Listado de la etiqueta: marco

Onte 1214: Antolóxica de Mantecón

/en , , , , , /por

Quedei moi contento do éxito rotundo da inauguración onte da exposición de Francisco Mantecón. Máis dun cento de admiradores do grande pintor racionalista vigués acompañamos entusiasmados aos comisarios desta antolóxica pictórica, Alberto González Alegre e Ángel Cerviño, no seu percorrido didáctico polas salas do Marco. Noventa pezas, correspondentes en case a súa totalidade a unha cerna creativa caracterizada por unha calculada exploración xeométrica, organizadas na planta baixa do museo por secuencias e ritmos gráficos de cor, ao xeito dunha peza jazzística. Un grande acerto de ambos os dous comisarios capaces de entender na maior profundidade a poética dun artista de espírito transgresor, «un verso libre da xeración Atlántica», que xa hai tempo merecía unha antolóxica da súa obra como pintor. Tempo haberá de presentar o seu traballo, tamén extraordinario, como deseñador gráfico, con especial atención ao mundo da edición en lingua galega, á que contribuíu a modernizar. Volveremos sobre esta exposición que deixa fonda pegada emotiva, a pesar da súa aparente frialdade e limpeza primixenia.

Onte 470: Con Callón en Vigo

/en , , , , , , , /por

Acompañei a Carlos Callón na roda de prensa que organizamos na cafetaría do Marco para presentar en Vigo Como falar e escribir en galego con corrección e fluidez. Como é adoito, Callón contaxionounos decontado o seu entusiasmo inconformista e a súa convicción sobre a importancia do traballo corresponsable na activación lingüística, unha tarefa á que está chamada a participar toda a cidadanía.

Iniciou as súas declaracións confesando que «este libro, coma o anterior, xoga coa idea da autoaxuda, pretende ofrecer un diálogo lúdico, práctico, útil e funcional no que participen todas aquelas persoas interesadas polo noso idioma, dende aquelas que se queren incorporar o seu uso decote, aquelas galegocalantes que queren ser galegofalantes, pasando polos estudantes galegos de diferentes niveis que poden utilizado como manual de consulta, até aqueloutras que xa falan galego mais queren mellorar a súa calidade  lingüística». «Aprender unha lingua é tarefa de toda unha vida, razón pola que este libro está destinado a un público moi diverso. Ademais, é un libro, lamentablemente, necesario. Como lembran as sentenzas recentes do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia é necesario, aínda, un apoio suplementario para a nosa lingua. Precisamos un apoio dende os poderes públicos que garanta que o alumnado de todos os niveis teña competencia en galego».

Despois insistíu Callón en que «o mellor xeito de apoiar unha lingua é utilizala» e que «a maioría da xente que fala castelán en Galicia ama a lingua galega». Referíuse a importancia de fenómenos de uso do emprego do galego como que a rede social Tuenti, utilizado polas persoas novas, conte con 130.000 perfís en galego. Denunciou que «a prensa escrita utilizase hoxe menos o galego ca na Transición, o que demostra un uso fraudulento das axudas públicas destinadas a promover o uso do galego nos medios». Rematou facendo un chamamento á participación na manifestación organizada pola plataforma Queremos Galego o 27 de xaneiro «Polo galego que nos une».

A balea negra

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a exposición «A balea negra» instalada no Marco con motivo do seu décimo aniversario, tamén do accidente do Prestige.

Foi grande o impacto que na memoria da miña xeración supuxo o incendio o 5 de maio de 1970 do “Polycommander”. O petroleiro noruegés (230 metros de eslora) tocou fondo nun baixo da illa norte de Cíes, á altura da Punta Meixueiro, ás catro e vinte da madrugada, cando pretendía abandonar a ría de Vigo tras desembarcar unhas horas antes no porto a Karin Alstad, unha camareira que precisaba axuda médica. O erro na manobra, probablemente provocado por unha dificultade de entendemento entre o capitán e o práctico do porto, provocou unha fendidura por babor, que afectou aos tanques 5 e 6, e despois un incendio cuxas lapas vimos atónitos durante día e medio dende Vigo, ademais dun verquido de 15.000 toneladas de petróleo. Á marea negra conseguinte, da que quedaron algunhas pegadas nas illas Cíes e na costa de Panxón a Baiona, uníuse a morte de vinte e tres dos tripulantes do enorme petroleiro.

