Salma: "A miña vida", un interesante texto autobiográfico para descargar

/en , , , , , , , , /por

Hoxe no blog de Xerais ofrecemos dous textos para descargar en pdf sobre a novela Despois da medianoite, da escritora tamil Salma: un adianto do primeiro capítulo e outro texto no que relata a súa propia vida.

Eis o comezo deste interesantísimo texto autobiográfico (un documento extraordinario sobre a pulsión da escritura e o valor liberador do libro e da literatura na procura da igualdade):

A miña familia púxome de nome Rajathi. Nacín nunha aldeíña onde prevalece unha atmosfera opresiva que impide que as nenas musulmás vaian á escola. Para todas as nenas que nacen na nosa aldea, a escola remata aos trece anos. Os meus días pasaban co medo de que ese día chegase tamén para min.

Os textos para descargar:

1) O adianto do primeiro capítulo (28 páxinas), que inclúe tamén a introdución da tradutora, María Reimóndez. Descargar.

2) «A miña vida»: Un texto de Salma no que relata a súa propia vida, traducido tamén por María Reimóndez e que non se inclúe no libro. Descargar.

O calendario de presentacións , encontros e actividades de Salma en Galicia pode consultarse aquí. Acontecementos, organizados por Implicadas/os no desenvolvemento, que merecen a nosa maior atención.

Salma, escritora e política tamil, visita Galicia esta semana

/en , , , , , /por

Esta semana que comeza visitará Galicia Salma, a escritora e política tamil. Convidada por Implicadas/os no desenvolvemento, a autora de Despois da medianoite, longa novela traducida por María Reimóndez, que acabamos publicar en Xerais Narrativa, viaxou dende Támil Nadu (un estado índio que conta con 65 millóns de habitantes) até Galicia para falarnos de primeira man desta súa novela, da súa realidade e do que implica ser muller, musulmá e escritora na India.

Salma (Thuvarankurichi, 1970) é unha das escritoras támiles máis relevantes do actual panorama literario indio. Provén dunha familia tradicional musulmá dunha aldea próxima á cidade de Tiruchirapalli e como moitas mozas da súa rexión non rematou a escola primaria. Aínda así, dende os trece anos comezou a escribir poesía e máis adiante a publicar en revistas literarias. Durante anos escribiu na clandestinidade, pola oposición da súa familia. A súa obra foi obxecto de críticas destrutivas en sectores literarios polo uso da sexualidade feminina dunha maneira aberta na súa obra e tamén polo contido feminista dos seus escritos. En 2001 accedeu de xeito accidental (pola obrigada cota de xénero na India) á política; comezou sendo membro do Panchayat (asemblea local) para converterse logo en candidata polo seu distrito electoral polo DMK (Dravida Munnutra Kazhagam, partido nacionalista támil laico e progresista) ata chegar a ser directora xeral de Asuntos Sociais do Goberno de Támil Nadu, cargo que ocupa na actualidade.

No blog de Implicadas/os no desenvolvmento aparece a axenda da visita de Salma.

Escritora María Xosé Queizán

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da presentación o pasado venres do libro Cara a unha poética feminista. Homenaxe a María Xosé Queizán, reivindico o papel fulcral da escritora viguesa nas letras galegas contemporáneas.

Queizán merece un recoñecemento institucional e cidadá que aínda non recibíu. Debe entrar a formar parte da Real Academia Galega, reparando así unha anomalía incomprensible. Como tamén, Vigo, a cidade onde naceu e a que quere, debe homenaxeala como merece, recuperando no espazo de lecer que leva o seu nome a magnolia que ela plantou hai máis de dez anos.

No serán do pasado venres, o Auditorio Mar de Vigo acolleu a presentación do libro Cara unha poética feminista. Homenaxe a María Xosé Queizán (Xerais 2011). Ademais da presentación desta obra colectiva –coordinada por Camiño Noia e Manuel Forcadela, profesores do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Vigo, e na que participaron dúas ducias de persoas vinculadas ao ámbito académico e ao movemento feminista–, o acto constituíu unha reivindicación rotunda da achega humana, política e cultural da escritora e pensadora feminista viguesa.

