Onte 1872: María Reimóndez e Héctor Cajaraville na Feira do Libro de Lugo

/en , , , , , , , , , , /por

Corredora_Lugo_19-05-2017_02

Excelente foi o serán de onte na animada Feira do Libro de Lugo, unha sesión continua na que presentamos dúas noveliñas, Corredora de María Reimóndez e Once portas de Héctor Cajaraville.

XG00262901Cristina López Villar, profesora do INEF, presentadora de Corredora, propuxo aos asistentes que identificasen ás atletas das fotografías colocadas no respaldo de cada unha das cadeiras, o que levou a concluír que a maioría abrumadora destas mulleres deportistas son invisibles para nós. «Hai moitas corredoras galegas ou etíopes das que descoñecemos os seus nomes e os seus logros». «A protagonista de Corredora é unha deportista etíope que corre para acadar unha vida mellor. A figura da atleta Tiki Gelana, gañadora da marathon olímpica de Londres 2012, está detrás das marcas da protagonista desta historia de superación e empoderamento das mulleres». Pola súa banda, María Reimóndez, antes de realizar a lectura de fragmentos da obra propostos polo público, confesou que escribira Corredora «coa intención de transportar aos lectores e lectoras a Etiopía e a súas formas de vida, un país co que teño unha débeda. Escribín este libro para dar a ver outras caras das mozas que viven en Etiopía, un país que xeralmente e de forma prexuizosa asociamos coa fame».

XG00262301Na presentación de Once portas, Héctor Cajaraville confesou que «a comezos de do ano 2015 tiña escritas tres novelas e ningunha delas publicada; estaba moi canso e para mudar de actividade dediqueime a ler na Biblioteca Ánxel Casal sobre a historia e o desenvolvemento de Compostela, a miña cidade». «Descubrín que tiña unha muralla moi importante, tanto pola súa extensión, polas súas sete portas, nomeadas no Códice Calixtino, que logoe chegaron a dez, como polos seus  50 torreóns. Unha muralla que perviviu mil anos e da que coa excepción da porta de Mazarelos non quedou nada en pé. Con todo conserváronse moitas referencias no rueiro. O desencadeante de Once portas foi a aparición do nome de Poxigo do Souto, como nunha posible undécima porta, alí había unha lagoa a cubrir». Rematou Cajaraville referindose ao proceso de escrita da obra, da que fixo moitas versións, intentando mellorala e depurala con cada unha: «aprendín moito escribindo esta novela, axudoume a ser un escritor mellor».

Onte 1871: “Humildar” de Suso de Toro, presentación en NUMAX

/en , , , , , , /por

Presentacion_Humildar_NUMAX_18-05-2017

Da man do científico Carlos Pajares, Suso de Toro presentou en NUMAX Humildar, un pequeno libro de ensaio no que reflexiona sobre a experiencia da vida e o seu carácter transcendente. Unha obra que Pajares cualificou de “curta en páxinas, pero grande en sentimentos e agarimos humanos”, “un libro sobre a vida e o fluxo da vida, no que Suso de Toro afonda no que é humildar, co significado de facer humilde a alguén, mais tamén como sinónimo de agradecer, de dar as grazas, de asumir a vulnerabilidade de cadaquén”. Para Suso De Toro, rematou, “humildar é procurar a verdade, aceptar a vida conscientes de que non acaba en nós”.

Comezou o seu discurso Suso de Toro agradecendo aos lectores e lectoras a lectura do seu novo libro: “sempre souben que cada persoa que lía un meu libro estaba tamén enriquecéndome”. A seguir expresou a súa admiración por Carlos Pajares “pola súa valentía nun tempo no que a modernidade deviu nunha caricatura, o feito de declararse crente na igrexa católica demostra un modo natural de estar na vida que considero admirable”. Confesou, despois, que se fixera moderno “cando perdín a relixión dos meus maiores”, “ese deus xudeu cristiano xerárquico, patriarcal, antropomorfo, dialéctico e ao mesmo tempo que concibe un mundo como posesión da especie humana sígueme parecendo inaceptable, mais tamén acrdito naquela frase de Chesterton: ‘a xente deixa de crer en deus e cre en calquera cousa'”. “Eu acredito, como Marx, que acredita na acción, que o coñecemento é froito dunha acción dialéctica entre o traballo intelectual e o manual, síntese da experiencia”. “Eu sempre experimentei a través da palabra, fose na política ou na creación literaria. Desa experiencia e do valor das palabras naceu Humildar, un libro do que xa atopo rastros en obras anteriores de ensaio, como en FM, onde hai algúns artigos sobre a falta de aura dos obxectos que nos inundan, e sobre todo en Parado na tormenta, onde se fala en moitas páxinas da necesidade de recrear unha nova relixiosidade ou da necesidade de novos ritos de paso”.

