Campo do Fragoso CXCIX

/en , , , /por

Toto_despedida_21-05-2017GRAZAS, BERIZZO

O derradeiro partido do campionato estivo tinguido polos agarimos e saudades que Eduardo Berizzo recibiu de toda a bancada de Balaídos que, nalgún momento, se mesturaron con apupos a Carlos Mouriño, recriminándolle ao presidente o tremendo erro de acabar co ciclo do Toto xusto na tempada histórica na que o Celta cos vimbios moi xustos acadou dúas medias finais, unha delas europea, e o equipo madurou no seu xogo colectivo.

Unha decisión traumática de prescindir dun dos activos máis valiosos, respectados e queridos do club, un técnico capaz de identificar os soños da afección coa dinámica do seu equipo, dificilmente aceptable para o celtismo, e que, sen embargo, se pode entender pola determinación de quen se sabe dono do club de impoñer o seu criterio e rendabilizar a súa propiedade.

Gratitudes ao Toto expresadas tamén na lameira do Fragoso polo cadro dos seus xogadores, que competiron con afouteza e dignidade do primeiro ao derradeiro minuto do desconto fronte a un rival necesitado, que precisaba canto menos dun empate para asegurar matematicamente a súa clasificación europea. Custoulle a Real Sociedade máis de vinte minutos saír do seu espazo, diante dun Celta moi decidido que entraba pola bandas con Pione Sisto e Iago Aspas moi activos. Mágoa de oportunidades estragadas por Wass, que non acertou a aproveitar unha culleriña ofrecida por Pione ou dun caneo que lle quedou longo a Iago cando se quedaba só.

Xaora, a primeira grande oportunidade do encontro foi para o cadro de Eusebio no 25 de xogo, unha cabezada de William José que nunha incrible parada acrobática Sergio despexou de biqueira. Paradón repetido nun xutazo de Vela, que recuncou cun rexeite velenoso salvado a porta baleira por Jonny, como faría despois Cabral a outro pexegazo de Oyarzabal, nos mellores minutos dos visitantes no primeiro tempo.

Coa incorporación de Jozabed, que substituíu a Guidetti, ao comezo do segundo acto, o Celta gañou en circulación e capacidade de crear espazos. Nunha gran xogada do activísimo príncipe de Moaña, Jozabed rematou sobre o pau, o que puido ser o primeiro gol dos nosos. Chegou, en todo caso, pouco despois, tras un claro penalti sobre Iago que el mesmo transformou de forma moi segura, acadando así os 19 caroliños en liga, 26 en toda a tempada, cifras extraordinarias para a nosa figura.

Co Celta por diante na táboa de marcas, os donostiarras, que nese momento estaban fora de Europa, empurraron até que no 81 conseguiron o empate, tras un desequilibrio defensivo do Celta, grazas a un xute raso de Oyarzabal, que celebrou chorando un gol que valía unha tempada. Porén, os de Berizzo, que nunca se dobregan, asumiron con exemplar dignidade o tempo de xogo que restaba como a derradeira oportunidade de volver homenaxear ao seu adestrador, como fixera Aspas cando transformou o penalti. E para abraio de todos, cando xa se cumprira o tempo de xogo, tras unha excelente condución de Fontás, Hjusalger inventouse unha remontada pola banda rematada cun cacheirón tremendo que se coou pola mesma escuadra. Xaora, como aconteceu outras veces no tempo de Berizzo, a ledicia moi pouco durou para os nosos. Rematando o tempo de desconto, Cabral agasallou aos txuri-urdin, que tampouco baixaron os brazos no seu empeño, cun saque de recanto que despois sería cabezado por Juanmi as redes. Un final emocionantísimo para un gran tempada de ambos os dous cadros.

Lembraremos sempre a emotiva despedida de Berizzo e do seu cadro técnico na lameira de Balaídos. Marchaba o que probablemente foi o mellor adestrador celeste da nosa historia recente, capaz de ofrecer o suplemento de competividade e ilusión que permitía ao celtismo continuar aspirando a prenderse no corno da lúa dun título. Grazas, Berizzo. Até sempre, mestre!

Campo do Fragoso CXCVIII

/en , , , /por

ORGULLOSOS

Celta_Madrid_17-05-2017Tras o extraordinario exercicio de afouteza de Old Trafford, onde só nos faltaron uns segundos para prendernos do corno da lúa dunha final europea, o serán do Celta no Día das Letras Galegas en Balaídos fronte a un necesitadísimo Real Madrid foi un exercicio de dignidade e de orgullo do noso. Acertou o club cando celebrou a efeméride literaria lembrando no momento de dar as aliñacións a un cadro selecto de escritores e escritoras galegas (un xesto memorable) e cantando o himno galego ao inicio do partido, un momento moi emocionante que magoadamente non foi respectado pola estrondosa afección madridista. Como acertou Berizzo en propoñerlle a Zidane un partido aberto co seu cadro máis ofensivo, abrindo toda a lameira polas bandas, o que dende o comezo abriu moitos espazos e permitiu as chegadas a unha e a outra portaría.

O Celta saíu a morder, disposto a dar, por fin, unha satisfacción a súa bancada despois de moitas derrotas nesta segunda volta, que afean na táboa clasificatoria a que é unha das mellores tempadas desde comezo de século. Apretou a saída do balón, procurando a velocidade e o desborde Aspas, que aos dous minutos xa encarou a porta de Keylor Navas. Unha estratexia moi semellante á do Real que, cando non pasaban os dez minutos, deu a primeira dentellada cun xutazo letal de Cristiano dende a frontal, finalizando unha xogada iniciada por un pase longo de Marcelo sobre Isco, a quen Roncaglia non puido parar. Un gol temperán que non modificou apenas a estratexia dos celestes que continuaron combinando de forma paciente coa intención de atopar un furado no valo construído por un Madrid un chisco apático. Atopouno Wass no tiro formidable dunha falta que Keylor despexou, nunha intervención salvadora para o seu equipo.

