Listado de la etiqueta: xosé_luís_méndez_ferrín

Onte 527: Cen pombas para don Paco

/en , , , , , , , /por

Cen pombas ceibáronse onte na alameda de Vigo para lembrar a don Paco. Foi unha iniciativa cívica da fundación Lois Peña Novo, en colaboración coa Federación Colombófila Galega, para celebrar o centenario de Francisco Fernández del Riego. Abríu a quenda de intervencións Xosé González Martínez que exaltou a figura de Del Riego «polas súas virtudes da constancia, a dignidade e a lealtade cos valores da noa cultura nacional».

Pola súa banda, Xesús Alonso Montero, tras lembrar as súas visitas viguesas a comezos dos anos 50, cando estudada na Complutense, nas que facía unha peregrinatio intelectual, definíu a don Paco «coma un libro aberto», ao tempo que agradeceu que fose o autor do primeiro manual de historia da literatura galega que lera, «publicada en castelá en 1951, mais que agora sabemos escribíu en galego, como demostran os manuscritos atopados hai uns meses no seu arquivo».

Xosé Luís Méndez Ferrín iniciou o seu discurso cartografando a xeografía viguesa de don Paco, cuxos límites estaban entre a Alameda e a rúa Reconquista, onde estaban as sedes de Galaxia e de Correos, nos que «como formiga laboriosa Paco entregaba os paquetes», polas rúas Velázquez Moreno, Progreso e Doutor Cadaval (onde vivíu), e na rúa Policarpo Sanz e na praza da Princesa, onde traballou e onde tiña a súa sede a fundación e biblioteca Penzol. Despois de sinalar a importancia do labor político de Del Riego, Ferrín detívose na importancia do seu traballo no mundo do libro galego. «Foi un editor activo, reclamaba orixinais, perseguía e incitaba a autores, eis Merlín e familia, pasaba orixinais, facía paquetes, foi a alma de Galaxia e da revista Grial». Sinalou tamén o seu traballo como bibliotecario, «establecendo na Biblioteca Penzol a súa ponte de mando». Ferrín lembrou a publicación en 1863 de Cantares gallegos, citou a Compañel e Chao, para asegurar despois que «hai un fío misterioso que une en Vigo a Del Riego con Rosalía, con Chao, La Oliva e Compañel». Rematou o presidente da Academia recordando as palabras coa que despediu a Francisco Fernández del Riego no seu pasamento o 27 de novembro de 2010: «Foi unha vontade de ferro, unha intelixencia lúcida, un corazón de ouro para a nación galega».

Pecharon o acto as intervencións de Anxo Lorenzo, que salientou a implicación da Xunta de Galicia co calendario do centenario de Francisco Fernández del Riego, e de Ana María Fernández del Riego, que en nome propio e das súas irmás, agradeceu o recoñecemento e destacou que «a memoria de Paco é inmorrente en Vigo». Por último, antes da solta das cen columbas, dous membros do grupo A Roda, Alfonso e Bernardo Xosé interpretaron «A miña burriña», unha canción coa que don Paco adoitaba iniciar a xoldra: «A miña burriña cando vai ao muíño, vai toda enfariñada, cheíña de frío; cheíña de frío e máis de xiada, ai, a miña burriña sempre vai cargada…».

Onte 526: Méndez Ferrín homenaxea a Xosé Ramón Pena

/en , , , , , , /por

Xosé Luís Méndez Ferrín aproveitou a presentación de Como en Alxeria en Librouro para realizar unha homenaxe a Xosé Ramón Pena. Comezou o presidente da Academia Galega situando a Moncho Pena como «un dos escritores galegos a revisar no seu conxunto, xa que está na plenitude da vida», definíndoo despois como erudito, catedrático, grande historiador da literatura galega, poeta e magnífico novelista. Ferrín reivindicou o carácter erudito dun autor que «na humildade e na discreción ten outras das suas virtudes».