XG00271501“Quixen escribir un libro de rituais para aquelas persoas que non teñen deus,  falar da vida de forma transcendente, argumentar rituais en momentos de paso vivencialmente importantes, desde o nacemento ao pasamento”. “Son consciente que este libro destila lecturas lonxanas, como as de Freud, do que fun lector temperán, que fala de rituais neuróticos. Como o son de que o 98% da humanidade segue a ter crenzas relixiosas e o agnosticismo é unha anomalía histórica dun 50% da poboación europea”. “No libro non me atrevín a facer oracións para eses momentos transcendentes, palabras para dicir, para dialogar, para marchar, unha linguaxe necesaria”. Confesou que intentara non ser solemne, a pesar de que o libro asume que “a experiencia da vida é transcendente, que non supón outra cousa que aceptar a vida e a morte”. Rematou desvelando que “o carácter manuscrito so texto pretende rescatar a experiencia do esforzo, como xa fixera en A sombra cazadora, onde reivindicara a vida vivida, ao tempo que facelo así me permitía escribir máis despacio, este é un libro feito a mantenta, como una acto significativo”.

Campo do Fragoso CXCVIII

/en , , , /por

ORGULLOSOS

Celta_Madrid_17-05-2017Tras o extraordinario exercicio de afouteza de Old Trafford, onde só nos faltaron uns segundos para prendernos do corno da lúa dunha final europea, o serán do Celta no Día das Letras Galegas en Balaídos fronte a un necesitadísimo Real Madrid foi un exercicio de dignidade e de orgullo do noso. Acertou o club cando celebrou a efeméride literaria lembrando no momento de dar as aliñacións a un cadro selecto de escritores e escritoras galegas (un xesto memorable) e cantando o himno galego ao inicio do partido, un momento moi emocionante que magoadamente non foi respectado pola estrondosa afección madridista. Como acertou Berizzo en propoñerlle a Zidane un partido aberto co seu cadro máis ofensivo, abrindo toda a lameira polas bandas, o que dende o comezo abriu moitos espazos e permitiu as chegadas a unha e a outra portaría.

O Celta saíu a morder, disposto a dar, por fin, unha satisfacción a súa bancada despois de moitas derrotas nesta segunda volta, que afean na táboa clasificatoria a que é unha das mellores tempadas desde comezo de século. Apretou a saída do balón, procurando a velocidade e o desborde Aspas, que aos dous minutos xa encarou a porta de Keylor Navas. Unha estratexia moi semellante á do Real que, cando non pasaban os dez minutos, deu a primeira dentellada cun xutazo letal de Cristiano dende a frontal, finalizando unha xogada iniciada por un pase longo de Marcelo sobre Isco, a quen Roncaglia non puido parar. Un gol temperán que non modificou apenas a estratexia dos celestes que continuaron combinando de forma paciente coa intención de atopar un furado no valo construído por un Madrid un chisco apático. Atopouno Wass no tiro formidable dunha falta que Keylor despexou, nunha intervención salvadora para o seu equipo.

O cuarto de hora final da primeira parte foi un monólogo atacante celeste, grazas ás continúas recuperacións da primeira liña. A trepia dianteira tivo oportunidades claras de conseguir o empate, pero nin Guidetti nin Pione semellaban onte contar coa lucidez necesaria para facelo. Na primeira xogada da renaudación o nove sueco volveu errar, mais na xogada de volta repetiuse o guión da primeira parte, o lateral, neste caso Danilo, recuperou e lanzou sobre Isco que guiou a contra para que Cristiano volvese marcar con autoridade. Un gol que semellaba liquidar o partido. Porén, os nosos non se deron por vencidos e botaron man das doses de reserva dos seus depósitos de afouteza para volver ao ataque e acurrular ao Madrid diante de Keylor.

E nesas apareceu o árbitro Martínez Manuera poñendo orde diante de semellante impertinencia céltica. Non lle tremeu a man para botar a Aspas por dobre amoestación, cando Ramos lle fixo un claro penalti non sinalado e na primeira protestara unha man existente de Varane. Un auténtico escándalo, que arruinou as posibilidades de remontada, incrementado cando na seguinte xogada Cristiano tamén pediu penalti, pero o galáctico non foi amoestado, demostrando que o árbitro empregaba dúas varas moi diferentes de medir o mesmo caso. Aínda sí, sen o mellor dos nosos na lameira, Guidetti marcou un gol de pura rabia, tras unha gran xogada anterior onde Wass, só preto da área pequena, xutou sobre un Keylor, moi acertado. Ilusión que durou apenas un minuto, cando Benzema marcou tras un gran pase longo de Marcelo.

