Xerais – Páxina 64

Onte 1045: Os «Contos do mar de Irlanda» en Bueu

24 de Xullo de 2014/en Autores, Librarías, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Radio, Xerais/por bretemas

Cheo histórico no salón de actos do Museo Massó de Bueu para asistir á presentación de Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto organizada pola libraría Miranda. Máis dun cento de persoas vibramos durante unha hora cos relatos, coa música e coa emoción dun serán no que se viviu a épica dos mariñeiros galegos que máis alá do paralelo 48 procuraron os camiño do mar.

Comezou Xurxo Souto a súa intervencion confesando que este libro «era unha ousadía, xa que xeralmente as cousas do mar se calan en terra, ninguén nos aprendeu nada do mar». «Pretendín transcribir as historias dos mariñeiros que foron máis aló do paralelo 48, que entraron nos mares de cuberto e máis da parte de fóra, Os tres codillos, O calcetín, O Gran Sol, ou aqueloutros máis afastados do Volcán de Porcupine ou do Rocal do Con, esa illa entre Irlanda e Islandia». Falou despois Souto de que «Irlanda foi sempre unha obsesión para a cultura galega, sobre todo na música, o que non é estraño xa que os portos galegos de Irlanda, como Bantry, Dingle ou Galway, son a periferia da periferia, onde mellor se conserva a lingua gaélica». Defendeu Xurxo que Vigo e A Coruña, onde están os portos do Berbés e do Muro, epicentros do mar de Galicia, «son a mesma cidade e que rabeen os repunantes».

Relatou Xurxo Souto, con algunha cantarea polo medio, as historias referidas a Bueu, desde a das botas de Riobó, as mellores do mercado, tan importantes para o pé do mariñeiro, famosas dende san Pedro de Miquelón a Trintxerpe, pasando polas de José de Loira de Cela e de Benito Estévez, até a de Lito Gago, un dos gaiteiros do mar, fundador da banda de gaitas Manxadoira de Bueu. A intervención espontánea do propio Lito relatando unha nadal en Terranova foi un dos momentos máis emocionantes do serán. Antes, Xurxo gabara ben chufados aos gaiteiros do mar, «levar un gaiteiro a bordo é unha regalía». A intervención de Rubén Bastón, compañeiro daquel programa inesquecible, Mil Ribeiras da Radio Galega, salientou a importancia destes músicos, que chegaron a gravar un LP no Gran Sol, e o traballo de Xurxo Souto na recpueración e conservación da súa memoria.

No treito final da presentación, antes das repichocas de Xurxo e de Miguel de Cela, Souto advertiu que «este non é un libro de naufraxios, o naufraxio non é épica, é un accidente laboral que debería ter sido posible evitar contando con máis medidas de seguranza marítima,» «máis seguranza e menos épica dos naufraxios», reclamou. »Este é un libro de aventuras, un libro de amor, un libro de descubertas, un libro de pintura, un libro de música, un libro do século vinte, mais tamén un humilde manifesto de futuro. Galicia é o centro do mar, a nosa principal industria, somos a maior potencia pesqueira de Europa. O libro pretende apenas poñer en valor aos galegos como centro do mar.»

As próximas recaladas dos Contos do mar de Irlanda serán as do Festigal, o 25 de xullo ás 20:30; no Museo do Mar de Noia, o 30, ás 20:30 horas; e a da Feira do libro da Coruña, o sábado 2 de agosto, ás 21:15 horas. Medre o mar!

Onte 1044: O consenso puntogal

23 de Xullo de 2014/en Cultura, Culturgal, Internet, Lingua, Novidades, Onte, Presentacións, Tecnoloxías, Vídeos, Xerais/por bretemas

