Listado de la etiqueta: eixo_atlántico

Vigo no espello do Porto

/en , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo as relacións da área metropolitana de Vigo coa do Porto:

Non é novidade ningunha insistir na necesidade de que Vigo aproveitando a súa centralidade xeográfica priorice no seu proxecto estratéxico as súas relacións coas outras dúas grandes áreas metropolitanas da fachada atlántica, a do Norte, a galega da Coruña e a do Sur, a portuguesa do Porto. Dous polos potentes de desenvolvemento urbano cos que a área metropolitana de Vigo compite para atraer actividades económicas e incrementar a súa capacidade exportadora, mais coas que tamén se complementa e das que necesita na reclamación de investimentos para a mellora das súas infraestruturas básicas, no marco do desenvolvemento previsto para o arco peninsular atlántico, do Douro ao País Vasco, alternativo no actual mapa rexional europeo ao arco Mediterráneo, conformado polas cinco comunidades da ribeira oriental da península ibérica.

Como tampouco é novidoso insistir no feito de que as cidadanías e os tecidos empresariais destas tres metrópoles atlánticas, sobre todo a viguesa, asumiron, dende hai tempo e con toda naturalidade, a mobilidade de persoas e de intercambios comerciais dentro deste espazo xeográfico, coincidente en boa medida co da vella Gallaecia, mesmo a pesar de que as institucións galegas e portuguesas, máis alá de retóricas diplomáticas, continúan viradas de costas. Unha eurorrexión na que na actualidade viven seis millóns e medio de persoas, o que supón un 11,25 % das censadas na península ibérica e na que se concentra boa parte da capacidade exportadora de ambos os dous estados. Na defensa dos intereses comúns é onde A Coruña, Vigo e Porto deberían fixar os seus proxectos estratéxicos para as próximas catro décadas.

Un proxecto de cooperación que a comezos da década de 1990 xa concibiron Fernando Gomes, presidente da cámara portuense, e Carlos G. Príncipe, alcalde de Vigo, promotores do Eixo Atlántico do Norte Peninsular (1992), asociación (entón) dunha ducia de cidades de ambas as dúas bandas do Miño creada coa intención explícita de superar as barreiras físicas existentes neste espazo galego-portugués «mediante infraestruturas públicas que permitan vertebrar un mercado único transfronteirizo». Camiño xa das tres décadas do seu inicio, coincidente tamén coa entrada en vigor do mercado único, o soño compartido de Príncipe e Gomes, a quen escoitamos emocionados na Porta do Sol viguesa na manifestación en solidariedade coa flota pesqueira galega do fletán, o proxecto de eurorrexión, liderado por Porto e Vigo, nunca acabou de cristalizar institucionalmente. Máis aínda, creo que na última década se agrandaron as diferenzas entre estas cidades e se conxelaron ou desbotaron boa parte dos proxectos máis colaborativos acordados entre elas.

Xaora, a área metropolitana de Porto, que triplica en poboación á viguesa, non perdeu o tempo. Desenvolveu durante estes vinte e cinco anos de mercado único as súas infraestruturas de forma extraordinaria; dotouse dun aeroporto punteiro, utilizado anualmente por doce millóns de viaxeiros (dez veces os de Peinador) desde o que se pode viaxar a 88 destinos; puxo en funcionamento unha rede de tranvía metropolitano que move sesenta millóns de usuarios (tres veces os de Vitrasa); e apostou pola ampliación do porto de Leixões, que ameaza ao porto de Vigo tanto no seu tráfico de contedores como de cruceiros. Por non falar da renovación radical das actividades económicas do seu tecido urbano, con especial atención ás culturais e artísticas (festivais de cine, concertos, museos, arquitectura…), que converteron á cidade do Doiro nun dos destinos europeos de moda.