Non se dobregou tampouco o Celta diante desta nova adversidade nun encomiable exercicio de deportividade. Xaora, nos dez minutos finais, o partido esvarou polos territorios da tangana, consentida por Manuera, onde Sergio Ramos, moi apupado pola bancada celeste, non perdeu oportunidade de ter o seu penoso protagonismo. Un partido decisivo para os visitantes que constituíu un exercicio de dignidade para os do Toto, o auténtico heroe desta tempada, cuxo nome foi coreado ao remate pola bancada: Berizzo, quédate!!!

Onte 1870: «Terradentro» de Xosé Benito Reza, presentación en Celanova

/en , , , /por

IMG_1209

Quedou moi pequeno onte o auditorio da Casa dos Poetas de Celanova para acoller ao máis do centenar de persoas que acudiron á presentación de Terradentro, a novela coa que debuta na narrativa galega Xosé Benito Reza, despois de sete libros nos que abordou o ensaio e a investigación nos eidos da paisaxe e a conservación da natureza.

Foi o catedrático Xosé Luis Axeitos quen glosou «unha novela policíaca no mundo rural cuxo gran protagonista é a paisaxe, que se sobrepón á propia intriga e aos propios elementos do xénero». Salientou Axeitos que a pesar de que o nome de Celanova non sexa nunca citado no texto é a gran protagonista da novela, «xa que aquí a conquista do mundo vai da man da toponimia e do emprego dos nomes de persoa, como expresión da xerarquización social e da súa presenza nos diversos espazos de sociabilidade, sexa o bodegón, o café ou a praza». Destacou Axeitos a importancia do emprego da primeira persoa e duns diálogos de carácter profesional: «aquí o eu autobiográfico é unha voz afectuosoa, que busca o diálogo,é unha voz falada capaz de expresar un mundo tremendamente habitado». ««Esta é unha novela chea de xente, de calor, onde sobrecolle a elexía final, o derradeiro capítulo, o máis lírico, sentimental, cheo dunha nostalxia tremenda e un orgullo de estirpe». Rematou Axeitos dicindo que «na cita inicial de Salvatore Quasimodo resúmese a esencia da novela: “Ser dun tempo e dunha terra. Eis o segredo da poesía máis humana e verdadeira”. Con Terradentro Reza nacionalizou un xénero».

XG00270901Pola súa banda, Xosé Benito Reza confesou que «Terradentro non é un libro autobiográfico, aínda que o escribira rememorando aqueles anos que me contaron cando eu estaba nacendo», «naceu nun momento no que eu vivía en Santiago e cando regreso aquel mundo desaparecera,, meus pais morreran e a casa pechara». «Aquel tempo da década de 1950 foi duro, gris, escuro, pero tamén estivo cheo de luces, a vila estaba chea de xente, nos días de mercado había un gran dinamismo, moito movemento…». Reza explicou que cada unha das tres noveliñas que conforman a obra cubre unha estación e presenta unha paisaxe diferenciada. Na primeira, «Berros no vento», o outono e a paisaxe que rodea a vila; na segunda, «Casagrande de Ademourán», a paisaxe da penichaira no inverno; e na terceira, «O can do alcalde», a da propia vila nos calores de verán. Quixen que o derradeiro capítulo, «Terradentro», dese razón e explicase os tres anteriores».

Onte 1869: Falando de Casares no Club Faro de Vigo

/en , , , , , /por
R.Grobas. Club Faro

R.Grobas. Club Faro

Resultou moi interesante o retrato que de Carlos Casares perfilamos no serán de onte no Club Faro de Vigo. Moi lonxe dos ditirambos haxiográficos e tópicos tan ao uso nestes días do 17, Gustavo Adolfo Garrido, Iolanda Galanes e Hakam Casares foron capaces de ofrecer unha imaxe desmitificadora dun Casares moi próximo que entusiasmou aos asistentes.

O seu amigo Gustavo Garrido foi capaz de sintetizar a obra e vida de Casares en tres marcas e cinco presenzas decisivas. «As marcas da sinxeleza da forma da escrita, onde non hai atrancos para o lector; a vida como principal tema literario e a importancia da morte. As presenzas convertidas en encrucilladas foron, a primeira, coñecer a Risco en 1959; a segunda, a Piñeiro en 1962, no primeiro ano de universidade; a terceira, a Kristina Berg en 1971; a cuarta, a relación con Torrente nos anos oitenta en Baiona e a quinta, a escritura xornalística, que en 1992 pasou de ser esporádica a diaria, o que lle deu un coñecemento enorme, moi superior ao que acadaran até entón as edicións dos seus libros.»