As impresionantes fotografías que o afouto Magar realizou dende unha lancha de oito metros, publicadas no “Faro de Vigo” do día seguinte, quedaron como testemuño dos labores de extinción do incendio e da contención da marea negra, que con medios tan precarios como artesanais dirixíu o guardés Laureano Galiñanes Vega, como xefe do negociado de Pesca e Carburante da Comandancia de Mariña de Vigo. Nestes traballos foi decisiva a participación dos bombeiros vigueses e das tripulacións de dez pesqueiros, chegados dos diferentes portos da ría, que conseguiron tender unha teas que serviron de barreira para conter o verquido.

Coa traxedia do “Polycommander” iniciouse a xeira de cinco mareas negras que dende entón estragaron a costa galega. No mes de maio de 1976 o “Urquiola” derramou 100.000 toneladas sobre a ría da Coruña, que volvería ser castigada só dous anos depois polo “Andros Patria” e en 1992 polo “Mar Exeo”, que verqueu 80.000 toneladas diante da Torre de Hércules. A catástrofe máis recente foi, como todos lembramos, a do “Prestige”, que verqueu 63.000 toneladas desque se accidentou o 13 de novembro de 2002, mentres que as 14.000 restantes que transportaba permanceron nos seus tanques até que se afundíu no abismo a 260 km da nosa costa, despois de esgazarse ao medio, o 19 de novembro. Esta terrible xeira de traxedias ecolóxicas no litoral galego constitúe o pretexto temático da exposición “A balea negra”, aberta no Marco con motivo do décimo aniversario da súa inauguración, coincidente co día no que se producíu o accidente do “Prestige”. Unha moi interesante exposición na que a partir da de sinistros como os do “Polycommander”, mais e sobre todo do “Prestige”, se propón animar o debate e a reflexión arredor das relacións do ser humano coa natureza.

Roubándolle o título a unha expresión que Man o alemán de Camelle acuñou nun soño premonitorio, “A balea negra” presenta dous relatos, a detallada reconstrución documental dos acontecementos do outono de 2002 e da posterior marea de máis de cen mil voluntarios e das protestas de Nunca Máis de 2003, xunto coas lecturas críticas, épicas ou poéticas xeradas dende as diversas artes. Mestúranse así nas instalacións do museo de Príncipe as visións obxectiva e subxectiva dun fenómeno aparentemente local como foi o do “Prestige” e Nunca Máis transformado en mito universal, expresión de solidariedade e defensa dun modelo ecolóxico sostible.

Destacan entre as pezas da exposición as fotografías de Manuel Sendón de “Cuspindo a barlovento”, a reportaxe “Marea negra” de Allan Sekula publicada en “La Vanguardia”, a mítica foto de Xurxo Lobato do afundimento do “Prestige”, como unha serie de cinco viñetas de El Roto (recente Premio Nacional de Ilustración), nas que probablemente se condensa a intencionalidade de toda a mostra: “¡Hay que impedir que el derrame de petróleo llegue a las conciencias!”. Sen esquecer o impacto que provocan o cráneo de cetáceo procedente da casa museo de Man de Camelle ou os dous óleos de grande formato de Antón Patiño de 1987, agoirando o que sucedería na Costa da Morte quince anos despois.

“A balea negra”, unha exposición cuxa visita recomendo moi vivamente, coincide co inicio do tan agardado xuízo do “Prestige”. Mágoa a incredulidade que provoca na cidadanía un proceso xudicial onde non responderán no banco dos acusados os responsables políticos da xestión da crise, precisamente os que fixeron que un accidente dunha barco en mal estado se convertise na maior catástrofe ecolóxica da nosa historia. Con todo, é de agardar que tanto o xuízo como as actividades previstas con motivo deste décimo aniversario do “Prestige” contribúan a impedir que se repitan este tipo de catástrofes, cuxa orixe non é outra que a obsesión e a cobiza por obter o maior lucro, como lle sucedía ao capitán Ahab de “Moby Dick” na procura incansable da balea. Mareas negras, nunca máis!

A foto destacada é de Magar.

Dez anos do Marco

/en , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo fago un balance do proxecto do Marco con motivo da próxima celebración do seu décimo aniversario.


O Marco, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, cumpre dez anos. Insignia da creación cultural viguesa do século XXI é un dos museos máis audaces, dinámicos e visitados de Galicia. Dende aquelas 24.000  persoas do ano inaugural, o museo da rúa do Príncipe acolleu 800.000 persoas, superando nos últimos anos a media dos 100.000 visitantes, duplicando o número dos recibidos polo CGAC de Compostela ou pola megalómana Cidade da Cultura do Gaiás. Un importante aniversario, que non debera pasar  desapercibido, e que será celebrado coa exposición A Balea Negra, mostra colectiva, aberta o pasado venres, que lembra, documenta e reflexiona sobre a catástrofe do “Prestige”, o petroleiro afundido o 13 de novembro de 2012, a mesma data na que era inaugurado o museo.

