Biblioteca en Travesas

/en , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo abordo a posibilidade de ubicación da nova Biblioteca Pública de Vigo nos terreos do Chouzo:

imgresNeste espazo levamos reclamando dende hai máis de quince anos que o Ministerio de Cultura construíse en Vigo unha Biblioteca Pública de Estado, instalación coa que contan todas as capitais de provincia españolas e outras grandes cidades como Santiago de Compostela. Unha infraestrutura comunitaria imprescindible para asegurar o acceso á información e promover o fomento da lectura e a alfabetización informacional da poboación dunha rexión urbana de máis de medio millón de habitantes, que arrastra un dos máis elevados déficits de dotación bibliotecaria de España. Unha biblioteca pública de nova xeración, ademais, capaz de constituírse en nodo e referente para unha rede bibliotecaria metropolitana capaz de facilitar acceso a todo tipo de información (textual, sonora e audiovisual) e a toda clase de documentos e soportes, sexan impresos, dixitais ou ofrecidos en liña.

Unha xusta reivindicación que despois de moitas tirapuxas políticas foi recoñecida polo Goberno de España presidido por Zapatero, incluíndo dende entón en diversos Orzamentos Xerais do Estado unha cantidade próxima aos dez millóns de euros para o proxecto, coa única condición de que o concello de Vigo cedese os terreos para a súa construción. Dende entón, os gobernos municipais barallaron diversas opcións para a súa ubicación, máis ou menos desaxeitadas, dende o edificio da Escola de Artes Oficios, pasando por unha das plantas do Auditorio Mar de Vigo até a proposta máis ilusionante de recuperación da Panificadora, a nosa catedral laica, cada vez máis arruinada, mais até agora todo quedara en auga de castañas, o que supuxo a paralización do proxecto por parte do goberno de Rajoy e a desaparición da partida do orzamento.

Por ventura, tras a acertada iniciativa da Xunta de Galicia de propoñer a ubicación de todas as infraestruturas xudiciais viguesas no edificio do Hospital Xeral, o que achegará un importante pulo ao barrio de Casablanca, no tapiz municipal vigués podería producirse unha carambola milagrosa que permitiría contar co soar do Chouzo, adquirido polo concello para ubicar o terceiro edificio xudicial, para construír alí a Biblioteca Pública do Estado e contar cunha nova zona verde. Unha posibilidade pola que aposta o alcalde Abel Caballero, que pretende ademais que a Xunta ceda ao concello os actuais edificios xudiciais, para a súa utilización como dotacións culturais e sociais.

Unha solución que redundaría no incremento da actividade comercial, hosteleira e cultural da zona de Travesas, Coia e Torrecedeira, onde están cinco dos máis antigos institutos públicos Secundaria e os dous primeiros centros universitarios da cidade, ao tempo que convertiría ao barrio do Chouzo, onde xa está o Colexio Público de Primaria e o Instituto Municipal de Educación, na auténtica factoría cultural e educativa viguesa do século XXI. Unha posibilidade moi atractiva que os informes técnicos de urbanismo deberían avalar e os acordos políticos interinstitucionais rubricar mais que nunha primeira ollada semella redonda, xa que despois de máis dunha década desbloquearía dous dos asuntos municipais urxentes de máis difícil saída, o da construción da Biblioteca Pública e a instalación da Cidade da Xustiza.

Desbloquear o proxecto da biblioteca do estado, que non esquezamos sería construída con fondos estatais, mais xestionada despois pola Xunta de Galicia dentro da súa rede de bibliotecas nodais, obrigaría a retomar o proxecto da creación dunha auténtica rede municipal de bibliotecas de Vigo como a que conta o concello da Coruña, un bo modelo no que referenciarse. Unha rede da que formarían parte como trabes a actual Biblioteca Central de Vigo do Casco Vello e a Biblioteca Municipal Xosé Neira Vilas, ambas as dúas de propiedade municipal, aínda que xestionadas de forma ben distinta, así como as novas bibliotecas municipais que se deberían instalar en Bouzas, Teis e Navia.

Rede bibliotecaria á que sería moi conveniente engadir unha Biblioteca Municipal de Estudos Vigueses García Barbón, cuxa creación ben podería comezar pola dotación bibliográfica e hemerográfica que sobre a historia da cidade se conserva na Biblioteca da Escola de Artes e Oficios, unha desoutras alfaias descoñecidas da cidade. Rede bibliotecaria que debería colaborar coa montada pola Universidade de Vigo, que conta cunha biblioteca na rúa Torrecedeira, e coa que a UNED puidese instalar na súa futura sede do Auditorio Mar de Vigo. Con todo, o reto principal desta rede bibliotecaria é asumir a súa condición de servizo metropolitano, tanto pola posibilidade de utilización dos seus fondos como da programación das súas actividades por parte de bastante máis de cen mil persoas asociadas. Ilusionan as posibilidades que abriría a gran Biblioteca de Travesas.

Campo do Fragoso CLXXV

/en , , , /por

aspas_guidettiGOZAR E SUFRIR

En poucos estadios como no vello Balaídos pode experimentarse mellor que a ledicia e a decepción sexan emocións que xogan en idéntico terreo, capaces de mudar de bando en apenas uns minutos. Os celtistas comprobámolo o pasado sábado, nun partido moi gozoso durante oitenta minutos, nos que os de Berizzo marcaron tres golazos, mais que foi moi inquedante nos dez derradeiros, cando o fantasma da igualada eibarresa axexaba a porta do noso gato de Catoira. Nada extraordinario, xa que todo o celtismo hai tempo que asumiu que o sufrimento forma parte do ADN dunha afección que sabe encaixar con prudencia as vitorias e sen resignación as derrotas.