A profesora Iolanda Galanes fixo o retrato literario de Casares, dende os seus inicios como poeta, compartindo a antoloxía publicada en La Habana en 1970 con outros poetas da súa xeración, pasando polo carácter innovador de calquera da sobras narrativas, até o feito de ser o primeiro escritor galego que contou con axente literaria, Mercedes Casasnovas, o que lle permitiu ser un autor traducido ao castelán, inglés, catalán, éuscaro, italiano, alemán, francés, bretón, ruso, ucraíno. «A obra de Casares non acabou, continúa sendo traducida e interesa, como demostra as publicación recentes de traducións de Ilustrísima ao francés e ao inglés», sinalou Galanes, antes de salientar a importancia da tarefa de Casares como «embaixador de todos nós».

Hakam Casares, o fillo maior de Carlos, contou a vida do seu pai en apenas un cuarto de hora de forma tan brillante como emocionante. Lembrou o primeiro contacto de Carlos co galego en 1941 cando na parroquia de Lamas, en Xinzo, gozou da experiencia da narración popular, o pasatempo principal da época. «O avó Pacó, mestre que lle deu a primeira instrución, era tamén un gran narrador. En cada unha das súas intervencións pretendía facer un relato, o que se convertiu nunha tradición familiar». «Logo marchou ao seminario de Ourense, onde entra en contacto coa cultura, alí había unha biblioteca, moitas cousas para aprender, tanto como lector como escritor. No seminario leu a súa primeira redacción, algo decisivo para el, a pesar de ser apenas un exercicio de clase, e ali fixo o seu primeiro periódico El Averno, cunha tirada dun só exemplar. Cansouse e regresou a Xinzo onde preparou por libre o acceso á Universidade. En Xinzo entrou en contacto co bibliotecario que chegou a deixarlle a chave da biblioteca.»

Seguiu Hakam relatando que en Compostela o seu pai comezou escribindo poesía, pero «pola influencia de Piñeiro abandonouna decontado, xa que consideraba estaba máis dotado para a narrativa». «Pouco despois coñeceu a Kristina. Foi todo unha casualidade. Ela era mariñeira e tiña a idea de dar unha volta ao mundo en barco de vela. Despois de abandonar a viaxe en Inglaterra, quería coller na Coruña outro barco sueco que a levase a América. Encontráronse nun tren de Ourense a Santiago, no que ela viña de Bilbao. O barco nunca apareceu. Casaron seis semanas despois. E a el mudoulle a forma de ver a vida. Suecia era un país aberto, tolerante, onde había igualdade e non había guerra desde hai catrocentos anos. Todo aquilo fíxolle ver a situación política de forma moi distinta.»

Hakam rematou o seu relato lembrando o paso fugar de Carlos pola política, de 1981 a 1985, «onde participou nalgúns consensos importantes como foron os da redacción da Lei de Normalización Lingüística e a creación do Consello da Cultura Galega. A el o que lle gustaba era escribir e tiña, ademais, uncompromiso grande coa editorial Galaxia.». «Lembro ao meu pai traballando todos os días. Daba a imaxe que lle gustaba a intranscedencia e o lecer, pero traballaba moito. Detrás da sinxeleza formal dos seus textos, había un gran traballo».

40 anos dos Premios da Crítica Galicia

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á celebración do corenta aniversario dos Premios da Crítica Galicia:

PCG_40_ANOSNo serán do martes 16 de maio de 1978 celebrouse no Hotel Samil Praia a cea na que se outorgaron os primeiros Premios da Crítica Galicia. Dende entón e de forma ininterrompida, estes premios recoñeceron cada ano a excelencia e a relevancia dos traballos máis destacados nos diversos ámbitos e disciplinas da creación cultural e da investigación galega (literatura, investigación, música, artes plásticas, escénicas, cine, gastronomía e iniciativas culturais e científicas). Concibidos antes do inicio do proceso autonómico, cando non fora recoñecido o autogoberno galego nin oficializado o uso público e educativo da lingua de noso, os Premios da Crítica Galicia asumiron o protagonismo e a responsabilidade da sociedade civil na tarefa de visibilizar, prestixiar e popularizar o labor dos creadores galegos (“escritores, artistas e intelectuais”) que traballaban “en condicións moitas veces heroicas, á contra e caladamente, case no anonimato”, como figuraba nas intencións recollidas no manifesto fundacional publicado polos organizadores.

