Onte 1147: Os dereitos das lectoras

decalogo_lectura_pennac_blake

Foi onte Agustín Fernández Paz quen rescatou en twitter o cartel que sir Quentin Blake preparou en 2006 dos dereitos da persoa lectora fixados en 1992 por Daniel Pennac. Un texto esencial recollido en Como unha novela, un ensaio que publicaramos decontado en Xerais na versión galega de Emma Lazare e Moncha Fuentes. Transcorridas dúas décadas, o xenial decálogo de Pennac non perdeu actualidade, aínda que merecería ser actualizado tras as modificacións introducidas polo proceso de hibridación da lectura tras a irrupción dos soportes dixitais e formatos hipertextuais. Como tamén convén non esquecer a advertencia final manuscrita por Blake: «10 dereitos e unha advertencia: “Non te rías de quen non le ou nunca o fará nunca”.» Recupero a versión galega do decálogo, un excelente recurso didáctico, ao que habería que engadir como coda necesaria a primeira frase coa que Daniel Pennac inicia Como unha novela: «O verbo ler non admite o imperativo»

1. Dereito a non ler.
2. Dereito a saltar as páxinas.
3. Dereito a non terminar un libro.
4. Dereito a reler.
5. Dereito a non ler calquera cousa.
6. Dereito ao bobarysmo (doenza de transmisión textual).
7. Dereito a ler en calquera sitio.
8. Dereito a ler ao rebusco.
9. Dereito a ler en voz alta.
10. Dereito a calar.

Sobre o terrorismo machista

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a escalada da violencia machista do pasado mes de agosto.

violencia /

Este verán produciuse en Galicia unha escalada de violencia machista. Até finais de agosto foron seis as mulleres asasinadas (catro na provincia de Pontevedra) polos seus maridos, noivos ou amantes ou polos seus ex maridos, ex noivos ou ex amantes, un número de vítimas que duplica as de todo o pasado ano, sendo o peor rexistro deste tipo dos últimos cinco, semellante ao doutras comunidades como Catalunya e Madrid de moito maior poboación. Escalada que tamén se produciu no conxunto do estado, onde estas cifras criminais son tamén tremendas, xa que até o pasado seis de setembro eran 41 as vítimas da violencia machista, dez máis que na mesma data do ano anterior, xa preto das 55 de todo o 2013. Cifras a engadir á estatística da última década na que se levan computadas máis de setecentas mulleres asasinadas. Unha barbaridade que debera ser considerada e abordada como un fenómeno terrorista, unha lacra a erradicar de raíz, un problema político e social de primeira magnitude.

Porén, este noxento terrorismo machista non recibe por parte da nosa sociedade no seu conxunto, nin dos seus poderes públicos en concreto, a mesma repulsa e a mesma severidade que a lacra do terrorismo político.   Quizais iso explique as razóns polas que as penas para os condenados polos delitos asociados á denominada “violencia de xénero” son sensiblemente menores ás dos crimes políticos. Quizais iso explique que diante da opinión pública este crimes contra as mulleres se transformen en froitos dunha cegueira transistoria por un amor non correspondido, polo feito de ter sido abandonado, por un ataque de celos ou mesmo pola falta de traballo do asasino. Quizais, tamén por iso, os actos de repulsa por cada un destes asasinatos case nunca convoquen a milleiros e milleiros de persoas, quedando reducidos á rotina dos minutos institucionais de silencio, á expresión da dor das familias e amizades nos enterros e ás teimosas mobilizacións de resistencia do movemento feminista. Quizais por iso a excarcelación prematura destes asasinos non provocara nin as protestas nin a indignación da doutros autores de atentados. Quizais por iso eses centos de mulleres asasinadas non recibiron a consideración de vítimas do terrorismo. Semella que estes asasinatos continuos de mulleres fosen apenas unha inevitable e fatal expresión dunha violencia no eido do privado imposible de atallar, un fenómeno que non provocou aínda suficiente “alarma social” para ser abordado como cuestión de estado.

A pesar de que xa hai case dez anos foi aprobada a “Lei de Medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero” a loita contra o terrorismo machista nunca chegou a formar parte do primeiro plano da axenda pública, aquela que manexan os poderes públicos e os medios de comunicación. Así o entenden as organizacións feministas que a pasada semana entregaron no Parlamento Galego unha táboa reivindicativa na que reclamaban a posta en marcha dunha serie de medidas contra a violencia machista, no marco dunha abordaxe integral do problema. A loita contra a lacra machista non é unha responsabilidade só das políticas e departamentos de Igualdade, xa que corresponde a acción global dos gobernos.

As medidas educativas encabezan sempre estas accións destinadas a combater o virus machista que inocula de forma silenciosa a sociedade. Sexa por medio de programas coeducadores nos centros, rachando xa dende a educación infantil e primaria cos funestos estereotipos actuais do universo rosa de princesas para as nenas e dos superheroes violentos para os nenos, como polos programas de educación afectivo-sexual impartidos para o alumnado adolescente de Secundaria, nos que se deberían poñer en cuestión os funestos modelos de amor de cadeado, onde hoxe teñen a súa orixe moitos comportamentos machistas e violentos da nosa mocidade e mesmo algúns destes crimes.