Diante do espello do dinamismo de Porto, o Vigo metropolitano ten que reaccionar de vez. Non pode perder outras dúas décadas discutindo miudezas de política doméstica entre administracións e familias políticas, mentres perde o tren da Alta Velocidade, diminúen os tráficos do seu porto e Peinador queda reducida a unha terminal complementaria de Barajas. Así de claro e de triste. Como tamén deben recuperarse os proxectos de cooperación política e cultural transfronteriza, singularmente potenciando de novo o Eixo Atlántico do Noroeste Peninsular (que continúa tendo unha das súas sede en Vigo) e a colaboración entre entidades locais (museos, centros educativos, universidades…) de ambas ás dúas metrópoles. Sen esquecer a oportunidade extraordinaria que achega contar cunha lingua compartida, como é o galego-portugués, capaz de abrir portas económicas e formativas nos cinco continentes. En definitiva, trátase de recuperar a cooperación estratéxica entre Vigo, Coruña e Porto para que cada unha delas poidan competir en mellores condicións no espazo das áreas urbanas atlánticas. Gustaría que esta idea se tivese en conta na axenda das próximas municipais.

Vigo e Porto viradas de costas

/en , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre o conflito institucional entre as alcaldías de Vigo e Porto.

vigo-oportoO enfrontamento institucional entre o concello de Vigo e a cámara municipal de Porto constitúe unha anomalía que debería ser superada decontado. A defensa lexítima que os alcaldes Abel Caballero e Rui Moreira fan de cadanseu aeroporto, entendible no marco dunha competencia aeroportuaria onde cada vez mandan máis os mercados ca as axudas públicas, non abonda para xustificar a ruptura de relacións entre as dúas cidades amigas que dende hai máis de dúas décadas lideran o proxecto de modernización urbana en cadansúa área metropolitana. Dúas cidades irmandadas pola historia, pola cultura e lingua comúns, pola mobilidade da súa cidadanía, pola fluidez das súas actividades comerciais, sociais e deportivas. Dúas cidades unidas por intereses comúns compartidos no Eixo Atlántico do noroeste peninsular, institución transfronteriza, formada hoxe por trinta e catro concellos e cámaras de aquén e alén do Miño, creada pola Declaración de Porto de 1 de abril 1992, asinada polos alcaldes Carlos G. Príncipe e Fernando Gomes.

Xaora, non somos inxenuos á hora de determinar a orixe e responsabilidade deste lamentable conflito. Sabemos que a cerna reside, sen dúbida ningunha, na moi desafortunada intervención do edil portuense, tras o anuncio da futura ligazón Lisboa-Vigo da TAP, desprezando sen argumentos as posibilidades do aeroporto galego de Peinador, ao tempo que cualificaba este enlace coa capital portuguesa como “un insulto a Porto” e un intento de destruír ao seu aeroporto. Críticas teatralizadas outra volta tras a presentación do seu libro recente sobre a TAP e a venda do 61 % do que foi a compañía área pública portuguesa ao consorcio Atlantic Gateway, liderado polos empresarios Humberto Pedrosa e David Neelman, dono este de Azul, liña área brasileira low cost. Intervencións, en todo caso, inseridas na estratexia política de Rui Moreira (político independente, apoiado polos grupos de dereita CDS-PP) de denunciar o centralismo lisboeta e reclamar ao actual goberno de coalición de esquerda, presidido polo socialista Antonio Costa, que efectivice o seu compromiso electoral de recomprar parte do capital da TAP até ficar co 50 % para  estado portugués.

Estratexia oportunista do alcalde portuense que utiliza o sempre rendible  reclamo localista para meter no mesmo saco a competencia que supón o agora máis dinámico aeroporto vigués e as dificultades obxectivas de competitividade da rexión urbana do Porto para abordar con garantías tanto o esgotamento das posibilidades do tráfico marítimo do porto de Leixões (onde os portos de Vigo e Marín son ósos duros de roer) como para contar cunha saída directa cara Europa en tren de alta velocidade. O que probablemente máis lle doe a Rui Moreiras non é o feito de que Peinador conseguise un voo diario da TAP que lle permitirá enlaces transoceánicos, sobre todo con Brasil, (o que non será nunca determinante para as cifras de embarques en Sã Carneiro), se non o feito de que a nova ponte área Porto-Lisboa, montada por TAP e TAP Express de hora en hora, que comezou a funcionar o 27 de marzo, consolida un modelo de mobilidade centrado en Lisboa, tanto no que atinxe ao transporte aéreo como na prioridade para a construción do enlace por AVE con Madrid. En definitiva, non son hoxe Vigo nin o aeroporto de Peinador os rivais directos de Porto e do aeroporto Sã Carneiro, razón pola que, máis alá dos réditos que a curto prazo supón para os seus protagonistas participar nestas batallas, semella razoable procurar unha vía diplomática para restaurar canto antes o respecto e o diálogo entre as dúas alcaldías.