Horas felices as de onte ao mediodía no acto da presentación do programa Pioneiros do dominio.gal. Dende o 25 de xullo, noventa e tres dominios de internet correspondentes a administracións públicas, entidades sen ánimo de lucro e algunhas empresas darán a coñecer os seus servizos, produtos e información en lingua galega baixo o dominio diferencial de puntogal. Galicia e a lingua galega conta xa con este valiosísimo carnet de identidade, «que aumenta a nosa conciencia de país, a nosa cohesión social e a nosa autoestima como pobo», como salientou no acto o profesor Manuel González González, presidente da Asociación Punto Gal. Unha conquista acadada en mancomún, á que non foi allea o traballo voluntario, xeneroso, totalmente altruísta dos membros da asociación Puntogal, que contou co consenso de todas as forzas políticas do Parlamento Galego e co apoio das máis diversas forzas sociais e culturais. Atrévome a dicir que a do Puntogal é a mellor noticia para Galicia e para a nosa lingua da última década, tanto pola súa transcendencia para participarmos con garantías no actual proceso de hibridación comunicacional e cultural coma polo exitoso proceso realizado para chegar a acordos amplos e inclusivos para o conxunto da sociedade galega. A vindeira semana poderemos visitar as páxinas de xerais.gal, prolingua.gal, amesa.gal, celta.gal, rcdeportivo.gal, galiciaconfidencial.gal, sermos.gal, praza.gal, gadis.gal, academia.gal, algúns destes nomes Pioneiros. E a finais deste 2014 poderemos incorporarnos o resto dos que formamos o perimetro en Internet dunha comunidade de catro millóns de persoas. Parabéns A Manuel González González, como presidente, a Edita de Lorenzo, como nova directora xeral do dominio, e ao resto dos membros de Punto Gal por esta gran proeza.

Onte 1042: Illa da memoria

21 de Xullo de 2014/en Galerías de fotos, Goberno Feijoo, Goberno Rajoy, Historia, Imaxes, Memoria, Onte, Política, Xerais, Xornalismo/por bretemas

A axencia francesa AFP chiaba onte a tarde esta gran foto de Miguel Riopa para ilustrar os actos celebrados na illa de san Simón con motivo da Homenaxe nacional ás vítimas do franquismo organizados pola Iniciativa Galega pola Memoria. Magoa o escaso eco que este acto recibiu nos medios galegos, apenas unha mostra da hibernación á que esta sometido o proceso de recuperación da memoria desque goberna o Partido Popular, como proba a paralización do proxecto interuniversitario «Nomes e voces» e o da propia Lei de Memoria histórica de 2008, sen recursos nin dotacións para desenvolver as súas finalidades. Denunciouno alí Manuel Rivas o pasado sábado: «non existe respecto pola memoria histórica en España», continúan »impunes» algúns crimes franquistas e moitas fosas comúns agardan ser abertas. Nunca esquecemos que San Simón, onde vivimos tantos momentos felices, é a illa da memoria, testemuña silente ao fondo da ría da dor de milleiros de persoas que alí foron recluídas e de tantas outras cuxa dor non foi aínda reparada. A gran foto de Riopa quedará na nosa memoria para nunca esquecelo.

Onte 1041: O poeta de Nemancos

20 de Xullo de 2014/en Autores, Onte, Poesía, Premios, Xerais/por bretemas

Viaxei con Ferrín a Muxia para participarmos no acto de entrega da segunda edición do premio de poesía López Abente. organizado pola fundación homónima. Un premio que correspondeu a Laureano Araújo Cardalda polo poemario Os días condenados. Fragmentos para un devocionario, que publicrá Xerais en novembro. Unha obra que María Canosa, membro do xurado, caracterizou como «fresca e dinámica, cun fñio condutor poderoso, capaz de abordar diversos estados de ánimo», «versos cargados de simbolismo e sentimentos nos que se xoga coas palabras e con estruturas moi diversas».

Abrira o serán literario Ferrín unha magnífica conferencia sobre don Gonzalo López Abente, a quen definiu como «o poeta de Nemancos» e «figura importante da literatura galega». Expresou Ferrín a súa perplexidade polo feito de que en Muxía, e Ponteceso, Laxe, ou Corcubión, vilas mariñeiras sempre ao norte da Rías Baixas e ao sur da Coruña, na terra de Nemancos, aparecese no século XIX unha burguesía navieira con apelidos como Abente, Miñones ou Lastra, sendo con frecuenca figuras ilustres pola súa cultura, como polos seus vínculos cos movementos agrarista e republicano. «López Abente pertence a esa clase. Pola súa formación universitaria, polas súas lecturas en varios idiomas, tiña acceso á poesía inglesa e francesa. Mais a súa formación púxoa a disposición da poesía, foi a súa forma de conectar co mundo. Chantou un pé na poesía popular e outra na poesía internacional do decadentismo francés e prerrafaelismo inglés». Situou Ferrín a Abente como membro da xeración de escritores nacidos na década de 1870, que recibiron a influencia de Rosalía e de Pondal. «A esa xeración pertence Cabanillas, Noriega e o contista Álvarez Nóvoa, que tratan de levar a literatura galega na dirección do idealismo, como sucedía no resto das culturas do seu tempo. Pretendían transformar o mundo, como López Abente facía en Bretemada, outro mundo máis fermoso». Ocupouse, despois, Ferrín da poética abentiana, «López Abente ofrece unha palabra poderosa na dicción, que se reflicte no uso de palabras plenas como “Nemancos”, ademais dun uso máis abundante de imaxes e léxico ca o propio Pondal».

