Campo do Fragoso CLXX

aspas_riopa«FÚTBOL DELL’ ARTE» COLECTIVO

No serán do sábado gozamos dunhas cantas xogadas do Celta que poden ser clasificadas como propias do “fútbol dell’arte”, unha das variantes deportivas das Belas Artes. Dúas paradas imposibles de Sergio Álvarez, o Gato de Catoira, e un gol fantástico de chapeu de Iago Aspas, o Xenio de Moaña, constituíron accións de grande beleza que, a pesar de durar apenas uns segundos, coma lostregazos dunha treboada nocturna, os espectadores conservaremos nítidas na memoria. Eis outro dos valores do fútbol, constituír unha forma visual da beleza, eis o carácter de cada un dos partidos como confrontación de intelixencias en movemento, onde se formulan, como escribiu André Maurois, problemas matemáticos de gran complexidade que se resolven nun alustro.

Faltariamos a verdade se considerásemos estas tres accións extraordinarias illadas, froito do talento ou da fortuna dos seus autores, xa que o sábado foi todo o equipo de Eduardo Berizzo quen deu unha demostración desmesurada de xenerosidade no esforzo, de compromiso colectivo para facer fronte á inferioridade numérica, de resistencia e do sufrimento compartido até os límites dos límites. Actitudes asumidas por todos os membros dun cadro que funcionou como un verdadeiro equipo que facilitaron a aparición na lameira da lucería nas biqueiras de Aspas ou nas luvas de Sergio. Eis outro dos valores do fútbol, constituír expresión dunha intelixencia colectiva e dun traballo solidario e compartido por un conxunto de once persoas, eis o carácter de cada partido como confrontación destas vontades e intelixencias compartidas sobre o farrapo da lameira durante noventa minutos.

Fronte ao Espanyol o Celta foi moi superior en ambas as dúas modalidades futbolísticas. Durante case toda a primeira parte intercambiou golpes cun conxunto marrulleiro, disposto a defenderse a ferro e fariña até atopar unha fenda illada, oportunidade que apareceu a media hora de xogo e que Sergio resolveu coa súa primeira man extraordinaria. Porén, o Celta nunca perdeu o contacto co balón conducido pola batura diesel de Pablo Hernández, un xogador determinante esta tempada, que medra cada partido, capaz de crear superioridades no medio campo, grazas ao seu poderío físico, que facilita numerosas recuperacións, e a súa capacidade técnica, que lle permite ofrecer magníficas asistencias entre liñas. Dunha desas accións do Tucu naceu o golazo de Aspas, que dende o campo propio soubo conducir entre os defensas e escoller unha vaselina de precisión para deixar conxelado ao meta catalán e asombrada a toda a bancada.

O partido mudou de raíz ao comezo da reanudación, tras a expulsión de Hernández. En inferioridade apareceu un Celta sensacional capaz de conmover á afección coa súa intensidade colectiva. Fabián Orellana botouse, entón, o equipo as súas costas coa intención de intensificar o ataque. Si, o ataque, leron ben. O compromiso do poeta chileno permitiu lanzar a Aspas que debeu resolver o partido nun tremendo longueirazo e a Bongonda que rematou a un dos paos. Oportunidades que repetiría o Xenio de Moaña noutras dúas ocasións, cando o Celta arrasaba con esa afouteza teimuda que Berizzo contaxia dende a banda. Unha marabilla!

Inevitablemente, o Celta pagou esforzo tan xeneroso e sufriu o seu durante os derradeiros vinte minutos. Xaora, os ventos lle foron propicios grazas ao traballo inmenso de Cabral e Mallo no eixo da defensa e a outra xenialidade de Sergio no minuto 83, unha man na mesma escuadra que enviou fóra unha cabezada catalá desde a área pequena. Quizais unha das mellores paradas da súa vida, que resolve de raíz calquera debate sobre a súa continuidade na portaría celeste. Foi o do sábado un partido memorable onde o Celta conxugou á perfección á disciplina táctica co talento individual, auténtico “fútbol dell’arte” colectivo. Un Celta que emociona

Onte 1532: «The lobster»

Decepcionoume de The lobster, a película do grego Yorgos Lanthimos que fora premiada polo xurado en Cannes. Non é moi doado comprender como un arrinque argumental tan xenial e brillante pode estragarse na segunda hora cando se produce unha mudanza de espazo e a trama se volve tediosa até pór a proba a paciencia do espectador. Ambientada nun espazo e tempo distópicos, esta película de ciencia ficción relata a peripecia duns solitarios recluídos nun extraño hotel coa intención de atopar parella antes de corenta e cinco días, so pena de ser transformados no seu animal preferido. A brillantez argumental desta proposta inicial de humor negro e de realidade esaxerada esvara cara o territorio excéntrico da fraga onde os solitarios perseguidos montan a súa propia resistencia. As interpretacións de Colin Farrel, o protagonista disposto a transformarse en lagosta, e de Rachel Weist, a súa amante, salvan un filme raro no que tras a súa grimosa escena final non sabemos se o amor e a soidade caen ou non derrotados.