Vigo e Porto son dúas cidades que compiten non só polos tráficos internacionais dos seus portos e aeroportos, senón tamén polas clientelas das súas áreas comerciais metropolitanas e polos investimentos estranxeiros que lles permitan continuar como entornos industriais. Mais tamén son dúas rexións urbanas chamadas a non permanecer nunca máis viradas de costas, dispostas a compartir unha estratexia de desenvolvemento transfronterizo capaz de artellar na fachada atlántica un eixo competitivo con outros da península, como o mediterráneo.

Hoxe o reto primeiro das relacións Vigo-Porto é como competir e cooperar a un tempo neste proxecto de construción dunha nova centralidade na periferia atlántica europea. Un proxecto no que continúa sendo prioridade a finalización do corredor ferroviario de velocidade alta, hoxe atrancado no territorio portugués, que facilite unha mobilidade intermodal (e polo tanto conectada cos dous aeroportos) de persoas e mercadorías. Como continúan sendo esenciais os proxectos compartidos no eido formativo, tanto os relacionados co Campus do Mar da Universida de Vigo como aqueloutros relacionados coas industrias culturais e creativas.

Defensa de Vigo

/en , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo volvo sobre a defensa do liderado no proxecto de Galicia como suxeito político.

9b26a2e249b9baf921c91b79601aaa85

O pasado venres o deputado socialista Abel Losada publicaba nas páxinas de Faro de Vigo un artigo titulado «A imprescindible defensa de Vigo» no que citaba criticamente o que eu publicara nesta sección o mércores arredor das relacións de competencia e colaboración que eu entendo deberían existir entre Vigo e A Coruña. Sen ánimo de polemizar con que expresa posicións dunha candidatura, non podo máis que lamentar que alguén pretenda confundir a miña proposta de irmandade intergalaica con posicións que nunca foron as miñas.

Dende hai dezaseis anos, semana a semana, grazas á xenerosidade de Faro de Vigo, neste espazo de Campo de Granada (van case oitocentos artigos) levo defendendo contra vento e marea, con total independencia e respecto, por riba das querenzas dos diversos gobernos municipais e alcaldías das diferentes opcións (populares, socialistas e nacionalistas), a idea esencial de Vigo, do Gran Vigo ou da Área Metropolitana de Vigo (non vou discutir o nome) como motor e líder da Galicia do século XXI. Un liderado que a nosa cidade mantivo de forma indiscutible ao longo de todo o século pasado nos eidos económico, demográfico, urbanístico ou cultural, mais que por diversas razóns, ás que probablemente non foron alleas nin as actuacións das súas élites políticas nin a inhibición dos seus poderes económicos, foi perdendo pulo dende a pasada década. Vigo debe asumir o reto de recuperar ese liderado no proxecto de Galicia.

Como levo defendendo de forma teimosa a necesidade de acometer unha profunda reforma territorial de Galicia, na que se recoñezan as áreas metropolitanas como entidades de carácter político e administrativo e se supriman as deputacións provinciais. A creación da Área Metropolitana de Vigo aforraría moitos recursos na xestión dos servizos públicos e facilitaría a mobilidade e calidade de vida de máis de medio millón de cidadáns dos concellos metropolitanos. Vigo debe asumir o reto de liderar a creación da súa cidade metropolitana.

Como levo defendendo o carácter industrial e obreiro do Gran Vigo e o futuro dos seus sectores económicos principais: automoción, industria naval e pesca. Sectores nos que sabemos reside o celme vigués e as maiores cifras de emprego na industria e exportación, mais que de cara ás próximas dúas décadas e no marco da nova sociedade dixital e postindustrial cómpre refundar ou reorientar nuns casos, complementar noutros ou mesmo abandonar de forma ordenada, se fose preciso. Vigo debe asumir o reto de recuperar o planeamento estratéxico como ferramenta orientadora de políticas prospectivas e de implementación da formación e innovación.