O cuarto de hora final da primeira parte foi un monólogo atacante celeste, grazas ás continúas recuperacións da primeira liña. A trepia dianteira tivo oportunidades claras de conseguir o empate, pero nin Guidetti nin Pione semellaban onte contar coa lucidez necesaria para facelo. Na primeira xogada da renaudación o nove sueco volveu errar, mais na xogada de volta repetiuse o guión da primeira parte, o lateral, neste caso Danilo, recuperou e lanzou sobre Isco que guiou a contra para que Cristiano volvese marcar con autoridade. Un gol que semellaba liquidar o partido. Porén, os nosos non se deron por vencidos e botaron man das doses de reserva dos seus depósitos de afouteza para volver ao ataque e acurrular ao Madrid diante de Keylor.

E nesas apareceu o árbitro Martínez Manuera poñendo orde diante de semellante impertinencia céltica. Non lle tremeu a man para botar a Aspas por dobre amoestación, cando Ramos lle fixo un claro penalti non sinalado e na primeira protestara unha man existente de Varane. Un auténtico escándalo, que arruinou as posibilidades de remontada, incrementado cando na seguinte xogada Cristiano tamén pediu penalti, pero o galáctico non foi amoestado, demostrando que o árbitro empregaba dúas varas moi diferentes de medir o mesmo caso. Aínda sí, sen o mellor dos nosos na lameira, Guidetti marcou un gol de pura rabia, tras unha gran xogada anterior onde Wass, só preto da área pequena, xutou sobre un Keylor, moi acertado. Ilusión que durou apenas un minuto, cando Benzema marcou tras un gran pase longo de Marcelo.

Non se dobregou tampouco o Celta diante desta nova adversidade nun encomiable exercicio de deportividade. Xaora, nos dez minutos finais, o partido esvarou polos territorios da tangana, consentida por Manuera, onde Sergio Ramos, moi apupado pola bancada celeste, non perdeu oportunidade de ter o seu penoso protagonismo. Un partido decisivo para os visitantes que constituíu un exercicio de dignidade para os do Toto, o auténtico heroe desta tempada, cuxo nome foi coreado ao remate pola bancada: Berizzo, quédate!!!

40 anos dos Premios da Crítica Galicia

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á celebración do corenta aniversario dos Premios da Crítica Galicia:

PCG_40_ANOSNo serán do martes 16 de maio de 1978 celebrouse no Hotel Samil Praia a cea na que se outorgaron os primeiros Premios da Crítica Galicia. Dende entón e de forma ininterrompida, estes premios recoñeceron cada ano a excelencia e a relevancia dos traballos máis destacados nos diversos ámbitos e disciplinas da creación cultural e da investigación galega (literatura, investigación, música, artes plásticas, escénicas, cine, gastronomía e iniciativas culturais e científicas). Concibidos antes do inicio do proceso autonómico, cando non fora recoñecido o autogoberno galego nin oficializado o uso público e educativo da lingua de noso, os Premios da Crítica Galicia asumiron o protagonismo e a responsabilidade da sociedade civil na tarefa de visibilizar, prestixiar e popularizar o labor dos creadores galegos (“escritores, artistas e intelectuais”) que traballaban “en condicións moitas veces heroicas, á contra e caladamente, case no anonimato”, como figuraba nas intencións recollidas no manifesto fundacional publicado polos organizadores.

Nacidos no buligar daquel Vigo inquedo e estrepitoso de finais dos setenta, coincidente en boa medida coa primeira corporación democrática presidida por Manuel Soto e coa primeira reconversión industrial (un piquete de traballadores de Ascón dirixiuse aos participantes naquela primeira cea), estes premios xermolaron no activismo dos integrantes da xunta directiva do Círculo Ourensán-Vigués (COV), unha sociedade recreativa, non estritamente cultural, que desenvolvía un amplísimo programa de dinamización cultural galeguista con especial incidencia na celebración do 17 de maio, Día das Letras Galegas. Emociona lembrar hoxe que os Premios da Crítica Galicia (bautizados nos primeiros borradores como “Premios Martín Codax da Crítica en Galicia”) naceron apenas como unha iniciativa máis, incluída no programa da “Semana das Letras Galegas” organizada polo COV, do que ademais formaban parte a “Romaría das Letras Galegas”, celebrada en Castrelos (o domingo 14), as representacións de catro grupos teatrais nos locais das asociacións veciñais, así como unha mesa redonda sobre “A cultura galega nunha nova circunstancia política”, na que coordinados por Xesús Alonso Montero interviron X.L. Méndez Ferrín, Ramón Akal, Xosé María Álvarez Blázquez, Xosé Fortes Bouzán e Luís Álvarez Pousa.

Dende aquela proeza de 1978, repetida noutras edicións, os Premios da Crítica Galicia conseguiron acuñar devagariño un modelo de “traballo aberto, racional e colectivo pola cultura galega, integrador de amplos sectores da cidade para que a cultura non sexa un elemento pasivo nin discriminador”. Un modelo de activismo cultural, alicerzado sobre as trabes do pluralismo, a integración e a independencia dos poderes públicos, capaz de reinventarse en varias ocasións ao longo de catro décadas e de manter un diálogo permanente coa creacióne coa industria cultural, que ao longo deste periodo se foi desenvolvendo con tanta vontade como enormes dificultades para os seus emprendedores. Un traballo heroico ao que non foi alleo o entusiasmo, a teimosía e a afouteza do editor Bieito Ledo, alma mater tanto daquel proxecto fundacional, como presidente do Círculo Ourensán Vigués, como dos actuais Premios da Crítica Galicia, que neste ano ditaminarán a súa cuadraséxima edición o vindeiro 4 de novembro. Unha iniciativa exitosa, na medida que estes premios foron capaces de convertirse nun indicador fundamental da boa saúde (a pesar dos atrancos e dos pasos adiante e atrás) da cultura galega nos seus diferentes eidos, para o que foi decisiva a achega xenerosa e corresponsable do criterio do milleiro de persoas participantes nos xurados das súas oito modalidades.