Onte 1040: Metanovela popular

19 de Xullo de 2014/en Autores, Narrativa, Onte, Premios, Presentacións, Xerais/por bretemas

Moi interesante resultou a presentación na Pobra do Caramiñal, na Torre de Bermúdez, onde ten a súa sede o Museo Valle Inclán, de Liña azul, a obra de David Pobra gañadora do último premio de novela curta de Ribeira. Foi Encarna Montemuíño, a concelleira de cultura, quen abriu o acto realizando un completo percorrido pola traxectorial do autor e salientando o carácter metaliterario da novela.

Comezou David Pobra relatando a xénese de Liña azul, «unha novela cuxo tema é a literatura». Confesou, despois, que quixo facer «unha novela non compracente, mais que fose fácil de ler, que asumise riscos, como os de ir contra os preceptos da narrativa, mesturando sen avisar ao lector a primeira e a terceira persoas, para que fosen confluíndo no texto, como as normativas ortográficas do galego». «Na novela hai dous niveis de lectura, que se van cruzando até confluír un no outro, o diexético e o do propio proceso de escritura».

Puxo como exemplo desta confluencia que o personaxe principal, o detective Palmeira, quere ser un tipo duro, xa que esa é a imaxe que ten de si mesmo. Mais o narrador ri desa pretensión. «Na novela hai un xogo de monecas rusas até confundirse». «Non hai como perderse nas cidades para coñecelas, na novela pretendín o mesmo, ir por camiños que non coñecía e convidar ao lector a exploralos até chegar ao final. Quería crear unha ambigüidade cunha historia de por medio, escapando das digresións metaliterarias. Quixen facer unha novela divertida, onde se destilase moito humor. Como sinalou o crítico Francisco Martínez Bouzas “Liña azul trae a medicina contra as digresións farragosas da novela metaliteraria”. Quixen facer unha metanovela popular. Esta é a razón das numerosas referencias a Harry Potter ou ao cómic. O importante das lecturas do protagonista é que sirven para definilo como personaxe. En definitiva, introducir o xénero metaliterario no molde da novela negra penso que foi un acerto».

David Pobra asumiu que a súa proposta non estaba exenta de riscos, especialmente no que atinxe ao pacto narrativo co lector, propio da novela realista.«Pretendín que o lector sexa consciente de estar lendo un artificio; esa é a razón da presenza de Antela, o personaxe feminino que utiliza a normativa reintegracionista, que anima ao detective a mudar de novela». Rematou Pobra expresando a súa satisfacción polos comentarios que recibira de lectores que consideraban a relectura de Liña azul coma mellor ca primeira que fixeran. «Non pode haber mellor piropo para o libro. Creo que, efectivamente, a novela resiste a relectura, como tamén anima á escritura, a crear algo propio, desacralizando o acto de escritura, o feito de sentar o cu e poñerse a escribir».

