Onte 114: Montorazo

Inxenuo que son, imaxinaba que Mariano Rajoy tería mellor preparada a posta en escea do seu primeiro retallazo, ese que a súa vicepresidenta cualificou como «o inicio do inicio». Trabuqueime. Estes recurtes para o primeiro trimestre de 2012, a pesar do seu importe elevado,  foron un trámite que non mereceu que o noso presidente se mollase durante unha hora para xustificalo diante dos xornalistas. Este retallazo quedou, apenas nun simple «montorazo». Foi o ministro de Facenda quen deu a cara, acompañado do seu colega Luis de Guindos como convidado de pedra. Utilizou un argumento de catón: diante dun déficit público do 8%, máis elevado do previsto polo goberno anterior, a subida do IRPF e do IBI é un imprescindible «recargo temporal de solidariedade». Unha subida de impostos que Montoro compensou decontado coa baixada do IVE para a compra de vivenda nova e coa recuperación da dedución para adquisición de vivenda en propiedade. O resto das medidas do Consello de Ministros, os retallazos, non mereceron nin sequera ser xustificados por Montoro nin polos tres membros do gabinete que o acompañaban. Nin o aumento de xornada dos empregados, que continuarán conxelados. Nin a paralización da incorporación de novas persoas ao sistema de apoio á Dependencia. Nin a rebaixa de 200 millóns a CRTVE, á que se pretende dinamitar. Nin a doutros 200 millóns aos servizos de RENFE. Nin mesmo a redución brutal dos fondos destinados ás políticas de I+D+I. Outrosí sucedeu coa cacarexada subida das pensións, a medida estrela do discurso de investidura, reducida apenas a un decepcionante 1%, que co aumento do gravame do IRPF quedará para a maioría dos xubilados practicamente en auga de bacallao. O mesmo sucede coa aprobación do regulamento da Lei Sinde, unha medida que estaba cantada, a pesar dalgúns acenos de sorpresa. Este primeiro montorazo, destinado a tranquilizar aos mercados, amosa que o Goberno optou claramente polo vieiro da devaluación das rendas do traballo, tanto pola vía impositiva como salarial. As rendas do capital, SICAV incluídas, poden estar ben tranquilas. De medidas de reactivación da economía produtiva non houbo referencia ningunha. Neste montorazo os que pagan son as clases traballadoras, medias e populares, o que inevitablemente ampliará a desigualdade e o desemprego. Con todo, tras as eleccións andaluzas, chegará o máis duro. Entón será a subida do IVE e, previsiblemente, a venda das empresas públicas que quedan. Daquela, quizais, Rajoy falará cos xornalistas.

Onte 112: SMI

O anuncio da conxelación do Salario Mínimo Interprofesional (SMI) adianta parte da doutrina económica do Goberno Rajoy. Serán os traballadores, coa perda de poder adquisitivo dos seus salarios, os que pagarán unha boa parte da factura do déficit. En definitiva, unha perda de renda, un empobrecemento, un xeito encuberto de devaluar a moeda, diante da imposibilidade de facelo pola vía da autoridade monetaria europea. A pesar de que o SMI español está aínda moi lonxe daqueloutro da maioría dos países da Unión, o seu importe, fixado polo Goberno (641,40€), orienta a negociación salarial privada, determina os niveis de cotización á Seguridade Social, das bolsas dos estudantes ou mesmo o importe das prestacións non contributivas. Achéganse tempos, aínda máis difíciles.

Onte 110: Repesca

A convocatoria de axudas para a edición de recursos didácticos en galego, por medio do procedemento dunha tramitación anticipada dos expedientes de gasto e por unha contía máxima de 300.000 euros, constitúe outro capítulo dese devalo, até agora imparable, da política de apoio ao libro educativo en galego do Goberno de Alberto Núñez Feijóo. Tras a supresión unlilateral da adxudicación de axudas de 2011 (valoradas en 400.000 euros), os editores de materiais educativos en galego concibimos esta nova convocatoria (cun importe que, respecto á de 2008, supón unha redución do 70%) como unha “repesca” que nos permita aminorar dentro do posible os efectos negativos dun ano perdido. Con todo, non deixa de ser moi inquedante a advertencia, contida no artigo 2 da Orde, de que “o gasto proxectado queda sometido á condición suspensiva da existencia de crédito suficiente para tal fin nos orzamentos xerais da Comunidade Autónoma de Galicia para o ano 2012”. Algo máis desacougante, aínda, cando é de dominio público que dos 16.500 millóns de euros de redución do déficit das Administracións Públicas, anunciados por Rajoy, corresponderán á Galicia arredor de 850 millóns. Sería esperpéntico e delirante, aínda que non descartable, que os editores de libros de texto en galego fósemos, outra volta, da quenda dos primeiros sacrificados das políticas orzamentarias destinadas a acadar “o equilibrio entre ingresos e gastos” (vaia eufemismo!). É triste que un teimoso optimista da vontade, coma sempre fun, se transforme nun escéptico radical disposto a enfrontar a hipótese máis desfavorable.

