. Confesou que non cre nos prezos baixos no entorno dixital. Insistíu na necesidade de artellar un novo modelo de negocio dixital, así como a necesidade de que editores e libreiros promovesen unha liña educativa arredor da defensa da propiedade intelectual. Para Gil a crise retarda o principio de Arquímedes do sector editorial (cando emerxe o dixital, vai afundíndose o papel). Para rematar, Gil propuxo a refundación do sectores, creando un auténtico lobby do libro, formado por editores, distribuidores e libreiros. «Ou agrupámonos ou a situación levaronos por diante. Cómpre integrarse nunha única estrutura. Non hai solucións individuais. Confluír ou converxer pra sobrevivir», foron as súas últimas palabras.

No panel de experiencias sobre a utilización das redes sociais nas librarías, Damiá Gallardo presentou a experiencia como comunity manager da Librería Laie CCCB, Lois Rodríguez a de Redelibros e Carlos Airas a da Libraría Aira das Letras de Allariz.

Pechou as sesións da mañá Antón Pedreira, vicepresidente da Federación de Libreiros de Galicia, abordando o futuro das feiras do libro en Galicia. Pedreira realizou un percorrido pola súa historia ao longo de de catro décadas. Afirmou que contribuíron a comunicación e integración social arredor do libro, así como á formación dos libreiros participantes como a do desenvolvemento comercial do propio sector. Para Pedreira, as feiras comezaron a minguar hai unha década precisando na actualidade dunha «voltiña» para que recuperasen o seu pulo. Propuxo unha reflexión sobre tres modelos posibles de feiras: temáticas (como os salóns do libro galego), especializadas (como as de literatura infantil e xuvenil) e sectoriais (coa presenza de libreiros, distribuidores e editores). Anunciou a intención da nova xunta directiva da Federación de Libreiros de Galicia de introducir en 2013 unha serie de melloras relacionadas coa utilización de novos recursos (wifi, paneis dixitais, presenza en redes sociais, cafetaría…). Ademais, convidou ás editoras galegas a que volvesen participar como expositoras, así como convocou aos responsables da Asociación Galega de Editores e da Administración autonómica a participar nunha mesa para debater estas mudanzas.

Comezou a sesión da tarde cun panel de experiencias no que se presentaron diversos modelos de libraría. Enric Faura, distribuidor, responsable de Xarxa de Llibres e Edi.cat, analizou a situación actual do sector do libro, caracterizada por unha baixada de vendas do 20 % ao 25 % neste ano 2012, niveis de facturación de hai dez anos. Para Faura «o libro vese afectado pola crise económica, mais tamén hai indicios que hai indicios dun cambio de hábitos sociais, onde o libro ten unha valoración inferior a que tiña». Defendeu que «era necesario facerse máis visible como sector da libraría diante das administracións, mais sendo consciente que é imprescindible a profesionalización do sector».

Carlos Blanco presentou a experiencia das Librarías Nobel do Grupo Arnoia. Definíunas como «tendas comoditio onde se poden comprar libros e produtos complementarios (papelaría, prensa, xogos educativos, audiovisuais e artigos complementarios da lectura)». Afirmou que «somos comerciantes de libros, non libreiros», razón pola que «procuramos a xestión de stocks» facendo fincapé na rotación constante e no posicionamento do libro dentro da tenda.

Carlos Coira, responsable da Libraría Trama de Lugo, presentou o seu modelo de libraría cultural. Coira defendeu que «a libraría ten que converterse nunha auténtica rede social, onde hai sitio para eses libros que agardan ser atopados un día por un lector».

Juan Carlos Febrero, director da Casa del Libro de Vigo, presentou o seu modelo de cadea de libraría. Febrero insistíu na importancia de realización de moitas actividades culturais, como da oferta de libros dixitais cun lector propio. «O noso papel é darlle razóns á xente para que acuda á libraría, asumindo a importancia de participar nas redes sociais, xa que o 60 % das vendas veñen recomendadas dende internet».

A conferencia de peche do simposio de Marià Marín i Torné, secretario técnico do Gremi de Llibreters de Catalunya, foi interesantísima e moi novidosa. Comezou confensando que para el «o futuro da libraría será a corrección dos males presentes, das actuais ineficiencias». A clave da situación actual do sector do libro está en que se foi creando un novo tipo de lectura, unha modificación profunda do comportamento lector, ao tempo que vivimos unha devaluación e unha frivolización da cultura. «Entre nós ler non é unha necesidade vital, é un luxo. A lectura está mudando máis que os negocios editoriais, os editores e libreiros deberiamos estudar os informes PISA para comprobalo». A pesar de que o libro non está moda e do actual proceso dixital, afirmou a súa crenza na continuidade dun tecido industrial e cultural do libro, así como a súa convicción de que o proceso de dixitalización non é un fenómeno característico da edición, xa que xa afectou con anterioridade a todos os sectores da cultura. «A crise actual proporciónanos a vantaxe da ralentización do proceso, o que nos achega tempo para a reflexión. Se editores e libreiros non pensamos, con seguridade que nos imos esnafrar». Para Marín non hai un futuro da libraría desvencellado do futuro do conxunto do sector, razón pola que defendeu a creación dun so gremio do libro, que traballe cunha actitude proactiva na observación dos cambios que permita «unha reubicación permanente» do sector. «Todos os que reman a prol do libro deben traballar xuntos», «Non podemos actuar sós, senón gremial e sectorialmente», «Non existe o consumidor cultural dun único produto» foron algunhas das súas afirmacións. Rematou a súa intervención presentando os proxectos nos que traballa o Gremi de Llibreters, a creación dun posgrao de libro e libraría, da plataforma dixital Liberdrac e de Libredata.