Como tamén levo defendendo o liderado de Vigo no proxecto do Eixo Atlántico, pola súa valiosa equidistancia do Porto e da Coruña, as principais competidoras viguesas, como a inclusión de Vigo dentro da rede de cidades portuarias do Arco Atlántico, xunto a outras francesas, inglesas, irlandesas e do norte da península. Sen esoutra referencia non poderiamos entender a importancia do porto de Vigo, a da súa recén estreada autoestrada do mar, dos tráficos interocéanicos de contedores, das escalas de cruceiros turísticos ou do seu liderado como porto pesqueiro europeo de referencia ou da súa industria conserveira e alimentaria relacionada co mar.

edificio_rubiraComo tamén levo defendendo dende aquel primeiro artigo sobre «La Favorita de Príncipe» un Vigo memorioso, fachendoso daquel Vigo dos nosos avós e da síndrome Siboney provocada polos tranvías metropolitanos que nos roubou a alcaldía de Portanet, a mesma que autorizou o derrubamento do edificio Rubira e doutras alfaias da nosa arquitectura pétrea. Lonxe de saudades paralizantes que nunca compartín, entendo que este Vigo capaz de recordar o será tamén de acuñar unha posición orixinal, e polo tanto compartida por amplos sectores sociais, como cidade de xenerosa acollida, consciente de que todos fomos algunha vez emigrantes (o meu avó chegou a Vigo hai noventa anos, no ferrocarril coma outros labregos zamoranos), onde todos estamos orgullosos do seu dinamismo e laboriosidade coma abella da ribeira mais na que non renunciamos á cultura tradicional do periurbano estendido sobre o que noutrora foron vizosas parroquias do Val do Fragoso.

Ese foi o Vigo que identifiquei nas páxinas de A cidade e os días. Calendario histórico de Vigo, ese monumento do viguismo galeguista construído por Xosé María Álvarez Blázquez hai cincuenta anos nas páxinas de Faro de Vigo, a quen a Fundación Penzol lembra cunha exposición con motivo do centenario do seu nacemento. Ese é o Vigo que pretendemos continuar defendendo, fachendoso do seu, firme e unido reclamando o que lle corresponde, consciente do seu papel decisivo na construción de Galicia como suxeito político.

Día de Lugrís

/en , , , , , , , , , /por

No artigo da semana de Faro de Vigo volvo sobre a necesidade de forxar un novo modelo de relacións entre A Coruña e Vigo.

A pesar de que en campaña electoral sei que case todo se perdoa, non comparto a estratexia de buscar a palla no ollo alleo e non sacala do propio. Recorrer no pleno a denunciar o comportamento do grupo municipal do Partido Popular nas contratacións no concello da Coruña, onde se apunta a existencia de decenas de enchufes, non engade transparencia ningunha ao que no mesmo terreo se fai en Vigo e moito menos aclara diante dos vigueses o feito de que estean imputados por unha razón semellante varios funcionarios e unha familiar dun membro do equipo de goberno. Como non axuda a aumentar o número de destinos e frecuencias de Peinador denunciar que o concello da Coruña dopa ás compañías aéreas con fondos destinados á promoción turística. Como tampouco perdimos a caixa de aforros por culpa da Coruña… Por moitas voltas que lle deamos a este rodicio, non ten xeito ningún buscar as causas das eivas viguesas a cento sesenta quilómetros, cómpre abandonar de vez esa vella e reaccionaria estratexia romántica do duelo.