Nacida na rúa Urzaiz en febreiro de 1939, á altura do muro da Estación, aquela nena de posguerra educada en berce de mulleres herdou unha tradición de galeguismo urbano e unha educación liberal que a afastou do fanatismo fascista e relixioso daqueles anos díficiles. Sen perder nunca as súas raíces na ría, viaxou a París hai cincuenta anos, onde tivo o seu primeiro encontro cos pensadores existencialistas e coa literatura máis innovadora do seu tempo. Dende entón, esta viguesa afrancesada, rebelde e independente, mantivo como norte da súa vida a defensa dos principios da razón e da xustiza, concretados nos proxectos da revolución feminista, socialista e galeguista nos que participou, alenta e continúa promovendo dende o seu oficio de escritora.

Desque en 1965 publicara na colección “Illa nova” de Galaxia a novela obxectalista A orella no buraco, e desque en 1977 aparece o seu primeiro libro de ensaio, A muller en Galicia, María Xosé Queizán desenvolve un catálogo literario que non entende de fronteiras de xénero, procurando unha vía de diferencialismo feminista, ensaiando a creación dunha linguaxe específica e abordando temáticas novas para a literatura galega. Oito libros de ensaios, dous de contos, media ducia de novelas, tres pezas teatrais, catro poemarios, conforman un catálogo actual de vinte e catro libros individuais. Unha obra literaria á que cómpre engadir máis dun centenar de artigos publicados en revistas literarias, centos e centos de artigos xornalísticos en seccións como «Lilith», «Antígona» ou «Carrapuchiña feroz» (estas en Faro de Vigo), dúas biografías inéditas, un libro de viaxe en publicación e varios guións de documentais. Unha obra tan extensa como variada, propia dunha escritora total que fixo da literatura e da creación artística un compromiso primeiro e fundamental na súa vida.

En cada unha das súas novelas, relatos, poemas ou artigos –sempre escritos dende o seu optimismo feminista e os criterios da racionalidade e a confianza na ciencia– salienta a necesidade de fuxir de calquera tipo de sentimentalismo e procurar a liberdade do ser humano, sometido aos condicionantes da sociedade patriarcal. Toda a súa obra constitúe un esforzo pouco frecuente na literatura galega por ofrecer as lectoras e lectores unha reflexión sobre a palabra literaria como forma de poder e, ao mesmo tempo, utilizar o poder da palabra como medio para inventar novos paradigmas de igualdade na relación entre os seres humanos. Un exercicio de coherencia e de reflexión permanente que xa é tempo de recoñecer. Máis aínda cando é imposible entender a literatura galega contemporánea sen o espazo fulcral, artellado pola obra literaria da pensadora e escritora viguesa.

Alén do seu traballo como escritora, María Xosé Queizán é unha teimuda editora. Dende hai vinte e cinco anos dirixe e terma contra vento e marea esa fantasía chamada Festa da Palabra Silenciada, a interesante revista cultural da FIGA (a organización feminista á que pertence é da que unha das súas fundadoras). Dende 1999 dirixe «As Literatas» de Xerais, unha colección de literatura escrita por mulleres que permitiu verquer para o galego de forma pioneira a autoras como Herta Müller ou Emilia Pardo Bazán. Actividade editorial á que non son alleas outras iniciativas súas como promover a tradución para o galego da obra de Simone de Beauvoir, O segundo sexo, proeza realizada ao longo dunha década pola súa amiga Marga Rodríguez Marcuño.

María Xosé Queizán merece o agarimo e afecto dos membros da cultura galega, mais tamén ser elixida como membro da Real Academia Galega, reparando así unha anomalía que de forma incomprensible se ven arrastrando dende hai tempo. María Xosé Queizán merece o aplauso, o agarimo e os aloumiños que lle proporcionamos os seus conveciños, mais tamén que no denominado Parque da «Escritora María Xosé Queizán» (situado en García Barbón, á altura da entrada da autoestrada), inaugurado en 1998 con motivo da homenaxe que lle ofreceu a AELG, volva chantarse a pedra na que se gravaron os seus versos e volva plantarse unha magnolia negra como aqueloutra que ela plantou. Reclamo que o concello repare a escape esa inxustiza poética, antes de nomeala Viguesa distinguida.

Lois Pereiro no programa «Corazonada»

/en , , , , /por

Parabéns á CRTVG por recuperar este formidable documento: a entrevista que Xosé Ramón Gayoso fixo a Lois Pereiro para o programa Corazonada. Tamén é de grande interese a páxina onde se recollen outras gravacións de ou sobre Lois.