Xaora, cómpre recoñecer que os dous goles do Eibar en apenas tres minutos, o primeiro no 83, tras un penalti inocente e innecesario de Sergi Gómez, e o segundo no 86, tras unha xenialidade do xaponés Inui, que cruzou un xutazo dende fóra da área, provocaron unha lipotimia no equipo de Berizzo, un esvaecemento transitorio que por desgraza xa coñeceramos en partidos anteriores. Non é doado esquecer a vertixe dos minutos finais co Levante (4-3), os iniciais da segunda parte no Camp Nou (1-6) ou os fatídicos da reanudación do partido de Sevilla (0-4) que pecharon as portas da final de copa. Momentos de procrastinación na lameira e nervios na bancada, provocados quizais polo cansazo, pola inercia do resultado ou como sucedeu o sábado froito das desgrazas inherentes ao propio xogo diante dun rival que non se dobregou.

Máis eses minutos difíciles de desconcerto non poden cuestionar nin o gran partido do sábado nin a magnífica tempada dun Celta capaz de arrepoñerse ás dificultades, que con trece xornadas por diante case conseguiu o obxectivo da permanencia e aspira polos méritos do seu xogo e da súa envexable situación na táboa de marcas a algunha das prazas da competición europea. E foi ese o obxectivo co que saíu de forma case obsesiva a disputarlla ao Eibar, un rival directo, despregando un marabilloso xogo ofensivo, no que moito brillaron as parellas atacante, Aspas e Guidetti, e a de mediocampistas chilenos, Díaz e Hernández, ambas as dúas dispostas a pasar á historia celeste.

O dianteiro sueco soubo facerse un oco no cadro de gala e gañou decontado o afecto e admiración da bancada. A súa intensidade infatigable, a súa colocación para deseñar liñas no espazo baleiro, a súa facilidade para asociarse co xenio de Moaña, a súa capacidade de definición no momento decisivo, como a súa sintonía inmediata co corazón celeste fan de Guidetti un xogador imprescindible a esta altura do campionato. Demostrouno nas oportunidades que tivo na copa, recuncou co Eibar, con dous golazos e con outra actuación memorable, convertíndose cun Aspas, cada vez máis maduro, intelixente e xeneroso, nun dos xogadores máis destacados. Mais outro tanto sucede con Marcelo Díaz, un mediocampista de espírito discreto que en apenas tres partidos deulle ao equipo o acougo e a fluidez que precisaba nunha condución ofensiva, na que conta co soporte do traballo teimoso do Tucu Hernández, para min outra das claves desta tempada celeste.

Con estes vimbios o Celta foi o sábado un ciclón de xogo ofensivo, que non deu opción ao rival durante oitenta minutos nos que a bancada gozou das oportunidade dun equipo a tumba aberta, capaz de entrar tanto polas bandas, sobre todo a de Bongonda e Jonny, como abrir buratos polo centro. Así chegaron os goles, todos os tres de excelente fasquía, aínda que foron memorables o xute de Jonny dende o vértice da área e o que culminou Guidetti tras un pase da morte de Mallo que recibira na liña de fondo outro de Wass. Goles cantados pola bancada como merecían. Endebén, pagou a pena gozar e (tamén) sufrir apoiando a este Celta que continúa enganchado no corno da lúa.

Campo do Fragoso CLXXIV

/en , , , /por

BARCELONA - CELTAFAIR PLAY

O sucedido no Camp Nou na noite do pasado domingo amosa a precariedade actual do concepto de “fair play”, ou “xogo limpo”, no fútbol profesional, espectáculo de masas e peza clave das programacións audiovisuais e das empresas de apostas. Ninguén vai quitar mérito ningún a actuación de Lionel Messi, capaz de noquear soíño a un Celta afouto até a temeridade. Ninguén vai cuestionar o seu lanzamento maxistral de falta que inaugurou a táboa de marcas, entrando polo buratiño da escuadra. Como ninguén vai desmerecer a orixinalidade do lanzamento do “penalti indirecto”, unha modalidade inspirada na que popularizaron en 1982 Cruyff e Olsen no Ajax, da que, dende 1957, existía o precedente do inventado polos belgas Rik Coppens e André Piters, nun enfrontamento da súa selección contra a de Islandia. Ninguén discute que Messi é un orfebre excepcional do fútbol do século XXI, á altura de figuras como Di Stéfano, Pelé, Cruyff ou Maradona, un artista da filigrana, capaz de resolver unha xogada nuns poucos centímetros. Mais iso non exime a Messi, nin os seus compañeiros de tridente barcelonista, de cumprir as normas do xogo nin manter un comportamento respectuoso co arbitro e leal cos seus contrincantes, claves do xogo limpo que pretendemos inculcar nas novas xeracións.

Nese contexto é onde debemos entender a polémica desenvolvida nas redes sociais tras a avultada derrota do cadro de Eduardo Berizzo. Un partido do Barça que quedará para a historia, a pesar de que os gañadores non sempre respectaron as regras nin a lealtade do espírito do “fair play”, onde dende hai máis de século e medio reside o ADN do fútbol, sexa como disciplina deportiva, sexa como unha das máis importantes industrias do lecer contemporáneo con presenza en todo o planeta. Un partido no que Messi abriu a táboa de marcas cun lanzamento marabilloso, no que, como demostran as fotografías, enganou ao árbitro adiantando o punto da falta sete ou oito metros. Unha trampa, que moitos xustificaran como arteira, das tantas que se fan ao longo dos noventa minutos, mais que violenta as regras que todos, dende Messi até os picariños da liga de benxamíns, deben respectar. Eis a inocencia e grandeza desta disciplina deportiva.