Erra Abel Caballero nas súas intervencións reiterando “o argumento coruñés” para incrementar o valor das súas actuacións, xa que afonda nesa estratexia tan resesa de rivalidade territorial utilizada até o delirio polo alcalde coruñés Francisco Vázquez. Lembremos que baixo o lema “Vigo no”, que popularizaron de forma irresponsable algunhas peñas deportivistas, agochábanse as carencias propias da cidade herculina que durante as case dúas décadas de vazquismo tivo bastantes máis ollos ca barriga. Unha absurda confrontación Coruña versus Vigo irraccional, na que se apela máis a emocións ca argumentos, na que quizais a curto prazo quen a emprega consegue cohesionar aos seus valedores, mais a longo achega moi escasos réditos, agravando os conflitos con novas e máis profundas feridas.

Aposto por abandonar esta estratexia cainita da rivalidade territorial A Coruña-Vigo, deixándoa apenas para os derbis futbolísticos, e substituíla pola da competencia e a da colaboración entre as dúas cidades portuarias. Trataríase de mudar os sintagmas da negación polos de carácter positivo, os vinculados ao estímulo, á emulación e á cooperación. Na dinámica do mapa das cidades do arco atlántico europeo as áreas metropolitanas de Vigo e A Coruña, os dous músculos da demografía e economía galegas, non poden continuar nin viradas de costas nin sometidas aos intereses curtopracistas das súas elites políticas. O Vigo do século XXI debe tender pontes máis alá de Rande competindo e colaborando, primeiro con Pontevedra, cidade que pertence a súa mesma rexión urbana, máis tamén con Porto e A Coruña, cidades das que ten o privilexio de ser equidistante, o que supón un valor engadido de centralidade neste Eixo Atlántico peninsular, que debería ser aproveitado.

Competir e colaborar entre cidades obriga a planificar e compartir esta estratexia, a irmandar e achegar ás poboacións e, sobre todo, a valorar e recoñecer as fortalezas e as feblezas de cada unha. Vigo ten moito que aprender da Coruña, de Porto e Pontevedra, as súas tres cidades de referencia, as tres con importantes proxectos de rexeneración urbana. Vigo ten moito que aprender das fortalezas da Coruña de entre séculos, capaz de abrir un formidable corredor peonil a beiramar, de especializarse en museos de ciencia e tecnoloxía, e tecer unha rede de bibliotecas municipais e centros cívicos (Fórum Metropolitano, Ágora…) que a sitúan como modelo indiscutible. Como Coruña ten moito que aprender dun Vigo que na difícil contorna da crise foi capaz de modernizar e sanear o seu viario urbano e periurbano, rexenerar o seu Casco Vello ou constituír a súa Escola Municipal de Música Tradicional en referente internacional deste eido.

lugris_o_cuarto

As corporacións de Vigo e da Coruña elixidas en maio deberían ter a afouteza de asumir esta estratexia de colaboración na competencia. Mais aínda cando ambas as dúas cidades teñen a medio prazo un futuro incerto, tanto polos efectos do tremendo devalo demográfico coma polo devir dos seus sectores principais (textil, automoción, pesca, naval e turismo). Coma fixeron Celta e Deportivo esta semana santa compartindo autobús para o desprazamento á meseta dos seus equipos da canteira (unha iniciativa marabillosa!), sería xenial que as novas corporacións asumisen decontado o reto de colaborar e compartir actividades culturais e deportivas, un motivo excelente para que a veciñanza viaxase de aquí para acolá coas facilidades do novo tren atlántico. Xaora, se os concellos queren recuperar o tempo perdido, poderían celebrar conxuntamente unha efeméride. Entre as posibles, propoño que estuden a do 28 de xaneiro, data do nacemento na Coruña de Urbano Lugrís, o xenial pintor finado en Vigo. Día Lugrís en Vigo e na Coruña, un soño realizable.

Vigo retrocede

/en , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre o que entendo o retroceso actual que sofre Vigo e a súa área metropolitana.

rua_elduayen_arredor_da_decada_1920A pesar do meu natural optimista non podo negar que a situación de Vigo e a súa área metropolitana é crítica nos eidos económico, social e cultural e confusa no político. A estabilización das cifras do desemprego por riba das trinta mil persoas na cidade e das corenta mil na área metropolitana, a pesar do certo repunte da industria naval e da contención da crise dos sectores do automóbil e da pesca, sitúan a milleiros de familias viguesas nos umbrais da probreza e da exclusión social, expresando así un moi preocupante devalo. Desde comezos do século actual Vigo comezou a retroceder, perdeu o liderado sobre o proxecto de Galicia como país, que viña exercendo co seu dinamismo económico e iniciativa cultural durante a maior parte do século XX, derrubándose tamén a sua centralidade na articulación da rexión europea Galicia e Norte de Portugal sobre o chamado “Eixo Atlántico”, proxecto político estratéxico acuñado durante a última década do século pasado.