Nacidos no buligar daquel Vigo inquedo e estrepitoso de finais dos setenta, coincidente en boa medida coa primeira corporación democrática presidida por Manuel Soto e coa primeira reconversión industrial (un piquete de traballadores de Ascón dirixiuse aos participantes naquela primeira cea), estes premios xermolaron no activismo dos integrantes da xunta directiva do Círculo Ourensán-Vigués (COV), unha sociedade recreativa, non estritamente cultural, que desenvolvía un amplísimo programa de dinamización cultural galeguista con especial incidencia na celebración do 17 de maio, Día das Letras Galegas. Emociona lembrar hoxe que os Premios da Crítica Galicia (bautizados nos primeiros borradores como “Premios Martín Codax da Crítica en Galicia”) naceron apenas como unha iniciativa máis, incluída no programa da “Semana das Letras Galegas” organizada polo COV, do que ademais formaban parte a “Romaría das Letras Galegas”, celebrada en Castrelos (o domingo 14), as representacións de catro grupos teatrais nos locais das asociacións veciñais, así como unha mesa redonda sobre “A cultura galega nunha nova circunstancia política”, na que coordinados por Xesús Alonso Montero interviron X.L. Méndez Ferrín, Ramón Akal, Xosé María Álvarez Blázquez, Xosé Fortes Bouzán e Luís Álvarez Pousa.

Dende aquela proeza de 1978, repetida noutras edicións, os Premios da Crítica Galicia conseguiron acuñar devagariño un modelo de “traballo aberto, racional e colectivo pola cultura galega, integrador de amplos sectores da cidade para que a cultura non sexa un elemento pasivo nin discriminador”. Un modelo de activismo cultural, alicerzado sobre as trabes do pluralismo, a integración e a independencia dos poderes públicos, capaz de reinventarse en varias ocasións ao longo de catro décadas e de manter un diálogo permanente coa creacióne coa industria cultural, que ao longo deste periodo se foi desenvolvendo con tanta vontade como enormes dificultades para os seus emprendedores. Un traballo heroico ao que non foi alleo o entusiasmo, a teimosía e a afouteza do editor Bieito Ledo, alma mater tanto daquel proxecto fundacional, como presidente do Círculo Ourensán Vigués, como dos actuais Premios da Crítica Galicia, que neste ano ditaminarán a súa cuadraséxima edición o vindeiro 4 de novembro. Unha iniciativa exitosa, na medida que estes premios foron capaces de convertirse nun indicador fundamental da boa saúde (a pesar dos atrancos e dos pasos adiante e atrás) da cultura galega nos seus diferentes eidos, para o que foi decisiva a achega xenerosa e corresponsable do criterio do milleiro de persoas participantes nos xurados das súas oito modalidades.

O vindeiro sábado, 20 de maio, ás 12:00 horas no Auditorio de Afundación da rúa Policarpo Sanz 26, os Premios da Crítica Galicia celebrarán o seu corenta aniversario con todas as persoas que desexen acudir. Estrearase un documental de corenta e cinco minutos de Televisión de Galicia, no que se reconstrúe o relato cultural destas catro décadas, ademais de contar como colofón coa actuación excepcional do gaiteiro Carlos Núñez. Un acto para celebrar este éxito colectivo da sociedade civil viguesa, logo por ventura extendido ao resto do país, tanto pola súa teimosa continuidade, capaz de crear unha nova tradición, como pola súa capacidade de apertura, innovación e integración. Xaora, tamén será unha oportunidade para abordar o futuro tan incerto para a nosa lingua e enxergar con esperanza os retos dunha cultura, que non é allea aos procesos actuais de hibridación dixital nin aos perigos de homoxenización cultural.

Onte 1868: Apenas dez segundos

/en , , /por

berizzo_aspas

Entre as gabanzas literarias que coñezo sobre o fútbol sempre gustei do discurso que o escritor André Maurois pronunciou en 1949 con motivo do sesenta aniversario do fútbol francés. O intelectual normando definiu o fútbol como “a intelixencia en movemento”, xa que ao longo dun partido “a cada instante se formulan problemas matemáticos dunha infinita complexidade que se resolven nun alustro de pensamento activo”. Eses instantes decisivos, recollendo un concepto que na fotografía acuñou Henri Cartier-Bresson e que Johan Cruyff levou ao fútbol, de cuxa resolución satisfactoria depende tanto a composición da fotografía como o devir na táboa de marcas do estadio. Xaora, máis alá da indispensable teimosía respectuosa, que os celtistas bautizamos como afouteza, e da disciplina física e do seu suplemento emocional, é a capacidade de resolución destes instantes decisivos a condición que permitir acceder aos agasallos da fortuna, que no fútbol se chaman, gol, triunfos, títulos e glorias.