Onte 1531: «A música das árbores»

anxo_moure_servando_barreiro_12-12-2015

XG00245301Na matinal de onte presentamos na libraría Andel de Vigo A música das árbores, o libro disco de Servando Barreiro e Anxo Moure, ilustrado por Chus Láuzara. Coa participación de moitos miúdos, gozamos dunha hora na que os autores contaron e cantaron reivindicando o valor da natureza e da nosa lingua. Concibido como un conto musicado, na que a voz do narrador se intercala con dez cancións, representativas de diversos tipos e ritmos da nosa múisca tradicional, o libro ofrece unha paisaxe natural e sonora de seu. Freixón é o lugar onde choven soños, esperanzas e tenruras. Alí vive Graciano, un zoqueiro e gaiteiro que descubriu que as árbores facían música. A súa filla, Coureliña, recita poesía e chama por Matías, o barqueiro do neboeiro. Unha obra que abre unha fermosa xanela natural para a música infantil en galego.

«Fada madriña», canción sobre un poema de Rochi Novoa, é a primeira peza audiovisual do libro disco. A nosa gratitude a Chus Láuzara, a súa autora, tamén ilustradora do libro.

Onte 1530: «Luzes 24» Falamos o 21

especial-eleccións-212x300Aproveitei o serán de onte para papar deseguido as trinta e dúas páxinas da revista Luzes 24, o monográfico sobre as Eleccións Xerais do 20D. Apenas media ducia de traballos dese xornalismo esencial, que partilla información con vontade estilo, capaz de orientar ao lector entre a atmosfera de escuridade e conformismo centralista da actual campaña electoral.

Neste especial é indispensable a lectura do primeiro texto, «O que non foi», onde Sonia Vizoso reconstrúe unha crónica de urxencia do  malogrado proceso de unidade entre os partidos nacionalistas, movementos sociais e culturais e a esquerda rupturista. Como tamén o é «O ciclo do eterno retorno», o artigo no que sobre texto de X.A. Gaciño e fotos de Xurxo Lobato se reconstrúe o complexo proceso do nacionalismo galego dende os anos oitenta, sometido á confrontación constante entre o seu esforzo por facer a unidade e a tendencia de esfacela porparte da súa diversidade minifundista. Nunha revista onde por ventura son máis numerosas as voces femininas é moi valioso o artigo «Outro teito de cristal« de Claudia Morán, onde se abordan as razóns polas que a pesar de que cada vez son máis as mulleres que acceden a cargos de representación política, as portas do poder real seguen sendo territorio masculino. Pecha este Luzes 24 a recuperación dunha mostra daquela cartelaría política galega de hai tres décadas, dúas páxinas que nos axudaron a actualizar a memoria cun aceno de saudade pesimista.

Gustei moito deste monográfico de Luzes, un modelo do xornalismo que conta, ese que aborda con profundidade e independencia os problemas do común. O xornalismo de Luzes é posible e máis necesario ca nunca. Recomendo moi vivamente esta Luzes especial á venda en quioscos e librarías por 3,50 €.

Onte 1529: «Land Rover» en búlgaro

Land_rover_bulgaroContactei onte varias veces con Suso de Toro durante a súa viaxe camiño de Sofia onde foi convidado a presentar a súa edición de Land Rover en búlgaro. Unha publicación que constitúe outra proeza de Jonathan Dunne e Tsvetanka Elenkova, editores que apostan coma ningún outros coñecemos pola tradución da literatura galega, no seu caso ao inglés e ao búlgaro dende a súa editorial SmallStations. Xaora, esta tradución ten moita miga, tanto polo feito de poñer en valor diante doutro público outro dos nosos clásicos contemporáneos, escrito hai vinte e sete anos, que como Polaroid, Ambulancia, Tic Tac e A sombra cazadora revolucionaron a narrativa galega, como polo respecto e admiración co que sabemos está sendo recibido o escritor Suso de Toro. Esta tradución de Land Rover, novela na que está o xermolo da narrativa bíblica do autor, na que se inscriben a fábula e a historia, o mito e a realidade, espreita sobre a necesidade de estudar e pór en valor a obra dun autor fulcral das letras do noso tempo.