Un retroceso económico e social cuxa orixe é anterior aos efectos da actual crise económica, ao que non foron alleas unhas élites políticas e económicas viguesas ensimesmadas nas súas interminables loitas de Rande para adentro, cuxas máis dramáticas consecuencias foron a perda da caixa de aforros, unha entidade centenaria de crédito popular ao servizo do desenvolvemento local, e o atraso na modernización das infraestruturas básicas portuarias, aeroportuarias, ferroviarias e sanitarias, en permanente proceso de ser finalizadas ou sequera coordinadas coas existentes no Norte de Galicia, mais que continúan ofrecendo un servizo precario ou moi caro, o que hoxe supón un lastre para a competitividade das empresas viguesas. Un retroceso económico e social de Vigo ao que non se remedia acudindo á existencia dun inimigo exterior, un ser maligno unhas veces vestido de picheleiro outras de cascarilleiro, destinado a magoarnos pola nosa condición de ghichiños que non sabemos se miramos ou vemos pola xanela.

Un retroceso que se produce tamén no liderado cultural, onde a nosa cidade foi tantas veces hexemónica, dende os proxectos do diario “Galicia” de Valentín Paz Andrade na década dos vinte, pasando polos anos máis difíciles da ditadura, cando aquí se creou a editorial Cíes de Eugenio Barrientos e comezou a funcionar a Galaxia de Paco del Riego, até os anos oitenta da creatividade postmoderna da movida e da creación das actuais industrias culturais, que converteron a Vigo en capital editorial e musical de Galicia, cun peso identificable no panorama peninsular. A incapacidade para dotarse dunha biblioteca pública do estado, unha infraestrutura cultural básica coa que contan todas as capitais de provincia, a imposibilidade de soster unha rede museística especializada e para públicos diversos, como a falta dunha programación musical e de artes escénicas á altura dunha área metropolitana de medio millón de habitantes constitúen outros síntomas deste preocupante retroceso dunha cidade que foi berce da innovación e transgresión no eido cultural.

Vigo retrocede, tamén, pola súa incapacidade para desenvolver o seu proxecto metropolitano, inserido nun novo mapa territorial de Galicia. A incapacidade de poñer en marcha sequera un servizo de transporte intermodal, terrestre e marítimo ou dun servizo de abastecemento e depuración de augas ou sequera do servizos de bombeiros e protección civil, como de recollida e tratamento de residuos sólidos a nivel metropolitano condiciona de forma negativa as posibilidades de mobilidade e de calidade de vida de medio millón de persoas. Tras catro mandatos municipais sen atopar solución ningunha para a cuestión metropolitana viguesa, os responsables políticos do concello e da Xunta de Galicia están obrigados a ofrecer explicacións á cidadadanía que vaian moito máis alá de culpabilizar aos seus contricantes políticos da súa incapacidade para atopar un marco de acordo. Sen un deseño dun Vigo metropolitano non haberá posibilidade ningunha de recuperar o liderado perdido.

Nunha situación tan crítica non semella que a solución máis sensata sexa continuar coas prácticas do vello cesarismo localista. Vigo precisa fixar un proxecto estratéxico de desenvolvemento metropolitano, canto menos para as dúas próximas décadas, enxergando o horizonte de 2035. Un proxecto apoiado por unha ampla maioría social e política, que fixe unha posición orixinal que permita a súa continuidade por riba de coxunturas e liderados políticos efémeros. Deseñar este proxecto requirirá firmeza para facerse respectar polas diversas administracións, máis tamén da capacidade dos seus promotores para reinventarse, abandonando os modelos da vella política e forxando acordos amplos arredor de proxectos novidosos.