Por importantes que sexan, para loitar contra esta violencia machista non abonda coas medidas educativas. Precísase, ademais, completar o mapa de xulgados especializados en violencia de xénero e poñer en marcha medidas para axilizar a tramitación de denuncias. Cómpre desenvolver campañas de concienciación sobre a corresponsabilidade social para illar aos agresores. Como tamén é necesario respectar un protocolo de actuación a respecto do tratamento da violencia de xénero nos medios de comunicación na liña das recomendacións do Colexio Profesional de Xornalistas. En definitiva, requírense medios para desenvolver programas específicos nos eidos xudicial, sanitario, laboral, asistencial e de protección das vítimas e das súas familias. E, polo tanto, a mobilización de recursos económicos públicos, o que resulta incompatible coas políticas de recortes nunha cuestión de estado coma esta.

Onte 1082: Terrorismo machista

Non_a_violencia_machistaTras a intervención do vicepresidente Rueda sobre a escalada de violencia machista en Galicia, diante dunha bancada do Goberno baleira, Carme Adán preguntou na tribuna: «Imaxinemos, por un momento, que estivésemos a falar de sete persoas mortas por terrorismo. Vostedes cren que non estaria aquí Feijóo?» E non lle falta razón á deputada do BNG cando fai este duro paralelismo, xa que o terrorismo machista debe ser considerado como unha cuestión de estado, un problema político e social de primeira magnitude. Así o entenden as organizacións feministas que entregaron onte ao vicepresidente unha táboa reivindicativa de medidas contra a violencia de xénero, que van dende accións educativas e sanitarias, a outras referidas coa xustiza e a seguridade, o emprego, o apoio ao asociacionismo feminimo, a erradicación da publicidade sexista ou o protocolo de actuación dos medios de comunicación sobre esta cuestión. Para combater a lacra do terrorismo machista non abondan os minutos de silencio. Requírese que pase ao primeiro plano da axenda pública. Daquela, a bancada azul non quedaría baleira cando se abordase no Parlamento.

Onte 1049: Arcas de paz e esperanza

Gaza_27-07-2014Este chío que Khaled ElAhmand publicou onte expresa o incalculable valor dos libros. Esta afouta rapaza gazatense sen nome rescata os seus libros entre os cascallos da súa casa destruída polo exército de Israel. Moi queridos teñen que ser para ela os libros que agarima no seu colo. Eis o poder dos libros entre as ruinas da súa terra devastada, eis os libros resistentes, arcas de paz e da esperanza negada polas bombas e o fanatismo.

Onte 1043: Fogares palestinos

gazaefeO primeiro obxectivo militar en Gaza son os fogares palestinos. Desde os acordos de Oslo de 1993, a  Declaración de Principios na que se pretendía deseñar un proceso de paz para Palestina, Israel destruíu máis de 12.000 fogares, o que explica o elevadísimo número de vítimas civís, só no ataque dos últimos días 583 persoas, 82 % delas picariños, vellos e mulleres.

Co argumento de atacar aos milicianos de Hamas, o exército israelita xustifica o seu masacre e bate sen piedade sobre os fogares familiares, provocando o terror entre a poboación civil e o desprazamento de milleiros de refuxiados. Ben sabemos que na guerra a verdade é sempre a primeira das vítimas. Eis a faciana do xenocidio sionista na faixa de Gaza, fronte ao que a Comunidade Internacional, especialmente a Unión Europea, permanece vergonzosamente «indiferente». Onte nas rúas de Vigo expresouse a solidariedade con Palestina e reclamouse a intervención internacional, único xeito de parar os ataques contra os fogares palestinos en Gaza.

Onte 1034: «Eu decido. O tren da liberdade»

Vin onte o excelente documental sobre a manifestación «O tren da liberdade» que tivo lugar en Madrid o 1 de febreiro pasado, promovida por dúas asociacións de mulleres de Asturias en defensa do dereito das mulleres a decidir e contra a reforma da lei de aborto presentada polo ministro Gallardón no Congreso. Unha peza audiovisual, preparada polo Colectivo de Mulleres Cineastas, chea de potencia, valor e emoción. Ás portas dunha probable aprobación este mes por parte do Goberno destoutra gravísima restrición das liberdades das mulleres, a difusión deste documental moito paga a pena. O aborto é un dereito. Prego compartir en blogs e redes sociais.

Onte 1032: Vergonza de titular

elpais-gaza

Hai xa tempo que non me escandalizan os editoriais realistas de El País no seu transo cara ao espazo político de centro dereita españolista. Comprendo que desque é propiedade de fondos de investimentos internacionais, o cadro de profesionais perdeu o control da «independencia» do xornal e algúns dos seus máximos directivos como Cebrián, probablemente, tamén a dignidade.