O vindeiro sábado, 20 de maio, ás 12:00 horas no Auditorio de Afundación da rúa Policarpo Sanz 26, os Premios da Crítica Galicia celebrarán o seu corenta aniversario con todas as persoas que desexen acudir. Estrearase un documental de corenta e cinco minutos de Televisión de Galicia, no que se reconstrúe o relato cultural destas catro décadas, ademais de contar como colofón coa actuación excepcional do gaiteiro Carlos Núñez. Un acto para celebrar este éxito colectivo da sociedade civil viguesa, logo por ventura extendido ao resto do país, tanto pola súa teimosa continuidade, capaz de crear unha nova tradición, como pola súa capacidade de apertura, innovación e integración. Xaora, tamén será unha oportunidade para abordar o futuro tan incerto para a nosa lingua e enxergar con esperanza os retos dunha cultura, que non é allea aos procesos actuais de hibridación dixital nin aos perigos de homoxenización cultural.

Manuel de la Fuente

/en , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a lembrar ao escrtior e xornalista Manuel de la Fuente:

Delafuente na vella redacción do Faro. Maio de 1988

O pasado 3 de maio cumpríronse quince anos do pasamento de Manuel de la Fuente, o inesquecible escritor e redactor de “Faro de Vigo” durante máis de catro décadas. Lembrouno o seu neto, o tamén escritor Pedro Feijoo, no seu blog, cualificando a quen foi “un dos xornalistas vigueses de toda a vida” como un “devoto namorado de Vigo”, “un home de natureza inqueda”, “un dos xornalistas imprescindibles para comprender a memoria de Vigo”, “un estudoso infatigable, un investigador sagaz, a quen se lle debe o mérito de ter contribuído a acender non poucas luces da nosa historia recente, xa non só da crónica viguesa, tamén e en boa medida da galega”.

Coñecín a Manuel de la Fuente nos últimos anos da súa vida profesional en Faro de Vigo, xornal no que entrou como redactor en 1951 e no que se xubilou en 1997. Lembrarei sempre a súa chamada telefónica para agradecerme o envío dunha das fotobiografías que publicara Xerais con motivo do día das Letras Galegas, na que aproveitou tamén para preguntar se a miña familia tiña algo que ver coa de Dalmacio Bragado Ruiz, o anarquista vigués da CNT que impulsou durante a segunda república o sindicato de boteiros e lancheiros do porto de Vigo. Unha conversa que nos levou pola orixe zamorana dos Bragado vigueses como polo carácter agarimoso dunha cidade que a el, tamén de orixe castelá, o acollera cando tiña apenas dezanove anos. “En Vigo todos somos emigrantes e todos somos de aquí”, concluiramos ilusionados, falando do que Ferrín definira tan acaidamente como unha “cidade en estrépito”.

1959, primeira biografía de La Bella OteroManuel de la Fuente iniciara moi noviño a súa carreira xornalística en Diario de León e na emisora radiofónica de León, a súa cidade natal, mais foi en Faro de Vigo, onde entrou sendo director Francisco Leal Insua, o xornal onde desenvolveu toda a súa carreira profesional en etapas tan diversas do noso decano, como as dirixidas por Manuel González Cerezales e Álvaro Cunqueiro na década de 1960, até ás máis recentes do período autonómico de Xosé Armesto Faginas e Ceferino de Blas. Autor de milleiros de crónicas de inequívoco espírito literario, Manuel de la Fuente iniciou a súa andaina como escritor cunha biografía sobre La Bella Otero (1959), á que seguiu un libro de poemas, Íntimo latido (1960), no que destaca un poema escrito en 1956 para a radio, “Escribo con lágrimas”, dedicado a Rosalía de Castro: “Mojo mi pluma en tu llanto/ para hablarte, Rosalía…/ y es que tu alma y la mía/ bebieron cáliz amargo…”

1986, Paisaje con figuras, antoloxíaAnos máis tarde, publicou Vigo, paisaje con figuras (1986), onde reuniu un cento de pezas de periodismo literario, nas que había algún conto, estampas costumistas, evocación poéticas, crónica dos problemas da cidade e do seu entorno e numerosos perfís de figuras da historia viguesa e de artistas, políticos e outras xentes de actualidade. Textos escritos dende unha ollada realista, non exenta de tenrura e humor, onde non faltan gabanzas as nosas tabernas e espazos compartidos por vigueses de varias xeracións. Un libro que, como sinalou Antonio Pereira, daba na diana da literatura escrita nos xornais, “porque fala de Vigo, do seu entorno e de Galicia con palabras que gustan ver escritas”.

Unha ollada que de la Fuente non abandonou na súa última década en Faro, onde continuou coas seccións “Postal del año…”, “Postal con sello de urgencia” ou “Postal del tiempo viejo”, iniciadas en 1987 coa intención de reconstruír o relato de moi diversos episodios da historia de Vigo. Debemos a estes seus artigos no decano, froito dunha investigación exhaustiva, horas e horas de lectura da colección do periódico, e ao seu afán didáctico de vella escola, o esclarecemento de aspectos biográficos relacionados co arquitecto Stephan Michel Paczewicz, a historia dos seis poemas galegos de Lorca e do xornal “Galicia” de Valentín Paz Andrade ou un apaixonante relato da estancia de Mata Hari no Hotel Continental en 1916, despois acuñada como mito vigués, por poñer apenas uns exemplos.