Onte 106: Mocidade emigrante

Sabemos que os membros dos gobernos adoitan ser máis optimistas co resto dos cidadáns. Porén, o caso de Beatriz Mato é xa dun optimismo doente. A Conselleira de Traballo na resposta no Parlamento a unha interpelación do BNG rexeitou que os mozos e mozas emigren en Galicia por falta de oportunidades, xa que, segundo o seu criterio, moitos o fan de xeito temporal para formarse. Abofé que Ana Pontón deixou as cousas no seu sitio cando lle retrucou que milleiros de universitarios galegos foran contratados por universidades de fóra de Galicia nos últimos anos, a metade dos que terminaron a carreira. É lamentable que un membro do Goberno galego non admita un feito tan dolorosa como innegable: a mocidade galega actual, sobre todo a universitaria, emigra de forma masiva. Na Galicia do noso tempo non se lle ofrece futuro. Hoxe algúns destes mozos mozas regresan, magoadamente, só por Noite Boa. Que pensa diso o presidente Feijóo?

Onte 103: «Fantasmas de luz»

Na presentación de Fantasmas de luz Agustín Fernández Paz confesou que quixo escribir dende a ficción a desfeita que está producindo o capitalismo dende a caída do Muro de Berlín. Un proceso de degradación, mesmo de perda dalgunhas conquistas e dereitos sociais, que uniu a unha das súas paixóns, a do cinema, esoutra  fonte creada pola humanidade para beber soños, para gozar de historias que van conformando o xeito de ver o mundo. O resultado desas dúas angueiras é unha noveliña (o que os franceses chamarían «nouvelle»), seis relatos («tomas extra») e cincuenta e dúas fichas doutros tantos clásicos do cine, nas que se aborda a exclusión provocada polo paro de forma radical, aínda que non exenta dun chisco de esperanza. Os protagonistas de Fantasmas de luz, como expresou Beiras, non están derrotados. Exprésao Agustín cunha frase das Uvas da ira: «Nunca poderán con nós, somos o pobo».

Mención á parte merece o traballo de ilustración memorable de Miguelanxo Prado para presentar aos excluídos como persoas invisibles, transparentes.

Onte 100: NGB, 2,59%

A recapitalización de Novagalicia Banco completou a súa primeira fase. Quince empresarios galegos achegaron 70,4 millóns de euros, o que reduce a participación do FROB nun 2,59%. Nin Amancio Ortega nin Rosalía Mera, as dúas maiores fortunas galegas, nin practicamente ningún empresario vigués achegaron cantidade ningunha. Tampouco o fixeron, nesta quenda, os empresarios galegos do exterior que se dixo comprometeran a súa participación nunha das viaxes de Feijóo. Semella que, polo momento, o empresariado galego prefire non participar no proceso que encabeza Castellanos. A pesar de quedar esta primeira fase na metade da cantidade prevista no plan de capitalización, os responsables de NGB (o nome comercial fóra do país) cualificaron o proceso de «éxito». Tras o proceso de liquidación da Obra Social e Cultural –velaí a marcha da caixa do patronato do MARCO–, é case imposible confiar no éxito desta operación de reflotamento da caixa apadriñado polo noso presidente pesimista. Dubida alguén que o da caixa é, até agora, o maior dos fracasos de Feijóo (e xa leva uns cantos).

