Oito de marzo ou a loita pola igualdade

No 20100302014512-8marzo2 artigo da semana en Faro de Vigo abordo a efeméride do 8 de marzo:

Dende a proclamación en 1910 do 8 de marzo como Día Internacional da Muller Traballadora, a instancias de Clara Zetkin, que propuxo na reunión da Internacional Socialista de Copenhagen lembrar ás obreiras téxtiles que en 1857 saíron a rúa en Nova York para reclamar melloras nas súas condicións de traballo, esta efeméride serviu de referente na loita pola igualdade impulsada polos movementos feministas. Transcorrido máis dun século, conquistados polos feminismos algúns dereitos das mulleres en moitos países (voto, acceso á educación e ao traballo, sexualidade…), recoñecidos dende 1945 pola ONU na Carta das Nacións Unidas e materializados cincuenta anos despois na Plataforma de Beijing, o 8 de marzo continúa sendo unha data de loita a prol da igualdade real entre homes e mulleres e de avaliación dos retos, estratexias e avances no proceso de empoderamento da muller en todo o planeta.

Neste 2016, a ONU acordou como lema do 8 de marzo, “Por un Planeta 50-50 en 2030”, coa intención de que a consecución da paridade de xénero en todos os ámbitos da vida centrase a estratexia das políticas de igualdade na vindeira década. Unha proposta estratéxica internacional, bautizada como “Demos o paso pola igualdade de xénero”, que pretende pechar a fenda de xénero existente (dunha ou doutra maneira) en todas as sociedades, impulsar o empoderamento das mulleres nos máis altos niveis de toma de decisións, eliminar a disparidade de xénero nos eidos educativos e laborais, fomentar a igualdade na vida cívica e social, así como contribuír a mudar os roles e estereotipos de xénero. Unha estratexia paritaria global que reclama a todos os gobernos que asuman compromisos para abordar as dificultades que impiden as mulleres progresar, ao tempo que se responsabilicen de que as políticas de igualdade sexan, e continúen sendo, unha das súas prioridades.

Unha fenda de xénero e desigualdade presente na sociedade galega baixo a forma máis brutal da violencia machista, ese terrorismo doméstico de aparente baixa intensidade, un auténtico feminicidio xerado nos espazos do privado, cuxo número de asasinatos se incrementou de forma alarmante no noso país durante os dous últimos anos. Mais tamén expresada por outras formas visibles e explícitas do machismo (como as agresións, violacións ou abusos sexuais) e outras que semellan invisibles ou máis sutiles, dende os denominados “micromachismos” (tan en voga entre os adolescentes e o modelo do amor romántico e controlador), até as chantaxes emocionais que levan a anulación da muller, desde a linguaxe e publicidade sexista até a humillación e desvalorización que estes milhomes de tres patacos intentan provocan nas súas compañeiras. Violencias machistas, onde está a orixe de moitos asasinatos e agresións, sobre os que a sociedade debería adoptar tolerancia cero.

Mais esta fenda de xénero continúa sendo tamén unha fenda laboral e salarial. Os datos do estudo sobre o emprego feminino, elaborado polo sindicato de CC.OO. sobre estatísticas oficiais de 2012 a 2015, amosan as claras que a desigualdade, o desemprego e a precariedade caracterizan o traballo das mulleres en Galicia durante ese período. A taxa de actividade das mulleres (48,9%) é inferior ao dos homes (58,2%), fenda de case dez puntos que se mantén en todos os tramos de idade, mesmo entre os 16 e 24 anos, onde a das rapazas é de 29,3% e a dos rapaces é do 31,7%, o que quere dicir que traballan sempre máis homes ca mulleres puidesen facelo. Xaora, as mulleres desempeñan o 76,0% dos empregos a tempo parcial (xeralmente para dedicarse ao coidado de menores ou persoas adultas dependentes), sendo a súa taxa de temporalidade do 28,4%, fronte a do 25,6%, como tamén é superior (en 2015) a taxa de desemprego, 18,6% fronte ao 17,0% dos homes.