Medalla IEV

Sempre pensei que unha escolma daquelas “Postais” de Manuel de la Fuente en Faro de Vigo merecería ser editada nun libro, que por si mesma conformaría un auténtica e moi orixinal historia de Vigo, semellante nas intencións á que Xosé María Álvarez Blázquez reunira con tanto éxito en A cidade e os días (1960). Xaora, a edición das “Postais” de Manuel de la Fuente contribuiría a ese proceso tan complexo da recuperación da memoria nunha cidade un chisco desmemoriada, mais tamén pagaría a débeda que Vigo mantén con este vigués de León, un dos máis abnegados estudosos da súa historia. Suxiro que o Instituto de Estudios Vigueses, do que foi membro, e o concello de Vigo valoren esta posibilidade.

Fotos e imaxes do arquivo de Pedro Feijoo. Mil grazas.

Campo do Fragoso CXCVII

/en , , , /por

manchester-united-celta-vigo-europa-league-2_gNOITE DE AFOUTEZA CELTIÑA

A semifinal da Europa League co Manchester United quedará na historia do Celta de Vigo como a da afouteza, unha palabra galega que gañou o corazón do celtismo capaz de expresar a cerna do noso sentimento e da gramática do fútbol celeste. Afouteza celtiña concibida como a capacidade de actuar sen considerar dificultades nin perigos, como coraxe para sobrepoñerse ás dificultades, como ousadía para enfrontarse con humildade aos grandes, mais tamén como ilusión de compartir un soño colectivo, o de pendurarse algún día do corno da lúa cun título, algo que a fortuna nos ten negado teimosamente ao longo de máis de nove décadas.

Foi a de onte unha noite celtiña inesquecible, cun vello Balaídos cheo de cor e sentimento. Ledicia, emoción, un ambiente extraordinario entre dúas afeccións dispostas a afoutar aos seus con respecto e fair play, unha lameira alfombrada de festa, compoñentes todos que aventuraban un gran partido de fútbol do máximo nivel. E o certo é que sendo tan elevadas as expectativas esta primeira entrega da eliminatoria non decepcionou, fose pola seriedade da proposta do Manchester United, sobre todo, durante a primeira parte, como pola actitude afouta do Celta que, xusto é recoñecelo, non estivo á altura das súas mellores noites europeas.

Acertou Jose Mouriño propoñendo a Eduardo Berizzo un partido moi táctico, unha loita tremenda de centrocampistas, onde a superioridade física de Pogba e Fellaini e o traballo de formiguiña de Ander Herrera roubaron o balón ao Celta. A pesar da serenidade de Cabral e Roncaglia no centro da medula, os nosos mediocampistas Radoja e Hernández foron incapaces de impedir as chegadas dos diaños vermellos ao territorio de Sergio Álvarez, que tivo unha noite memorable, con catro intervencións extraordinarias durante a primeira parte. Aos vinte minutos o xove Rashford, un pesadelo na banda de Mallo, probou ao de Catoira cun xute sobre o pao longo que o porteiro desviou coa súa luva. Intentouno dez minutos despois Lingard e máis tarde o goleiro armenio Mkhitarian, que contou con dúas clarísimas ocasións, ás que Sergio inspiradísimo respondeu con senllos paradóns.

A pesar da superiorade dos visitantes, o Celta tamén gozou das súas oportunidades, cando foi capaz de ampliar o campo pola banda de Pione, onte o máis perigoso dos nosos dianteiros, xa que tanto Guidetti como Aspas foron sometidos a unha severísima vixilancia, que chegou a opacalos en varias fases. Con todo, tras a reanudación, os de Berizzo, abandonaron algunhas precaucións defensivas e o partido abriuse de área a área. Tras unha tímida cabezada de Iago, Pione dispuxo dunha oportunidade de ouro, finalizando unha galopada de Jonny cun xute bombeado, que Romero desviou in extremis. Nuns minutos o partido toleou, un bamboleo de área a área que desesquilibrou o envexable equilibrio defensivo dos de Berizzo. Aí xermolou o decisivo gol de Rashford, tras un saque xenial dunha falta na frontal, cometida innecesariamente por Hugo Mallo. Unha inxenuidade, froito dunha desconcentración, que pode custar unha eliminatoria.

Coa táboa de marcas por diante e vinte e cinco minutos, o United enmouriñou o partido, embarullando cada xogada con perdas de tempo e protestas. Daquela o Celta tiña os seus depósitos de afouteza practicamente agotados. Jonny e Aspas non se entenderon cando chegaron á area pequena nunha das súas arroutadas, mais tamén é certo que Mkhitarian puido liquidar a eliminatoria no 74, mais fixo unha escolla equivocada no seu remate. Con todo, a pesar da inevitable decepción pola derrota fronte tan poderoso rival, o resultado non pecha unha eliminatoria que se decidirá en Old Trafford. Quen sabe se alí a renovada afouteza celtiña é capaz de pendurarnos da soñada final de Solna.

Aí vén o maio

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo á festa dos maios:

maios-color-redondela-3_gHai poucos días falando co ilustrador Evaristo Pereira sobre a celebración da festa dos maios no Vigo vello, xurdiu, inevitablemente, “Ahi ven o maio” (1975), a canción memorable de Luís Emilio Batallán, un dos himnos da nosa xeración, da que, por certo, entre outras moitas, hai unha versión ben fermosa do autor e Pablo Milanés en Luar (2013). Xaora, Pereira insistiume na actualidade do texto da canción, o poema “O maio”, incluído por Manuel Curros Enríquez en “Aires da miña terra” (1880), que, coma sucede tantas veces en “Cantares gallegos” (1863) de Rosalía de Castro, comeza cuns versos populares (“Aí vén o maio / de frores cuberto…”), referidos á festa popular dos maios, da que despois fará unha cumprida glosa: “Puxéronse á porta cantándome os nenos / e os puchos furados para min estendendo…”.

