Poema de hoxe 133: «Versos para un país de minifundios» de Manuel María
A fala é a voz da terra
e mais do mar,
o vencello que nos xungue
no tempo cos que foron
e mais cos que han ser.
Manuel María, «A fala é comunión e sentimento» (1969)
Poema de hoxe 133: «Versos para un país de minifundios» de Manuel María/en 17_de_maio, Autores, Lingua, Poema_de_hoxe, Poesía/por bretemas
A fala é a voz da terra
e mais do mar,
o vencello que nos xungue
no tempo cos que foron
e mais cos que han ser.
Manuel María, «A fala é comunión e sentimento» (1969)
Poema de hoxe 132: «As rúas do vento ceibe» de Manuel María/en 17_de_maio, Autores, Lingua, Poema_de_hoxe, Poesía/por bretemas
O idioma é a vida,
o coitelo da dor,
o murmurio do vento,
a palabra de amor.
Manuel María, «A fala» (1979)
As primeiras declaracións de Miguel Tellado, despois de ser elixido novo secretario do Partido Popular de Galicia, dan un pouco de medo. Volver axitar ao electorado conservador utilizando a falacia da «imposición del gallego» e criticar a Lei de Memoria Histórica argumentando que en Alemaña «no se han retirado todos los símbolos nazis», ademais de escaso coñecemento sobre a situación sociolingüística de Galicia e da historia alemá, amosa unha actitude moi pouco conciliatoria. Non descarto que despois do congreso da pasada fin de semana, Feijoo pretenda afondar no que algúns teñen xa bautizado como «novo galeguismo sen galego», ou «galeguismo sen fronteiras», sendo estas declaracións iniciais de Tellado apenas un anuncio do que virá. Como tampouco descarto, eu que son inxenuo, que se trate apenas dun esvarón de quen non tivo tempo abondo para elaborar máis o seu discurso. No entanto, as apelacións ao «galeguismo cordial» que utiliza decote Feijoo non encaixan cando o seu número dous recupera aquel argumentario antigaleguista tan eficaz para gañar ao bipartito. Estamos quizais co vello conto do reparto de papeis entre o bo presidente e o seu home de partido.
No artigo da semana no Faro de Vigo reflexiono sobre a situación da reválida de 6º, que está prevista que se realicen en Galicia esta semana:
Esta semana vinte e un mil escolares galegos de once e doce anos realizarán durante tres días as probas de avaliación final de 6º de Educación Primaria. Implántase así a bautizada como “Reválida de sexto”, unhas probas individualizadas que ao amparo da LOMCE, a famosa Lei Wert apoiada só polo Partido Popular, teñen exclusivamente carácter informativo e orientador para o alumnado, os centros, as familias e a propia Administración Educativa coa intención de coñecer o grao de adquisición das competencias e a detección de problemas de aprendizaxe. Unha proba, pois, que carece de efectos académicos, razón pola que a súa superación non será imprescindible para o acceso do alumnado de 6º de Primaria á Educación Secundaria Obrigatoria. Probas que, segundo anuncia a Consellaría de Educación, a encargada de organizalas, confeccionalas e achegar os materiais e soporte informático a cada centro, terán unha estrutura semellante ás implantadas con carácter diagnóstico o pasado curso en 3º de Primaria coa intención de comprobar o grao de dominio de destrezas, capacidades e habilidades en expresión e comprensión oral e escrita e en cálculo e resolución de problemas, se ben nestas de 6º engádese a avaliación das competencias básicas en ciencia e tecnoloxía e se avalían por separado o coñecemento e destreza das competencias de comunicación lingüísticas en galego, castelán e inglés.
Segundo a Consellaría de Educación, estas probas individualizadas serán corrixidas por profesorado do centro adscrito as áreas de Lingua e Matemáticas de Educación Primaria, pero que non imparte docencia ao alumnado avaliado. A normativa que regula as probas, cuxa aplicación e corrección será supervisada pola Inspección Educativa, contempla que cada alumno ou alumna recibirá un informe de carácter orientativo no que constará o nivel obtido en cada unha das competencias e destrezas, así como a existencia dun informe para cada grupo e para cada centro escolar onde se recollan os resultados globais da avaliación do seu alumnado. A Consellaría de Educación contempla, ademais, a posibilidade de que as familias soliciten a revisión dos resultados, así como a obriga por parte dos órganos colexiados de cada centro (claustro e consello escolar) de realizar unha análise dos resultados do seu alumnado e unha reflexión interna de cara ao establecemento de futuros plans de mellora, se fose necesario.