«Xosé Ramón Pena é un grande historiador da literatura galega. É o único ser humano que fixo unha historia da literatura galega completa. É un coñecedor pleno de toda a literatura nosa, dende a Idade Media ás Vangardas. É impensable non atoparse cos seus textos se queremos abordar calquera dos períodos ou autores da literatura galega», dixo Ferrín para insistir despois na importancia que «Moncho nos seus estudos citase sempre aos seus contemporáneos». Especial importancia concedeulle Ferrín ao ingreso de Xosé Ramón Pena no vello instituto, «na súa obra está latexando o vello modelo de catedrático de instituto, na mesma tradición de Xoán Vicente Viqueira, Ramón Otero Pedrayo ou Xosé Fernando Figueira Valverde, onde radica a pedra principal dos estudos da literatura galega, foi no instituo onde se descubríu a natureza da nosa literatura». «Pena é un coñecedor de linguas clásicas e contemporáneas. Un políglota capaz de ler en moitos idiomas, o que o coloca no universo da Xeración Nós. Busca as novidades directamente, sen pasar polas alfándegas de Babelia,  o que o fai un independentista malgré soi, e mesmo un comunista, a pesar de declararse socialdemócrata. Moncho é todo corazón. É un home que sabe rock and roll», apuntou retranqueiro Ferrín.

Detívose despois o autor de Arraianos na condición de Xosé Ramón Pena como «magnífico novelista desa xínea da que os lectores pegamos nas súas obras até acabalas, xa que todas as súas novelas son dixestibles, engaiolantes, desas que non acabamos nunca de separarnos porque nos atraen». Lembrou Ferrín O reverso do espello, a primeira novela de Pena, tamén a primeira que nos coloca nun mundo histórico. «Xosé Ramón Pena é un novelista histórico. Pode ser a contrarrevolución portuguesa ou a guerra da independencia alxeriana, sitúanos dentro dun problema sendo capaz de ser crible historicamente e suficientemente falso. “Foi así, pero non foi así”, xa que se trata dunha novela que como tal precisa de efectos de verdade». Rematou Ferrín falando de Como en Alxeria, «unha novela que conta unha historia que ten relación con aquel episodio tan duro da historia de Europa». «É unha novela sobre a irrupción dun grupo con cabeza e pensamento que intentou transformar a sociedade. Unha novela na que aparece o reflexo dunha gran polémica política que tivo lugar en Galicia. O enfrontamento do grupo de Piñeiro de Galaxia co da UPG. A historia non foi así [como aparece relatado na novela de Pena], pero o sentido da historia si». Ferrín finalizou advertindo que «esta non é unha novela con chave, o que lle dá un sentido moi feliz. Os personaxes reflíctense noutros, coma nun petróglifo, coma no grande xogo dos espellos, coma na grande literatura, coma na primeira novela de Xosé Ramón Pena». 

Onte 493: Don Paco editor

/en , , , , , , /por

Traballando no artigo sobre a primeira etapa viguesa de don Paco del Riego, cuestións de espazo obrigáronme a deixar fóra as referencias ao seu traballo en Galaxia. Deixaba fóra así a glosa de don Paco editor, un traballador nato, anónimo, constante, imprescindible nun proxecto no que participaban tamén Ramón Piñeiro, Xohán Ledo ou Xaime Isla Couto, entre outros promotores. No parágrafo, recollo boa parte da información e valoracións dun texto moi clarificador de Méndez Ferrín, «O Del Riego dos anos 50», publicado no libro de homenaxe a Francisco Fernández del Riego, editado en 2002 pola Fundación Premios da Crítica Galicia.

Durante a súa segunda década viguesa Del Riego desenvolveu un labor monumental como editor, propio do que Ferrín definíu como “obreiro stakhanovista que labouraba arreo nas sombras e movidos polos principios”. Don Paco foi a alma de aceiro daquela primeira etapa de Galaxia, onde pulaba de Cunqueiro para que volvese publicar, onde pasaba os orixinais a máquina (como faría con “Merlín e familia”), onde corrixía probas e textos, onde argallaba unha ortografía galega funcional (seguindo as Normas do Seminario de Estudos Galegos), onde traballaba con Xohán Ledo nas primeiras portadas, onde dirixía a fabricación dos libros, onde coordinaba as obras colectivas, como as das homenaxes a Otero e Cuevillas, ou aqueles catro tomos da primeira colección Grial, onde mesmo facía os paquetes dos libros ou o reparto de exemplares polas librarías viguesas de confianza. Don Paco funcionaba como xerente, probablemente sen recibir ese nome, alma e motor dunha empresa que ía fixando o proceso de recuperación da edición galega contemporánea. Traballo en Galaxia que Del Riego simultaneaba co da edición das revistas «Industrias Pesqueras» e «Industrias Conserveras» de Valentín Paz Andrade.

