Onte 205: Novela sen palabras

/en , , , , , , , , /por

Un bo amigo agasalloume un libro marabilloso, La ciudad de Frans Masereel. Esta novela sen palabras do xilógrafo belga, publicada por vez primeira en 1925, realizada con gravados en madeira, constitúe un extraordinario precedente do que hoxe cualificamos como novela gráfica. O contraste entre a escuridade das escenas cotiáns dos barrios obreiros da cidade e a luminosidade daquelas da burguesía do centro constitúen as dúas caras dunha auténtica obra mestra que Thomas Mann considerou que é «desas tan ricas en ideas que nunca se cansa un de miralas». Esta edición é un acerto rotundo de Nórdica, unha das editoras máis interesantes de hoxe. Outrosí a realización do booktrailer, un modelo de presentación dun libro ilustrado. Unha obra que recomendo moi vivamente.

Onte 204: Folga Xeral

/en , , , /por

A Folga Xeral foi desigual, pola contra, as manifestacións en todas as cidades galegas foron impresionantes. Apenas a existencia de varias convocatorias sindicais, confundiu un chisco a unha cidadanía inconformista disposta a expresar de forma pacífica o seu desacordo con esta reforma laboral que abarata o despido. Tras o fracaso do domingo e co éxito das protestas de onte, o PP debe asumir que existe un sector da sociedade, cada vez máis numeroso e cohesionado, molesto coas políticas do goberno de Rajoy, que non se resigna a asumir nin a perda de dereitos laborais nin a devaluación interna das rendas laborais provocadas polas políticas de austeridade. Os sindicatos saben que é moi difícil afrontar a situación de desemprego brutal provocado pola crise da débeda soberana e do conxunto do sistema financeiro da zona euro. Como saben que con esta Folga Xeral iniciaron unha confrontación social de saída moi incerta, xa que os axustes fiscais gobernamentais máis duros están por chegar e sen políticas de crecemento e de estímulo da economía produtiva non hai posibilidades de creación de emprego. Ben sería que en Galicia atendesen, ademais, a que a caligrafía da unidade sindical é a que mellor entende a cidadanía.

Onte 203: A reconquista de Oubiña

/en , , , , /por

Excelente o bando de Borja Oubiña con motivo do Día da Reconquista. Hai dúas cousas que merecen ser destacadas do discurso do capitán do Celta. A primeira, que o escribise e pronunciase en galego, un xesto moi bonito e responsable que merece os maiores parabéns. A segunda, que á definición tradicional de Vigo como «cidade industrial e solidaria» engadise unha apelación final ao seu carácter de «urbe eminentemente obreira» e non esquecese «a cultura crítica como impulsora da roda do noso desenvolvemento». Salientase así o dinamismo industrial e cultural da nosa abella da ribeira que, a pesar da crise, procura recuperar de forma colectiva o seu alento. Borja Oubiña amosa con esta intervención (onte moi gabada nos medios radiofónicos vigueses) que o seu carácter de sereno organizador na lameira, que a súa loita teimosa contra a adversidade dunha terrible lesión, son froito dunha visión da sociedade e da cultura moi sólidas. Unha fachenda para todo o celtismo e un magnífico exemplo para os máis novos.

A golpe de tacón

/en , , /por


A golpe de tacón, unha curtametraxe Amanda Castro sobre as folgas de Asturias nos anos sesenta. Ven ao caso.

Onte 202: Día Mundial do Teatro

/en , , , , , /por

No Día Mundial do Teatro de 2012 non presentamos os libros premiados co Álvaro Cunqueiro e co Manuel María, que non sabemos se poderán ser editados, nin se anunciou programación ningunha para os vindeiros meses nin se realizaron estreas de espectáculos. Houbo un manifestación en Compostela de todo o sector profesional das artes escénicas reclamando que non sexa desmantelada a cultura en Galicia. Foi un día de resistencia pacífica até o lirismo na que o mundo do teatro defendeu conquistas de tres décadas ameazadas agora en esborrallarse. As gadoupas da austeridade selectiva –hai cartos para determinadas obras– cébanse no país noso sobre o mundo do teatro, da música, do audiovisual e do libro. Transcorridos tres anos, a piques de rematar a lexislatura, é incomprensible que a Xunta de Galicia non asumise o carácter estratéxico das industrias culturais. Doe moito o que está pasando.