No entanto, como sinalan os profesores Anxo González Guerra e Vitoria Ogando Valcárcel, baixo a aparencia de composición costumista, neste poema sobresae o tema cívico e político, xa que Curros identifica a voz en primeira persoa do poeta coa de Galicia, o asoballado pobo galego “para o que non hai maio” e para o que cómpre cantar “un maio sen bruxas nin demos / un maio sen segas, usuras e preitos…”. Versos que non era alleos á calamitosa situación do campesiñado galego da segunda metade do século XIX, sometido a severidade dos foros e os seus xuros, ás penalidades da emigración e á prepotente posición da Igrexa en cada parroquia, situacións que o poeta de Celanova denunciaba con afouteza, non exenta dunha certa impotencia e desacougo.

Nesa tradición cívica da poesía currosiana, a pesar de que xa é un feito a desaparición da cultura agraria galega, non perdeu sentido a celebración da festa dos maios nas nosas cidades e vilas. O Maio simboliza o renacer da vida e das plantas, o comezo do ano agrícola e gandeiro, a ledicia de que o sol alumee con forza, a intención de afastar as pragas, as doenzas dos animais, as xeadas, as treboadas e outras adversidades. Cada comunidade facía o seu Maio para exaltar o renacer do ciclo da vida, para festexar a morte do inverno, para expulsalo e para anunciar o agromar da primavera. Esta festa popular de culto á primavera, á vexetación, ao amor, á boa sorte remóntase á noite dos tempos. A súa orixe atópase nos ritos das sociedades neolíticas, perpetuados nas festas de Ceres da tradición greco-romano, que adoptaron manifestacións diversas en toda Europa, dende Suecia e Alemaña até os países mediterráneos. En todos estes países, os seus maios son a festa da esperanza.

Diversidade presente tamén no país de noso. En cada lugar de Galicia o Maio vai ser diferente, nunha tradición  de vello que vén de Prisciliano e Martiño de Dumio. Non existen regras para a súa construción e ornamento, aínda que se adoitan utilizar paos e bimbios para a estrutura (na que non se empregan cravos) e para a decoración elementos naturais como musgo (en Ourense), fiuncho (en Redondela), xestas, carrabouxos, barazas, bugallos, pampullos, laranxas bravas, cascas de ovos, margaridas, rosas e outras flores. Os maios máis enxebres son os figurativos, de forma cónica ou piramidal, imitando árbores, aínda que cada vez son máis frecuentes os artísticos que adoptan formas de canastro, campanario, pazo, apeiros de labranza ou construcións significativas de cada zona. Tanto uns coma outros van rematos cun bo ramo ou coroa. Mais tamén existían os maios humanos, un Maio ou unha Maia vestida de pés a cabeza con motivos vexetais.

Sen esquecer, que os maios son un tempo para a crítica e un certo escarnio sobre todo aquilo que o merece. Para iso están as coplas (tamén bautizadas como “os maios”) de sabor poético popular, intención social e carácter irónico e satírico, como acontece tamén coas do Entroido: “Nesta nosa Reboreda/ trouxeron un crego novo/ que arregla a igrexa / con cartos de todo o pobo”. Estas coplas posúen unha métrica e un ritmo moi preciso sendo acompañadas, cando van ser cantadas, con golpes de paus (como se fai en Redondela) ou batendo no chan con fungueiros e estadullos (como acontece en Pontevedra). Coplas, compoñentes esenciais da festa, que tradicionalmente se vendían ao longo do desfile coa intención de financiar o Maio e contribuír á merenda, unha vez tirado.

Os maios teñen unha xeografía de seu, na que salientan localidades como Redondela, onde se celebran o primeiro de maio, e Ourense onde se fan o 3, coincidindo coa festa relixiosa da Santa Cruz. Xaora, o feito de que fosen anovados como festa primaveral da esperanza en case todo o país, mesmo en cidades como Pontevedra, Vigo, A Coruña ou Vilagarcía, supón un valioso exercicio de autoestima colectiva. Aí vén o maio de esperanzas cuberto.

Calidade da noite

/en , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo á problemática da contaminación luminosa, ao fío da creación de Calidade da noite, o foro galego portugués polo fomento do patrimonio natural e cultural nocturno.

Vigo_noite

Na actualidade só de forma moi excepcional é posible contemplar dende unha cidade como Vigo un ceo nocturno estrelado. Impídeo o emprego abusivo da luz artificial que provoca un aumento do brillo da atmosfera e, como consecuencia, o incremento do brillo do fondo do ceo e a desaparición da nosa vista dos obxectos celestes que, como a Vía Láctea, forman a paisaxe nocturna que acompaña a humanidade desde as súas orixes. Bautizado como contaminación luminosa, este fenómeno que afecta como un veleno tan sutil como inocuo ao 99 % das poboacións de Estados Unidos e Europa e ao 80% do resto do mundo, que viven baixo ceos nocturnos contaminados de luz, ten efectos moi nocivos. Sobre o  futuro do planeta, na medida que supón un desbaratamento de consumo enerxético e un incremento das emisións de CO2, con inevitables consecuencias sobre o cambio climático. Perigosos para saúde dos propios individuos, xa que altera o seu reloxo biolóxico e modifica a secreción de melatonina, provocando problemas de insomnio e posibles desordes cognitivas e emocionais. Daniños sobre o equilibrio do medio natural, das súas especies, dos seus hábitats e paisaxes, ameazadas pola ruptura do ciclo natural de luz e escuridade.