Onte 1528: A ética do escritor e o valor do xénero

Suso_de_Toro_Diego_Ameixeiras_09-12-2015

Moi interesante foi a presentación d’ A noite enriba, a décima novela de Diego Ameixeiras, que onte celebramos na Libraría Cronopios de Compostela. A memorable intervención de Suso de Toro reivindicou o valor da novela de xénero e a ética do escritor. Comezou o autor de Ambulancia salientando que «falar de Diego Ameixeiras era facelo da ética do escritor, é un autor que me presta polo seu compromiso coa literatura de xénero». «Nos anos oitenta dentro dunha determinada estética reivindiquei a dignidade dos xéneros e subxéneros literarios. Sei que toda a gran literatura e xénero, tanto a que se acolle a unhas normas, como a que ocasionalmente tamén as transgrede. Así sucede na traxedia grega no Quixote ou nas sagas celtas que son puro xénero, o que  supón acollerse a uns límites e  a unha retórica propios. Este é algo esencial no feito literario.» Lembrou Suso de Toro que hai vinte e cinco anos fabricara Ambulancia por unha aposta, escribir unha novela en quince días, mais tamén coa intención de facer literatura que reflectise un momento.»

XG002542011Referiuse despois á novela de Ameixeira como «un libro que só se pode escribir cando xa se teñen publicado moitos outros». «A noite enriba é unha novela autobiográfica na que hai unha reflexión explícita sobre a ética do escritor, teorizando sobre o que é a novela negra e sobre a súa historia, reivindicando a un autor como David Goodis, ao que obriga a reler.» «Diego fai unha novela negra coa estética que teoriza.» «A noite enriba é unha moi boa introdución á novela negra americana da metade do século XX, que ben sabemos é unha invención francesa, coma o jazz. Mais tamén apela a aquel mundo da editorial Bruguera e homenaxea a figuras como Fernández Ledesma, todo ese mundo de escritores que escriben novelas baratas, mais que sabían perfectamente o sentido do que facían.» Rematou Suso de Toro gabando a novela de Ameixeiras por que nela «hai xénero e subxénero, distintos rexistros, investigacións, viaxes e todo un mundo de perigos». «A noite enriba é un libro introdutorio para toda unha nova xeración de lectores.»

Onte 1527: Cineuropa e Curtocircuíto

cortocircuitoNon debería pasar desapercibido o feito de que este ano fosen recoñecidos os dous festivais de Compostela: Cineuropa co Premio da Crítica Galicia 2015 de Iniciativas Culturais e Curtocircuíto co Premio do Público de Culturgal 2015. Dous premios honoríficos que salientan a importancia de senllas iniciativas de difusión e promoción do cine independente converténdoo nun eixo dunha proposta cultural de interese para a cidadanía, dende unha perspectiva local e global.

Tanto Cineuropa coma Curtocircuíto, ademais da excelencia e actualidade da súa programación, foron capaces de crear coa súa continuidade teimuda no tempo unha nova tradición. Como tamén ambos os dous festivais ampliaron as súas actividades a varios espazos da cidade e pretenderon a integración de públicos diversos arredor de propostas atractivas para audiencias de idades e intereses tamén diversos. As actividades arredor do cine funcionan como facilitadores dun xeito novo de facer unha cidade inclusiva. Xaora, o feito de recoñecer en Galicia (por fin!) as iniciativas cinematográficas constitúe un valor engadido para os propios premios e as entidades que os outorgan. Foi en Compostela un ano de cine. Abeizoamos aos directores e equipos técnicos de Cineuropa e Curtocircuíto, como ao concello de Compostela polo esforzo que supón mantelos e potencialos.

Onte 1526: «Paulina»

PaulinaPaulina (La patota), o thiller de Santiago Mitre, é unha desas raras películas que se rosman á saída do cine. A violación dunha xove profesora por parte dunha panda («la patota») de mozos, entre os que hai algún dos seus alumnos, abre unha complexa reflexión sobre a violencia contra as mulleres, nacida da ideoloxía machista da posesión, e sobre a violencia sobre os pobres exercida polo estado. A historia íntima desta rebelde acomodada, filla dun xuíz, permite a Mitre abrir o debate sobre as vítimas da violencia, os límites da vinganza, a procura da verdade e o papel da xustiza nas sociedades desiguais. A interpretación xenial de Dolores Fonzi mantén en vilo ao espectador, a pesar de que guión explora por momentos o territorio do inverosímil. Eis a razón deses dous longos planos secuencia cos que comeza e remata unha obra, onde os cambios de punto de vista dunha mesma escena, as constantes elipses e os longos planos en silencio sobre o rostro de Paulina salientan o seu carácter de película aberta a un debate antidogmático e desprexuizado.

