Listado de la etiqueta: arturo_lezcano

Chapapote

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao vinte aniversario da catástrofe do Prestige, ao fío da publicación do libro colectivo Chapapote coordinado e editado por Xosé Manuel Pereiro:

O 13 de novembro ás 15:15 horas fanse vinte anos desde que o Prestige, cando estaba situado a 28 millas (uns 52 quilómetros) de Fisterra, emitiu o seu mayday, a alerta mariña diante dun perigo de naufraxio inminente. O capitán, o grego Apostolos Mangouras, anunciaba así a existencia dunha greta no tanque 3 de estribor no casco do seu buque cargado con 77.033 toneladas de fueloil Mazut M100, en realidade residuos de refinaría de baixa calidade (popularmente chamados como chapapote, piche ou galipote). Unha vella embarcación monocasco abandeirada en Bahamas, procedente de San Petersburgo e con destino a Xibraltar, que dende entón e durante case seis días seguiría un rumbo suicida diante da costa galega, até partirse en dous e fundirse ás 08:00 horas do martes 19 de novembro nunha fosa entre 3500 e 4000 metros de profundidade, provocando un vertido tóxico de 22.000 toneladas que afectou a tres mil quilómetros de costa, inundando as rías galegas e impregnando ás de Asturias, Cantabria, País Vasco e mesmo Francia, unha das maiores catástrofes en contaminación marítima do planeta. Unha marea negra que xa na mañá do sábado 16 emporcara toda a praza de Muxía e salpicara algunha vivendas, fenómeno ao que o entón responsable de Pesca do Goberno de Fraga quitáralle ferro declarando que «non é unha marea negra, son manchas soltas».

Sería o comportamento errático das autoridades sobre o que facer co barco e sobre a escasa e a todas luces enganosa información que proporcionaban sobre o inicio do vertido, durante o tempo que pasou entre o SOS e o afundimento do Prestige, o que provocou a mobilización da cidadanía galega o 1 de decembro de 2002 en Compostela, na que se reuniron en man común até 200.000 persoas con cadanseus paraugas, unha resposta de emerxencia que se convertería en xornada histórica na que de feito naceu Nunca Máis, o seu lema, a súa bandeira (presente en milleiros de fiestras e escaparates) e o seu movemento civil como expresión de dignidade colectiva. Unha mobilización de corazóns petroleados, definición certeira do escritor Manuel Rivas, un dos catro fundadores de Greenpeace España (1984), á que seguirían outras moitas, sempre concibidas con espírito cívico, irónico e inconformista: A Marea Gaiteira do 6 de decembro en Compostela, a Procesión das cruces do día dos santos inocentes na Coruña, a resposta das afeccións no derbi do 4 de xaneiro de 2003 en Riazor, a marcha festiva de Burla Negra que percorreu as rúas Vigo no serán do Día de Reis, a cadea humana de 55.000 estudantes e 3.000 profesores e profesoras nos areais e cantís da Costa da Morte o 22 de xaneiro, os concertos expansivos comezados coa lectura do «Manifesto contra o silencio» en 150 cidades mundo adiante do 1 de febreiro, a Marcha das Maletas da Coruña do 9 de febreiro, a manifestación en Madrid do 23 de febreiro, até a manifestación en Bruxelas o 14 de xuño de 2003, entre outras.

Unha resposta ao chapapote encabezada polos mariñeiros das rías galegas, os primeiros en frear a marea negra coas súas propias mans. Como foi decisiva tamén a achega xenerosa da marea de voluntariado, miles de persoas chegadas de toda a península, que durante varios meses limparon as peores costras contaminantes que penetraron en praias e cantís. Unha resposta da sociedade civil que reclamaba seguridade marítima e medioambiental para que non se repetise nunca máis outra catástrofe como as que periodicamente estragaron a costa galega, marcando a cada xeración, dende o Polycommander (1970) na ría de Vigo, o Urquiola (1976) na baía coruñesa, o Casón (1987) na Costa da Morte ou o Mar Exeo (1992) diante da Torre de Hércules. Unha cidadanía que reclamaba información veraz dos medios públicos, RTVE e CRTVG, controlados ferreamente polos gobernos de Fraga e Aznar e capaces de retorcer a realidade até transformala a conveniencia dos seus responsables.

Vinte anos despois da catástrofe e tras unha década da lectura da primeira sentenza que axuíza os feitos, enredo xudicial que permanece aberto, publícase Chapapote (Libros del K.O., 2022), libro coordinado e editado por Xosé Manuel Pereiro, codirector da revista Luzes, un dos xornalistas que mellor coñece a catástrofe. Un libro no que o fío do relato dos acontecementos, ofrecido por Pereiro de forma moi precisa e detallada, dialoga cos textos doutros xornalistas que o amplían ou interpretan, dende o editorial de Manuel Rivas, pasando polas infografías e datos de Artur Galocha e Lara Graña, até as reportaxes de Arturo Lezcano, Lucía Taboada, Natalia Junquera, Marta Veiga, Xosé Hermida, Gonzo, Brais Cedeira e Silvia R. Pontevedra. Un relato colectivo que aclara o que e por qué pasou todo aquilo e como a catástrofe inflúe no presente e no futuro. Un libro oportunísimo que reivindica o valor do relato do Xornalismo, que recomendamos vivamente.