Abonda con gozar da experiencia extraordinaria e inesquecible de vivir unha noite estrelada nas illas de Cíes e Ons para comprender como un ceo estrelado se ofrece dende a antigüidade como a maior biblioteca do mundo.  Sabemos que as estrelas guiaron durante séculos a navegantes e exploradores e que a noite posúe luz propia que orientou aos seres humanos de todas as épocas e xeografías. O escritor Agustín Fernández Paz lembrou en novelas memorables como Desde unha estrela distante (2013) ou Lúa do Senegal (2009) que por riba das procedencias xeográficas como dos valados que pretenden separarnos todos os seres humanos compartimos idéntico ceo estrelado e un mesmo corno da lúa onde prender os nosos degoiros. Un ceo que dende hai un milenio orientou aos peregrinos camiñantes por Europa e que hoxe auxilia aos refuxiados das guerras esquecidas do continente africano ou das de Siria e Iraq. Os seres humanos común temos o ceo, reescribindo o verso de Celso Emilio Ferreiro,

E por ventura tanto é así que a contemplación do ceo estrelado debe ser recoñecido como un dereito inalienable da humanidade, equiparable ao resto dos dereitos ambientais, sociais e culturais, como propón a histórica Declaración da Palma de 20 de abril de 2007, asinada por representantes da UNESCO e doutras axenciais científicas internacionais. A visión da luz das estrelas foi ao longo da historia, e deberá continuar sendo, unha inspiración para todos os seres humanos, como a súa observación representou un elemento esencial para o desenvolvemento cultural e científico de todas as civilizacións. Declaración da Palma asumida na súa integridade e de forma unánime polo Parlamento de Galicia na súa declaración institucional de 29 de setembro de 2015,  que reclama o control da contaminación luminosa en todo o territorio galego, a protección da saúde dos cidadáns e dos ecosistemas nocturnos,  así como o acceso ao ceo estrelado e a incorporación da Astronomía e dos valores científicos e culturais asociados a ela na actividade educativa.

O noso país non é alleo a esta mancha de luz nocturna que impide a visión das estrelas. Para Salvador Bará, coordinador do laboratorio de contaminación luminosa da Universidade de Santiago, en Galicia desbaldimos o 30 % da luz artificial nocturna dirixíndoa cara o ceo ou a puntos mortos. Un verquido de luz que se intensifica en cidades como Vigo, que conta con 45.000 puntos de luz, o que supuxo no ano 2015 unha factura de consumo eléctrico de 2,5 millóns de euros, unha cantidade anual importante, a pesar dos aforros obtidos pola posta en marcha do plan de eficiencia enerxética e de renovación da rede de alumeado público con lámpadas LED.

E a cerna desta deboura, segundo “Calidade da noite”, o Foro galego-portugués polo fomento do patrimonio cultural e ambiental nocturno, recentemente constituído por colectivos e persoas preocupadas pola contaminación luminosa, estaría en que os nosos concellos asumisen os principios dun uso responsable da luz artificial. Do que se trata é de iluminar onde sexa necesario e facelo sen derramar luz en espazos adxacentes nin enviar luz cara o ceo. Iluminar cando se precise, sen ter a luz permanente acendida, e facelo co nivel de intensidade e co espectro (cor) adecuados, sinalados polos especialistas. En definitiva, á hora de establecer as políticas de iluminación pública, os concellos, ademais dos criterios de eficiencia enerxética, deben asumir os de redución da contaminación luminosa.

Teatro García Barbón

/en , , , /por

Dedico o artigo desta semana no Faro de Vigo a lembrar a historia do Teatro García Barbón e reivindicar a recuperación oficial do seu nome:

teatro_garcia_barbonO 23 de abril faranse noventa anos da inauguración do Teatro García Barbón, coa actuación da compañía de Consuelo Hidalgo e Ramón Peña que puxeron en escena a opereta “Madame Pompadour”. Aniversario que lembramos grazas á nota que Xosé María Álvarez Blázquez incluíu en A cidade e os días, ese extraordinario calendario histórico de Vigo publicado en Faro de Vigo, día a día, ao longo do ano 1959 e que o cronista editaría logo en edicións Monterrei (1960). Unha efeméride que para don Xosé María non podía pasar inadvertida tanto pola posibilidade de lembrar que case un século antes, en 1833, Vigo estreara o seu primeiro teatro, aquel da praza da Princesa (daquela da Alfóndiga), propiedade de Norberto Velázquez Moreno, como polo feito de que despois de case dúas décadas concluían os traballos do edificio deseñado e construído polo arquitecto Antonio Palacios no soar da rúa Policarpo Sanz esquina a Reconquista, onde o 8 de febreiro de 1910 ardera o teatro Rosalía de Castro, cando se celebraba un baile de entroido.

Fora o Rosalía de Castro un teatro nacido baixo un signo adverso, que tivo unha vida efémera, apenas unha década de existencia, dende a súa inauguración o 15 de xullo de 1900 até aquel fatídico incendio do martes lardeiro. Proxectado por Alejandro Rodríguez-Sesmero en 1881 e promovido por unha xunta de pequenos accionistas (que concertaron co concello un préstamo de dous millóns de reais), comezou a construírse o ano seguinte (no que se inaugurou o Teatro Circo Tamberlick) sobre uns terreos que o marqués de Valladares cedeu a baixo prezo; mais as obras quedaron paralizadas polas polémicas entre os promotores e pola insuficiencia do capital subscrito. Disolta a sociedade, os irmáns Benito e Francisco Gómez Román fixéronse cargo do edificado e conseguiron inaugurar o teatro co comezo do novo século. Porén, en 1904 os contratistas de obra vigueses vendérono á casa de “Viúva e fillos de Siméon García”, que pretendía transformalo en centro comercial. Diante da polémica cidadá que a posibilidade da perda do novo teatro provocou, o filántropo José García Barbón comprouno, recibindo en compensación a casa comercial a oferta de compra dun soar municipal na Porta do Sol, onde construirán o actual edificio Simeón.