«Non hai noite tan longa», a nova novela de Agustín

/en , , /por

Onte anunciamos no blog de Xerais a publicación de Non hai noite tan longa, a nova novela de Agustín Fernández Paz, ao tempo que recomendabamos baixar en pdf o seu primeiro capítulo. Non debe extrañar a ninguén que esta obra sexa publicada na colección Xerais Narrativa, unha iniciativa que como editor lle propuxen a Agustín, tras a lectura da primeira versión da novela. O propio Agustín nunha recente entrevista que Iago Martínez publicou en Xornal de Galicia fala que esa posibilidade xa a valoramos en 2002 cando publicou Aire negro ou mesmo antes, hai case quince anos, cando apareceu O centro do labirinto. Non hai dúbida ningunha que, por riba de etiquetas editoriais ou prexuizosas adscricións de xénero, Agustín é un dos primeiros narradores galegos do noso tempo, tanto pola solidez técnica de cada unha das súas novelas, posuidoras desa complexísima sinxeleza que as fai de lectura engaiolante, como pola profundidade e relevancia dos temas abordados. Nesta nova entrega está o mellor e máis xenuino Agustín, na súa madurez literaria e humana, ofrecendo un relato no que atopamos os ecos dos temas esenciais da literatura e das figuras dos personaxes clásicos, inseridos nunha narración de escrita transparente que flúe coma a auga. A culpa, a vinganza, a ansia, o amor, a morte, a esperanza son algúns dos temas principais desta novela que constitúe unha ácida ollada crítica (as veces mesmo feroz) sobre a nosa sociedade en dous momentos da historia próxima: os últimos anos da ditadura e os primeiros do século XXI. A elección por parte do autor da famosa fotografía de Rosa Parks para a cuberta da novela non foi casual, xa que esta imaxe de resistencia pacífica até o lirismo, ao mesmo tempo que de dignidade individual e firmeza fronte a discriminación da costureira de Alabama, esta imaxe dunha muller «farta de ceder e ceder» convértese en metáfora visual acaída da confianza no futuro e na recuperación da dignidade das persoas que impregna estas case trescentas páxinas. Outrosí sucede co título, recollido dunha das frases acuñadas por Shakespeare nunha das pasaxes máis citadas de Macbeth: «Reunide todo o ánimo que poidades. Que non hai noite tan longa que non remate en día».

Non hai noite tan longa chegará ás librarías galegas coincidindo coa furia do Vento Lois. Temos previsto que na Feira do Libro de Vigo, na primeira decena do mes de xullo, Agustín manteña unha conversa en público con xornalistas e escritores, ao tempo que asine exemplares aos seus moitos lectores e lectoras.

«El día de mañana», un clásico de Ignacio Martínez de Pisón

/en , , /por

Non teño moitas posibilidades para seguir a todos os autores interesantes da narrativa contemporánea española. Con todo mantéñolle fidelidade a tres persoas: ao encantador Luis Landero, ao firme Isaac Rosa e ao engaiolante Ignacio Martínez de Pisón. Tres novelistas que trato de seguir e que, até agora, poucas veces me decepcionaron rotundamente. Esta foi a razón pola que merquei o pasado xoves na tenda do aeroporto de Vigo El día de mañana, a novela máis recente de Pisón, da que lera unha anotación moi entusiasta de Manolo Candelas, uns poucos días antes. Enguedellado nun primeiro capítulo memorable, o voó a Barcelona pasoume nun plis plas; quedará prendido do relato que da vida de Justo Gil ían facendo as voces daquelas poucas persoas que o coñeceron a súa chegada a Barcelona coa súa nai, literalmente, ás costas. A potencia das voces e das vidas relatadas, que deambulan pola Barcelona da metade da década de 1960 (reconstruída cunha minuciosidade case hiperrealista) até a de finais da década posterior, devolvéronme o valor da narración como forma de coñecemento histórico.