Outrosí sucedeu co lanzamento do penalti ao xeito de Coppens e Piters, concibido para incrementar a táboa goleira de Suárez, na súa batalla polo balón de ouro con Cristiano Ronaldo. Un lanzamento ilegal, xa que o dianteiro charrúa invadiu a media lúa da área, antes de que tocase o astro arxentino, transgredindo así a regra que obriga a todos os xogadores a situarse no momento do lanzamento “canto menos a 9,15 metros do punto de penal”. En definitiva, un lanzamento que o árbitro debeu mandar repetir. E non entramos a debater a lexitimidade moral de utilizar este tipo xogada, decisión que corresponde só aos seus protagonistas, aínda que poidamos sospeitar que non a repetirán fronte outros adversarios ou noutras competicións.

Por ventura, nesta triste polémica para o celtismo, vítima de tantas derrotas (deportivas e morais), emerxeu o espírito do “fair play” do seu adestrador e dun dos seus xogadores, Gustavo Cabral, que nas súas declaracións aceptaron a derrota con dignidade, sen cuestionar o comportamento dos gañadores. Unha valiosa lección de temperanza e de xogo limpo que reclamamos.

Xaora, nunha sociedade onde os valores e o respecto das normas son derrotados decote por comportamentos corruptos, é esencial a recuperación do rigor no respecto ás 14 regras de 1863 (logo 17) coas que naceu en Inglaterra o Football Association e coas que se xogaron en Vigo algúns dos primeiros partidos na península. Como sucedeu en Balaídos o xoves da eliminación copeira, a grandeza do fútbol é ser expresión teatral da vida, unha ilusión efémera coa que milleiros de persoas se sinten vivas, á espreita, coa ledicia e a decepción xogando en idéntico terreo. Iso tamén explica a nosa conmoción polo sucedido o domingo no Camp Nou.

Máis rúas para Cunqueiro

/en , , , , , /por

No artigo que me solicitou Faro de Vigo reclamo máis rúas para o escritor Álvaro Cunqueiro:

calle_alvaro_cunqueiroO escritor Antonio Reigosa, cronista oficial de Mondoñedo, lembraba onte que o 11 de febreiro cumpríronse 83 anos do gran mitin celebrado no Salón Teatro do Casino de Mondoñedo a prol do Estatuto de Autonomía de Galicia. Un acto presentado por Álvaro Cunqueiro, daquela un rapaz de vinte e un anos, no que como oradores falaron figuras como Otero Pedrayo, Vilar Ponte, Suárez Picallo e Castelao. Unha mostra primixenia do compromiso co Partido Galeguista (do que foi militante) dun Cunqueiro que acababa de publicar na editorial Nós de Ánxel Casal o seu primeiro libro de poemas “Mar ao Norde” (1932). Vínculo galeguista que mantería en 1936 apoiando o Si no referendum do Estatuto de Galicia celebrado o 28 de xuño.

Mais é innegable na biografía política de Cunqueiro que despois da sublevación militar, colaborou en “Era Azul”, o xornal falanxista da súa vila natal. Como tamén está acreditado que en 1937, tras a súa afiliación a Falanxe, colaborou nas páxinas “El Pueblo Gallego”, onde publicou algúns artigos como “De la necesidad del Caudillo” ou poemas como “Elegía verdadera a los muertos de la revolución”, escritos ao servizo da causa franquista. Como está acreditada a súa colaboración con medios da Ditadura nos seus días madrileños até o seu regreso a Mondoñedo en 1947, onde comezou o que podemos chamar un certo exilio interior.

Se Cunqueiro ten unha rúa en Madrid, no distrito Fuencarral-El Pardo, ao norte da capital, non foi pola súa traxectoria política nin como comprometido galeguista dos días da Segunda República nin como colaboracionista do réxime franquista que, como sinalou Xesús Alonso Montero, actual presidente da RAG, “na súa condición íntima, nunca se identificou coa violencia fascista”. Cunqueiro é lembrado no rueiro de Madrid, como no de varias ducias de concellos galegos, pola súa condición de escritor universal, fabulador visceral, narrador xenial que levaba a escritura no seu ADN, autor dunha obra literaria orixinal, a maior parte escrita en lingua galega. Nin máis nin menos.

Álvaro Cunqueiro nada ten que ver con figuras fascistas como Millán Astray ou nin sequera co bispo Eijo Garay. Resultaría inxusto, aberrante, absolutamente fóra de lugar que o concello de Madrid incluíse o seu nome na lista dos que pretende retirar do rueiro, en cumprimento do artigo 15 da Lei de Memoria Histórica. Lonxe desta interesada polémica, que se reproduce ao fío da actual crise política, a reivindicación da figura de Álvaro Cunqueiro, unha das iconas da Galicia do século XX, debería ser unha causa compartida por todos. Agardo que poida contar con moitas máis rúas co seu nome. Don Álvaro meréceas.