Tras o incendio do Rosalía de Castro e desaparecido José García Barbón en 1909, foron as súas sobriñas as que encargaron os planos a Antonio Palacios, seguindo os desexos do verinés de que Vigo contase cun gran teatro. O arquitecto porriñés deseña en 1913 un edificio monumental que ocupa toda a mazá, concibido inicialmente como teatro  e cinematógrafo, ao que incorporou a posibilidade de acoller a sede do casino local. Palacios conseguiu unha das edificacións pétreas máis espectaculares e recoñecibles do Vigo do século XX, tanto polo tratamento curvo da fachada principal, executada en granito de Castrelos, como pola gran ventá de sete metros de ancho da fachada posterior, que permitía iluminar directamente o escenario. Unha edificación polivalente na que se diferencian os usos de teatro con acceso por Policarpo Sanz e de cine (bautizado como Rosalía de Castro e inaugurado o 31 de decembro de 1926 coa proxección da película “Mare Nostrum”) pola rúa Marqués de Valladares.

Adquirido pola Caixa de Aforros Municipal de Vigo, o García Barbón foi rehabilitado entre os anos 1982 e 1984 polo arquitecto Desiderio Pernas para transformalo en centro cultural. Un proxecto, tampouco exento de certa polémica, que conservou a esencia do edificio máis que cegou a fachada posterior e modificou o remate do edificio cunha cuberta de cobre onde se instalou unha biblioteca. Modificacións as que Pernas engadiu as coñecidas esculturas dos cabalos de Juan Oliveira (nos machóns ideados por Palacios) e as seis alegorías das artes de Manuel García Buciños, fermosas iconas do edificio actual.

Dende entón, o edificio perdeu tamén o seu nome orixinario, mudándose en varias ocasións ao fío das obrigadas mudanzas daquel do seu propietario, sendo na actualidade Teatro Afundación Vigo. Xaora, despois de máis de tres décadas, a maior parte dos vigueses e viguesas continúan coñecendo o teatro como o “García Barbón” e o auditorio como o “Rosalía de Castro”, nome do cine (de arte e ensaio) e da cafetaría da rúa Marqués de Valladares que algúns coñeceron. Nomes, transmitidos de xeración a xeración, que como microtopónimos urbanos se configuran como un patrimonio colectivo que debera ser recoñecido. Teatro García Barbón Afundación e Auditorio Rosalía de Castro Afundación poderían ser denominacións máis acaídas para unha das iconas viguesa do noso tempo.

Guardar

Guardar

Guardar

Celta de Vigo

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao anuncio de Carlos Mouriño sobre a marcha de Vigo do Celta:

2014090609145429382Non me gustou que esta tempada fose suprimido o sintagma “de Vigo” do logotipo do Celta. Atribuíno a criterios de economía tipográfica e de uso nas redes sociais. Porén, recoñezo que mudei de opinión despois da ameaza de Carlos Mouriño anunciando a todo bombo a marcha de Vigo da sociedade da que é propietario maioritario. O sintagma “de Vigo” resúltalle incómodo aos donos do Real Club Celta de Vigo S.A.D., razón social constituída hai 25 anos polas achegas de pequenos accionistas.

Bautizado en 1923 como Club Celta, o sintagma “de Vigo” foille engadido en 1940. Dende entón, o nome Celta de Vigo é a expresión da identificación da cidade co seu primeiro equipo, representante do carácter cosmopolita dunha cidade en estrépito, aberta ao seu entorno e disposta a liderar o proxecto galego. Abonda botar unha ollada á historia para comprobar a importancia que o Celta tivo (e ten) para a cidade, sexa como símbolo de inclusividade (“son do Celta xa que son de Vigo”) ou de visibilidade alén de Rande (“o Celta é o equipo de Vigo”).

Razóns que avalaron os esforzos que o concello fixo ao longo de décadas para axudar ao club nas súas horas baixas; adquirindo Balaídos en 1946 e afrontando as súas reformas sucesivas, sempre custosas. Un trato de privilexio mantido despois de 1992, tras a transformación do club en S.A.D. e continuado polo alcalde Abel Caballero que asinou en 2009 con Carlos Mouriño un convenio para uso exclusivo e gratuíto até 2034 do estadio de Balaídos, do campo de Barreiro e do complexo da Madroa.

En semellante contexto, só é posible entender que o anuncio da marcha de Vigo está motivado pola decepción do propietario do Celta por non poder mercar Balaídos ao prezo que fixou (unha ganga, un imposible); unha adquisición que incrementaría o valor das súas accións e facilitaría a venda da sociedade nas condicións máis favorables. Despois de seis meses de reviravoltas sobre o futuro do estadio, a estratexia de Mouriño volve teimosa ao seu punto de inicio, condicionada polas ofertas de compra de investidores foráneos. De nada serviron os esforzos dos grupos municipais, que apostaron por fixar un canon para unha cesión exclusiva de Balaídos para usos deportivos e comerciais por 50 anos, unha oferta pola que devecería calquera empresa viguesa que necesitase utilizar un espazo público.

Carlos Mouriño só manexa unha opción, a da compra do estadio, consciente de que un Balaídos reformado por unha millonada, mais non utilizado polo Celta, constituíría un esperpento escandaloso, insoportable para os responsables municipais. Desa convicción nace a súa ameaza que divide a un celtismo desconcertado e greta a fráxil unidade de criterio dos grupos municipais. Un órdago con consecuencias, que dinamita a identificación da cidade co Celta e décadas de colaboración do concello co club.