Onte en Old Trafford ao Celta só lle faltou resolver con acerto o instante decisivo, esa derrardeira xogada na que en menos de dez segundos Beauvue debeu decidir se asumía a responsabilidade de superar a Romero xutando polo pao longo ou delegala en Guidetti, que o acompañaba en carreira agardando o rexeite do porteiro. Na resolución desa ecuación de resultado tan incerto, o guadalupeño estaba decidindo entre os territorios da eliminación e o da gloria colectivas, entre prendérmonos de vez no corno da lúa ou seguirmos enxergándoa no horizonte. Todo o demáis foi un espectáculo marabilloso, un partidazo ao xeito de Berizzo, ese xenio da ilusión colectiva, que nunca saberemos chufar como merece. O Celta soubo dosificar as intensidades e os esforzos, resolveu centos de ecuacións e na lameira debuxou as xeometrías máis complexas. Todo para chegar a ese instante decisivo e poder noquear a un xigante poderoso, onte medoñento e mouriñoso, na súa propia casa.

É inevitable lembrar situacións anteriores nas que os nosos tampouco foron capaces de resolver con éxito as ecuacións decisivas: o penalti de Alejo, a cabezada de Velasco, o remate de Gudelj… Tanto ten. Os celtistas non ollamos con nostalxias cara atrás. O noso é volver intentalo, acuñar durante anos un novo soño e perseguilo. Unha concepción que está na cerna da gramática do fútbol celeste, tamén da propia vida, como onte declarou Berizzo nunha intervención memorable. Lembraremos orgullosos o empate no que fomos moi superiores ao Manchester. Un partido extraordinario onde nos faltaron apenas dez segundos dun fulgor aínda máis intenso. Canto agradezo a dignidade e a humildade de ser do Celta.

A gran foto é de Grobas, Faro de Vigo.

Guardar

Manuel de la Fuente

/en , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a lembrar ao escrtior e xornalista Manuel de la Fuente:

Delafuente na vella redacción do Faro. Maio de 1988

O pasado 3 de maio cumpríronse quince anos do pasamento de Manuel de la Fuente, o inesquecible escritor e redactor de “Faro de Vigo” durante máis de catro décadas. Lembrouno o seu neto, o tamén escritor Pedro Feijoo, no seu blog, cualificando a quen foi “un dos xornalistas vigueses de toda a vida” como un “devoto namorado de Vigo”, “un home de natureza inqueda”, “un dos xornalistas imprescindibles para comprender a memoria de Vigo”, “un estudoso infatigable, un investigador sagaz, a quen se lle debe o mérito de ter contribuído a acender non poucas luces da nosa historia recente, xa non só da crónica viguesa, tamén e en boa medida da galega”.

Coñecín a Manuel de la Fuente nos últimos anos da súa vida profesional en Faro de Vigo, xornal no que entrou como redactor en 1951 e no que se xubilou en 1997. Lembrarei sempre a súa chamada telefónica para agradecerme o envío dunha das fotobiografías que publicara Xerais con motivo do día das Letras Galegas, na que aproveitou tamén para preguntar se a miña familia tiña algo que ver coa de Dalmacio Bragado Ruiz, o anarquista vigués da CNT que impulsou durante a segunda república o sindicato de boteiros e lancheiros do porto de Vigo. Unha conversa que nos levou pola orixe zamorana dos Bragado vigueses como polo carácter agarimoso dunha cidade que a el, tamén de orixe castelá, o acollera cando tiña apenas dezanove anos. “En Vigo todos somos emigrantes e todos somos de aquí”, concluiramos ilusionados, falando do que Ferrín definira tan acaidamente como unha “cidade en estrépito”.

1959, primeira biografía de La Bella OteroManuel de la Fuente iniciara moi noviño a súa carreira xornalística en Diario de León e na emisora radiofónica de León, a súa cidade natal, mais foi en Faro de Vigo, onde entrou sendo director Francisco Leal Insua, o xornal onde desenvolveu toda a súa carreira profesional en etapas tan diversas do noso decano, como as dirixidas por Manuel González Cerezales e Álvaro Cunqueiro na década de 1960, até ás máis recentes do período autonómico de Xosé Armesto Faginas e Ceferino de Blas. Autor de milleiros de crónicas de inequívoco espírito literario, Manuel de la Fuente iniciou a súa andaina como escritor cunha biografía sobre La Bella Otero (1959), á que seguiu un libro de poemas, Íntimo latido (1960), no que destaca un poema escrito en 1956 para a radio, “Escribo con lágrimas”, dedicado a Rosalía de Castro: “Mojo mi pluma en tu llanto/ para hablarte, Rosalía…/ y es que tu alma y la mía/ bebieron cáliz amargo…”