A implantación desta “reválida diagnóstica de sexto” non está exenta de polémica xa que son apenas cinco as comunidades que a implantarán (Galicia, Castela-León, Madrid, A Rioxa e Murcia); mentres que outras (Andalucía, Aragón, Asturias, Baleares, Cantabria, Castela A Mancha, Estemadura, e Valencia), todas elas de presidencia socialista, acordaron realizar probas ou informes individualizadas, que non se ateñen ao disposto no Real Decreto que regula con carácter xeral as probas, que algunhas destas comunidades mesmo teñen recorrido no Tribunal Constitucional. Xaora, as restantes, Navarra e Canarias anunciaron a súa intención de realizar tamén probas alternativas de diagnóstico; Cataluña a continuidade do seu modelo de diagnóstico de competencias básicas, mentres que o Goberno Vasco reiterou a súa negativa a facelas este curso. Un auténtico caos, outra mostra do fracaso sen paliativos dunha lei imposta polo Partido Popular, contra o criterio do resto do arco parlamentario e da propia comunidade educativa, cuxa implantación é rexeitada pola maioría das comunidades autónomas, que son as que teñen as competencias nesta materia.
Tras este rexeitamento da proba de 6º, que afecta a case tres cuartas partes da poboación escolar deste nivel, utilízase decote argumentos baseados na importancia na Educación Primaria da avaliación continua e cualitativa por parte do profesorado de cada grupo e do equipo docente de cada centro, o que faría innecesarias a realización de probas externas de diagnóstico, que só contribuirían á homoxeinización dos currículums escolares e á perda de autonomía pedagóxica de cada centro. Mais tamén rexeitanse estas probas por fixar un modelo de avaliación externa que invadiría competencias que son propias das comunidades autónomas, como e sobre todo polo carácter segregador que suporía o establecemento de ránkings entre centros e comunidades despois de coñecer os resultados das probas, posibilidade que o ministro Íñigo Méndez de Vigo nega agora, probablemente presionado polo fracaso da implantación da medida. En todo caso, aventuro que esta proba diagnóstica de 6º que agora se implanta en Galicia terá o mesmo curto percorrido dunha lei educativa que dunha ou doutra maneira será modificada tras as eleccións do 26 de xuño. Mágoa da confusión innecesaria que provoca na comunidade educativa.
Poema de hoxe 131: «Terra Chá» de Manuel María/en 17_de_maio, Autores, Poema_de_hoxe, Poesía/por bretemas
Ollada a Terra Chá dende as alturas
é semellante a un mar en calma.
Pra medila só valen dúas mensuras:
ferrados de corazón, fanegas de alma.
Manuel María, «Dimensións» (1953)
Subín onte ao Campus das Lagoas para participar nun xurado e quedei abraiado do caos de tráfico arredor do Hospital Álvaro Cunqueiro. Centos de coches estacionados na estrada (sobre liña continua), numerosas persoas cruzando nunha vía na que circulan os trailers do centro loxístico de Valadares, colas interminables á altura do acceso ao propio hospital, atascando a entrada das ambulancias. Algo que pode parecer incrible nunhas instalacións con apenas varios meses de funcionamento. Sabemos as razóns polas que o concello de Vigo, responsable da disciplina de trafico no vial da Universidade, non actúa nas lindes do Cunqueiro como era de agardar? Como sería posible solucionar estoutro conflito entre o Sergas e o Concello de Vigo, ao que sabemos non son alleas as tarifas do aparcamento no propio hospital e a inexistencia, polo momento, dunha alternativa pública gratuíta? Non podo entender como os pacientes, usuarios e traballadores do centro sanitario sexan os que estean pagando as incomodidades e os perigos deste desacordo interinstitucional.
Nos últimos días publicáronse varios traballos nos que se fixan as cifras claves do sector cultural en Galicia. Os dous magníficos artigos publicados no monográfico das Letras da revista Luzes, “Canto pesa a cultura?” de Marcos Lorenzo e “Cultura e subvencións: crónica dunha fábula” de César Lorenzo, desfán prexuízos moi consolidados sobre as dimensións do sector. Xaora, o estudo Instituto Galega de Estatística Análise do sector cultural (un informe de 58 páxinas que pode baixarse en pdf) pon en evidencia a importancia dun sector que en 2011 supuxo o 2,0 % do PIB galeego (1.103.918 €) e un 3,0 % do emprego (30.878 persoas ocupadas), cifras próximas ás doutros sectores claves da economía galega como o da pesca (2,1 % do PIB e 2,9 % do emprego) ou o da fabriacación de automóbiles e compoñentes (2,3 % do PIB e 1,7 % do emprego). Tempo haberá de debullar as cifras deste informe sobre o noso sector cultural que achega datos por subsectores e tipos de actividade. Sorprendente.