Do Entroido de Vigo

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo falo do Entroido en Vigo.

merdeiros_no_casco_velloPareceume pouco afortunada a apertura do Entroido transformada nun concerto de carnaval, onde un artista veterano, “El Sevilla”, cantante dos Mojinos Escozíos, alleo a nosa tradición e costumes, agochaba co seu discurso e indumentaria de irreverente rocanroleiro heavy todo o espírito de escarnio e maldicir que lle acae nese momento á nosa festa popular de inverno. Un modelo de pregoeiro sen pregón, iniciado o pasado ano coa presenza de televisivo Mario Vaquerizo, que semella pretende institucionalizarse. Porén, o entroido en Vigo, desque foi recuperado hai corenta anos polo esforzo de comparsas como Os tarteiras, tras recuperar as liberdades, moi pouco ten que ver con este modelo inocuo, onde o concello escolle o pregoeiro e até o propio meco. O Entroido é transgresión do cotián, é manifestación da crítica (ás veces feroz) e da reivindicación, é representación creativa e orixinal dunha xoldra elegante de novos e vellos, é expresión da retranca e da ironía (ese humor que sabemos coñece a dor). Xaora, o Entroido nunca tivo que ver co esperpento (que don Ramón nos perdone no sequiscentenario do seu nacemento) escenificado o venres na Porta do Sol, outra vez máis disfrazada de zona cero dunha cidade á que se intenta aquelar co virus do conformismo.

A nosa entroidada ten unha longa historia. Dende 1877 temos noticia das comitivas carnavaleiras viguesas, como relatou o escritor Lisardo Barreiro no seu libro “Esbozos y siluetas de un viaje por Galicia” (Imprenta Martínez Salazar, 1890). Unha carnavalada que “durante tres días de esmorga e orxiásticos praceres [de domingo a mércores de cinza] convertía á cidade nun xigantesco teatro de inusitada pompa” onde se rendía homenaxe ao Momo e os seus doce deuses olímpicos bufos. Aquel entroido dun Viguiño, que non chegaba aos quince mil habitantes, estaba organizado polas sociedades recreativas e ximnásticas coa intención de render culto afervoado ao deus da risa e da loucura. E segundo o relato de Lisardo Barreiro os organizadores tomaban a cousa moi en serio evitando empregar a palabra groseira, o chiste de pouco gusto ou os estrambóticos atavíos dunha indumentaria zarapastreira, xa que as brincadeiras e as mascaradas aquí “resultan verdades como templos, como as críticas acerbas e intencionadas dos nosos políticos, dos nosos costumes perniciosos e dos odiosos vicios da sociedade xeral”. Salientábase así, o carácter laico e de ampla participación cidadán destas entroidadas viguesas, nas que durante uns poucos días se botaba a casa e todos os farrapos vellos pola xanela e se poñían en solfa as autoridades cunha intención lúdica, transgresora e cívica.

Ao carón da festa de fachenda das sociedades carnavaleiras, pervivía en Vigo un entroido protagonizado polas clases populares (mariñeiros da Ribeira, sobre todo) que durante estes días de exceso gozaban coas caras emborranchadas guindando augas negras, ovos, fariñas e outros produtos molestos aos transeúntes. Entroido popular representado pola máscara do escabicheiro (tamén chamado “merdeiro”) recuperada do esquezo polo etnógrafo Xoaquín Lourenzo e polo xornalista Federico Cocho no seu libro “O carnaval en Galicia”. O merdeiro de Vigo, unha máscara que demos a coñecer neste Campo de Granada hai xustamente quince anos, foi amodiño recuperando o seu espazo no corazón do noso entroido popular, grazas aos esforzos, primeiro da Asociación Veciñal de Teis e o seu Plan Comunitario, que en 2002 organizaron a primeira comparsa de merdeiros, e xa a partir de 2004 dos traballos de recuperación da Asociación Cultural A Revolta e do investigador Xerardo Santomé. Hoxe o bulir polas rúas do Casco Vello dos merdeiros armados coa súa vasoira, co seu vestiario branco, o seu chaleque vermello e a súa careta, xa é recoñecible por todos como a máscara máis xenuína do noso entroido.

Non embargante, as máscaras máis populares do entroido vigués continúan sendo a dos humildes maruxos e a dos milleiros de fundas, expresión do carácter obreiro dunha cidade revolcada. Como a manifestación dos excesos desta carnavalada está en cada un dos fogares, sexa nos cocidos e laconadas familiares como na festa dos froitos de tixola, protagonistas das sobremesas destes días. Un eido onde comprobamos que tamén hai recuperacións a celebrar, xa que xunto ás orellas crocantes e ás filloas larpeiras (marruchos no Val Miñor), as flores de entroido están en aberto proceso de recuperación no Vigo metropolitano. Unha larpeirada da nosa infancia para á que é preciso un ferro en forma de flor que se molla nun amoado (leite, fariña, ovo e reladura de limón) e que logo se somerxe en aceite quente. A pasta fritida, unha vez desprendida e bautizada con azucre e canela, conservará así fermosa xeometría da flor de ferro. Unha delicia para este martes ladeiro.

Campo do Fragoso CLXXIII

/en , , , /por

thumbRECUPERAR A ILUSIÓN

Tiven a sensación de que onte o Celta xogou fronte ao Sevilla dous partidos moi distintos. Durante os primeiros corenta e cinco minutos, a severa derrota de Copa afectou ao xogo dos discípulos de Berizzo, un equipo medroso e encollido até a melancolía, moito máis pendente de non cometer erros defensivos fatais ca en abrir espazos de superioridade. Xaora, nos segundos, indo por detrás na táboa de marcas, apabullou os andaluces, recuperou a súa intensidade e abriu o xogo nas bandas, sobre todo desque entrou na nova alfombra do Fragoso Marcelo Díaz, un xogador de moitos quilates que nesta súa estrea demostrou posuír a xerarquía e o acougo dun auténtico líder.