Xaora, o titular de onte na portada da edición impresa referido ao xenocidio de Gaza («Israel e Hamás intercambian cohetes en plena escalada militar») supera todas as liñas vermellas coas que un poida decepcionarse. Este titular de El País é unha vergonza desde o punto de vista do rigor xornalístico, competindo en indignidade cos da prensa máis reaccionaria do seu entorno. Xaora, un titular escasamente obxectivo, a pesar de que no ladillo se destacase o número de vítimas palestinas (40) e o de ataques dos F-16 (400). Abonda con consultar outras fontes da prensa internacional para coñecer que daquela eran 66 os palestinos mortos, dos que 50 eran civís e 14 deles nenos, sendo o número de feridos máis de 400, mentres en Israel, por ventura, non se produciron vítimas tras os lanzamentos dos foguetes de Hamás.

Interpreto o desafortunado titular como outra mostra da deriva reaccionaria de El País, acentuada tras a mudanza na súa dirección. No entanto, é difícil non expresar a miña decepción e protesta, primeiro pola impotencia que sei sinten moitos dos seus profesionais e colaboradores, entre as que hai persoas que moito quero e admiro, mais tamén pola inevitable melancolía que produce saber da perda de quen nos acompañou día a día durante case catro décadas, esas páxinas nas que aprendimos e coas que reflexionamos e soñamos. Este afastamento, cada vez máis irreparable, de El País dos seus lectores e lectoras progresistas é unha perda dolorosa, semellante á que produce o afastamento dun gran amigo de vello. Por fortuna, na prensa de Madrid, a pesar das dificultades do actual proceso de hibridación, apareceron outros medios aos que paga a pena ler.

Onte 1031: Xenocidio en Gaza

Gaza

Estremece o que sucede estes días na Franxa de Gaza, convertida en campo de tiro dos F-16 israelitas. Xustificados polo goberno de Netanyahu como resposta ao asasinato dos tres mozos xudeus secuestrados e pola persecución de dirixentes de Hamás estes bombardeos provocaron nas últimas 48 horas máis de corenta mortos, a maior parte civís, entre eles tamén moitos nenos. Unha dor insoportable, outra vez volve o xenocidio da poboación palestina. Unha operación que, ademais, moitos analistas interpretan como a resposta militar coa que Israel pretende evitar a reconciliación intrapalestina e a reunificación política de Gaza e Cisxordania, un proxecto do goberno de Mahmud Abbas que culminaría na constitución dun goberno de unidade nacional palestina con participación de Hamás. Tras tantos anos de conflito, cando se cumpre unha década da sentenza modélica do Tribunal da Haia que ordenou a Israel a desmontar o Muro de Anexión e as colonias construídas ilegalmente, así como a reparar aos palestinos os danos causados, a espiral semella volver ao inicio, diante da inacción da comunidade internacional. No actual mundo multipolar a única saída posible para parar o xenocidio de Gaza é a activación política internacional e a mediación efectiva das Nacións Unidas. Semella coma berrar no deserto, mais non hai outra posibilidade.

Onte 983: Traballar dende as raíces

Reimondez_Branca_Rodriguez_Trama_22-5-2014

A presentación na librería Trama de Lugo d’ A alternativa está aquí, o ensaio de María Reimóndez, constituíu unha sesión de reflexión sobre a coperación e o seu enfoque dende a corresponsabilidade. Salientouno Branca Rodríguez Pazos, a presentadora do libro, cando o cualificou como «unha porta á esperanza, a partir dun cambio individual que se transforma en colectivo».«Un libro moi ben escrito, capaz de sintetizar o mundo da cooperación dende unha perspectiva de xénero, de país, nun tempo de tranformación social profunda, no que se propoón traballar dende as raíces, como se di na propia obra», dixo Branca. Sinalouno, tamén, a autora cando afirmou que «os grandes cambios comezan no cotián», ou cando insistiu na súa intención «de mover marcos sobre a cuestión da cooperación», ou explicou a súa concepción dos dereitos humanos como unha leira a traballar  e defendeu o labor das activistas polo seu movemento e acción. Máis alá destas primeiras intervencións, a presentación contou coa activa participación dun público moi numeroso que durante unha hora compartiu coñecementos, reflexións e a lectura do derradeiro capítulo do ensaio.

Onte 923: Mortes esquecidas

violencia-generoEntre tanta gabanza a Adolfo Suárez, puido pasar desapercibida unha resposta do Goberno a unha interpelación dunha deputada na que o executivo sostén «que o asasinato dunha prostituta a mans dun cliente non pode considerarse violencia de xénero ao non existir un vínculo afectivo entre o agresor e a vítima». Cando lin semellante barbaridade quedei de pedra. Pareceume vergoñento que se lle roube a estas persoas a súa condición de mulleres para reducilas ao de putas, apenas vítimas da violencia machista de terceira ou cuarta categoría. Estas putas asasinadas non computarán nas estatisticas estatais de vítimas mortais por «violencia de xénero», esoutro holocausto silencioso do que tan pouco se fala que nos tres primeiros meses de ano provocou a morte de vinte mulleres, cinco na última semana. Son mortes esquecidas, algunhas mesmo invisibles para as estatísticas gobernamentais. Terrible e desolador.