Onte 1027: O 17 para Filgueira

filgueiraA elección de Filgueira Valverde como figura homenaxeada o 17 de maio de 2015 expresa a polarización interna da RAG e as dificultades da entidade que preside o profesor Xesús Alonso Montero para conectar con sentir común do galeguismo nacionalista. Os responsables desta elección saben a ciencia certa que a escolla do polígrafo da dereita galeguista, alcalde franquista de Pontevedra durante unha década, conselleiro de Cultura e presidente do Consello da Cultura Galega no período autonómico, provocaría o rexeitamento do nacionalismo galego, aínda que sería ben recibida (nun ano electoral) pola Xunta de Galicia. O feito de que fose o secretario xeral de Política Lingüística quen anunciase a elección en Twitter, minutos antes ca propia RAG, semella non ser azaroso. Foi a de onte, pois, unha elección polémica, na que os académicos que apostaron por Filgueira Valverde asumiron os riscos dunha decisión con inevitable transcendencia política.

A Academia apostou por homenaxear a unha figura cultural conservadora cuxa obra literaria en galego máis destacada son os noves volumes de Adral, «libro de varia lección», como os definía o pontevedrés, máis dun milleiros de artigos, publicados entre 1977 e 1996, no Faro, na Voz e no Correo, nos que divulgaba con detalle e erudición profesoral cuestións léxicas, literarias, históricas, etnográficas relacionadas con Galicia e a súa cultura. Nove volumes publicados por Isaac Díaz Pardo en Ediciós do Castro dos que son devoto, fonte inesgotable de coñecemento, de consulta obrigada, a pesar do paso do tempo. Estes textos de Adral, como os que cada sábado publica Méndez Ferrín no Faro, baixo o título «No confín dos espellos» ou os venres Alonso Montero no «Beatus qui legit« de La Voz de Galicia, constitúen un monumento cultural, unha marabilla que merece ser visibilizada e posta en valor, polo esforzo de investigación e alta divulgación que cada unha destas pezas de prosa erudita supón para o corpus da cultura galega. Como tamén posúe interese dentro da obra de Filgueira Quintana viva (1971), o seu único libro de narracións, cuxa primeira parte, «Os nenos» (1927), pode ser considerada como un dos textos alborais da nosa literatura infantil. No entanto, a pesar destes valores da obra literaria de Filgueira, é innegable que calquera das outras candidaturas que onte foron defendidas na RAG, fose a de Carballo Calero, Xela Arias ou Manuel María, contaban cunha obra literaria máis atractiva e diversa, ademais dun carácter máis integrador e actual, como mesmo de contar con máis apoio popular ca do catedrático pontevedrés.

Non é de adiviños aventurar que coa elección de Filgueira Valverde a efeméride do 17 de maio continuará o seu devalo como festa popular e cívica. Coa excepción dos contos xa citados de Quintana viva e da peza teatral de Agromar, asinada en 1936 como J. Acuña, a obra de Filgueira non vai ser doado que no eido escolar acade o interese da doutras figuras. Como tampouco é previsible que a homenaxe, tamén polas características da obra de Filgueira, contribúa a intensificar á lectura e a venda e interese polo libro en galego. Porén, esta elección, inevitablemente, reabrirá o debate (como quedou demostrado en menos de vinte e catro horas) sobre a memoria galeguista na República e no Franquismo, períodos nos que o polígrafo pontevedrés, un dos creadores do Seminario de Estudos Galegos, tamén fundador da editorial Bibliófilos Gallegos, tivo unha participación que será sometida a unha profunda revisión crítica. Xaora, entendo que foi un criterio corporativista o que levou á RAG a liquidar unha débeda pendente cun dos membros da súa estirpe, que formou parte da institución dende 1941 até o seu falecemento en 1996. A de Filgueira é unha escolla arriscada que reabre o debate da relación da Academia Galega coa sociedade da que forma parte e do futuro e sentido da propia efeméride do 17 de maio.

 

Onte 1026: «Os televisores estrábicos» en Compostela

Os_televisores_estrabicos_Santiago_04-07-2014

Memorable foi a presentaciónOs televisores estrábicos no Rúa. O salón do magnífico restaurante da rúa de San Pedro quedou pequeno para acoller tanta xente que veu escoitar a Ramón Vilar no día do seu debut compostelán. Abriron o acto dúas pezas de membros de Brincadeira e unha intervención vibrante do xornalista Roberto Noguerol que actuou como mantedor do serán literario e musical.

XG00199801Comezou Roberto Noguerol dicindo que «Os televisores estrábicos é un libro que me ten deslumbrado». «Ramón Vilar é un autor no que se xuntan na mesma persoa a paciencia do poeta e a agudeza do xornalista, o que lle permite ofrecer un libro extraordinario. Sutileza, empatía e moito rock and roll están presentes nestas catorce pezas, que conforman un álbum completo con entidade propia». «A agudeza implacable do xornalista está nestas páxinas por que Moncho é un profesional consciente de que o mellor xornalismo está entre liñas, Moncho é un xornalista con percebes nos collóns, aposta por ese xornalismo que non entra nos xornais mais que si lle gustaría facelo aos xornalistas. O xornalismo como contraste entre o que lle interesa á xente e o que é interesante». Antes de chufar ao autor como «como gran contador de historias, polo seu hábil manexo do coloquial en cada un dos relatos», rematou Noguerol cualificando o libro de «colleita gourmet», «un libro dunha boa persoa, dun bo xornalista, dun gran escritor».