Non hai dúbida que Berizzo, despois da goleada do Sánchez Pizjuan, temía o xogo áereo dos catros xigantóns do Sevilla, sobre todo nos saques de recanto aos que acuden Rami e Llorente. O que no malfado partido de Copa chegou a ser temerario para os celestes, transformouse onte en máxima prudencia para evitar os saques de recanto e as xogadas de costas. Diante da ausencia obrigada de Orellana, o míster confiou na velocidade de Bongonda e do Beauvue a tarefa de furar polas bandas o altísmo murallón sevillista. Mentres que Emery, agardaba que a envergadura de Llorente puidese abrir oco nesas xogadas a balón parado nas que o Celta é un equipo tan fráxil.

Durante este primeiro tempo, as posibilidades de gol do Celta foron apenas un formidable cacheirón cruzado de Wass, dende oa liña de tres cuartos, e un par de entradas de Bongonda, que se mostrou moi vertical. Un balance decepcionante para un cadro que non soubo aproveitar a superioridade numérica da que gozou desde que no minuto 24 foi expulsado o sevillista Fazio por dobre amoestación. Pola contra, o Sevilla aproveitou, cando finalizaba este período, un saque de recanto, cabezado por Llorente, rexeitado por Beauvue baixo o longueiro e rematado ás redes con grande fortuna por Carriço. Coma sucedera o pasado xoves, un durísimo golpe sevillista nun momento decisivo do encontro.

Porén, tras a reanudación, os de Berizzo reaccionaron con afouteza e intelixencia. Durante os dez minutos iniciais dispuxeron de cinco ocasións para marcar. Primeiro xutou Radoja, tras un servizo de Bongonda; despois o belga combinou con Aspas e a seguir Planas rematou cruzado dende a proximidade da área pequena. O Celta asediaba a porta sevillista. Tras un pase da morte de Bongonda, Beauvue estragou un balón a porta baleira, para que dous minutos máis tarde Radoja xutase dende a segunda liña un balón que foi rexeitado polo porteiro andaluz. O gol non chegaba e Berizzo meteu unha marcha máis no campo dando entrada a Marcelo Díaz e Guidetti que revolucionaron aínda máis o xogo celeste. En catro minutos chegou o golazo de Beauvue, tras unha asistencia dende a banda de Wass, que recibira un balón de Marcelo Díaz dende case trinta metros. Desde a súa incorporación, o internacional chileno abriu o xogo cara as bandas, fixo rodar o balón, non perdeu nin unha soa pelota, ordenou aos seus compañeiros, facilitou a mobilidade de Aspas e Wass, arrencunchando ao Sevilla que se defendía como ben podía cunha liña de a oito. Durante os vinte derradeiros minutos, a bola paseou pola porta andaluza até media ducia de veces. Mesmo cando se iniciou o desconto, o porteiro sevillista (o heroe do seu equipo) salvou in extremis o remate de Guidetti, tras outra gran xogada de Bongonda, activísimo, que completou o seu mellor partido como celeste.

Mágoa do tempo inicial perdido por un Celta que durante a derradeira media hora recuperou a súa xerarquía. Tras o que vimos onte, a calidade das fichaxes de Díaz e Beauvue semella incuestionable. O Celta de Berizzo pode recuperar a ilusión.

Malos tempos para as letras

/en , , , , /por

Dediquei o artigo da semana en Faro de Vigo a reflexionar sobre a problemáticas dos autores e autoras xubilados, tras a reforma da Lei de pensións de 2012.

2016_1_22_26566s740xNon se entenden as razóns do goberno de Mariano Rajoy polas que tras a reforma da “Lei de pensións” de 2012 os ingresos dos escritores e escritoras por dereitos de autor e outras actividades profesionais, se superan o importe do salario mínimo interprofesional (hoxe arredor de 9.000 euros), son incompatibles coa percepción dunha pensión de xubilación. Dende a aprobación desta norma, promovida polos ministerios de Facenda e Emprego e Seguridade Social, os narradores, poetas, dramaturgos, ensaistas, científicos, investigadores están obrigados a renunciar a un dos dereitos que lle son propios: ou ben o da xubilación ou ben o das regalías que polas súas obras reciben anualmente dos seus editores. Obrígaselles a escoller entre o dereito a percibir unha pensión de xubilación que, tras desempeñar unha actividade laboral por conta allea ou despois de contribuír durante décadas ao réxime de aútonomos acáelles como calquera outro cidadán, ou a percibir as cantidades que lles corresponden como propietarios dos dereitos de explotación comercial dunha obra literaria, musical ou visual da que son autores ou autoras ao longo de toda a súa vida, protección que se alonga aos seus herdeiros e herdeiras durante setenta anos despois do seu pasamento.

Esta decantación entre pensión ou dereitos de autor é inxusta, xa que ningún cidadán pode ser obrigado a renunciar aos seus dereitos cívicos ou a propiedade dos seus bens. É, ademais, inxustificable, xa que esta incompatibilidade non existe noutros países da Unión Europea, onde é posible acumular o cobro da pensión de xubilación coas cantidades que os autores e autoras puidesen recibir pola súa actividade literaria ou artística (dereitos, premios, artigos, informes e conferencias). Como tamén resulta discriminatorio que para estes pensionistas da literatura, das artes e de todo o sector creativo se estableza un límite máximo para os seus ingresos artísticos, mentres non existe límite ningún para outras cantidades que puidesen percibir eles (como calquera outro pensionista) por intereses bancarios, alugueiros de pisos, rendas inmobiliarias ou rendementos do capital mobiliario. Discriminación que chega á máis aberta incoherencia cando esta incompatibilidade parece que non afectaría aos ingresos que puidesen percibir por dereitos de autor os seus herdeiros, o que alenta aínda máis a sospeita entre os membros dos diversos sectores da creación de que se trata doutra medida exemplarizante do goberno de Rajoy co tan “antipático sector da Cultura”.