Onte 201: A lección andaluza

/en , , , /por

Os resultados das andaluzas supoñen o primeiro fracaso electoral do goberno Rajoy. Un baño de realidade para os que as consideraron un mero trámite. Pois non, Andalucía resistíuse. A propaganda non abondou para avalar as «reformas» fiscais de Montoro nin as políticas de austeridade selectiva de Guindos nin a reforma laboral de Báñez que, mentres non se demostre o contrario, facilita e abarata o despido. Un primeiro aviso para Rajoy que paga Arenas, un campión curtido en derrotas.  Estas eleccións foron, tamén, un aviso para PSOE que conservará a Presidencia, grazas ao rescate de Izquierda Unida, mais que deberá mudar moito o rumbo das súas políticas conformistas. Seguro que Feijoo tomou boa nota e tratará de completar a lexislatura.

Onte 200: Afirma Tabucchi

/en , , , /por

Souben da morte de Antonio Tabucchi xantando con bos amigos no Nuevo Derby de Urzaiz, o noso particular Café da Orquídea. Na casa procurei na biblioteca os seus libros. Unha ducia, a maior parte deles moi anotados. Mantívenlle lei a Tabucchi dende Dama de Porto Pim, unha viaxe aos Azores que lin no oitenta e sete, deica as nove historias de El tiempo envejece de prisa, que lin nunha viaxe a Madrid do marzo de hai dous anos. Sempre gustei de Tabucchi a abordaxe que fixo do tempo que se vai esvaendo nos territorios imprecisos da memoria, asumindo que aquilo que imaxinamos convértese en recordo. Mestre indiscutible do conto, a obra que máis me impresionou foi Se está haciendo cada vez más tarde (2002), unha novela en forma de cartas nas que escolle o amor como punto de fuga para conducir ao lector cara ás zonas máis agochadas da alma. Unha novela fermosísima escrita dende o compromiso do narrador de procurar un sentido a vida, enxergando o futuro como un banco de néboa. Tiven a fortuna de coñecelo nunha das súas viaxes a Galicia, cando participou nunhas xornadas didácticas. Lémbroo agora con saudade, esa nostalxia agarimosa, nas páxinas de Tristano morre, a súa derradeira novela, na que se interroga sobre os compoñentes esenciais da vida e as posibilidades de relatala. Ese compromiso coa vida e o seu relato guiou o seu oficio de escritor ao que se dedicou tan xerosamente.

De cadeiras, libros e cultura

/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, no marco dos gastos elevadísimos do desenvolvemento do proxecto da Cidade da Cultura, volvo amosar preocupación sobre o futuro das industrias culturais en Galicia.

A Consellaría de Cultura e Educación gastará medio millón de euros en amoblar os dous novos edificios do Gaiás. Un gasto imprescindible e, probablemente razoable para os prezos actuais de mercado, para dotar de cadeiras, butacas e outros mobles de oficina ás instalacións do que serán o Museo de Galicia e o edificio de Servizos Centrais da Cidade da Cultura. Un importe menor, se o comparamos cos máis de catro centos millóns de euros que até agora se levan gastado nos catro edificios construídos do proxecto megalómano do monte Gaiás auspiciado por Manuel Fraga hai trece anos. Porén, ese medio millón de euros en “mobiliario de alta calidade”, como esixen as prescricións técnicas asinadas co arquitecto Peter Eisenman, constitúe unha cantidade significativa, se a comparamos coa precariedade das políticas culturais públicas en Galicia.