Pechou o serán Moncho Vilar cunha intervención na que relatou a famosa anécdota da viaxe á presentación compostelá do libro de Sucasas, un conto oral que merecería formar parte do propio libro. Antes de ler algunhas das opinións recibidas dende a aparición do libro, reflexionou sobre a intencionalidade do libro e do propio título, salientando o seu «interese por abordar as crises sociais», «a soidade actual é terrible, a pesar das redes sociais perdéronse espazos de socialización, hoxe estamos mirando aos televisores estrábicos, aqueles que miran en varias direccións».Rematou Vilar insistindo na idea de que «a crise non mate a esperanza» e en dúas cousas que pretendeu transmitir: «a primeira, a vida doe, doe moito»; a segunda, estamos obrigados a vivir de pé, porque a vida é marabillosa e non se pode vivir axeonllados».

Onte 1025: Premios da Crítica Galicia 2014

logo_premios_da_critica2Comunicamos onte as bases e a composición dos xurados dos Premios da Crítica Galicia 2014 que serán ditaminados o sábado 11 de outubro en Vigo. A novidade desta XXXVIIª edición é a incoporación dunha nova modalidade, a de cultura gastronómica, coa que se pretende recoñecer a excelencia de calquera iniciativa, persoa ou entidade que veña traballando neste eido en Galicia. Azos para a cultura gastronómica que se se unen aos de Culturgal 2014, que tamén incorpora ao seu programa esta expresión da cultura galega. Os setes xurados dos Premios da Crítica Galicia valorarán propostas e candidaturas ao longo de todo o verán. Bo e rigoroso traballo para estas corenta e nove persoas!!!

Onte 1024: Librosbanco en Londres

looking_glass

Quedei engaiolado coa reportaxe de The Guardian sobre os librosbanco en Londres, «Books about Town», unha desas marabillas ideadas polos poderes públicos no Reino Unido para o fomento da lectura. 50 bancos en forma de libro, dedicados cada un deles a un autor ou personaxe literario relacionado con Londres e ilustrados por un artista diferente, expóñense por toda a cidade durante os meses de xullo e agosto para ser poxados a comezos de outubro coa intención de obter fondos para The National Literacy Trust. Os promotores desta iniciativa, que lembra a Cowparade, pretenden que os londinienses e os visitantes gocen da experiencia de sentar nun libro cun libro na man. Os espazos públicos transfórmanse en espazos de lectura, a cidade nunha grande biblioteca ao aire libre, onde descubrir títulos, autores e ilustradores. Unha iniciativa para pasear polos parques públicos e sorprenderse cos libros e a literatura.

Coma no Reino Unido é adoito, os librosbanco poden ser patrocinados polas empresas privadas, sobre todo por editoras como Andersen Press que patrocina o bancoelmer de Mkee, ou Penguin que o fai co personaxe de Jacqueline Wilson. O catálogo de librosbanco é amplo, hai títulos do século XX como 1984 de Orwell, Febre nas bancadas de Horby, A máquina do tempo de Wells, outros clásicos como Os contos de Canterbury ou a  Alicia de Carroll. Hai rotas e concursos para localizalos, un completo programa de actividades literarias, ademais dun concurso promovido por The Guardian para escoller o librobanco número 51, ese que falta nunha escolma moi dificil de pechar, que será patrocinado polo propio xornal. Os librosbanco é outra desas iniciativas británicas de promoción lectora das que tanto temos que aprender. Paga a pena tirar dese fío.

Onte 1023: Biblioteca LIJMI

XG00217001Presentamos onte en Compostela a décima monografía sobre literatura infantile xuvenil da Rede LIJMI. Un feito significativo pola continuidade dun proxecto nacido en Galicia hai unha década co obxectivo de contribuír ao traballo dos mediadores na formación do lector literario, que foi collendo pulo primeiro no marco das linguas ibéricas e agora no iberoamericano. Dez volumes, máis de catro mil páxinas editadas, que conforman unha biblioteca de didáctica da lectura única e singular na que se levan publicadas monografías sobre a narrativa xuvenil, poesía infantil, o teatro infantil, o papel do álbum na literatura infantil ou o papel dos premios literarios e de ilustración, por só citar algúns. O carácter plurilingüe dos volumes, como a súa combinación de ensaios, selección de títulos «imprescindibles» e comentarios para a educación literaria acuñaron un interesante modelo de mediación. Un proxecto editorial do que nos sentimos orgullosos.

Onte 1022: Grazas, mil grazas e un cento

Quentin_BlakeEstou feliz coa concesión do Premio Fernández del Riego de xornalismo en lingua galega. Desque souben a noticia, non teño palabras abondas para agradecer todos os parabéns recibidos de amigos e amigas que tanto me queren. Son moi afortunado. A miña gratitude ha ser tamén para os membros do xurado que escolleron «Illa soidade», un artigo publicado a noiteboa pasada coa intención de denunciar a exclusión que sofren moitos dos nosos veciños e veciñas. A miña gratitude, xaora, para os responsables de Faro de Vigo, que levan trinta anos acollendo os meus textos sempre en galego. Grazas, mil grazas e un cento. Seguimos.