Onte 93: Tras o pacto do euro

Tras o pacto do euro, os que saben destas cousas coinciden en que, polo momento, o proxecto europeo saíu fortalecido e que haberá máis e máis duros recurtes dos servizos públicos en cada un dos estados para cumprir a «regra de ouro» de evitar desviacións do déficit superiores ao 0,5%. En definitiva, os politócratas da Unión salvaron o euro in extremis, mais cada un dos cidadáns europeos, cando o precisemos, teremos no hospital que pagar en euros a cama e, quizais, o cirurxián. O modelo autoritario do conservadorismo alemán impuso os seus criterios sobre os do euroescepticismo británico. Frankfurt gañoulle a partida á City londiniense, non nos enganemos, esa era a partida que se xogaba estes días en Bruxelas. Concibidas así as cousas, a ninguén debe chocarlle (nin sequera a Mariano Rajoy) que a «prima de risco» continúe polas nubes, xa que Merkel decidiu que non haberá polo momento eurobonos nin plans ningúns de reactivación da economía. Cada un dos gobernos continuará cos seus deberes. O, até agora, sorrinte Rajoy comezará a cirurxía asumida pola «profunda reforma laboral», na que o mantra da doutrina do «contrato único» será utilizado para abaratar o despido, como dende hai tempo reclama a dirección da patronal. O resto da súa folla de rota económica está publicada nun libro de máis de trescentas páxinas publicado por Alianza Editorial o pasado mes de setembro, Hacia una nueva política económica española. Diagnóstico, desafíos, estrategias, e preparado polo Equipo Económico de FAES. Aí aparecen os plans económicos do PP con todo detalle. Quen dixo que Rajoy agochaba as súas intencións?

Supoñemos que no cumio de Bruxelas no se abordaron as dificultades para chegar a un acordo en Durban sobre o cambio climático. Moi mal imos.

Onte 69: NGB e a obra social

A noticia non está no titular, aparece agochadiña no antederradeiro parágrafo: “Novacaixagalicia compra accións de Nova Galicia Banco cos fondos destinados para a Obra Social”. Deste xeito cumpriríase o desexo de Feijóo de aumentar a raquítica participación de NCG no novo banco, mais a custa de detraer unha cantidade, non precisada na información, deses 96 millóns de euros anuais reservados por NCG para o funcionamento entre 2012-2014 da súa obra social e cultural. En definitiva, o que popularmente se coñece por espir un santo para vestir outro. Semella que en compensación (eis o derradeiro parágrafo), NGB -por certo, un nome comercial moi parecido ao de ING- comprométese a mercarlle á NCG a súa importante colección de pintura galega (5.500 pezas, algunhas moi valiosas, como o famoso bebedor do ourensán Antonio de  Puga), unha solución de última hora para que a caixa vaia tirando como ben poida da súa obra social. Unha medida dubidosa que suscita moitos interrogantes. Coñécese a valoración desta compra e os seus criterios de taxación? Esta asegurado que os cadros non van saír do país?  Non debería intervir coa maior urxencia a Consellaría de Cultura para fiscalizar a operación, ao tratarse de pezas do patrimonio galego? Non é descartable que esteamos diante doutra posible desfeita. Isto da caixa semella que non ten bo arranxo, vaia por deus!

«Vigo é traballo»

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a situación de crise económica na área metropolitana ao fío da manifestación sindical unitaria do domingo.

A grande manifestación sindical unitaria en defensa do emprego na área metropolitana de Vigo é unha chamada de alerta sobre a gravidade da situación económica e social que vivimos. Todos os pilotos xa están en vermello. Cunha taxa de paro do 21%, á altura da elevadísima media española e catro puntos por riba da media galega, no Vigo metropolitano viven 60.000 persoas en paro, das cales máis da metade son veciños do concello de Vigo. Disparadas nos tres últimos anos e con forte incidencia tanto nos sectores da industria como dos servizos, estas cifras sitúan a Vigo como a cidade con maiores taxas de paro de Galicia e un dos puntos negros do desemprego en España.

Estas taxas reflicten as dificultades económicas das empresas da nosa área metropolitana, tanto das grandes de capital trasnacional como aqueloutras pequenas e medianas empresas de capital galego. A crise financeira internacional bate sobre todas. A crise mundial do sector do automóbil supuxo a perda do 24% dos empregos do sector na comarca de Vigo, mesmo a pesar de certa resistencia inicial da factoría de Citroën que prescindiu de tres mil obreiros, a maior parte deles eventuais. Outrosí sucede coa crise do sector da construción naval, no que se perderon máis do 40% dos empregos fose a causa da falta de novos barcos ou de problemas engadidos como o da tax lease. Mais tamén hai perdas de emprego noutros sectores industriais como o do resto do sector metalúrxico, o téxtil, a madeira, a construción e as actividades pesqueiras. Sen esquecer o fortísimo impacto da crise sobre as pequenas empresas do sector de servizos, sometidas ás restricións de financiamento polos bancos, a pesar de que moitas delas sexan viables, e ás políticas de redución do gasto das administracións públicas para diminuír o déficit público. O pequeno comercio vigués vive unha situación catastrófica como se pode comprobar paseando por algunhas rúas viguesas, onde hoxe semella que son máis os establecementos pechados que aqueloutros que continúan abertos.