Xaora, os datos que máis chaman a atención no estudo son os que expresan a desigualdade nos postos de alta cualificación nas empresas, onde hai un 21,0% de ocupación feminina e un 13,0% masculina, mentres que nos de dirección e xerencia supoñen o 2,4% das ocupadas e o 4,9% dos ocupados. En definitiva, hai máis mulleres cualificadas, pero máis homes directivos. Con todo, onde se manifesta aínda máis claramente esta desigualdade laboral en Galicia é que continúa sen pecharse a fenda salarial no sector privado, xa que o salario das mulleres é o 78,06% do dos homes. En definitiva, existe unha importante fenda laboral e salarial en Galicia que precariza a vida das traballadoras con salarios máis baixos, penaliza as súas posibilidades de promoción laboral e do acceso á maternidade. A consecución da paridade en todos os ámbitos da vida social, laboral e política e a erradicación das violencias machistas constitúen, pois, os eixos da loita pola igualdade que neste oito de marzo convoca a homes e mulleres.

Onte 1605: Cruzada contra a Normalización

A crónica de David Lombao, publicada onte en Praza, amosa as razóns da cruzada que contra as leis que protexen a lingua galega desenvolven os sectores galegófobos. O seu obxectivo non é outro que dinamitar o concepto de normalización lingüística e arruinar as políticas públicas de acción positiva a prol das linguas minorizadas que dende a Reforma Política impregnaron, no caso galego, o Estatuto de Autonomía e as leis que o desenvolveron, arredor das que se foi forxando unha posición orixinal, un amplo consenso político e social.

Tras a sentenza do TSXG cuestionando os principios da Ordenanza do uso do galego no concello de Lugo e a do Tribunal Supremo rexeitando o recurso da RAG sobre o Decreto de Plurilingüismo, o movemento galeguista debe dirixir a súa acción xurídica cara o Tribunal de Estrasburgo na defensa dos dereitos individuais dos galegofalantes. Con todo, a ruptura do consenso arredor das políticas de normalización e o dano causado á lingua galega e ao seu futuro por estes sectores galegófobos, apoiados por dirixentes do Partido Popular e de Ciudadanos, é xa irreversible.

Poema de hoxe 68: «Pensar é escuro» de Luisa Villalta

Luisa_VillataPensar é escuro

como un muro de sombra inmerecida

Luisa Villalta

Poema de hoxe 67: «As palabras soben e baixan» de Luís González Tosar

«Luis_Gonzalez_TosarAs palabras soben e baixan,

resoan na estreitez das rúas,

fanse luz e, a veces, até son felices,

Luís González Tosar, Estúrdiga materia (Galaxia, 2008)

Onte 1604: «Brooklyn»

Brooklyn-699819591-largeFomos ver con moita curiosidade Brookyn, a película irlandesa de John Crowley, escrita polo meu admirado Nick Hornby sobre a novela homónima de Colm Tóibín, a quen coñecimos intervindo en galego na entrega do último San Clemente. Un melodrama de fasquía clásica sobre a épica da emigración irlandesa a Nova York, apoiada pola Igrexa, a comezos dos anos 50, outra variante das mil fitas sobre o soño americano. Unha historia circular, sostida sobre unha interpretación chea de magnetismo de Saoirse Ronan, mantén o engado dunha película exenta de riscos narrativos. Apenas o peso da saudade e a vertixe emotiva provocada por un regreso obrigado constitúen os conflitos principais dunha narración de espírito inequivocamente romántico, factura correcta e, sen dúbida, sobrevalorada como candidata na recente edición dos Oscar. Xaora, non estaría de máis para o cinema galego intentar emular a fórmula de Brooklyn para contar a nosa epopea da emigración americana. Podería encher as salas.

Poema de hoxe 66: «Vaiamos irmana, vaiamos dormir» de Fernando Esquío

Fernando_EsquioVaiamos, irmana, vaiamos dormir

nas ribas do lago, u eu andar vi

a las aves meu amigo.