Onte 488: @AcademiaGalega

/en , , , , , , /por

Excelente noticia foi a incorporación dende onte da Academia Galega a twitter (@AcademiaGalega). Coa súa presenza nesta rede informativa, a nosa Academia profundiza e mellora a súa comunicación dixital e o seu servizo público, un proceso que iniciara hai dous anos coa renovación do seu agora modélico espazo web e a apertura do seu utilísimo dicionario en liña. A conformación da identidade dixital da Academia Galega únese a outros moitos e importantes proxectos de modernización e presenza social da institución centenaria impulsados pola actual presidencia de Xosé Luís Méndez Ferrín, que neste 2013, entre outras iniciativas, homenaxeará a Roberto Vidal Bolaño e conmemorará o 150 aniversario da publicación de Cantares Gallegos. Para desenvolver esta decisiva e enorme tarefa de dinamización cultural por todo o país, como a súa responsabilidade no eido da investigación lexicográfica, literaria e histórica, a Academia precisa contar con recursos suficientes. Razón pola que o financiamento da nosa primeira institución cultural constitúe unha das responsabilidades principais das políticas culturais de todos os poderes públicos en Galicia, dende o Goberno de España, a Xunta de Galicia até as administracións locais. Neste contexto, non hai argumentos que xustifiquen os recortes brutais das achegas públicas previstas para este 2013 que poñen en perigo o funcionamento da institución e, ao tempo, amosan unha desconsideración para a nosa lingua e para a nosa cultura. A pesar das presións desesperadas dos sectores galegofóbicos, é perfectamente posible para o Goberno Galego reconducir a situación e asegurar un financiamento digno para a entidade. O futuro da Academia Galega, un patrimonio da nación, será tamén o futuro de Galicia.

Onte 405: «As voces baixas», o libro dos espertares

/en , , , , , , /por

Xosé Luís Méndez Ferrín comezou as súas palabras de presentación d’ As voces baixas diante dun público atentísimo, que a pesar dun serán moi chuvoso encheu a Biblioteca de Estudos Locais da Coruña, reiventando a frase de Luís Pimentel “a poesía é o grande milagre do mundo”. Para o “presidente da RAG e da República das Letras” (como foi recibido por Manuel Rivas) “n’ As voces baixas a linguaxe é unha homenaxe a si mesma, aquí hai outro milagre da humanidade, do valor da poética, da creación e da plenitude da humanidade”. Tras confesar que non sabía como definir o libro, onde se mestura realidade e fición, e insistir en que esta ambigüidade era unha das características das grandes obras literarias, Ferrín aventurou que “será un libro destinado a prevalecer no tempo”. No entanto, cualificouno como “libro de suburbio”, que retrata “onde está o canto da excavadora cunha precisión social-realista, relatando dende dentro a verdade proletaria”. Definiuno, tamén, como “unha novela da Coruña profunda, aa Coruña que nós queremos, a do suburbio na que penetra a luz do faro de Breogán”. Rematou lembrando unha das exclamacións recorrentes no libro do pai do narrador: “Que rebenten as marabillas do mundo!”

Manuel Rivas non ocultou durante todo a tarde a súa emoción nin a importancia e necesidade de facer este libroque confesou “presento coa sensación de ser o primeiro e o último libro”. Definíu As voces baixas como “unha novela, unha lembranza que murmuria”, “nesta páxinas está o puro murmurio da vida do que falaba Juan Rulfo, as voces baixas esas que non queren dominar”. Explicou que “a novela fala dun tempo pasado formalmente, mais que procura o rescate da lembranza, no que ocorre unha alquimia da vida, a vida con vocación de conto”.