1986, Paisaje con figuras, antoloxíaAnos máis tarde, publicou Vigo, paisaje con figuras (1986), onde reuniu un cento de pezas de periodismo literario, nas que había algún conto, estampas costumistas, evocación poéticas, crónica dos problemas da cidade e do seu entorno e numerosos perfís de figuras da historia viguesa e de artistas, políticos e outras xentes de actualidade. Textos escritos dende unha ollada realista, non exenta de tenrura e humor, onde non faltan gabanzas as nosas tabernas e espazos compartidos por vigueses de varias xeracións. Un libro que, como sinalou Antonio Pereira, daba na diana da literatura escrita nos xornais, “porque fala de Vigo, do seu entorno e de Galicia con palabras que gustan ver escritas”.

Unha ollada que de la Fuente non abandonou na súa última década en Faro, onde continuou coas seccións “Postal del año…”, “Postal con sello de urgencia” ou “Postal del tiempo viejo”, iniciadas en 1987 coa intención de reconstruír o relato de moi diversos episodios da historia de Vigo. Debemos a estes seus artigos no decano, froito dunha investigación exhaustiva, horas e horas de lectura da colección do periódico, e ao seu afán didáctico de vella escola, o esclarecemento de aspectos biográficos relacionados co arquitecto Stephan Michel Paczewicz, a historia dos seis poemas galegos de Lorca e do xornal “Galicia” de Valentín Paz Andrade ou un apaixonante relato da estancia de Mata Hari no Hotel Continental en 1916, despois acuñada como mito vigués, por poñer apenas uns exemplos.

Medalla IEV

Sempre pensei que unha escolma daquelas “Postais” de Manuel de la Fuente en Faro de Vigo merecería ser editada nun libro, que por si mesma conformaría un auténtica e moi orixinal historia de Vigo, semellante nas intencións á que Xosé María Álvarez Blázquez reunira con tanto éxito en A cidade e os días (1960). Xaora, a edición das “Postais” de Manuel de la Fuente contribuiría a ese proceso tan complexo da recuperación da memoria nunha cidade un chisco desmemoriada, mais tamén pagaría a débeda que Vigo mantén con este vigués de León, un dos máis abnegados estudosos da súa historia. Suxiro que o Instituto de Estudios Vigueses, do que foi membro, e o concello de Vigo valoren esta posibilidade.

Fotos e imaxes do arquivo de Pedro Feijoo. Mil grazas.

Campo do Fragoso CXCVII

/en , , , /por

manchester-united-celta-vigo-europa-league-2_gNOITE DE AFOUTEZA CELTIÑA

A semifinal da Europa League co Manchester United quedará na historia do Celta de Vigo como a da afouteza, unha palabra galega que gañou o corazón do celtismo capaz de expresar a cerna do noso sentimento e da gramática do fútbol celeste. Afouteza celtiña concibida como a capacidade de actuar sen considerar dificultades nin perigos, como coraxe para sobrepoñerse ás dificultades, como ousadía para enfrontarse con humildade aos grandes, mais tamén como ilusión de compartir un soño colectivo, o de pendurarse algún día do corno da lúa cun título, algo que a fortuna nos ten negado teimosamente ao longo de máis de nove décadas.

Foi a de onte unha noite celtiña inesquecible, cun vello Balaídos cheo de cor e sentimento. Ledicia, emoción, un ambiente extraordinario entre dúas afeccións dispostas a afoutar aos seus con respecto e fair play, unha lameira alfombrada de festa, compoñentes todos que aventuraban un gran partido de fútbol do máximo nivel. E o certo é que sendo tan elevadas as expectativas esta primeira entrega da eliminatoria non decepcionou, fose pola seriedade da proposta do Manchester United, sobre todo, durante a primeira parte, como pola actitude afouta do Celta que, xusto é recoñecelo, non estivo á altura das súas mellores noites europeas.

Acertou Jose Mouriño propoñendo a Eduardo Berizzo un partido moi táctico, unha loita tremenda de centrocampistas, onde a superioridade física de Pogba e Fellaini e o traballo de formiguiña de Ander Herrera roubaron o balón ao Celta. A pesar da serenidade de Cabral e Roncaglia no centro da medula, os nosos mediocampistas Radoja e Hernández foron incapaces de impedir as chegadas dos diaños vermellos ao territorio de Sergio Álvarez, que tivo unha noite memorable, con catro intervencións extraordinarias durante a primeira parte. Aos vinte minutos o xove Rashford, un pesadelo na banda de Mallo, probou ao de Catoira cun xute sobre o pao longo que o porteiro desviou coa súa luva. Intentouno dez minutos despois Lingard e máis tarde o goleiro armenio Mkhitarian, que contou con dúas clarísimas ocasións, ás que Sergio inspiradísimo respondeu con senllos paradóns.