A do “Prestige” e do Marco será sempre unha coincidencia azarosa e significativa para a historia de Galicia. Como tamén o é o feito de que este décimo aniversario da apertura do museo vigués coincida con dificultades financeiras provocadas polos recortes severísimos que sofre o seu orzamento. Problema ao que non son alleos nin a retirada total do apoio económico da Deputación da Pontevedra e da Fundación Novacaixagalicia nin a redución das achegas e o atraso no seu pagamento que coa institución cultural viguesa manteñen tanto a Xunta de Galicia como o Ministerio de Cultura. A esta altura é o concello de Vigo o que coa súa achega de 800.000 euros mantén case o 80 % dun orzamento total de 1.052.950 euros, que xa nos dous últimos anos foi reducido nun 40%. Unha situación de auténtica asfixia económica sobre o museo vigués á que é moi difícil non atribuír connotacións políticas, cando esta descorresponsabilización económica de tres institucións pertencentes dende o seu inicio á Fundación Marco (Goberno de España, Xunta de Galicia e Deputación de Pontevedra) se produce cando son gobernadas por maiorías do Partido Popular.

Dende o comezo da súa andaina, coa memorable exposición inaugural “Atlántica 1980-1986”, os responsables profesionais do museo non renunciaron a convocar á maior cantidade de público e a participar activamente na dinámica da cidade. Lonxe de calquera elitismo, doenza que padecen outros centros de arte contemporánea en Galicia, Marco soubo sempre producir mostras propias que facilitasen a súa apertura cidadá sobre públicos diversos e interxeracionais. Eis o éxito acadado por exposicións como  “Vigovisións” (2003), “César Portela, arquitecto” (2003), “Diáspora. 10 artistas galegos no exilio latinoamericano” (2005), “Suso Fandiño” (coincidindo co 50 aniversario da apertura da fábrica de Citroën, en 2008), “Virxilio Vieitez” (2010) ou a de “Martín Creed” (2011), a famosísima dos 50.000 globos azuis, coa que gozaron milleiros de persoas o pasado ano. Producións ou coproducións con outros museos, como aquel innovador “Proxecto edición” (2006-2008), que non supuxeron en caso ningún renunciar á exploración radical e análise teórica de formas creativas ou expresivas contemporáneas. Así o demostran exposicións inesquecibles como “A mostra invisible” (2006), na que se convidaba aos visitantes a reflexionar sobre o espazo a partir do son; “O medio é o museo” (2008), na que se nos propoñía explorar as relacións do propio museo como obra de arte; até o ciclo máis recente das cinco exposicións de  “Entrar na obra” (2011) e a mostra “Presencia activa” (2012) na que se relacionaba a trepia formada pola instalación, o artista e o espectador.

Ao longo desta década, o cadro de profesionais do Marco, dirixido con moi bo criterio por Iñaki Martínez, esforzouse por desenvolver, a pesar das estreiteces económicas, un proxecto totalizador e diverso que abranguese todas as formas da expresión artística actual. Un proxecto artístico que vai máis alá da produción das exposicións estendéndose aos ámbitos da investigación, a documentación, as publicacións e a animación didáctica. Probablemente as actividades organizadas pola Aula Didáctica, nas que participan cada ano máis de 150 centros educativos e milleiros de escolares, sexan outras das súas achegas máis valiosas. Como tamén o foi o seu auditorio onde se celebraron centos de actos culturais, dende presentacións de libros, concertos (especialmente os do Festival SINSAL), proxeccións ou encontros formativos.

Como o resto dos museos, bibliotecas e centros culturais públicos, sometidos aos recortes feroces de políticas que minusvaloran o carácter produtivo do sector cultural, sabemos que o Marco deberá pelexar moi duro por manter as súas portas abertas e a súa programación e servizos en marcha. Eis a responsabilidade, que non poden obviar ningunha das institucións que participaron na súa fundación hai unha década. A continuidade do Marco é competencia de todas.

Consello Municipal de Cultura

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío do peche do arquivo fotográfico Pacheco e do Museo Liste, propoño a creación do Consello Municipal de Cultura no concello de Vigo.