Rivas considera que “o tempo no que sucede a novela é un presente recordado, ou dito doutra maneira, é o que Valle Inclán no capítulo sexto de Luces de Bohemia poñía en boca do personaxe do anarquista catalán: ‘outro tempo’. Ese é o da literatura, o tempo no que pretendín escribir este libro”. Definíu As voces baixas como “un libro de espertares” escrito “non sei se polo neno que o protagoniza ou o case vello que vos fala; probablemente por unha terceira persoa, por alguén que está descubrindo con marabilla e estupor a vida nos outros, a das persoas, a dos animais, a das cousas, que adquiren aquí condición animada”. “Un entende o enigma coñecendo a vida dos outros, no encontro entre o eu e o nós”. Rivas insistiu na súa fascinación polas ferramentas, concibidas como “unha orde cósmica, equivalente a unha lectura bíblica”, como confesou que as súas madalenas, como aqueloutras de Proust, foron o recordo da “primeira vez que comín un ourizo de mar” e “os cheiros, entre a tinta e o leite, do taller do Ideal Gallego onde comecei a traballar como meritorio”. Manuel Rivas non ocultou a epifanía do libro, que non foi outro que a lembranza do primeiro medo, compartido con María, a irmá maior, “o fío que vai abrindo paso, tirando das palabras, marcando o ton de todo o libro”. Tampouco esqueceu a importancia na obra da iconografía e da psicoxeografía, dende os os paxaros (cuco, corvos, estorniños), como a das árbores e as paisaxes do Castro de Elviña ou do Corpo Santo, lembrando outra frase do seu pai “é tan ignorante que non sabe o nome das árbores que o rodean”. Para rematar a súa intervención, antes da lectura de dous dos capítulos da novela, Rivas volveu sobre a idea de que “o andar da literatura consiste en establecer conexións. A literatura axúdache a entender a vida, a descubrir cousas que non vías con anterioridade”.

Foto destacada Cabalar.

 

Onte 394: Relato da vida dos humildes

/en , , , , , , , /por

Gocei a tarde enteira coa lectura d’ As voces baixas, a novela de Manuel Rivas que chegará a comezos da vindeira semana ás librarías. Tras varias lecturas en orixinal e probas, esta nova volta co libro xa nas mans volveu entusiasmarme. O relato dos afáns dos membros dunha familia traballadora –un albanel, unha leiteira e catro fillos, que constrúen a súa vida, primeiro na rúa da Marola do Monte Alto e logo en Castro de Elviña, onde rolan os ventos– é a novela da vida de todos os humildes e todos os anónimos. Un argumento tecido cos fíos das súas vidas, dos seus murmurios, dos seus rumores, das súas voces baixas que agariman e doen, onde Rivas atopa o que el expresa como «a boca da literatura». Mais este tamén é un relato de iniciación de dous irmáns, María e Manuel, da descuberta da vida e dos outros, dende o seu primeiro medo ao primeiro amor. Unha homenaxe á fraternidade, unha construción da memoria a partir de sintagmas significativos de emoción, un alegato a prol da beleza da escrita e da lectura. Probablemente, tamén, un dos libros máis rotundamente literarios e inesquecibles do seu autor.

A vídeoentrevista, preparada por Alfredo Ferreiro, foi gravada o 1 de agosto, minutos antes da lectura do adianto do libro. As voces baixas será presentado o 17 de outubro, ás 20:00 horas na Biblioteca Pública Durán Loriga da Coruña nun acto no que acompañará a Manuel Rivas, X.L. Méndez Ferrín, presidente da RAG.

Onte 228: Isto é Vigo

/en , , , , , , /por

«Agradezo a afluencia de público e personalidades neste acto mais tamén as voces iradas dos que protestan; isto é Vigo, o punto máis dinámico e máis tenso e creativo de Galicia. De aquí naceu todo. Naceron as grandes empresas industriais e as do espírito de renovación de Galicia. Aquí publicou Rosalía Cantares galegos. Aquí Valentín Paz Andrade acometeu a súa tarefa». Máis ou menos estas foron as palabras coas que Xosé Luís Méndez Ferrín iniciou a súa intervención na presentación institucional da reedición de Galicia como tarea preparada por Xerais na que estaban presentes o presidente da Xunta, o conselleiro de Educación e Cultura, o delegado do Goberno e outros cargos públicos, mentres á porta da delegación da Xunta de Galicia un grupo de traballadores asubiaban detrás dunha pancarta na que rezaba «Non máis despidos nas axencias da Consellaría de Traballo e Familia». Afouto e brillante parlamento do presidente da RAG que logo salientou como «en Galicia como tarea Valentín recolleu o grande programa político do nacionalismo galego durante o franquismo». Sinalou que «neste libro os lectores de hoxe atoparán o auténtico viguismo, o que denuncia que Vigo e o seu hinterland teñen as comunicacións por terra colapsadas, como tamén sucede agora», así como «está presente a reclamación dunha entidade financeira propia, con sede en Vigo, aínda que non sei que pensaría Valentín se fose testemuña de como hoxe van desaparecendo as caixas de aforros». Grande Ferrín, beizón, por unha intervención memorable!