Fernando Esquío (século XIII)

Onte 1603: Goleadas

Madrid_Celta_05-03-2016

O Celta recibiu no Bernabeu unha goleada que avergonzou a súa afección. Chovía sobre mollado tras as malleiras recibidas hai pouco no Camp Nou, no Pizjuán e en Vallecas, que devolven ao cadro de Berizzo  á condición de comparsa goleada de bonito xogo combinativo e «temible» tridente atacante. Sen menoscabo da boa tempada dun cadro de carácter bipolar, nin sequera das súas posibilidades na táboa final de marcas, estas goleadas, a maior honra de Messi, Cristiano ou Banega, deberían canto menos provocar unha reflexión por parte do cadro técnico, tanto do adestrador como do secretario técnico. Non é normal estar clasificado na sétima posición e ter recibido 51 goles, sendo de longo un dos catro equipos máis goleados. Como non fai falta ser Valdano para saber que a portaría celeste está cuberta de forma precaria e que lesionado durante toda a tempada Fontás facía falta un central de garantía para defender faltas e saques de recanto. É certo que onte o Celta fixo unha primeira parte digna, mais tamén o é que abondou que Pepe e Cristiano cabezasen na área dúas veces para comprender que era imposible defendelos cos tres laterais baixiños nunha cubertura de catro. Tras a grave lesión de Tucu Hernández e un Cristiano ferido no seu orgullo, a malleira era tan previsible como inevitable. O de onte no Bernabeu ten explicación. Mágoa que Torrecilla e Berizzo non queiran recoñecer as feblezas na composición do seu cadro. Non abonda con apelar á baixa na intensidade nin a erros de concentración. A orixe das goleadas está nos despachos e nas pizarras.

Poema de hoxe 65: «Maruxía» Francisco Álvarez Koki

MaruxiaA miña patria é o mar,

corpo de auga, sombra de Lúa,

beizos do vento.

Francisco Álvarez Koki, Maruxía (Cíes, 1989, 2010)

 

Onte 1602: «De las librerías», Fray Diego de Arze

De_las_librerias_Museo_Masso

No Museo Massó de Bueu, onde presentamos onte O dobrón de a oito, a magnifica novela de aventuras de Alberto Fortes, atopei nunha porta un bronce no que se reproduce un texto de Fray Diego de Arze sobre as librarías. Chamou moito a miña atención atopar un texto tan interesante sobre bibliofilia barroca nunha sala onde se expoñen algunhas maquetas de embarcacións da armada española do século XVIII, que o historiador Xosé Fortes Bouzán nos situou á altura das mellores do Museo Naval de Madrid.

9788490011997_frontcoverFedellando despois na rede comprobo que o texto de Diego de Arze pertence a un libro escrito a finais do XVII polo franciscano murciano e publicado pola Biblioteca Nacional en 1988,  cuxo longuísimo título expresa as súas intencións:

De las librerías, de su antiguedad y provecho, de su sitio, de la estimación que de ellas deben hacer las repúblicas, y de la obligación de los príncipes, assi seglares como eclesiasticos, tienen de fundarlas, augmentarlas y conservalarlas.

En todo transcribo o texto do bronce de Massó que, salvando algunhas distancias sobre o papel da relixión, non perdeu miga de interese sobre o papeldos poderes públicos na promoción das librarías (e bibliotecas):

Si es vuestro, como de buenos padres de la patria, juntad thesoros, ensilar trigo, proveer armas, ordenar ferias para las necesidades públicas y menester de los pobres, y tiempo de guerra y comodidad de la contratación, no pongais en olvido las librerías, pues son los thesoros de los ingenios, los graneros del pan de la sabiduría, las armerías contra los enemigos de la religión, las ferias de la contratación de las letras.

Poema de hoxe 64: «Gameleiros» de Miro Villar

No mar medran froiteiras e as mans do mariñeiro…

Miro Villar, Gameleiros (Xerais, 2002)