Como xa fixera coa súa entrega anterior, Dientes de leche, na que Pisón dá conta da presenza en España de fascistas italianos que viñeron a loitar a prol do bando franquista, en El día de mañana, aborda outro tema pouco frecuentado da nosa historia recente: a da Brigada Política Social franquista. En case catrocentas páxinas construídas de forma moi precisa sobre unha polifonía de voces e puntos de vista, Pisón relata a historia da progresiva degradación dunha persoa, a fuxida cara adiante dun inxenuo emprendedor con escasos escrúpulos, cuxos erros o levarán a traballar coma confidente da social e máis tarde, nun xiro de torca estarrecedor, a formar parte durante os anos da Reforma Política dun grupo ultradereitista. Esta é outra novela barcelonesa por excelencia, daquela cidade en efervescencia cultural durante uns anos díficiles, na que identificamos fíos das novelas de Marsé e de Juan Goytisolo, das memorias de editores como Barral ou Esther Tusquets ou da poesía de Gil de Biedma. Durante as horas de lectura que completei entusiasmado tiven a sensación de estar lendo a un clásico. Unha novela moi recomendable.

«O refuxio da memoria», prosa autobiográfica de Tony Judt

/en , , , , /por

Foi Manolo Candelas quen me fixo reparar en El refugio de la memoria, o libro autobiográfico de Tony Judt. Foi unha recomendación certeira, que moito agradezo, xa que é deses libros memorables que comezan conmovendo e logo te devoran pola potencia da súa voz. Conmove coñecer as circunstancias dramáticas, brutais, nas que o narrador realiza a confesión da súa vida, pechada a súa consciencia e lucidez nos límites dun corpo transformado na máis dolorosa cadea. Porén, o lector abandona decontado esta actitude piadosa para quedar enguedellado por unha voz narradora (o libro foi ditado con enormes dificultades) firme, lúcida, tinxida dunha doce melancolía capaz de relatar de forma case naturalista o devir da súa infancia na posguerra en Putney, aquel barrio londiniense onde Judt aprendeu o principio de austeridade (algún eco dickensiano atopamos) que sempre o acompañaría alí onde viviu. Vinte e cinco relatos, apenas estampas nalgúns casos, construídos cos fíos da vida que posúen unha poderosa capacidade de interrogar ao lector polo seu propio fío vital; mais, tamén e sobre todo, unha historia persoal capaz de provocar a reflexión sobre o vivido, o viaxado, o compartido, o devecido, o renunciado, o acadado…

Como xa fixera en Algo va mal, Judt arrisca a mollarse e fala con total liberdade do corporativismo universitario, tanto do College de Cambridge onde se formou e onde comezou a súa carreira como profesor universitario, como da universidade novaiorquina onde exerce sometida aos andazos dun novo puritanismo.  Tamén critica ao estado de Israel, sen renunciar a súa condición de xudeu, afonda dende o pensamento crítico no concepto de identidade no marco do mundo global ou apupa de forma entusiasta a Nova York, á que considera a «cidade do mundo» do noso tempo, ou recomenda o transporte ferroviario ao que considera o máis humano dos inventados pola humanidade. Impacta a visión do mundo deste intelectual honesto que no cabo da súa vida ofrece unha testemuña que nos achega doses de esperanza reflexiva para afrontar as «crises da mediana idade», un concepto que aborda con moita retranca. Unha das mellores pezas de prosa biográfica que teño lido recentemente, un xénero polo que devezo cada vez máis.

Tradutor e mestre Valentín Arias

/en , , , , , , , , /por

Dediquei o artigo da semana en Faro de Vigo á lembranza da figura do noso admirado Valentín Arias.

Valentín Arias morreu de socate o venres na súa casa de Vilerma, na parroquia de Maside do concello de Sarria, onde nacera en 1934. Fillo de humilde casa de labregos aprendeu as catro regras nunha escola de ferrado. Como ten confesado “ía para labrego”, mais o 1 de febreiro de 1948 acontecería un feito decisivo para o seu futuro: o empresario Antonio Fernández López inaugurou a un quilómetro do seu fogar a Escola Agrícola da Granxa Barreiros para rapaces e rapazas de seis a catorce anos das parroquias da contorna, así como para as persoas adultas que se achegasen para recibir leccións. Alí acudiu Valentín como alumno e alí amigou de por vida co mestre galeguista que a dirixía, Avelino Pousa Antelo. Alí deu en ensinante e quedou contaxiado polo virus da escritura con enxebreza de don Avelino, ao tempo que pola obriga moral de traballar arreo a prol do país.

Dende aquela e ao longo de seis décadas, Arias dedicou a vida toda ao servizo do desenvolvemento de Galicia. Fíxoo como mestre, editor, tradutor, ensaísta, biógrafo, investigador, empresario agrícola, promotor do cooperativismo ou militante do nacionalismo galego na clandestinidade (foi membro do PSG). Actividades todas nas que se entregou cunha xenerosidade incesante, unha discreción superlativa e unha dispoñibilidade permanente para o abrazo e a axuda máis fraternal con todos aqueles que compartían ansias e vieiros. Foi Valentin un home de país.