Unha das maiores grandezas do celtismo é a sobriedade para gozar das vitorias e a serenidade para asumir os resultados adversos. Actitudes forxadas partido a partido, tempada a tempada, xeración tras xeración, na vella catedral do Fragoso apoiando aos celestes na súa angueira sempre difícil, sufrindo e gozando da súa afouteza e dun xogo que, dende hai dúas décadas, aquí gusta traballado e combinado. Así foi esta tempada de ouro, a mellor da última década, onde os celtistas gozamos dun xogo de alta escola do cadro de Berizzo, mais tamén sufrimos os desacougos inevitables, froito das carencias e limitacións dun cadro, que a pesar da clasificación privilexiada continúa sendo moi humilde e conta (canteira incluída) cun número moi axustado de efectivos. Así foi tamén o partido da tarde de onte co Málaga, onde houbo instantes de cor, cando escintilou o xogo dos nosos e estoupou a ledicia da bancada, mais tampouco faltaron outros moitos minutos grises de chumbo, coma o ceo que deitou devagariño a poalla que foi enchoupando aos xogadores.
A pesar da inxusta derrota de San Mamés, Berizzo demostrou que non se rende na súa batalla polo quinto posto. Dispuxo ao triángulo chileno (Chelo, Tucu e Orellana) para soster e lanzar ao equipo, que tardou case un cuarto de hora en contar coa súa primeira gran oportunidade, tras un pase de Wass sobre un xenerosísimo Tucu Hernández que case na área pequena preferiu ceder sobre Aspas, o que evitou in extremis un defensor andaluz. O Celta teceu e teceu paciente, sen perder a confianza na posibilidade de crear superioridades, a pesar de que o Málaga incomodou aos chilenos con continuas faltas e brusquidades. Con todo, grazas a balóns longos, o Celta foi abrindo o seu xogo de ataque polas bandas, sobre todo pola de Nolito, moi comprometido durante os noventa minutos. O internacional gaditano trazou un tiraliñas interior antolóxico ao que non chegou Orellana, anunciando a marabilla que minutos despois sería a xogada do único gol do partido.
Unha xogada protagonizada pola NAO celeste, ese tridente marabilla formado por Nolito, Aspas e Orellana, á altura dos mellores goles da tempada. Iniciada por Nolito na banda esquerda cun desprazamento sobre Aspas na frontal, o xenio de Moaña cedeulla ao poeta chileno que agardou para centrar dende a banda dereita a chegada a área pequena de Nolito para que este, unha vez superado o gardarredes, tivese que empurrar a porta baleira. Un gol tremendo, unha acción redonda, comezada e finalizada por Nolito, fermosA na concepción e rotundA na execución. Uns segundos onde escintilaron as faíscas de xenialidade destes tres xogadores capaces de compartir as súas accións en instantes decisivos.
Durante os vinte minutos finais, coincidindo coa entrada no terreo de Juanpi, o Málaga desenvolveu o seu mellor xogo. Sufriron os de Berizzo. Camacho encarou en dúas ocasións con claridade a Rubén, mais o noso xove gardarredes soubo aguantalo. Só faltando cinco minutos, cando máis apretaban os de Javi Gracia, a bancada desentendeuse das incidencias do xogo e comezou a cantar coa emoción dos grandes momentos a Rianxeira e a celebrar a extraordinaria clasificación europea. Unha tempada de auténtico ouro, onde compartimos o celtismo da humildade e da afouteza, o do xogo de salón e o do fair play, o que sofre e o que goza coas súas cores. Estamos de volta.
Poema de hoxe 130: «Advento» de Manuel María/en 17_de_maio, Autores, Poema_de_hoxe, Poesía/por bretemas
Hai algo máis fondo que aboia nas olladas
Manuel María, «A luz morta» (Ediciones Galicia, 1954)
Poema de hoxe 129: “Definición” de Aquilino Iglesia Alvariño/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Poema_de_hoxe, Poesía, Xerais/por bretemas
O ventiño da mañá
límpalle os ollos á aurora
roxa de tanto chorar.
Aquilino Iglesia Alvariño, Polo correo do vento (Xerais, 1994)
Manuel Bragado Rodríguez (Vigo, 1959) é mestre, editor e activista cultural. Orientador do CEIP de Laredo e CEIP de Cedeira de Redondela, foi director de Edicións Xerais de Galicia S.A. (1994-2018).