Xaora, co argumento “incuestionable” das políticas de consolidación fiscal, que xustificaron todo tipo de recortes das políticas públicas, na pasada lexislatura retrocedéronse moitos anos nas políticas culturais en España. O polémico Wert non só pasará á historia por aprobar a LOMCE, sen contar co apoio da comunidade educativa, senón tamén por ser o primeiro ministro de Cultura que suprimiu a partida orzamentaria destinada a apoiar ás Comunidades Autónomas non seus programas de adquisicións de fondos para as bibliotecas públicas. Unha medida que deixou todo o esforzo dotacional en mans das CC.AA., mais que provocou a redución das adquisicións anuais nunha media cercana ao 8%, o que causou unha inevitable desactualización das coleccións. Un recorte inconcebible en calquera outro país da Unión Europea, onde se considera a rede de bibliotecas como un servizo básico, mais comprensible para quen considera a Cultura apenas como un reclamo turístico da chamada “Marca España”, abandonando o seu carácter de política pública esencial para promover o benestar, a convivencia e a diversidade cultural. Abonda con consultar os Orzamentos Xerais do Estado deste 2016 para comprobar que despois de cinco exercicios o sector cultural, con especial incidencia o do libro e a da lectura, continúa sendo obxecto dos máis duros recortes.

Estes recortes nas dotacións de bibliotecas, como as dificultades que se lle poñen aos profesionais da creación maiores de 65 para continuar a súa actividade, abondan nese dano colectivo, silencioso e profundo, sobre unha sociedade onde se minusvalora cada vez máis o papel das artes e das letras e se pretende prescindir da experiencia, madurez e sabedoría dos seus creadores maiores. Agardemos que o novo Goberno sexa capaz de recuperar o pulo da política cultural, abrindo un proceso de diálogo con todas as CC.AA. para volver dotar as bibliotecas públicas. Como esperamos acorde con todas as asociacións autorais (de escritores, músicos e artistas visuais) unha solución xusta para as persoas que ao remate da súa vida laboral activa pretendan continuar ofrecendo a súa achega ao acervo cultural e científico-tecnico da nosa sociedade. Este devalo para a cultura pode e debe ser evitado.

Consenso metropolitano

/en , , , , /por

No artigo de Faro de Vigo desta semana valoro o acordo previo acadado para aconstitución da Área Metropolitana de Vigo.

A-Peneira-dixital-Area-Metropolitana-de-VigoO recente acordo entre a Xunta Galicia e catorce alcaldías da rexión urbana de Vigo sobre a constitución, competencias e xestión da Área Metropolitana de Vigo pode cualificarse como histórico. Culmínase así unha iniciativa rexeneradora, agromada hai dezaseis anos, tras a aprobación da “Declaración de Soutomaior”, na que as alcaldías dos concellos a Mancomunidade da Área Intermunicipal de Vigo –Baiona, Fornelos de Montes, Gondomar, Nigrán, Mos, Porriño, Pazos de Borbén, Redondela, Salceda de Caselas, Salvaterra de Miño, Soutomaior e Vigo– aprobaron por unanimidade un documento no que declararon a súa firme vontade de crear a Área Metropolitana de Vigo.

Un pacto metropolitano pioneiro, que demostrou a posibilidade de acadar en Galicia grandes acordos estratéxicos, asinado no castelo de Soutomaior o 22 de decembro de 1999 por membros do PP, PSOE e BNG, cando era alcalde de Vigo Lois Pérez Castrillo, sendo apoiado por Manuel Fraga, daquela presidente da Xunta de Galicia. Dende entón, foron de máis os pasos adiante e atrás que se deron nun proceso aínda en marcha de creación dunha entidade supramunicipal que intentase achegar a política á realidade social, recoñecendo no ámbito representativo e institucional ese “Gran Vigo” ou “Vigo metropolitano” como o primeiro motor urbano de Galicia e centro para a vertebración da eurorrexión atlántica Galicia e Norte de Portugal.

Dende aquel pacto de Soutomaior moito choveu na ría. Como moitos foron os desacordos e trasacordos sobre a constitución e características do ente metropolitano vigués entre os diversos Gobernos Galegos e os do concello de Vigo, ao que non foron alleas as circunstancias de que ambos os dous explorarsen toda a gamma de cores políticas. Diferencias transformadas en aberto conflito dende 2012, tras a aprobación dunha desafortunada Lei de Área Metropolitana de Vigo, apoiada só cos votos do Partido Popular, que abrangue a catorce concellos (a ducia da Mancomunidade, máis Cangas e Moaña), minorando de xeito inadmisible nos órganos de xestión previstos nela, mesmo até o ridículo, o peso do concello de Vigo, cidade que lle dá vida e razón. Unha lei que naceu morta, refén da estratexia electoral curtopracista do Partido Popular que pretendía con ela meter en cintura á alcaldía de Vigo.

Despois das eleccións municipais da pasada primavera, nas que os conservadores retrocederon en boa parte dos concellos da rexión urbana viguesa, impúxose unha nova dinámica municipalista, liderada por Abel Caballero, á que se incorporaron até 15 alcaldías representativas dunha amplísima maioría da poboación. Unha dinámica integradora cuxa intención non foi outra que forxar un amplo consenso metropolitano entre todos os concellos (sen excepción) que conforman a rexión urbana de Vigo, acordo capaz de desbloquear un deses problemas que semellaban sen solución.