Onte 1039: Reimóndez, premio da Voz

18 de Xullo de 2014/en Autores, Feminismo, Lingua, Onte, Premios, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Levamos unha boa ledicia onte co premio de novela por entregas de La Voz de Galicia que recibiu a escritora María Reimóndez. Polo pouquiño que adiantou o xurado, A dúbida, a obra gañadora que o xornal publicará ao longo do mes de agosto, promete o máximo interese: »unha muller é sorprendida pola chegada da policía a súa casa para deter ao seu marido, un político, por un presunto delito de abusos sexuais a menores». O conflito psicolóxico da muller, a dúbida de se realmente o coñecía, alicerza unha trama onde as vinganzas políticas e a corrupación son outros ingredientes. No seu discurso, María Reimóndez agradeceu o premio, reclamou que os medios de comunicación respectasen a lingua galega decote e propuxo aos responsables de La Voz de Galicia que fose o primeiro medio que asumise a proposta da campaña «Como cho digo». Foi moi significativa, tamén, a reclamación da baixada do IVE cultural ao 10 % realizada por Ramón Pernas, director de Ámbito Cultural, patrocinador do certame, á que sorprensivamente se sumou despois o conselleiro de Cultura e Educación. Parabéns, mil e cun cento, para María Reimóndez por este recoñecemento no que, tras o premio Xerais, semella o seu gran ano.

Onte 1038: Contos do mar de Irlanda

17 de Xullo de 2014/en Autores, Cidades, Lingua, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Vigo, Xerais/por bretemas

Dediquei unhas cantas horas da tarde de onte a mergullarme nese océano narrativo que é Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto. Tras Fumareu, O retorno dos homes mariños e Contos da Coruña, Xurxo volve ofrecer outro librobarco, un libromar que convida a navegar polas mil ribeiras do mar de noso. Medio cento de recortes poderosos protagonizados polo nosos labregos do Atlántico, heroes que partiron cara o paralelo 48 e recalaron no porto de Bouzas, a nosa capital do mar, ou nos peiraos do Berbés e do Muro da cidadeatlántica, epicentros desde os que a nosa flota desplegou a súa tecnoloxía nos mares de Terranova e Gran Sol. Un libro coral no que se recompilan as voces de xentes humildes do mar, dos mariñeiros, patróns e fogueiros, dos gaiteiros do mar, de redeiras, traballadoras da conserva ou descargadores da coia. Un libro arca que recolle os tesouros das falas mariñeiras, incluídos os topónimos da costa e talasónimos galegos da xeografía do Irish Sea.

Un libro esponxa épico no que reborda a vida, a emoción, o relato, a música, no que se reúnen textos excepcionais, como «Xulio Verne no país das marabillas», unha crónica extraordinaria escrita polo patrón do Ría de Aldán no ano 73, ou como «O neno da curva de San Gregorio», a historia do mariñeiro pintor, Un libro, pois, cheo de vida, co arrecendo do salitre e do pedramol.

O mércores 23 abriremos rota de presentacións no Museo Massó de Bueu, para continuar no Festigal o 25, na Feira da Coruña o serán do sábado 2 de agosto. Aquí traeremos crónica e impresións destes primeiros lances dun libro que aventuro vai gustar moito.

Onte 1033: Kid Reigosa

12 de Xullo de 2014/en Novidades, Onte, Poesía, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Acompañei onte a Carlos Reigosa na presentación en Compostela de Kid Salvaxe, o seu primeiro libro de poemas. O escritor da Pastoriza comezou confesando que con dezasete ou dezaoito anos, cando chegou a Madrid, ía ao ximnasio do Palacio de Deportes onte tiña compañeiros como os boxeadores José Legrá e Velázquez. «Eu nunca pelexei, xa que sei que non tendo fame o boxeo non ten sentido. Porén, para min as imaxes máis poéticas da vida son as boxísticas. Todos os días temos que nos enfrontar con algún rival. O boxeador comeza o combate coa cara limpa e acaba como a vida, coas marcas dos golpes. Iso foi o que representou Miguelanxo Prado de marabilla na imaxe da cuberta do libro».

Continuou Reigosa dicindo que «son un prosista, un narrador, non son poeta, a pesar de que fixen poemas en galego toda a vida, aínda que até agora nunca fixera nada por publicalos». »Este Kid Salvaxe está condicionado pola morte do meu pai, razón polas que os poemas están cargados de pasado, creo que hai textos de gran vitalidade, máis cargados todos de memoria». «Son consciente que vivín aqueles tempos nos que a poesía estaba cargada de futuro, con voces como as de Celaya, Ferreiro ou Blas de Otero, poetas aos que coñecín en Madrid». «Como sei, tamén, que a poesía ten algo de confesional. Son consciente que Os outros disparos de Billy, aqueles aforismo escritos como poemas en prosa, estaban cargados de futuros, onde estaba moi presente a música de Bob Dylan».