Tras anuncio tan inoportuno, nunha semana decisiva de competición europea, o futuro de Mouriño no Celta parece cada vez máis incerto. Comprendemos que o seu malestar non é alleo á incapacidade do concello de ofrecerlle unha solución para instalar unha cidade deportiva. Como intuimos que non lle chistou a fórmula utilizada pola alcaldía na xestación do proxecto do novo Balaídos, comezado pola participación do club na construción da nova grada de Tribuna Baixa, cando nin se coñecía o proxecto de obra nin a fórmula do financiamento nin a contía do que achegarían ás diversas administracións participantes na reforma. Mágoa que non se debatese con tempo e amplitude o proxecto do Balaídos que precisamos.

Xaora, a alternativa da marcha de Vigo ten escaso percorrido para o Celta. A pesar do entusiasmo da alcaldesa de Mos, disposta a meterlle ao rexedor vigués un gol, non existe concello ningún na área metropolitana cuxo plan xeral en vigor contemple a posibilidade de construír un estadio e un centro comercial. Tramitalo custaría o seu tempo e requeriría superar moitas dificultades. Como non habería que minusvalorar a gravidade da ferida que esta fuxida abriría no corpo social do club, sobre todo neses centos de pequenos accionistas e empresas viguesas que na operación acordeón realizada no período concursal (2009) perderon o 80% do seu valor, o que axudou á sociedade a saír dun foxo ameazante, mais que tamén facilitou o incremento da participación de quen hoxe funciona como o seu dono. Por non falar do carácter disuasorio do desprazamento fóra do centro para moitos afeccionados.

O Celta debe continuar en Vigo e o novo Balaídos debe ser a súa lameira. Nese marco aínda hai espazo e tempo para atopar unha saída negociada entre o concello e a sociedade anónima deportiva, respectuosa cos dereitos da cidadanía e cos intereses do club. Outras opcións poden ser apenas o canto do cisne de quen as expresa.

Guardar

Guardar

Guardar

Campo do Fragoso CXCVI

/en , , , /por

rossi_09-04-2017UN CELTA PERDIDIÑO

Coma sucedera hai case un mes co Vilarreal, no partido anterior á eliminatoria co Krasnodar, a versión B do Celta demostrou que está moi lonxe da competitividade do cadro titular. Diante dun Eibar moi rochoso e con aspiracións europeas un Celta con media ducia de suplentes deambulou perdidiño pola lameira de Balaídos. Unha decepción para a bancada que impotente comprobaba como os celestes eran incapaces de facerlle fronte ao cadro eibartarra que cun fútbol práctico e unha envexable solidez defensiva se adiantaba xa aos doce minutos na táboa de marcas. Unha xogada que naceu dun envío moi longo dun central, Ramis, cabezado cara atrás por Sergi Enrich, que na liña da área lle gañou a posición a Fontás, deixando un corredor precioso para que Kike García xutase non moi forte, un balón que pillou ao porteiro celeste coa man un pouco frouxa, non podendo evitar que se lle coase polo pao dereito.

Un gol moi temperán e decisivo no decorrer do partido que afianzou o control do fútbol directo dos vascos que puideron marcar o segundo nun xute diagonal de Bebe que Sergio conseguiu rexeitar con moitas dificultades. No Celta non carburaban as bandas, onde Señé e Pione facilitaban a subida dos laterais, como tampouco os mediocampistas, Jozabed, Pape Cheikh e Tucu Hernández, a pesar da súa vontade teimosa, non conseguían nin marcar a súa xerarquía nin sacar a pelota xogada. Por riba, a lesión de xeonllo do desgrazado Rossi engadiu un compoñente dramático ao partido e deixou ao Celta sen referente no xogo entreliñas que procuraba Josabed, onte o xogador máis asociativo do equipo. Unha primeira parte para esquecer onde non se pode relatar ningunha chegada nin xute sobre os tres paos dos nosos, que foron apenas unha sombra na área de Yoel, o porteiro do Eibar, recibido con moitos agarimos e saudades pola bancada de Balaídos.

Se isto non abondase, aos cinco minutos da reanudación, o Eibar recuncou cun segundo tanto, nacido na pizarra de Mendilibar, que pecharía a taboa de marcas. Antonio Luna, un dos laterais, aproveitou o corredor que deixaron Señé e Roncaglia, chegou a liña de fondo e centrou para que Pedro León xutase en carreira dende a frontal sen que Sergio puidese evitar o gol. Un tanto que semellaba noqueaba a un Celta perdidiño, fóra de punto, que, até entón, funcionaba a unha velocidade moi inferior á dos eibarreses. Xaora, a entrada na lameira de Iago Aspas, cando faltaba aínda media hora de xogo, achegou a enerxía e a intelixencia que até daquela faltaba para chegar á porta de Yoel. Uns minutos antes Jozabed mereceu o gol nun xute espectacular que fixo tremer ao pao dereito. Mais co mago de Moaña abríronse os espazos e comezaron a identificarse liñas de pase, o que fixo dubidar aos contundentes centrais armeiros, obrigados a dar un paso atrás.

E non tardaron en chegar os goles cantados, que non marcados, nunha tarde onde os celestes careceron no instante decisivo da fortuna do gol. O primeiro, unha xenialidade de Aspas dende a esquerda, unha volea que buscaba a escuadra do pao longo, ao xeito inesquecible de Nolito. Despois, un saque de falta marabilloso do astro de Moaña que petou no longueiro. A seguir, un disparo en carreira de Beauvue, que quedou lonxe do pao, e non puido superar a Yoel. E, por último, un remate de Roncaglia que rexeitou o porteiro de Coia coa punteira. Todo un exercicio de afouteza sen fortuna, cando o partido estaba perdido e as posibildiades de clasificación europea desta liga definitivamente estragadas.

En todo caso, foi o de onte un partido de transición, onde toda a intención e os coidados de Berizzo estiveron encamiñados a conservar azos, enerxías e talento para a decisiva noite do xoves. Diante dos belgas boa falta farán.