A pesar da superiorade dos visitantes, o Celta tamén gozou das súas oportunidades, cando foi capaz de ampliar o campo pola banda de Pione, onte o máis perigoso dos nosos dianteiros, xa que tanto Guidetti como Aspas foron sometidos a unha severísima vixilancia, que chegou a opacalos en varias fases. Con todo, tras a reanudación, os de Berizzo, abandonaron algunhas precaucións defensivas e o partido abriuse de área a área. Tras unha tímida cabezada de Iago, Pione dispuxo dunha oportunidade de ouro, finalizando unha galopada de Jonny cun xute bombeado, que Romero desviou in extremis. Nuns minutos o partido toleou, un bamboleo de área a área que desesquilibrou o envexable equilibrio defensivo dos de Berizzo. Aí xermolou o decisivo gol de Rashford, tras un saque xenial dunha falta na frontal, cometida innecesariamente por Hugo Mallo. Unha inxenuidade, froito dunha desconcentración, que pode custar unha eliminatoria.

Coa táboa de marcas por diante e vinte e cinco minutos, o United enmouriñou o partido, embarullando cada xogada con perdas de tempo e protestas. Daquela o Celta tiña os seus depósitos de afouteza practicamente agotados. Jonny e Aspas non se entenderon cando chegaron á area pequena nunha das súas arroutadas, mais tamén é certo que Mkhitarian puido liquidar a eliminatoria no 74, mais fixo unha escolla equivocada no seu remate. Con todo, a pesar da inevitable decepción pola derrota fronte tan poderoso rival, o resultado non pecha unha eliminatoria que se decidirá en Old Trafford. Quen sabe se alí a renovada afouteza celtiña é capaz de pendurarnos da soñada final de Solna.

Onte 1867: “Once portas” de Héctor Cajaraville, presentación en Compostela

/en , , , , /por

Once_portas_Compostela_02-05-2017

No noso primeiro acto na Feira do Libro de Compostela, presentamos no serán de onte Once portas, a obra coa que Héctor Cajaraville gañou o Premio Ánxel Fole de narrativa curta 2016. Once portas é unha noveliña, escrita con precisión e economía, hibridada entre os xéneros histórico e o fantástico, coa que o autor homenaxea a Compostela e coa que ofrece, dende os territorios da ficción, unha intriga sobre a fundación da propia cidade. Singular, distinta a calquera das súas novelas anteriores, Cajaraville consolídase con Once portas como un dos narradores máis orixinais e versátiles da actualidade, capaz de xogar nun mesmo texto co rigor do relato histórico e a imaxinación do rexistro fantástico.

XG00262301Comezou a súa intervención Héctor confesando que “este libro comeza aquí onde estamos, no paseo da Alameda, un día da Ascensión de 1929, tamén nunha carpa, onde o mago Bunda tiña a súa consulta e onde lle revelará a Guillerme un segredo sobre a cidade de Compostela que ninguén coñece”. “Ningún lugar sería máis axeitado para presentar este libro que este no que estamos”. Cajaraville relatou a orixe da novela, escrita despois de rematar tres libros que escribira de forma case simultánea: “para facer un descanso comecei a ler libros sobre historia da cidade na Biblioteca Ánxel Casal e topei con datos moi precisos sobre a muralla de Compostela, que tiña 5 metros de altura, unha anchura de 2,5, unha extensión de case 2 km e máis de 50 torreóns, como correspondía a unha gran cidade medieval. Unha muralla da que só queda en pé a porta de Mazarelos, mais que deixou vestixios no rueiro, a rúa das Ameas, a praza da Atalaia, a Virxe da Cerca, a rúa do Peso…, nomes que deixaron un vestixio inmaterial”.

“Reparei, tamén, nas portas da muralla, as sete das que se fala no Códice Calixtino, mais nas outras , portas e poxigos, que eran máis pequenos, abertas despois. En total había constancia de dez, mais de cando en vez aparecía na documentación outra máis, o Poxigo do Souto. Con ese elemento comecei a escritura da novela que acabei en apenas un mes e medio de traballo, mais que logo reescribín completamente en varias ocasións, de xeito que aquela primeira versión apenas ten que ver coa final premiada e publicada. Un libro no que homenaxeo a Compostela e no que mesturo o histórico e o fantástico”.