Xaora, o principio de entendemento acadado entre o vicepresidente Rueda e as 14 alcaldías é unha oportunidade de ouro para acadar un acordo definitivo óptimo sobre os límites, as estruturas de goberno, as competencias, o financiamento e o calendario da posta en marcha da Área Metropolitana de Vigo. Un acordo que debería facilitar a constitución decontado (antes do remate da lexislatura) dunha entidade supralocal ampla, que abranguse os concellos pertencentes as comarcas da ría viguesa, Val Miñor e Morrazo, máis do que non deberan quedar fóra os do Val da Louriña, os do Baixo Miño, os do Condado e mesmo os catro da Paradanta. Unha nova entidade metropolitana na que os 28 concellos da rexión urbana de Vigo, 600.000 persoas (o 22 % da poboación galega, o 63 % da provincia de Pontevedra), constituirían o primeiro motor demográfico e económico de Galicia, ao tempo que unha entidade política transformadora capaz de ofrecer servizos metropolitanos básicos (transporte, abastecemento de auga, tratamento de residuos, políticas de emprego, entre outros) nas mellores condicións para toda a cidadanía e con menor custe para as administracións locais.

Unha Área Metropolitana liderada e impulsada de forma decidida e xenerosa polo concello de Vigo, que achega a metade da poboación e funciona como cidade central, onde están instaladas as dotacións sanitarias (hospitais), educativas (universidade), comerciais, institucionais e algunhas das actividades industriais de referencia. Un liderado do concello de Vigo, que debería proxectarse no modelo de planificación urbanística e estratéxica do conxunto da nova Área, o que redundaría na recuperación do papel central do “Vigo metropolitano” no eixo urbano atlántico ibérico. Se así se fai, como todo semella aventurar, non teño dúbida de que a constitución desta Área Metropolitana ampliada e liderada polo concello de Vigo suporá un fito decisivo na historia do Gran Vigo e do seu futuro.

Sobre o feminicidio

/en , , , , , /por

iiNo artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono arredor do termo «feminicidio».

feminicidio-sociedad“Feminicidio”, xunto a “refuxiado” e “xihadismo”, foron escollidas polo magnífico Portal das palabras, que a Real Academia Galega e a Fundación Barrié manteñen como espazo didáctico en Internet, como as “Palabras do ano” 2015. Sen dúbida que as persoas que as escolleron nunha votación na rede, entre outras tres finalistas, tamén de actualidade como “indignación”, “plebiscitario” ou “rechouchío”, expresaron a súa sensibilidade sobre os conflitos que cada unha delas tres denota: o dos milleiros de persoas que foxen das guerras de Siria, Iraq e Afganistán ou das dos países subsaharianos procurando refuxio nas sociedades da Unión Europea; o dos masacres do terrorismo xihadista de París, como o de xaneiro na redacción da revista “Charlie Hebdo” ou o de novembro na discoteca Bataclan, realizados en nome dunha suposta xihad; o desa vaga de asasinatos de mulleres que se veñen producindo de xeito teimoso, diante dos nosos ollos, mais tamén da inacción conformista dunha parte significativa da nosa sociedade. Co maior respecto para cada unha destas escollas, para min é “feminicidio”, unha palabra aínda non incorporada aos dicionarios galegos normativos, a triste protagonista do pasado ano.

En 2015, como na década, as cifras deste feminicidio foron estremecedoras. 56 mulleres foron asasinadas en España (arredor de oitocentas nos últimos dez anos); sete delas en Galicia (corenta dende o ano 2006), comunidade que se sitúa entre as tres primeiras en número de vítimas; cinco delas na área metropolitana viguesa, sen dúbida, un punto negro no mapa da violencia machista. Cifras de asasinatos tremendas, auténticas marcas macabras que constitúen apenas a punta do iceberg do fenómeno das violencias que sofren milleiros de mulleres baixo moi distintas fórmulas e intensidades. Así o revelan de forma unánime distintos informes recentes como o do Observatorio contra a violencia doméstica e de xénero do Consello Xeral do Poder Xudicial, o da Secretaría de Mulleres da CIG, o da Marcha Estatal contra as Violencias Machistas ou o elaborado pola Secretaría Xeral de Igualdade da Xunta de Galicia. Datos contundentes que non ofrecen moitas dúbidas sobre a gravidade do fenómeno. En novembro de 2015 estaban en vixencia en Galicia 7.759 ordes de protección a vítimas de violencia machista. No 2014 solicitáronse 1327 ordes de protección, acordándose o 65 % delas, producíndose 5.209 denuncias, 14 por día.

O Portal das palabras define o feminicidio como o “asasinato dunha muller polo feito de selo”, na liña do que se recolle xa nalgúns códigos penais de diferentes países como México, Chile ou Arxentina que, coincidindo co expresado pola Corte Interamericana de Dereitos Humanos, o inclúen como figura xurídica. O feminicidio trataríase dun asasinato da muller por razón do seu xénero, por odio cara ás mulleres, por rexeitamento da súa autonomía e o seu valor como persoa ou por razóns de demostración de poder machista ou sexista. Xaora, nun sentido máis amplo, seguindo a proposta da deputada feminista mexicana Marcela Lagarde, que conseguiu que a Real Academia Española incluíse a acepción “feminicidio” na última edición do seu dicionario, o termo comprende o conxunto de violacións dos dereitos humanos fundamentais das mulleres. Seguindo a liña de Lagarde, Carme Adán, deputada do BNG, defendeu o pasado mes de novembro no Parlamento Galego unha proposición non de lei (que non foi aprobada pola oposición do Partido Popular) destinada a iniciar un debate para modificar a Lei de medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero, na que se incluíse o termo “feminicidio” e na que se elaborase un estatuto de vítima para as mulleres que sofren violencia de xénero.