Onte 1525: Culturgal 2015, clausura

culturgal_2015_despedida_pan_de_capazo

Pechamos onte o Culturgal 2015 cun concerto de despedida de Pan de Capazo, apenas uns minutos de ledicia en tempo de desconto de trinta horas de bulir entusiasta. Comezou a primeira hora do domingo cunha programación na que se resume o espírito do que foi este Culturgal: no Salón de Actos, estreouse diante de varios centos de persoas a película de Xabier DoCampo, Na outra beira das augas grandes; no Auditorio desenvolveuse o concerto de presentación do libro disco Canta o Cuco, co que Uxía e Magín Blanco homenaxean a Manuel María; no Foro presentamos o ensaio de Xavier Navaza, Marcas; na Carpa actuou o coro galego Cántigas da Terra da Coruña, ás portas do seu centenario, coincidindo co das Irmandades da Fala; no Espazo Libro presentouse a fotobiografía de Ramón Piñeiro, que Henrique Monteagudo preparou para Galaxia; e no Ático desenvolveuse Firma e filme, o encontro de produtoras audiovisuais e editoriais para compartir proxectos. Unha programa diverso e transversal que expresa o que foi este Culturgal, onde todas as manifestacións da creatividade cultural galega teñen unha xanela para dialogar cos seus públicos. Pola tarde, a entrega do Premio do Público a Curtocircuíto, o festival de cine de Compostela constituíu un tempiño de acougo para recoñecer unha das iniciativas culturais que constrúen país dende unha estratexia glocal ao servizo da cidadanía e das artes.

Pechamos o Culturgal 2015 coa satisfacción de contar co apoio dos públicos (arredor de 14.500 persoas, unha cifra semellante á da edición anterior) e dos expositores, que nos expresaron o seu apoio ao novo modelo espacial da feira, que facilita a visibilidade de todos os espazos e o conforto dos visitantes. Sabemos que haberá cousas por mellorar, tanto na programación como no arranxo da feira, razón pola que agradecemos moito as críticas e as suxestións. Culturgal aposta por constituírse en espazo de mediación, de encontro entre sectores empresariais, institucións e públicos, razón pola que non pode conformarse. Cos pés ben chantados sobre os seus alicerces, cada edición debe continuar mellorando, innovando e sorprendendo.

O éxito de Culturgal non sería posible sen o seu equipo de profesionais e persoas voluntarias, que sei o deron todo e máis para ofrecer a marabilla da que todos e todas presumimos. Os meus parabéns para cada unha destas persoas tan xenerosas, profesionais e agarimosas. Os meus parabéns para Antón Sobral e Paula Cabaleiro, comisarios da exposición Somos Espazo. Os meus parabéns para Xosé Aldea, o director da feira e para Cecilia Carballido e Arancha Estévez, responsables de Produción e Comunicación, cerebros, corazóns e almas do que sucedeu estes tres días. Vémonos o 2,3 e 4 de decembro no Culturgal 2016. Beizón.

Onte 1524: Culturgal 2015, sábado, xornada grande

culturgal_05-12-2015

Foi o de onte outro gran sábado de Culturgal, onde o público familiar foi durante a tarde e o serán o grande protagonista. Os miudos asolagaron  Culturgal de ledicia e esperanza, fose nos concertos ou nos espazos de xogo creativo, onde gozaron de xoguetes e xogos tradicionais, que constituíron un éxito rotundo. É imposible resumir unha xornada tan intensa e diversa de actividades, que foi para nós un bulir constante de aquí para acolá. Xaora, a lembranza de Xosé Neira Vilas estivo moi presente na presentación de Romaría de historias, a súa novela póstuma coma na homenaxe que centos de visitantes foron deixando nos seus post-it. A presentación dos libros electrónicos das editoras galegas, a estrea da edición dixital da revista Luzes, as horas dedicadas á divulgación científica, o encontro de axentes culturais, os recitais poéticos de Manuel Rivas, Gonzalo Hermo e María do Cebreiro, a estrea de discos como Os fíos do querer, a tarde de webseries ou as conversas literarias guiadas por Tino Santiago foron algúns dos momentos que puidemos seguir da xornada grande deste Culturgal. A pesar do inevitable cansazo, pagou a pena quedar á función de noite, o espectáculo Dar de contar a quen pasa, onde brillou o talento narrativo de Cándido Pazo, Celso Fernández Sanmartín, María Lado e Lucía Aldao. Seguimos.