Vigo comeza a identificar síntomas dunha desfeita da súa política cultural. A importante redución das cantidades que as administracións públicas destinan á cultura, a devaluación da programación da que foi a caixa nosa, como algúns excesos na creación de contedores sen proxecto estratéxico, son factores que na súa converxencia ameazan con provocar un auténtico desastre para unha cidade que, dende hai tres décadas, asumíu a cultura como un dos eidos da súa moderna identidade urbana.

O formidable arquivo fotográfico Pacheco, almeiro principal da memoria viguesa da primeira metade do século XX pechou coa fin do pasado ano. Dende entón, os responsables da concellaría de Cultura e Festas non renovaron o contrato ao equipo de profesionais responsable da recuperación da primeira colección fotográfica viguesa. Nada se sabe do futuro desta peza primeira do patrimonio vigués nin tampouco de cal vai ser o futuro do Centro Galego de Fotografía, cuxas obras están a piques de finalizar no Casco Vello. Un centro onde estaba previsto reunir as valiosas coleccións fotográficas municipais dos arquivos Pacheco, Ksado e Vigovisións. Coleccións ás que se deberían engadir o fondo Llanos, adquirido pola que foi Consellaría de Cultura e depositado no Museo Etnográfico de Ribadavia, e mesmo o arquivo privado de Magar, imprescindible para entender o Vigo dos últimos cincuenta anos.

O Museo Etnográfico Liste anunciou esta semana o peche das súas instalacións. O museo da Pastora, probablemente un dos mellores centros didácticos da cultura tradicional galega, viña funcionando dende 1999 grazas ao financiamento principal do concello de Vigo. Tras a redución drástica desta asignación municipal, cando o BNG xestionaba as áreas de Cultura e Patrimonio Histórico, que pasou no orzamento de 2011 dos 96.000 a 6.000 euros anuais, semella que por un erro nunca subsanado, o propietario do museo anuncia, coa intención de liquidar as débedas, a posibilidade de vender algunha destas pezas únicas e de trasladar o museo a Oseira.

Tampouco é para botar foguetes a situación do Marco, o museo máis vistado da cidade e o centro de arte contemporánea que convoca en Galicia maior número de visitantes, xa que no ano 2011 acadou os 70.000 rexistros de entrada, o que non está nada mal. A pesar destas cifras alentadoras e da calidade da súa programación, o museo de Príncipe sobrevive grazas ao esforzo financeiro do concello de Vigo que achega 800.000 euros, que cubren máis do 50% do seu orzamento anual, agardando as achegas comprometidas polas administracións xestionadas polo PPdeG, que forman parte do seu patronato, a Xunta de Galicia e a Deputación Provincial de Pontevedra. Como preocupación continúa existindo sobre cal vai ser o futuro do Museo do Mar de Galicia, a nosa alfaia de Alcabre, dependente agora da Secretaría Xeral de Cultura da Consellaría de Cultura e Educación, que inicia unha nova xeira, tras a destitución do seu primeiro director, Pablo Carrera, quen durante nove anos loitou case en solitario e con poucos recursos por desenvolver un proxecto museístico esencial para Vigo e para Galicia. Outrosí sucede co futuro de Verbum de Samil, do museificado espazo arqueolóxico do Castro e mesmo coa recén reaberta Pinacoteca, ubicada no reconstruído Pazo de Arias Taboada, onde se exhibe unha parte da colección municipal de pintura galega.

Diante dunha situación tan crítica para o futuro de todos estes contedores culturais vigueses, á que habería que engadir a incerteza existente sobre a creación da Biblioteca do estado na Panificadora, un proxecto do que nada se sabe dende hai meses, e a indefinición sobre os contidos da programación musical (Are More, Transforma e Marisquiño, entre outros festivais de referencia), non abonda só con laiarse pola falta de recursos froito dos retallazos das políticas de consolidación fiscal. No entanto, a cerna da desfeita actual está na carencia dunha política municipal sostible e a longo prazo no eido da cultura, que fose máis alá das querenzas das diversas persoas responsables da Concellaría de Cultura como dos avatares da composición e dos equilibrios de cada goberno municipal. Vigo precisa dun proxecto cultural estratéxico, canto menos para unha década e media, integrador dos necesarios plans municipais de museos e bibliotecas, así como das políticas de fomento da lectura e da creación artística nas diversas modalidades. Un plan que contemple, ademais, o modelo de xestión e financiamento destes contedores e dos centros cívicos que achegan servizos de dinamización cultural nos barrios. A creación dun Consello Municipal de Cultura, onde os sectores sociais, culturais e políticos participasen nun debate aberto e plural, axudaría moito a reconducir a crise actual.