Como mestre, formouse co espírito activista e anovador da Escola de Barreiros, inequivocamente decroliana, da que tras os seus anos de formación sería tamén mestre responsable durante unha década (1955-1965). Labor docente creador que continuou en Vigo, desque ingresou en 1969 no Colexio Público de Sárdoma, onde se xubilou en 1994 deixando unha gratísima lembranza entre os seus milleiros de alumnos.

Iniciou as súas tarefas no mundo do libro galego en 1970 cando comezou a traballar na Fundación Penzol e, máis tarde, de 1975 a 1978 como xerente da editorial Galaxia, onde publicara, coincidindo coa súa chegada á cidade da oliveira, os seus primeiros libros “A lingua galega na escola” (1970), “Lecturas galegas” (1972), “A escola rural en Galicia” (1975). Máis será coa creación de Edicións Xerais de Galicia en 1979, cando comezará a desenvolver un labor extraordinario como revisor e tradutor de milleiros e milleiros de páxinas en galego. Ao seu criterio rigoroso debemos a revisión de boa parte dos cen primeiros títulos publicados por Xerais, a redacción dalgúns dos primeiros libros de texto para o ensino do Coñecemento do Medio en Educación Primaria e a tradución de moitos dos títulos das primeiras coleccións infantís da editorial, “Arroás”, “Xabarín” e “O rato Pérez”.

Foi quizais do seu labor como tradutor do que Valentín Arias se sentía máis fachendoso e responsable. En 1984 promoveu a creación da Asociación de Tradutores Galegos, da que foi presidente e animador incansable, coa inequívoca vontade de contribuír dende este eido a recuperación idiomática e a ofrecer a posibilidade de ler en galego calquera tipo de texto do corpus literario e científico universal. O seu esforzo como tradutor foi monumental. Deixa milleiros e milleiros de páxinas traducidas para o galego nas nosas bibliotecas. Traduciu a autores como Verne (“A volta ao mundo en 80 días”, “Viaxe ao centro da Terra”, “Da Terra á Lúa”), Rodari (“Contos ao teléfono”, “Contos a máquina”), Camus (“O estranxeiro”), Le Clézio (“Mondo e outras historias”), Saint-Exupéry (“Voo de noite”), Duras (“O xardín), Atxaga (“Memorias dunha vaca”), Ricardo Mella (“Lombroso e os anarquistas”) ou Diderot (“Sobriño de Ramuau”). Verqueu para o galego os cómics de Tintin, dirixiu o equipo de tradutores do Quixote galego, preparou as versións galegas de libros de investigación como “A guerrilla antifranquista en Galicia” de Heine, “Diego Xelmírez” de Biggs ou “Os galeóns de Rande” de Stenuit. Un labor polo que foi recoñecido por premios como o Ramón Cabanillas (1989), o Plácido Castro (2001) ou coa homenaxe que recibiu  en Vigo o 30 de setembro de 2008 con motivo do Día da Tradución, sendo declarado o “patriarca dos tradutores galegos”.

Foi o de Valentín Arias, pois, un labor de alicerce e soporte esencial sen o que non poderíamos entender o pulo da cultura textual en galego do noso tempo. Home de elegancia natural e trato agarimeiro forxou acordos en positivo alí onde se precisaba a súa presenza. Mais e sobre todo, Valentín Arias exerceu como mestre no sentido máis amplo desta palabra sagrada. Ben merecería que a cidade na que viviu durante corenta anos o lembrase co nome dunha rúa onde rezase “Tradutor e mestre Valentín Arias”. Con todos os nosos abrazos para Amparo Castaño, a súa inseparable compañeira, e para os seus fillos e netos.

Vento Lois

/en , , , , , /por

O domingo estarei na Coruña para participar en «Vento Lois». Primeiro na manifestación poética que comezará ás doce e media na Praza de María Pita; logo, a partir da unha, no recital cívico do Teatro Rosalía de Castro. Será unha boa oportunidade para intensificar a presenza social da obra de Lois Pereiro e preparar ese gran recital expansivo polo país enteiro que se celebrará días antes do 17 de maio.