O feminicidio non pode ser abordado de forma rotineira nas páxinas ou seccións de sucesos dos medios impresos e audiovisuais como un “crime pasional” froito dos ciumes ou das desavinzas de parella, á altura dos delitos económicos de contrabando ou narcotráfico. O feminicidio debe pasar a formar parte central da axenda pública, a utilizada polos medios e institucións públicas, mais tamén das organizacións políticas (non só durante os debates de campaña) e das entidades sociais e cívicas (non só dos grupos feministas), considerando a erradicación deste terrorismo machista como unha prioridade, unha “cuestión de estado”, na que cómpre contar con recursos socioeducativos e coas medidas xudiciais e policiais suficientes para combatelo. Razóns polas que cómpre comezar a chamar as cousas polo seu nome: “feminicidio”, “violencia machista”, “asasinato”, “lacra”, “noxo”, “nunca máis”… Verbalizar esta traxedia feminicida coas palabras axeitadas, fuxindo de eufemismos e termos ambiguos, é o primeiro requisito para poder intentar erradicala.

Campo do Fragoso CLXXII

/en , , , /por

1452461374726MINGUANTE

O Celta finaliza a primeira volta en fase minguante. Tres claras derrotas nos últimos tres partidos nos que tampouco conseguiu marcar. A pesar da súa entrega xenerosa e de persistir no empeño táctico de Berizzo, diante do Atlético de Madrid de Simeone foi moi inferior en todos os ámbitos, tanto no táctico coma no físico, e puxo en evidencia as carencias dun cadro moi curto en efectivos nunha competición por riba adulterada polos intereses dos clubes máis poderosos. O feito de que Simeone aliñase a Augusto en Balaídos, ademais dun xesto de escasa elegancia por parte dos colchoeiros, puxo en evidencia a esperpéntica desigualdade na pelexa entre os dous clubes.

Fronte a un rival moi duro de roer, o Celta expresou algunhas das súas carencias. A primeira, a da ausencia de Augusto por diante da defensa, facilitando a saída ordenada e as recuperacións, tarefa que Radoja, aínda moi fráxil, tras a súa operación cirúrxica, non foi aínda capaz de asumir coa mesma eficacia. A segunda, a ausencia de Nolito e a súa capacidade para atopar superioridades en espazos en apariencia baleiros, desfai a fluidez do tridente atacante, que marabillou ao comezo de tempada, facilitando a marca sobre Orellana e Aspas.

Simeone chegou a Balaídos coa pizarra de Berizzo ben aprendida. Mesmo na previa xogou co conto de que “o Celta xogaría e o seu equipo agardaría a súa oportunidade”. Non foi nin moito menos así. O Atlético foi superior ao Celta no xogo sen balón, onde dispuxo dun rombo de catro mediocampistas que coa súa dureza e intensidade características afogou a saída do balón celeste. Gabi perseguiu a Orellana, coa intención de anulalo por arre ou por xo, consciente Simeone de que das biqueiras do poeta chileno saen a maior parte das superioridades celestes. Como Aspas foi sometido tamén a unha marcaxe severa, no seu caso combinada polos centrais atléticos, Giménez e Godín, que conseguiron desubicar ao xenio de Moaña. Mais o Atlético tamén foi superior no xogo combinativo, onde a velocidade de Griezman e Saúl abrían con maior facilidade da prevista a defensa nosa.

Durante a primeira parte, o Celta só dominou durante o primeiro cuarto de hora, mais non chegou a contar con oportunidade ningunha. Tras un cuarto de hora de tenteo e un xute envelenado de Griezman, os de Berizzo medrosos asumiron que en día de semellante treboada abondaba con aguantar da igualada. Porén, coa reanudación, Simeone non o dubidou e foi decidido a polos tres puntos que farían ao seu equipo campión de inverno. Abondoulle intensificar a presión sobre Hernández e Radoja e, transcorridos apenas dous minutos, nunha gran xogada combinada de Koke e Vietto, Griezman, o mellor xogador sobre a lameira, inagurou a táboa de marcas.

Como é adoito nestes casos, os de Berizzo non deron o partido por perdido e ofreceron os seus minutos máis emotivos e vibrantes. Un contragolpe orixinado por un envío de Sergio sobre Orellana e un cambio de banda de Iago sobre Wass expresaba a vontade celeste de non renderse. Mais non foi posible, nin sequera cando pareceu o ballón sobre a lameira cada vez máis pesada. Carrasco, que substituíu a Augusto (moi asubiado), liquidou o encontro nunha boa xogada na que caneou a Cabral e superou a Sergio. Os minutos finais expresaron a impotencia celeste, tamén física, e a torpeza de Berizzo para introducir os trocos no tempo oportuno, mesmo cando algúns dos xogadores como Radoja, Hernández ou Wass estaban literalmente fundidos.

Non hai dúbida de que o equipo noso entrou en fase minguante. Agardemos que coa recuperación de Nolito e a incorporación das prometida fichaxes do mediocampista e dun xogador de banda inicie a segunda volta en fase crecente, recuperando a súa demostrada capacidade para marcar e puntuar.