Efectivamente, medio millón de euros é a cantidade destinada pola Consellaría de Cultura para dotar este ano ás bibliotecas públicas de novidades editoriais en lingua galega, o que supón unha redución do 60% con respecto ás cantidades que a este teor destinaba ao comezo da lexislatura. Medio millón de euros é un terzo da partida destinada pola Xunta e o anterior Ministerio de Cultura para a adquisición en 2012 de fondos documentais para as bibliotecas públicas galegas, o que supón unha redución do 16% con respecto ás cantidades do ano anterior. Medio millón de euros é o dobre da partida destinada pola Xunta a realización de actividades culturais e de fomento da lectura en bibliotecas públicas (tanto municipais como nodais), unha cantidade que supón unha redución de máis do 50% con respecto a que ano anterior se destinaba ao programa “Letras Vivas”. Medio millón de euros é unha cantidade sete veces superior ao orzamento previsto para a dotación e renovación do mobiliario da rede de bibliotecas públicas, unha cantidade que en 2011 foi de 232.339 euros. Medio millón de euros é unha cantidade cinco veces superior á dotación prevista para a dotación e renovación de equipamento informático para a rede de bibliotecas públicas, cantidade que no anterior foi de 360.570 euros.

Medio millón de euros é unha cantidade importante no mundo profesional das artes escénicas que vive unha crise brutal, tras a debacle das caixas de aforro e a redución das axudas e contratacións públicas. O Centro Dramático Galego, a unidade da Consellaría de Cultura e Educación dedicada dende 1984 a produción e distribución de espectáculos teatrais, conta en 2012 cun orzamento de 400.000 euros, o que supón unha redución dun 60%. Catrocentos mil euros é o importe dos atrasos que durante varios meses reclaman á Xunta de Galicia as diversas asociacións e colectivos representativos das compañías e dos traballadores da escena galega, afogados polo atraso no pagamento das axudas concedidas e dos programas xa executados. Outrosí sucede no eido da música, onde a redución do número de festivais é inevitable pola diminución das axudas públicas para a produción. O Festival do Norte, o evento indie máis veterano de Galicia, celebrarase a finais de abril en Vilagarcía cun orzamento considerablemente máis reducido cos 450.000 euros cos que contou o ano anterior. Outrosí sucede no eidos dos museos e da programación de artes plásticas, onde unha cantidade de medio millón de euros supón a sexta parte do orzamento do CGAC, supera amplamente a achega de 300.000 euros da Xunta ao Marco vigués ou aos 345.000 euros dos que dispón a Fundación Illa de San Simón para desenvolver a súa intensa programación cultural anual.

A maioría das industrias da cultura –dende a editorial, a musical, as artes escénicas e a audiovisual– viven en Galicia un momento de auténtica emerxencia, sen que ninguén acuda por elas. Emiten un s.o.s. que debería ser atendido polas administracións públicas máis alá da cantinela conformista do “non hai cartos, vivimos momentos nos que todos os sectores se deben apretar o cinto”. Os números son abondo teimosos. No dificilísimo orzamento para 2012 da Xunta de Galicia correspondéronlle á Fundación Cidade da Cultura 22,8 millóns de euros, si leron ben, case vinte e tres millóns, unha cantidade moi elevada, que non pode nin debe ser considerada como este detalle da compra de cadeiras e butacas, da que ben se podería tirar moito máis do nobelo. É comprensible que se deixe deteriorar a nosa incipiente rede de bibliotecas públicas e as súas políticas de fomento da lectura, mentres continuamos engordando ese monstro de Gaiás? É admisible deixar á intemperie a un colectivo de catro mil persoas vinculadas ás artes escénicas en Galicia, mentres se considera inevitable continuar alimentando ese saco sen fondo? Alguén debería ter a afouteza de parar esta bola de neve que ameaza con levar a cultura galega por diante.