Tras a presentación de Vigo, abella da ribeira, dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao pedramol:

Na presentación de Vigo, abella da ribeira (Xerais 2023), tras as brillantes intervencións dos escritores Fran P. Lorenzo e Oriana Méndez, como despois das miñas palabras como autor desta nova escolma de artigos de Campo de Granada publicados desde hai vinte e catro anos en Faro de Vigo, Ledicia Costas preguntou desde a platea do salón de actos do Marco cal era a nosa opinión sobre o carácter de Vigo como cidade pedramol, sintagma creado polo poeta vigués Fran Alonso, xa hai trinta anos, a partir dun verso do seu primeiro libro de poemas, Persianas, pedramol e outros versos (Alacrán 1992): «Mol pedra de pedramol podre». Cuestión que respondeu, tamén dende a platea, Xosé Luís Méndez Ferrín explicando que se trataba dunha marca comercial viguesa, Pedramol, dun tal Esperón de Marín, fabricante dun produto de limpeza comercializado durante os anos da posguerra en paquetes de papel, que se compraba nas tendas de comestibles e nas droguerías e se utilizaba para a limpeza dos aros de ferro da cociña, das tarteiras, tixolas, potas e outros avíos. Relato que ampliou a que o produto podía obterse tamén acudindo a aquelas pedras moles, de aí o nome galego da marca, que se desfacían con facilidade ao pé do castelo de San Sebastián, en «Vigo cidade de castelos e túneles», subliñou, na proximidade da rúa do Pracer.

Intervención do mestre Ferrín que abriu a nosa curiosidade sobre un produto de limpeza e unha marca cen por cen galega que representa a identidade viguesa durante a ditadura. Un produto que comezou a venderse o 8 de agosto de 1941 (data da autorización do Ministerio de Industria), a razón de 0,40 pesetas cada paquete, por parte da sociedade PEDRAMOL, con sede administrativa en Vigo, primeiro na rúa Policarpo Sanz 28 e 30, despois, en Luis Taboada 22, e con explotación técnica no complexo industrial de Chan da Ponte no concello de Salvaterra, onde montou unha cheminea de vinte metros de altura. Un produto que se obtiña da selección e pulverización de pedras terrosas, que se empaquetaban en papel, anunciado como «produto de limpeza natural obtido dos cantos rodados descompostos procedentes do vello leito do Miño, de aplicación na limpeza do fogar», como figuraba no stand 111 da Exposición Industrial de Vigo de 1944. Publicidade agresiva que presentaba o Pedramol como «produto que limpaba e abrillantaba todo: metais, baldosas e utensilios do fogar», «con Pedramol brilla todo cal o sol» e no que «a súa presenza en calquera mercado anula toda competencia».

Paquetes de Pedramol, que lembramos na cociña da casa nosa durante os anos sesenta, cando se anunciaba como «Limpador Pedramol Pulidor», «o único produto que elimina radicalmente o feluxe das cociñas, olas, etcétera, etcétera…», «mil veces imitado e nunca igualado». Como lembro a miña nai fregando con aqueles estropallos o fondo das tixolas, desfacendo as areíñas do pedramol até quedar esgotada e deixar un arrecendo seco na bufarda. Limpador que a marca viguesa, a partir de 1955, compartiría coa distribución exclusiva en Galicia de Mistol, unha escuma de limpeza preparada por Industrias Rojo de Monforte, presentada polos publicistas como «o máis espectacular triunfo da química moderna destinado a todas as limpezas do fogar». Produtos de limpeza que a empresa viguesa,  da que era director xerente Enrique García Rincón, ampliaría en 1965 a lixivia Mar, distribuída naquelas botelliñas azuis de plástico (outra novidade). Catálogo que en 1970 ampliaba á lixivia Xiada, ao deterxente Xia e ao novo Pedramol espumante, utilizando sempre o galego en todas as marcas.

Compromiso social de Pedramol que Borobó abeizoaba no nadal de 1955 pola iniciativa da empresa viguesa de publicar como «christmas» a reprodución da «Romaría da Guía», cadro do gran pintor Francisco Pradilla, fervente namorado da comarca de Vigo. Como tamén Pedramol patrocinaba no mesmo ano, xunto a outras empresas viguesas como Cervexas La Barxa, algunhas etapas da sexta Volta ciclista a Galicia «Gran premio Chocolates Viso». Unha estratexia que converteu a Pedramol durante algúns anos no produto de limpeza máis utilizado en España, tamén unha referencia nas memorias familiares da vida cotián daqueles días difíciles. Como Pedramol forma parte da memoria das industrias viguesas, máis alá dos sectores portuarios, pesqueiros e automobilísticos, en actividades tan diversas, como a editorial Cíes (1941) de Elduayen, os Chocolates La Perfección (1940), Viso e Sabú de Sárdoma, as Cervexas de Santander (1925) da Cruz Blanca e Skol da Barxa, as máquinas de coser Refrey (1948) de Bouzas, as gasosas La Pitusa (1956) de Coia, a Panificadora (1924) da Falperra… Marcas industriais viguesas, non esquezamos, que como Pedramol conforman unha memoria cristalizada como ollada colectiva no porvir.