Onte 393: Cifras críticas para o libro galego (IV)

/en , , , , , , , , , /por

Cos datos achegados pola Panorámica de la edición española de libros 2011, que coñecimos onte, podemos actualizar a nosa serie estatística sobre a edición en galego (1991-2011), que dende hai máis de quince anos vimos realizando. Os datos da panorámica, baseados nas inscricións do ISBN, son os que mellor expresan as tendencias da produción editorial, complementándoas coas estimacións de facturación achegadas polos estudos do Comercio Interior do Libro, aos que xa nos referimos en anteriores anotacións.

A panorámica amosa que en 2011 a edición en Galicia baixou con respecto ao ano anterior un 28, 88 % (3.384 títulos), mentres que a edición en galego o fixo no 16,30 % (2.130 exemplares). A edición en galego realizada en Galicia baixou o 18,60 % (1.647 títulos), mentres que a edición en galego fóra da nosa comunidade decreceu o 6,93 % (483 títulos). A edición en galego en Galicia supuxo o 77,32 % do total da realizada na nosa lingua e o 48,67 % da editada en Galicia.

A edición realizada por editoriais privadas supuxo en 2011 o 90,47 % (1.927 títulos) da realizada en galego, diminuíndo nun 16,00 % con respecto ao ano anterior. A edición pública en galego supuxo o 9,53 % (203 títulos), a procentaxe máis baixa da última década, decrecendo nun 18,80 %. Dentro da edición institucional, é a a realizada polas universidades (59,61 %) a que continúa liderando o sector, a pesar de que diminúe o 31,63 %. A edición realizada polos organismos autonómicos, Xunta de Galicia e Consello da Cultura Galega diminuíu nun 39,28 %, supoñendo os seus 17 títulos apenas o 0,80 % do esforzo editorial anual en lingua galega.

As primeiras edicións supuxeron o 85,87 % (1.829 títulos), mentres que as reedicións e reimpresións o 14,13% (311). O número de primeiras edicións diminuíu con respecto ao ano anterior nun 18,27 %, o que quere dicir que se reducíu o número de novidades, mentres que aumentou lixeiramente nun 1,16 % o de reedicións e reimpresións.

A edición en galego en papel supuxo o 78,35 % (1.669 títulos), mentres que a relizadas en soportes dixitais o 21,65 % (461). A edición en papel diminuíu nun 28,25 %, mentres que a edición dixital duplicouse nun 211,47%, o que amosa unha importante ampliación desta oferta e a aceleración do proceso de substitución iniciado hai unha década.

A edición en galego de traducións supuxo o 27,10% (577 títulos), a maior porcentaxe das dúas últimas décadas. O número de traducións descende apena sun 5,09 %, mentres o de obras orixinais faino no 19,78 %. O castelán continúa sendo a lingua máis traducida, 68,50 % (395 títulos), seguida do inglés, 11,60 % (67), e do francés 6,20 % (36).

Por ámbitos temáticos, a edición continúa concentrándose no eido escolar xa que o libro de texto co 24,50 % (585 títulos) e a literatura infantil e xuvenil co 15,40 % (328) representan o 39,90 % dos títulos publicados. Porén, semella identificarse unha mudanza de tendencia xa que a edición infantil é a que máis diminúe, mesmo nun moi apreciable 40,36 %, mentres que se incrementa nunha porcentaxe semellante a de Ciencias Sociais que xa supón o 29,30 % do sector. Pola súa banda, a edición literaria co 20,20 % (431 títulos) diminúe nun 36,80 %, porcentaxe moi elevada.

Se comparamos a edición en galego coa doutras linguas oficiais, comprobamos que a nosa é a que máis descende (-16,80%), mentres que en castelán diminúe nun 0,13 %, incrementándose en éuscaro nun 2,65 % e en catalán nun 19,67 %. Ademais, se comparamos o número de referencias de ISBN en relación ao número de habitantes de cada comunidade, comprobamos que a oferta editorial en catalán en Cataluña continúa duplicando a existente en galego e eúscaro.

Por último, os datos da nosa serie estatística concentran a oferta editorial en galego no período autonómico, sendo xa do 94,71%. No entanto, hai unha cifra que non debe pasar desapercibida: a finais de 2011 a serie histórica do libro editado en galego acadou as 36.926 referencias.