A situación que vivimos en Vigo é difícil e, magoadamente, as perspectivas a curto prazo non son moi alentadoras. Sabemos que para saír da crise non abondará cunha simple modificación das actuais políticas de contratación, receita salvadora que propoñen os que defenden unha maior flexibilidade para o despido, cando se amosa que outras comunidades coa mesma normativa laboral que temos en Galicia (eis os casos de Euskadi, Navarra) presentan unhas taxas de paro que son a metade das nosas. Como tampouco creo vaian axudar a reactivar a actividade económica, e polo tanto a fomentar o emprego nos sectores privados, as políticas públicas de consolidación fiscal baseadas só nos recurtes dos servizos e na eliminación de calquera investimento en infraestruturas e dotacións de carácter público. Como sobran as proclamas electorais oportunistas, que estes días empregan nos mítins o desemprego como reclamo de partido e prometen a recuperación da confianza como auténtico fierabrás capaz de curar nun plis plas todas as feridas causadas pola crise. Os economistas insisten en que non é posible unha recuperación dos niveis de emprego sen políticas que poñan o seu énfase no estímulo da actividade económica (crecemento do PIB como mínimo por riba do 2%). Aí nesas políticas económicas proactivas e na reorientación da actividade produtiva cara aos sectores máis dinámicos e eficientes pode enxergarse unha saída a medio prazo para crise tan dura como a que vivimos.

A economía viguesa, baseada nun forte sector industrial e nunha presenza importante das actividades pesqueiras e marítimas, deberá asumir ese mesmo reto, tamén esa oportunidade, para modernizarse e reinventarse tecnoloxicamente en sectores en profundaza mudanza. Vigo non pode resignarse a perder sen batalla os seus principais sectores industriais. A identidade viguesa forxouse, ao longo de dous séculos, polo traballo teimudo dos seus mariñeiros, obreiros, empregados e dos seus empresarios e emprendedores, capaces de superar as maiores dificultades. Vigo é unha cidade marítima industrial. Aí reside unha cerna que non pode perder.

A crise actual lembra moito á vivida hai tres décadas, cando a cidade afrontou con toda a súa coraxe os problemas de Citroën e a brutal reconversión do sector naval, sectores defendidos polos traballadores e os seus sindicatos coa maior afouteza, mais que contaron co apoio unánime do resto dos sectores cidadáns. Lembrar aquelas manifestacións de 1984, cando a cidade toda reclamaba a continuidade do sector da construción naval, constitúe hoxe un acicate e un motivo para a esperanza. A nosa laboriosa abella da ribeira posúe, tamén, un carácter revolcado, unha resistencia teimosa que lle imprime dinamismo. Apostemos para que no futuro Vigo será traballo.

Onte 55: A cidadanía grega

Como xa adiantei na tertulia da noite do luns, o anuncio de Papandreu de someter a referendo o segundo «rescate» aprobado no cumio europeo da semana pasada actuou como un auténtico tsunami sobre as bolsas e mercados de débeda soberana, que viviron onte un dos peores días da súa historia recente. Papandreu non tivo outro remedio que realizar esta convocatoria, presionado polo rexeitamento moi amplo da cidadanía a aceptar novas medidas de recurte, que padecerían durante toda unha década. Hoxe as consecuencias desta arriscada convocatoria de referendo son impredicibles. Pode supoñer a saída de Grecia do euro pola decisión soberana da súa cidadanía, o que provocaría un auténtica catástrofe para a banca europea, que coa nova moeda grega moi devaluada non recuperaría xa nada da súa débeda. Como podería supoñer un efecto dominó sobre Italia e España, afogados no abismo da súas elevadísimos primas de risco. No entanto, quizais o feito máis significativo da convocatoria de Papandreu é  que até agora ninguén ousara arrepoñerse aos ditados emanados por Merkel e Sarkozy, o FMI ou o BCE. A cidadanía grega, diante do desconcerto dos seus partidos políticos, pode estar dando unha volta de torca á historia. Imaxinamos o que sucedería se esta actitude contaxia a outros países?