A seguir dixo Reigosa que «Kid Salvaxe ten unha unidade, a que lle proporciona a idea de que vida non está ben feita. Isto é mellorable». «Sei que Kid Salvaxe mantén un fío con Oxford, amén, a miña primeira novela, onde se propoñía cambiar todo e se sabía como facelo. No entanto, sendo o autor e o mundo o mesmo, en Kid Salvaxe hai un entusiasmo distinto, outra ollada». Antes de ler uns cantos poemas do libro, resumiu Reigosa: «creo que os poemas teñen unha harmonía das visións desconcertadas, froito dun estado de ánimo consecuencia da experiencia persoal». Na quenda de preguntas, Carlos Reigosa lembrou as bágoas de Celso Emilio Ferreiro despois de escoitar recitar o seus poemas ao xornalista cordobés Felipe Mellizo.

Onte 1026: «Os televisores estrábicos» en Compostela

5 de Xullo de 2014/en Autores, Novidades, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais, Xornalismo/por bretemas

Memorable foi a presentación d´ Os televisores estrábicos no Rúa. O salón do magnífico restaurante da rúa de San Pedro quedou pequeno para acoller tanta xente que veu escoitar a Ramón Vilar no día do seu debut compostelán. Abriron o acto dúas pezas de membros de Brincadeira e unha intervención vibrante do xornalista Roberto Noguerol que actuou como mantedor do serán literario e musical.

Comezou Roberto Noguerol dicindo que «Os televisores estrábicos é un libro que me ten deslumbrado». «Ramón Vilar é un autor no que se xuntan na mesma persoa a paciencia do poeta e a agudeza do xornalista, o que lle permite ofrecer un libro extraordinario. Sutileza, empatía e moito rock and roll están presentes nestas catorce pezas, que conforman un álbum completo con entidade propia». «A agudeza implacable do xornalista está nestas páxinas por que Moncho é un profesional consciente de que o mellor xornalismo está entre liñas, Moncho é un xornalista con percebes nos collóns, aposta por ese xornalismo que non entra nos xornais mais que si lle gustaría facelo aos xornalistas. O xornalismo como contraste entre o que lle interesa á xente e o que é interesante». Antes de chufar ao autor como «como gran contador de historias, polo seu hábil manexo do coloquial en cada un dos relatos», rematou Noguerol cualificando o libro de «colleita gourmet», «un libro dunha boa persoa, dun bo xornalista, dun gran escritor».

Pechou o serán Moncho Vilar cunha intervención na que relatou a famosa anécdota da viaxe á presentación compostelá do libro de Sucasas, un conto oral que merecería formar parte do propio libro. Antes de ler algunhas das opinións recibidas dende a aparición do libro, reflexionou sobre a intencionalidade do libro e do propio título, salientando o seu «interese por abordar as crises sociais», «a soidade actual é terrible, a pesar das redes sociais perdéronse espazos de socialización, hoxe estamos mirando aos televisores estrábicos, aqueles que miran en varias direccións».Rematou Vilar insistindo na idea de que «a crise non mate a esperanza» e en dúas cousas que pretendeu transmitir: «a primeira, a vida doe, doe moito»; a segunda, estamos obrigados a vivir de pé, porque a vida é marabillosa e non se pode vivir axeonllados».

Onte 1023: Biblioteca LIJMI

2 de Xullo de 2014/en Educación, Lectura, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Presentamos onte en Compostela a décima monografía sobre literatura infantile xuvenil da Rede LIJMI. Un feito significativo pola continuidade dun proxecto nacido en Galicia hai unha década co obxectivo de contribuír ao traballo dos mediadores na formación do lector literario, que foi collendo pulo primeiro no marco das linguas ibéricas e agora no iberoamericano. Dez volumes, máis de catro mil páxinas editadas, que conforman unha biblioteca de didáctica da lectura única e singular na que se levan publicadas monografías sobre a narrativa xuvenil, poesía infantil, o teatro infantil, o papel do álbum na literatura infantil ou o papel dos premios literarios e de ilustración, por só citar algúns. O carácter plurilingüe dos volumes, como a súa combinación de ensaios, selección de títulos «imprescindibles» e comentarios para a educación literaria acuñaron un interesante modelo de mediación. Un proxecto editorial do que nos sentimos orgullosos.